„Pamięć i zapominanie.

Klasyfikacja i mechanizmy 

pamięci, przyczyny 

zapominania, mózgowa 

reprezentacja pamięci”.

 

 

A tte n tio n ,   e m o tio n ,   m o tiv a tio n

R
e
c
e
p
t
o
r
s

E
f
e
c
t
o
r
s

B e h a v io ra l  e ff e c ts

In p u t

O u tp u t

E x te r n a l  e n v ir o n m e n t

N e r v o u s   s y s te m

Learning &

 

 

Definicja uczenia i pamięci

• Powstanie trwałych zmian zachowania pod 

wpływem doświadczenia 

                                 nazywamy 

uczeniem.

• Pamięć

 to proces, w wyniku którego te 

nabyte zmiany  są  kodowane i 
przechowywane w formie umożliwiającej ich 
wykorzystanie w czasie, w zależności od 
potrzeb organizmu.

• Podłożem dla procesów uczenia się i 

pamięci jest układ nerwowy.

 

 

Rodzaje uczenia się:

• Uczenie nieasocjacyjne 

1. habituacja 

   zdolność organizmu do ignorowania informacji nie 

mających znaczenia biologicznego

2. sensytyzacja 

zwiększenie wrażliwiści na słaby bodziec pojawiający się 

po silnym bodźcu

•  Uczenie jednopróbowe
 

•  Uczenie asocjacyjne
 

1. warunkowanie klasyczne (I rzędu)
2. warunkowanie instrumentalne (II rzędu)

 

 

Klasyczne odruchy warunkowe 

(zwane inaczej odruchami pawłowowskimi lub odruchami I rzędu)

Wytworzenie odruchu (ang.CR - conditioned response) na bodziec 
pierwotnie obojetny poprzez kojarzenie go z bodźcem 
o istotnym znaczeniu biologicznym (ang.US - unconditioned 
stimulus) 
nosi nazwę warunkowania klasycznego.
W trakcie treningu bodziec pierwotnie obojętny staje się bodźcem 
warunkowym (ang.CS - conditioned stimulus). 

Podstawą wystąpienia klasycznej reakcji warunkowej (CR) jest 
wystąpienie 
asocjacji  pomiędzy bodźcem obojętnym i bodźcem specyficznym dla 
danej reakcji odruchowej np. jeżeli dźwięk (CS) towarzyszy 
podawaniu pokarmu (US) to z czasem ślinienie (UR - unconditioned 
response) zacznie się pojawiać na sam dźwięk  (CR).

[ślinienie to reakcja specyficzna na pokarm (UR)] 
[zasada koincydencji – zbieżności w czasie]

 

 

Warunkowanie klasyczne

CS – bodziec warunkowy
US – bodziec bezwarunkowy
CR – reakcja warunkowa

 

 

Warunkowe odruchy 

instrumnetalne

(odruchy warunkowe II rzędu)

Reakcje ruchowe, na bodziec obojetny (CS), 
które w istotny sposób zmieniają prawdopodobieństwo pojawienia się 

bodźca bezwarunkowego o istotnym znaczeniu dla organizmu,

 (US – wzmocnienie; może być pozytywne lub negatywne)

 

    noszą nazwę reakcji instrumentalnych 

(ang. instrumnetal response – CR

i

);

Proces prowadzący do wytworzenia reakcji instrumentalnych to
warunkowanie instrumentalne.

Zachowanie zwierzęcia jest INSTRUMENTEM 
prowadzącym do uzyskania jak najlepszego przystosowania do danych 

warunków (unikanie niebezpieczeństwa, osiąganie nagody)

    

Odruchy instrumetalne zostały odkryte i opisane przez 

        Jerzego Konorskiego i Stefana Millera w 1928r

 

 

Metody wytwarzania odruchów instrumentalnych

CR

CS

Attractive US

Aversive US

Aversive US

CR

CS

Attractive US

CR

CS

CS

CR

Unikania

Karania

Nagradzania

CR- reakcja warunkowa

CS - bodziec warunkowy

US – wzmocnienie (bodziec bezwarunkowy)

Pomijania

zmodyf: Zieliński 2003

 

 

Podział procesów 

pamięciowych 

w zależności od:

1.Czasu utrzymywania śladów 

pamięciowych

2.Procesów

 

biorących udział w 

formowaniu informacji 

3.Charakter przechowywanych 

informacji

 

 

Pamięć

(klasyfikacja pod względem czasu 

utrzymywania śladów pamięciowych)

  pamięć krótkotrwała 
 (ang. short-term memory – STM)
zwana też pamięcią operacyjną – 
tzw. working memory
  pamięć długotrwała
 (ang. long-term memory -LTM)

 

 

Klasyfikacja na podstawie 

procesów odpowiedzialnych za 

formowanie śladów pamięciowych

• Procesy elektryczne

• Procesy chemiczne
    -  synapsy
    -  receptory
    -  przekaźniki 

 

 

PAMIEĆ

(podział ze względu na charakter przechowywanych 

informacji)

Deklaratywna 

uświadomiona 

(ang. explicit memory)

 

• Epizodyczna
     

kiedy? gdzie?  

{doświadzenie osobnicze :-ego}

• Semantyczna

  wyobażenia, zdarzenia

 

{doświadczenia ogólne}

 

Proceduralna

nieuświadomiona 

  (ang. implicit 

memory) 

•  proceduralna 
       

umiejętności,

    klasyczne warunkowanie,
    uczenie nieasocjacyjne,

         „priming”,

    

 

 

Klasyfikacja na podstawie procesów 

odpowiedzialnych 

za formowanie śladów pamięciowych

 

 

Długotrwałe wzmocnienie synaptyczne – LTP 

(ang. long-term potentiation)

Wzmacnianie wagi synaps - proces odpowiedzialny za uczenie

Długotrwałe osłabienie  synaptyczne – 
LTD 

(ang. long-term depression)

Proces odpowiedzialny za plastyczność mózgu – osłabienie 

transmisji synaptycznej

 

 

Długotrwałe wzmocnienie synaptyczne – LTP

Drażnienie pojedynczym 
bodźcem
 o wysokiej częstotliwości
(bodziec tężcowy)

C
a

2+

(zmodyf.wg Nicolii i wsp. 1988)

 

 

Synapsa chemiczna

Transmiter informacji 
chemicznej

Szczelina synaptyczna

Błona postsynaptyczna 

Błona prestsynaptyczna

Receptory 

 

 

Mózgowa reprezentacja 

pamięci

• Struktury korowe
   płaty skroniowe, czołowe, kora 

czuciowo-ruchowa, wzrokowa, 
słuchowa ...

• Struktury podkorowe
    wzgórze, podwzgórze, ciało 

migdałowate,

      HIPOKAMP

 

 

Pamięć

(klasyfikacja pod względem zależności od struktur mózgu)

 

 

Przyczyny zapominania

A.Procesy hamowania, jako przykład aktywnego 

wygaszania 

    wcześniej  wytworzonych śladów pamięciowych.

B. Uszkodzenia fizycznych magazynów pamięci (lezje, 

wylewy)

C. Uszkodzenia funkcjonowania układu nerwowego 

Choroba Alzheimera

 

 

 

Uszkodzenia fizycznych magazynów 
pamięci

Amnezje jako zaburzenia pamięci będące 
funkcją czasu:

Amnezja wsteczna (retrogradna)

brak pamięci zdarzeń , które miały miejsce 

przed pojawieniem się zaburzenia.

Amnezja następcza (anterogradna)

 

brak zdolności do uczenia się i zapamiętywania 

nowych zdarzeń występujących po zadziałaniu 

czynnika wywołującego zaburzenia pamięciowe.

 

 

Mózgowa reprezentacja pamięci

   

Pamięć deklaratywna

 

(explicit memory)

• pamięć mowy, pisania, pamięć słuchowa, pamięć wzrokowa 
: przyśrodkowa część płatów skroniowych, kora przedczołowa, 
  kora węchowa, przyśrodkowe części wzgórza 

• pamięć epizodyczna, pamięć przestrzenna
: układ limbiczny - Hipokamp  

   

Pamięć  proceduralna

(implicit memory)

• pamięć emocjonalna, warunkowanie klasyczne
: ciało migdałowate

• pamięć wykonawcza (zręczność np. jazda na rowerze, pywanie)
: prążkowie

• pamięć ruchowa 
: móżdżek

 

 

Aleksja

 -  zaburzenia czytania; kora ciemieniowa, uszkodzenie

 zakrętu  kątowego, lewostronne uszkodzenie potyliczne 
łącznie z uszkodzeniem spoidła wielkiego
   

Agrafia 

– zaburzenia pisania; uszkodzenie zakrętu kątowego

  

Zaburzenia  pracy 

mózgu

Afazja - 

zaburzenia mechanizmów odpowiedzialnych za

 programowanie nadawania i odbioru  mowy
Wybrane przykłady:
: afazja Broca – lewa okolica przedruchowa
: afazja Wernickego – tylny obszar lewej asocjacyjnej kory słuchowej
: afazja całkowita – uszkodzenie ośrodków mowy w lewej półkuli

 

 

Uwaga 

to proces zwiększonej koncentracji
na określonym bodźcu(-ach), 
myślach, odczuciach;
Jej funkcjonowanie zależy od układu 

siatkowatego mózgu

 

 

Zachowania 
Emocyjne

 Popęd, jako wewnętrzne źródło działania człowieka lub zwierzęcia
 jest wynikiem pobudzenia pewnych zespołów struktur mózgowych.

Popęd może powstać w wyniku zmian fizjologicznych w organiźmie 
(endogennie) lub pod wpływem bodźców zewnętrznych .

Zjawiska towarzyszące zaspokajaniu czy pobudzaniu tych
 

popędów to zachowania emocyjne.

Sadowski, Chmurzyński 1989