Choroby
paznokci
Choroby
paznokci
Paznokcie - budowa
Wyrastają z kieszonkowych wgłębień
naskórka na opuszkach palców
Zrogowaciała płytka paznokciowa
otoczona jest wałem paznokciowym
(perinychium) i skórką (eponychium)
Wyrasta z macierzy pod wałem, widoczna
część macierzy – obłączek (lunula)
Ściśle przylega do łożyska, w części dalszej
oddzielona od podłoża (hyponychium)
Paznokcie c.d.
Szybkość wzrostu paznokci – 0,1-0,9 mm
na tydzień, zazwyczaj 2 - 4 mm
miesięcznie
Całkowity odrost – 4 - 6 miesięcy
Paznokcie rąk rosną szybciej od paznokci
stóp
Prędkość wzrostu zależy też od wieku
(najszybciej między 10 a 30 rokiem życia) i
pory roku
Niektóre choroby przyśpieszają wzrost
paznokci (łuszczyca), inne spowalniają
(liszaj płaski)
Paznokcie c.d.
Płytka paznokciowa jest prześwitująca
(przejrzysta) – przepuszcza światło, przenika
przez nią:
1 – 3% UVB
5 – 10% UVA
10 – 20% światła widzialnego
Nadmierna ekspozycja na światło, zwłaszcza w
połączeniu ze stosowaniem preparatów
fotostymulujących (psoraleny, tetracykliny)
może prowadzić do fotozależnego spełzania
paznokci i przyczyniać się do rozwoju czerniaka
podpaznokciowego, stąd zasadność stosowania
preparatów z filtrami UV na płytki paznokciowe.
Paznokcie c.d.
Kształt i grubość płytek paznokciowych są
zróżnicowane i zależą od
uwarunkowań genetycznych
wykonywanych czynności domowych i
zawodowych
stosowanych zabiegów kosmetycznych
Rozwarstwianie się dystalnej części
płytki paznokciowej (dystrophia
lamellaris)
Objawy:
odcinek dystalny płytki rozwarstiwa się na
dwie lub więcej poziomych warstw
zmiany dotyczą zwykle jednego lub
większej liczby paznokci rąk lub stóp
Rozwarstwianie się dystalnej części
płytki paznokciowej (dystrophia
lamellaris)
Przyczyny:
suchość paznokci – zbyt częste mycie,
moczenie, używanie nieodpowiednich
mydeł, detergentów
urazy – gra na instrumentach strunowych
(ręce), uprawianie sportów (stopy)
nadmierne używanie lakierów, zmywaczy –
zwłaszcza z rozpuszczalnikami lipidów
Rozwarstwianie się dystalnej części
płytki paznokciowej (dystrophia
lamellaris)
Postępowanie:
eliminacja przyczyn
stosowanie maści natłuszczających
moczenie w oliwie
skracanie paznokci przy użyciu pilnika a
nie nożyczek
Oddzielanie się płytek
paznokciowych (onycholysis)
Objawy:
półksiężycowate oddzielanie się
dystalnego końca paznokcia, postępujące
w kierunku macierzy
Oddzielanie się płytek
paznokciowych (onycholysis)
Przyczyny:
ostry jednorazowy uraz
niewielkie powtarzające się urazy, np. przy
podważaniu długich paznokci
uszkodzenie przez lakiery, zmywacze,
utwardzacze
maceracja
oddzielanie pod wpływem leków i/lub
promieniowania
niedobory witamin, żelaza
choroby skóry: liszaj płaski, łuszczyca,
wyprysk kontaktowy
choroby układowe: ciężkie infekcje, cukrzyca
idiopatyczne
Oddzielanie się płytek
paznokciowych (onycholysis)
Postępowanie:
eliminacja przyczyn
miejscowe preparaty z kortykosteroidami
Złuszczanie płytek
paznokciowych
(onychomadesis)
Objawy:
całkowite spełznięcie płytek
paznokciowych
zwykle zaczynające się od nasady płytek
Przyczyny:
ciężkie choroby infekcyjne
toksyczna nekroliza naskórka
erytrodermia
reakcje fototoksyczne
czasem łuszczyca, liszaj płaski
Onychotilomania,
Onychophagia
Objawy:
rodzaj natręctwa
pacjent z zaburzeniami emocjonalnymi
permanentnie niszczy paznokcie za
pomocą nożyczek, szczypczyków,
scyzoryka, nożyków i innych narzędzi
obgryzanie paznokci
Postępowanie:
pomoc psychologa, psychiatry
Szorstkość paznokcia
(trachyonychia)
Objawy:
szorstka powierzchnia płytki paznokciowej,
którą pokrywają drobne łuseczki (płytka
wygląda jak pokryta szarym pyłem)
Postępowanie:
zmiany mogą być następstwem każdego
procesu chorobowego zajmującego
macierz, m.in.: AZS, liszaj płaski,
łuszczyca, łysienie plackowate
Postępowanie:
leczenie choroby podstawowej
kortykosteroidy miejscowo
Wklęśnięcie płytki
paznokciowej (koilonychia)
Objawy:
łyżeczkowate wklęśnięcie płytki
paznokciowej (jednej, kilku, wszystkich)
częściej na rękach niż stopach
płytka zwykle jest ścieńczała,
porozwarstwiana na wolnym brzegu
może współistnieć szorstkość paznokci
Wklęśnięcie płytki
paznokciowej (koilonychia)
Przyczyny:
niedobory żywieniowe
zaburzenia krążenia obwodowego
urazy mechaniczne
substancje chemiczne, m. in. mydła,
detergenty
przewlekła ekspozycja na wilgoć
Zanik płytki paznokciowej
(onychodystrophia)
Objawy:
paznokcie cienkie, małe, częściowy ich
brak
Przyczyny:
zaburzenia krążenia obwodowego (zespół
Raynauda, choroba Buergera, miażdżyca)
niedożywienie (głodówka, zaburzenia
pokarmowe)
neuropatia obwodowa
Stwardnienie przerost płytki
paznokciowej (hyperthrophia ungium)
Szponowatość paznokci
(onychgryphosis)
Objawy:
występuje zwykle u osób w podeszłym
wieku, wyjątkowo u dzieci
paznokcie są pogrubiałe twarde, bez
połysku, barwy żółtobrązowej lub
ciemnobrązowej (stwardnienie paznokci)
w przypadku paznokci szponowatych,
ulegają one wykrzywieniu
zwykle dotyczy to paznokci paluchów,
które wykrzywiają się w stronę
przyśrodkową stopy przypominając
szpony, pazury lub baranie rogi
Stwardnienie przerost płytki
paznokciowej (hyperthrophia ungium)
Szponowatość paznokci
(onychgryphosis)
Objawy c.d.:
w odcinku nad macierzą paznocie nie
przylegają do łożyska, wolną przestrzeń
pod płytką wypełniają szczątki
zrogowaciałej tkanki
w zmianach wrodzonych i systemowych
zajęte są wszystkie paznokcie, w zmianach
pourazowych 1-2 płytki
obcięcie paznokci jest utrudnione lub
niemożliwe
Stwardnienie przerost płytki
paznokciowej (hyperthrophia ungium)
Szponowatość paznokci
(onychgryphosis)
Przyczyny:
zaburzenia krązenia obwodowego
słaba dbałość o higienę
noszenie ciasnego, źle dobranego obuwia,
obuwie na obcasach
paluch koślawy
wielokrotne urazy płytek paznokciowych
zmiany wrodzone
Stwardnienie przerost płytki
paznokciowej (hyperthrophia ungium)
Szponowatość paznokci
(onychgryphosis)
Postępowanie:
regularne spiłowywanie płytek
paznokciowych szlifierką obrotową
chirurgiczne usunięcie paznokcia wraz z
macierzą
Paznocie rurkowate
(tube nails, pincer nails)
Objawy:
paznokcie stóp, rzadziej rąk są pogrubiałe,
zwijają się w rurkę zwężoną na wolnym
brzegu płytki
w rurce uwięziona jest część łożyska i ściśle
z nią związane masy rogowe
często duża bolesność
w postaci wrodzonej – zajęte są wszystkie
paznokcie
w postaci nabytej – najczęściej paznokcie
kciuka i palucha, dotyczy głównie kobiet w
podeszłym wieku
Paznocie rurkowate
(tube nails, pincer nails)
Postępowanie:
środki zmiękczające, np. 40% preparaty
mocznika
urządzenia sprężynujące, stopniowo
prostujące płytki
przy braku efektu chirurgiczne usunięcie
płytki ze zniszczeniem macierzy
Bruzdowanie paznokci
(podłużne)
bruzdy podłużne –
fizjologiczne, pogłębiają
się z wiekiem
wyżłobienie podłużne paznokcia –
onychodystrophia canaliformis mediana
Objawy:
obecność kanału, następnie bruzdy
biegnącej od obłączka do wolnego brzegu
płytki
czas trwania od kilku miesięcy do kilku lat
typowa lokalizacja na paznokciach kciuków
Bruzdowanie paznokci
(podłużne)
wyżłobienie podłużne paznokcia –
onychodystrophia canaliformis mediana
c.d.
Przyczyny:
zmiany wrodzone
zmiany nabyte – wielokrotne urazy
macierzy
Bruzdowanie paznokci
(poprzeczne)
bruzdy poprzeczne
Objawy:
poprzeczne bruzdy różnej głębokości,
zwykle pojedyncze
powstają w pobliżu macierzy i przesuwają
się w kierunku wolnego brzegu wraz ze
wzrostem paznokcia
Bruzdowanie paznokci
(poprzeczne)
bruzdy poprzeczne c.d.
Przyczyny:
uraz macierzy
ostre choroby zakaźne
choroby wyniszczające
dermatozy – łuszczyca, wyprysk
paznokieć wrośnięty
paznokcie pałeczkowate
Paznokcie pałeczkowate (palce
dobosza)
Objawy:
znaczne rozszerzenie i przerost dystalnych
paliczków palców (paznokciowych)
paznokcie powiększone, nadmiernie
wypukłe, szorstkie, grube (kształtu „szkiełka
zegarkowego”)
zwykle zajęte wszystkie paznokcie
Przyczyny:
nieznane
mogą być objawem przewlekłej choroby
płuc, chorób układu krążenia lub
endokrynologicznych
Paznokieć wrastający
(ungius incarnatus)
Objawy:
zmiana dotyczy zwykle paznokcia palucha
od strony przyśrodkowej
boczna część paznokcia wrasta w
otaczające tkanki miękkie
rozwija się rumień, obrzęk, stan zapalny,
czemu towarzyszy duża bolesność
z reguły dołącza się infekcja
Paznokieć wrastający
(ungius incarnatus)
Przyczyny:
nieprawidłowe obcinanie paznokci stóp
ciasne obuwie
nadmiernie długi paluch, jego
zniekształcenie
Postępowanie:
właściwe obcinanie paznokci
umieszczenie pod paznokciem tamponów z
gazy nasączonych środkiem odkażającym
lub antybiotykiem
kąpiele w roztworze szarego mydła,
środkach odkarzających
leczenie chirurgiczne – wycięcie częsci
bocznej paznokcia wraz z macierzą
Bielactwo paznokci
(leukonychia)
Objawy:
bielactwo wrodzone paznokci
bardzo rzadkie
zajmuje całe płytki paznokciowe
nie ustępuje
Bielactwo paznokci
(leukonychia)
Objawy c.d.:
bielactwo nabyte paznokci
białe plamy różnej wielkości i kształtu,
punkcikowate, pasmowate (pasma
poprzeczne) i inne
występują u nasady paznokci i przesuwają
się ku wolnemu brzegowi wraz z wzrostem
paznokcia
zajmują jedną lub więcej płytek
paznokciowych rąk
częstsze u kobiet
Bielactwo paznokci
(leukonychia)
Przyczyny:
niejasne
prawdopodobnie defekt rogowacenia
płytek
uwięzienie pęcherzyków powietrza między
korneocytami w wyniku mikrourazów przy
wycinania oskórka
Zespół żółtych paznokci
(yellow nail syndrome)
Objawy:
paznokcie żółkną, grubieją, wolniej rosną,
są uwypuklone („beczułkowate”), mają
połyskliwą powierzchnię
Zajęte są wszystkie paznokcie rąk i stóp
Przyczyny:
zastój chłonki
przewlekłe choroby płuc, rozstrzenia
oskrzeli
infekcja HIV/AIDS
Postępowanie:
eliminacja przyczyn
Paznokcie zielone
Objawy:
paznokcie nieregularnie zabarwione na
kolor zielonkawy, uniesione na skutek
podpłytkowej hiperkeratozy
Przyczyny:
zakażenie pałeczką ropy błękitnej
(Pseudomonas aeruginosa)
Zabarwienie jasno- i
ciemnobrązowe paznokci
(melanonychia)
Przyczyny:
smugi, plamy – znamiona melanocytowe
smugi – leczenie cytostatykami
ogniskowe – krwiak podpłytkowy
ogniskowe – nieregularne plamy, z
wypustkami – należy wykluczyć czerniaka
Zabarwienie niebieskie
paznokci
Przyczyny:
srebrzyca, np. przy przewlekłym
miejscowym leczeniu azotanem srebra
methemoglobinemia na skutek leczenia
sulfonami, zatrucia talem
UWAGA! zmiany zabarwienia mogą być
spowodowane lekami, kosmetykami itp.
Guzy podpaznokciowe
Objawy:
ograniczone zmiany zajmujące zwykle
jeden paznokieć, często duża bolesność
Przyczyny:
naczyniak
o
włókniak
brodawka zwykła
o
kostniak
torbiel
o
czerniak złośliwy
ziarniniak naczyniowy
rogowiak kolczystokomórkowy
Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach
Twardzina układowa:
zanik, skrócenie paliczków dystalnych i
płytek paznokciowych
teleangiectasie w obrębie wałów
paznokciowych
Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach
Przewlekłe stany zapalne skóry (np.
wyprysk):
różne typy wcześniej opisanych
nieprawidłowości
AZS:
paznokcie błyszczące, wypolerowane
(objaw „lakierowanych paznokci”)
Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach
Łuszczyca:
zagłębienia punkcikowate
rogowacenie pod płytką i onycholiza
objaw kropli oleju (oil spot)
paronychia
całkowite zniszczenie płytek
paznokciowych
Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach
Liszaj płaski:
głębokie podłużne pobruzdowanie z
linijnym pękaniem w obwodowym odcinku
czasem przerost i pogrubienie płytek
spełzanie płytek (onycholysis)
częściowy zanik płytek (anonychia)
Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach
Łysienie plackowate:
drobne zagłębienia ( typu „naparstka do
szycia”)
prążkowanie podłużne
szorstka powierzchnia (trachyonychia)
bielactwo paznokci (leukonychia)
odzielanie się płytek paznokciowych
(onycholiza)
Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach
Spełzanie płytek:
Toksyczna nekroliza naskórka
Pęcherzowe oddzielanie naskórka
(odmiana dystroficzna)
Pęcherzyca
Pemfigoid