Specjalne potrzeby edukacyjne -kryteria diagnostycznie

Praca szkoły w

zakresie organizacji

opieki, pomocy i

udzielania wsparcia

uczniom ze

specjalnymi

potrzebami

edukacyjnymi

Opracowanie: MARIA REGLIŃSKA

•

Uczniowie ze specjalnymi

potrzebami

edukacyjnymi

•

Specjalne potrzeby edukacyjne

•

Zadania szkoły wobec uczniów

specjalnymi potrzebami

edukacyjnymi

Uczniowie ze

specjalnymi

potrzebami

edukacyjnymi

-kryteria diagnostyczne

Kryterium organiczne:

1. Uczniowie z zaburzeniami lub

dysfunkcjami ruchowymi (zaburzenia

artykulacji, manipulacji, zaburzenia

napięcia mięśniowego, synkinezje,

zaburzenia koordynacji, kalectwa).

2. Uczniowie z zaburzeniami sensorycznymi:

- słabo widzący i niewidomi

- słabo słyszący i niesłyszący

3. Uczniowie z zaburzeniami OUN

(neurologicznymi)

- mpd, epilepsja, afazja i inne.

4. Uczniowie z deficytami rozwojowymi

w zakresie poszczególnych funkcji

poznawczych będących przyczyną

specyficznych trudności w uczeniu

się, np. dysleksja rozwojowa.

5. Uczniowie chorzy przewlekle

(cukrzyca, epilepsja, astma)

Kryterium psychiczne

(psychologiczne):

Uczniowie szczególnie uzdolnieni.

Uczniowie z inteligencją niższą niż

przeciętna.

Uczniowie upośledzeni umysłowo.

Uczniowie z zaburzeniami rozwoju

psychicznego (zaburzony rozwój

mowy, języka, umiejętności

szkolnych , funkcji motorycznych).

Uczniowie z całościowymi

zaburzeniami rozwojowymi (autyzm,

Zespół Aspergera, Zespół Retta).

Uczniowie z zaburzeniami zachowania

i emocji

(zaburzenia emocjonalne, zaburzenia

zachowania, nadpobudliwość,

zaburzenia funkcjonowania

społecznego).

Wcześniej wymienione grupy uczniów na ogół

nie mogą podołać wymaganiom powszechnie

obowiązującego programu nauczania. Są oni w

stanie kontynuować naukę, ale potrzebują

pomocy w formie odpowiednio dobranych

programów nauczania, dostosowanych do ich

możliwości i potrzeb, odpowiednich metod

nauczania, dodatkowych zajęć rewalidacyjnych.

Winni być nauczani przez kadrę specjalistów w

odpowiednich warunkach lokalowych, często z

uwzględnieniem odmiennych rozwiązań

organizacyjnych. Mają więc

specjalne

potrzeby

edukacyjne.

Specjalne potrzeby

edukacyjne

Specjalne potrzeby edukacyjne

wynikają z niepełnosprawności lub

są efektem innych przyczyn

trudności w uczeniu się.

W odniesieniu do specjalnych

potrzeb edukacyjnych można mówić

o dwóch koncepcjach edukacyjnych.

Pierwsza koncepcja edukacyjna –

stanowisko zorientowane na

ucznia

opiera się na założeniach:

•

można zidentyfikować grupę dzieci „specjalnych”,

•

dzieci z problemami potrzebują nauczania specjalnego,

•

najlepiej uczyć razem dzieci o podobnych problemach,

•

pozostałe dzieci, uważane za „normalne”, korzystają z

istniejących form nauczania szkolnego.

DROGA DO SEGREGACJI

Druga koncepcja edukacyjna –

stanowisko zorientowane na

program

i warunki otoczenia

opiera się na założeniach:

•

każde dziecko może mieć trudności w szkole,

•

trudności te mogą być dla nauczyciela drogowskazem do

zmiany, udoskonalenia nauczania, stylu pracy,

•

zmiany w stylu pracy nauczyciela prowadzą do poprawy

warunków nauczania wszystkich dzieci,

•

nauczyciele pragnący osiągać lepsze efekty dydaktyczno –

wychowawcze powinni otrzymywać wsparcie od władz

oświatowych.

DROGA DO INTEGRACJI

Zadania szkoły wobec

uczniów ze specjalnymi

potrzebami

edukacyjnymi

(na podstawie opinii lub orzeczenia poradni

psychologiczno-pedagogicznej)

Zadaniem szkoły jest zapewnienie tym

uczniom odpowiednich warunków

realizacji potrzeb edukacyjnych.

Szkoła realizuje te zadania poprzez:

dobór programów nauczania, stosowanie

odpowiednich kryteriów oceniania,

zorganizowanie zajęć rewalidacyjnych i

form pomocy psychologiczno-

pedagogicznej,

określenie zasad, metod i form pracy z

uczniem na lekcji,

zatrudnienie kadry z odpowiednimi

kwalifikacjami,

zapewnienie odpowiednich

warunków lokalowych, sprzętu

rehabilitacyjnego, pomocy

dydaktycznych.

Wymagania edukacyjne:

- program nauczania

- wymagania formułowane przez

nauczyciela

- kryteria wymagań (zakres, sposoby,

formy

sprawdzania i oceniania

osiągnięć

dydaktycznych uczniów)

Dostosowanie wymagań

–

opracowanie zasad opieki i pomocy

oraz metod i form pracy z uczniem.

Indywidualne programy

nauczania

Indywidualny program nauczania dla

uczniów posiadających orzeczenie o

potrzebie kształcenia specjalnego

tworzy się wtedy, gdy uczeń wymaga:

dodatkowego wsparcia nauczycieli,

specjalistów, rówieśników,

specjalnej organizacji, metod i form

pracy,

modyfikacji treści programowych.

Konstruując indywidualny program

nauczania należy pamiętać o jego

dostosowaniu do potrzeb rozwojowych,

edukacyjnych oraz predyspozycji

psychofizycznych ucznia.

Powinien on mieć charakter

edukacyjno-terapeutyczny, ponieważ

obu tych funkcji nie można od siebie

oddzielać w przypadku uczniów ze

specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Program powinien zawierać:

informacje o uczniu,

charakterystykę psychologiczno-

pedagogiczną ucznia,

cele edukacyjno-terapeutyczne,

treści nauczania,

procedury osiągania celów,

rodzaje pomocy i wsparcia,

ocenę osiągnięć ucznia,

raport roczny.

Rewalidacja

Każdemu uczniowi niepełnosprawnemu

(posiadającemu orzeczenie o potrzebie

kształcenia specjalnego) przysługują zajęcia:

rozwijające,

kompensujące,

korygujące,

usprawniające,

terapeutyczne,

wyrównujące.

W zależności od rodzaju i stopnia

niepełnosprawności należy uwzględnić

następujące zajęcia rewalidacyjne:

korekcji wad postawy,

korekcji wad wymowy,

orientacji przestrzennej i poruszania

się,

nauki języka migowego lub innych

alternatywnych metod komunikacji,

inne, wynikające z programów

rewalidacji.

Ilość godzin dla każdego ucznia uzgadnia

dyrektor szkoły z organem prowadzącym.

Zajęcia są prowadzone indywidualnie lub

w grupach jednorodnych.

Rodzaj zajęć musi być zgodny z

zaleceniami w orzeczeniu (zależnie od

potrzeb dziecka).

Zajęcia są prowadzone przez specjalistę z

danego zakresu.

Zajęcia odbywają się zgodnie z

opracowanym programem.

REWALIDACJA

•

Uczniowie z upośledzeniem

umysłowym –

oligofrenopedagog

•

Uczniowie słabo widzący i niewidomi

–

tyflopedagog

•

Uczniowie słabo słyszący i

niesłyszący –

surdopedagog

•

Uczniowie niepełnosprawni ruchowo

rehabilitant

Formy stymulacji, terapii,

usprawniania

•

Terapia logopedyczna

•

Socjoterapia

•

Psychoterapia

•

Terapia rodzin

•

Terapia SI

•

Inne (muzykoterapia, dogoterapia,

arteterapia, Kinezjologia Edukacyjna

Dennison`a …)

Inne formy pomocy

psychologiczno-

pedagogicznej

•

Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze

•

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne

•

Klasa terapeutyczna

•

Terapia ADHD

•

Szkoła dla rodziców i wychowawców

Zasada świadomego i

aktywnego udziału uczniów w

procesie nauczania -

uświadamianie uczniom celu

wykonywanych czynności,

wzbudzanie zainteresowania

tematami lekcji.

Zasada poglądowości

wielostronna aktywność uczniów

wiążąca się ze spostrzeganiem,

aktywność polisensoryczna

(wielozmysłowe poznawanie

rzeczywistości).

Zasada stopniowania trudności

zasada przystępności

– dostosowanie

materiału nauczania, metod

kształcenia i środków dydaktycznych

do poziomu rozwoju i możliwości

psychofizycznych uczniów (od tego,

co bliskie, do tego, co dalekie, od

łatwiejszego do trudniejszego, od

znanego do nieznanego).

Zasada systematyczności -

konieczność realizacji procesu

nauczania – uczenia się w ściśle

logicznym porządku, odnosi się do

pracy nauczyciela i uczniów.

Zasada łączenia teorii z

praktyką-

zastosowanie zdobytej wiedzy

teoretycznej w dalszej działalności

poznawczej i praktycznej.

Zasada trwałości wiedzy i

umiejętności-

stosowanie takich metod i środków,

dzięki którym wiadomości i

umiejętności uczniów będą się

stawać oraz bardziej trwałe,

dokładne i głębokie,

usystematyzowane i użyteczne.

Zasada indywidualizacji i

zespołowości-

uwzględnia indywidualne

możliwości każdego ucznia oraz

współpracę i współdziałanie

wszystkich uczniów, konieczność

zachowania indywidualnego

podejścia do ucznia w warunkach

pracy zespołowej.

Zasada samodzielności-

stopniowe wdrażanie uczniów do

samodzielnego myślenia i

samodzielnego działania.

Zasada efektywności-

określa związek między celami a

wynikami nauczania.

„

Wymagania na miarę aktualnych

możliwości i przyszłych potrzeb

dziecka”.

Zasada kształcenia umiejętności

uczenia się

polega na samodzielnym zdobywaniu

wiedzy oraz rozwijaniu tej

umiejętności w pracy umysłowej u

uczniów.

Zasada ustawicznego

kształcenia-

wskazuje na potrzebę ciągłego

aktualizowania zdobytej wiedzy,

podnoszenia kwalifikacji, nadążania

za rozwojem nauki i techniki, a

szczególnie umożliwienie stałego

rozwoju osobowości.

Metody kształcenia

W. Okoń

Sposoby uczenia się

→

metody

(grupy)

•

Przyswajanie

→

podające

(wykład,

opowiadanie, pogadanka)

•

Odkrywanie

→

problemowe

(samodzielne

dochodzenie do wiedzy), gry dydaktyczne

•

Przeżywanie

→

waloryzacyjne

(wpływające

na uczucia)

•

Działanie

→

praktyczne

(laboratoryjne,

ćwiczeniowe, zajęć praktycznych)

Formy kształcenia

•

Indywidualna

•

Grupowa

•

Zespołowa

•

Praca ucznia z pomocą nauczyciela

•

Pytań pomocniczych,

naprowadzających,

•

Wydłużanie czasu na opanowanie

danej partii materiału lub zagadnienia

Zewnętrzna organizacja

nauczania

Przestrzeń klasowa i środowisko dostosowane

do potrzeb ucznia np.:

•

Uczeń z ADHD- pierwsza ławka przy drzwiach,

•

Uczeń słabo słyszący- druga ławka przy oknie,

•

Uczeń słabo widzący- pierwsza ławka przy

oknie,

•

Uczeń słaby- blisko nauczyciela, z dobrym

uczniem

Warunki sprawdzania wiedzy

i umiejętności

Metody:

•

Ustna

•

Pisemna

Formy:

•

Indywidualna

•

Grupowa

•

Zespołowa

Potrzeby

edukacyjne dziecka

z uszkodzonym

słuchem w

zależności od

stopnia ubytku

słuchu

15-25 dB

(granica normy)

Konsekwencje dla rozumienia języka

i mowy

Dziecko może mieć trudności w

rozumieniu cichej mowy z większej

odległości.

Na ogół nie ma problemów z

artykulacją. Może wykazywać

ograniczenia sprawności

językowych, może mieć mniejszy

zasób słownictwa.

Szczególne potrzeby edukacyjne:

Nauczyciel powinien wyznaczać

dziecku korzystne dla odbioru

mowy i obserwacji miejsce w klasie.

Należy pracować nad rozwojem

słownictwa dziecka.

30-45 dB

(łagodny niedosłuch)

Konsekwencje dla rozumienia języka i mowy

Dziecko ma trudności w słyszeniu i

odbiorze wypowiedzeń z odległości ponad

1m. Bez większych trudności może

prowadzić rozmowę twarzą w twarz. W

warunkach lekcyjnych umyka mu do 50%

dyskusji, jeśli koledzy mówią zbyt cicho lub

nie widzi twarzy mówiących. Może mieć

trudności w artykulacji w zależności od

zakresu ubytku słuchu i kształtu krzywej

audiogramu.

Szczególne potrzeby edukacyjne:

Nauczyciel powinien wyznaczyć

dziecku korzystne dla odbioru

mowy i obserwacji miejsce w

klasie. Uczeń musi używać aparatu

słuchowego przynajmniej podczas

lekcji, zaś nauczyciel powinien

wiedzieć, jak działa aparat o jakie

przynosi korzyści.

Dziecko powinno systematycznie

odbywać zajęcia w zakresie tzw.

treningu słuchowego w celu

maksymalnego wykorzystania aparatu

oraz ćwiczenia odczytywania mowy z

ust.

Należy mu zapewnić regularne zajęcia

logopedyczne w celu rehabilitacji mowy.

W razie potrzeby powinno korzystać z

indywidualnej pomocy pedagogicznej w

realizacji programu nauczania.

50-75 dB

(umiarkowany niedosłuch)

Konsekwencje dla rozumienia języka i

mowy

Dziecko nie mając aparatu

słuchowego nie odbiera niemal nic z

treści lekcji. Może rozumieć tylko

głośną mowę i to z odległości do 1m.

Może też mieć trudności z odbiorem i

zrozumieniem innych dźwięków z

otoczenia. Ma wadliwą artykulację.

Szczególne potrzeby edukacyjne:

Nauczyciel powinien wyznaczyć

dziecku korzystne dla odbioru

mowy i obserwacji miejsce w

klasie. Dziecko musi używać

aparatu, odbywać trening

słuchowy, uczestniczyć w zajęciach

odczytywania mowy z ust i

regularnie ćwiczyć pod kierunkiem

logopedy.

•

Dziecko wymaga konsekwentnej

pracy nad rozwojem języka oraz

indywidualnej pomocy pedagogicznej

w zakresie poszczególnych

przedmiotów. Wskazane może być

kształcenie dziecka w klasie

specjalnej szkoły masowej, z

możliwością integracyjnego

kształcenia w zakresie wybranych

przedmiotów.

80-95 dB

(ciężki ubytek słuchu)

Konsekwencje dla rozumienia języka

i mowy

Dziecko może słyszeć jedynie

głośne dźwięki z otoczenia. Mowa i

język mogą się rozwinąć tylko w

efekcie wczesnej diagnozy i dzięki

intensywnej rehabilitacji mowy w

okresie przedszkolnym.

U niektórych dzieci rozumienie

mowy może nastąpić dopiero po

zastosowaniu metody komunikacji

totalnej. Mowa dziecka może

brzmieć w sposób zbliżony do

normy (cechy głosu, rytm mowy),

chociaż nie zawsze bywa

zrozumiała.

Szczególne potrzeby edukacyjne:

Dziecko powinno nadal odbywać

intensywny trening słuchowy rozpoczęty

we wczesnym dzieciństwie jak również

doskonalić odczytywanie mowy z ust.

Minimum godzinę dziennie powinno

poświęcać na rehabilitację mowy pod

kierunkiem specjalisty. Tylko część zajęć

dziecko może odbywać w systemie

nauczania zintegrowanego (tzn. razem

ze słyszącymi rówieśnikami). Niezbędna

jest codzienna pomoc pedagogiczna w

realizacji programu nauczania.

95 dB i więcej

(głęboki ubytek słuchu)

Konsekwencje dla rozumienia języka i

mowy

Szanse na spontaniczny rozwój mowy i

języka są znikome. Mowa dziecka może

być niezrozumiała dla otoczenia.

Rozumienie mowy przez dziecko u

większości dzieci może być osiągnięte

tylko przy zastosowaniu metody

komunikacji totalnej. Część dzieci nie

używa aparatu słuchowego ze względu na

niewielką skuteczność wzmocnienia.

Mowa dziecka i znajomość języka

są na niskim poziomie rozwoju.

Możliwości przyswojenia

programu szkolnego są poważnie

ograniczone.

Szczególne potrzeby edukacyjne:

W porozumiewaniu się ucznia z

nauczycielem może być konieczne

stosowanie języka migowego.

Niezależnie od tego dziecko

powinno intensywnie ćwiczyć

odczytywanie mowy z ust. Nie

należy rezygnować z treningu

słuchowego, choć nie zawsze

przyniesie on korzyści.

Niezbędna jest codzienna i

specjalistyczna pomoc

pedagogiczna w realizacji

programu szkolnego lub podjęcie

nauczania w wydzielonej klasie dla

dzieci z uszkodzonym słuchem z

możliwością kształcenia

integracyjnego w wybranych

przedmiotach.

Document Outline