Wybrane aspekty (odrębności) 

fizjologii płodu i noworodka

 

          

            Dariusz Nowak

Katedra Fizjologii Doświadczalnej i 

Klinicznej                                                 
                 UM w Lodzi

 

 

 

Fizjologia płodu

• Na początku rozwój łożyska i błon 

płodowych jest znacznie szybszy 
niż samego płodu (2-3 tyg.) po 
implantacji 

• 12 tydzień  długość              10 cm
• 20 tydz.                                25 cm
• Termin porodu (~40 tydz.)  53 cm 

 

 

Growth of the fetus.

 

 

Fizjologia płodu

• Układ krążenia – serce zaczyna bić – 4 tydzień 

po zapłodnieniu – HR – 65/min, później rośnie – 

140/min – po porodzie 

• Komórki krwi- jądrzaste erytrocyty – 3 tydzień
• Układ oddechowy – nie ma oddychania w życiu 

płodowym chociaż usiłowania ruchów 

oddechowych  zaczynają się już pod koniec I 

trymestru ciąży (stymulują to bodźce dotykowe, 

asfiksja)

• W ciągu ostatnich 3-4 miesięcy nie ma żadnych 

prób oddychania (nie wiadomo dlaczego?) – 

zapobiega wypełnieniu płuc płynem i 

szczątkami ze smółki

 

 

Iron, calcium, and phosphorus storage in 

the fetus at different stages of gestation

 

 

Fizjologia płodu

• Ale małe ilości płynu są wydzielane do płuc 

przez nabłonek pęcherzyków do momentu 
urodzenia- czysty płyn jest w pęcherzykach

• Układ nerwowy – mielinizacja szlaków 

nerwowych kończy się 1 rok po urodzeniu

• Układ pokarmowy – w środkowym okresie 

ciąży zaczyna absorbować i wchłaniać dużo 
płynu owodniowego  ,  wydalanie smółki do 
płynu owodniowego – resztki płynu, śluz i 
resztki tego co wydziela przewód pokarmowy

 

 

Fizjologia płodu

• Nerki zaczynają wydzielać mocz w ciągu II 

trymestru ciąży , mocz płodu stanowi 70-
80%  płynu owodniowego.

• Nerkowa kontrola objętości płynów, 

elektrolitów i pH rozwija się o urodzeniu

• Glukoza- główne źródło energii płodu
• Witaminy. Wit K – zapobiega krwawieniu 

do mózgu kiedy głowa ulega ściskającym 
odkształceniom podczas przejścia przez 
kanał rodny  

 

 

Fizjologia noworodka

• Przystosowanie niemowlęcia do życia pozamacicznego – 

przerwanie kontaktu z łożyskiem – musi zacząć 
oddychać.

• Bodźce powodujące ze zaczyna oddychać- zaczyna 

oddychać w ciągu sekund po urodzeniu i ma 
prawidłowy rytm oddychania w ciągu mniej niż 1 minuty

• Przyczyny: 1- umiarkowana asfiksja związana z 

porodem, 2 - impulsy czuciowe- nagle ochłodzona skóra. 

• Jeśli nie oddycha  - hipoksja i hiperkapnia narastają – 

dodatkowy bodziec i zacznie oddychać w ciągu 
następnej minuty po urodzeniu 

 

 

Fizjologia noworodka

• Hipoksja w czasie porodu
• 1 - uciśnięcie pępowiny
• 2 – przedwczesne odklejenie łożyska
• 3 – nadmierne skurcze macicy – zablokowanie przepływu 

krwi matki w łożysku

• 4 - nadmierne użycie środków anestetycznych u matki
U dorosłego zatrzymanie oddechu na 4 min. często śmierć
U noworodka  --------- przy porodzie do 10 min – duża szansa 

przeżycia, zatrzymanie > 8-10 min uszkodzenie mózgu- 
uszkodzenie motorycznych funkcji. 

 
  

 

 

Fizjologia noworodka

• Rozciągnięcie płuc przy pierwszym wdechu
• Pęcherzyki sklejone- napięcie powierzchniowe 

, lepki płyn je wyścielający. Trzeba 
wygenerować ujemne ciśnienie > - 25 mmHg 
by otworzyć pęcherzyki po raz pierwszy.

• Pierwszy wdech jest bardzo silny (~ - 60 

mmHg w jamie opłucnowej).  Pierwszy 
wydech też jest utrudniony bo jest lepki płyn 
w oskrzelikach.

 

 

Pressure-volume curves of the lungs 

(“compliance” curves) of a neonate immediately 

after birth

 

 

Pressure-volume curves of the lungs 

(“compliance” curves) of a neonate immediately 

after birth

 

 

Pressure-volume curves of the lungs 

(“compliance” curves) of a neonate immediately 

after birth

 

 

Adaptacja układu krążenia po 

urodzeniu

 

•

W życiu płodowym potrzeba dużo tłoczyć krew przez 
łożysko a nie trzeba dużo tłoczyć przez płuca i 
wątrobę 

•

Krew wracająca z łożyska pępowiną omija wątrobę 
poprzez ductus venosus 

•

Foramen ovale – przepływ krwi z prawego do lewego 
przedsionka (utlenowana krew z łożyska omija płuca)  

•

Nieutlenowana krew np. z głowy idzie do prawego 
przedsionka → tętnica płucna → ductus arteriosus 
(omija płuca) → aorta zstępująca → tętnice 
pępowinowe → łożysko → krew utlenowana. 

 

 

Organization of the fetal 

circulation

 

 

Diagram of the fetal circulatory system, showing relative 

distribution

of blood flow to the different vascular areas. The numerals

represent the percentage of the total output from both 

sides of the

heart flowing through each particular area.

 

 

Zmiany w krążeniu po urodzeniu

 

• Zmiany w oporach. Znika silny przepływ przez łożysko co 

powoduje ↑ 2x całkowitego oporu → ↑RR w aorcie i lewej 

komorze i przedsionku.

• Opór płucny ↓ 5x  bo rozciągnęły się płuca i nie ma kompresji 

naczyń  oraz nie ma hipoksji w pęcherzykach płucnych i to też 

zmniejsza opór → ↓ RR w tętnicy płucnej, prawej komorze i 

przedsionku.

• Zamknięcie otworu owalnego (jest tam mała zastaweczka) bo 

zmiana ciśnienia w przedsionkach : ↓ w prawym a ↑ w lewym. U 

większości dzieci w ciągu kilku miesięcy- lat jest permanentne 

zamknięcie – przyrasta, u części nie ale to nie problem 

• Zamknięcie ductus arteriosus : ↑ RR w aorcie i  ↓ RR w tętnicy 

płucnej

Zaraz po urodzeniu odwrócenie przepływu ale już po kilku godzinach 

kurczy się bardzo i po 1-8 dniach zatrzymuje całkowicie przepływ 

(czynnościowe zamknięcie) następnie po 1-4 miesiącach 

anatomiczne zamknięcie (wzrost tkanki łącznej w świetle 

przewodu)        

 

 

Zmiany w krążeniu po urodzeniu

• pO

2

 15-20 mmHg  po urodzeniu pO

2

 ~ 100 

mmHg to powoduje skurcz

• U części przewód nie zarasta (działanie 

prostaglandyn rozszerzających) – 
indometacyna – blokuje syntezę prostaglandyn 
i zamyka przewód.

• Zamknięcie przewodu żylnego – w ciągu 1 do 

3 h ściana mięśniowa kurczy się i krew z żyły 
wrotnej idzie przez wątrobę – mechanizm 
nieznany

 

 

Wybrane dane o układach 

noworodka

• Częstość oddechów zaraz po urodzeniu 40/min
• TV – 16 cm

3

, wentylacja minutowa 640 ml/min gdy 

przeliczymy na kg masy ciała jest ona 2x ↑ niż u 
dorosłego

• Objętość krwi ~ 300 ml. 
• Rzut minutowy 500 ml/min – na kg masy ciała 2x ↑ 

niż u dorosłego 

• RR 70/50 mmHg po paru miesiącach 90/60 mmHg 
• WBC – 45 tysięcy na mm

3

• Bilirubina, erytrocyty

 

 

Changes in the red blood cell count and in serum bilirubin 

concentration

during the first 16 weeks of life, showing physiologic

anemia at 6 to 12 weeks of life and physiologic 

hyperbilirubinemia

during the first 2 weeks of life.

 

 

Wątroba

• Przyjmowanie płynów i ich wydalanie 5x  

większe na jednostkę masy niż u dorosłego 
(ogólny metabolizm 2x)

• Deficyt funkcji wątroby w ciągu kilku 

pierwszych dni :

 niewydolność sprzęgania bilirubiny z kwasem 

glukuronowym,

Upośledzona synteza białek, upośledzona 

glukoneogeneza, produkcja czynników 
krzepnięcia 

 

 

Wybrane dane o układach 

noworodka

• Temperatura ciała łatwo spada bo duża 

względna powierzchnia ciała 

• Odporność – większość odporności od matki z 

krwi poprzez łożysko, w ciągu miesiąca 

• γ-globuliny spadają o 50%
• Przeciwciała od matki ochraniają przez około 

6 miesięcy

• Noworodek sam zaczyna syntezować p-ciała i 

stężenie γ-globulin wraca do normy w wieku 
12-20 miesięcy.

 

 

Fall in body temperature of the neonate 

immediately after birth, and instability of 

body temperature during the first few 

days of life.

 

 

Wybrane problemy 

endokrynologiczne

 

• Gdy ciężarna jest leczona androgenami lub gdy 

rozwinie się u niej guz produkujący androgeny – u 
noworodka będzie wysoki stopień maskulinizacji 
narządów płciowych

• Rzadko – ale hormony łożyska i od matki stymulują 

gruczoły mlekowe noworodka  do produkcji mleka (I 
dzień życia) →  stany zapalne gruczołów u 
noworodka

• Matka ciężarna ma cukrzycę typu II – nadmiar 

insuliny – hipertrofia noworodków (dużo tłuszczu), 
cukrzyca typu I (brak insuliny) – wzrost noworodka 
zmniejszony (skarłowaciały)