Filozoficzne źródła nauki
(c.d.)
Filozoficzne źródła nauki
(c.d.)
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
2
Arystoteles ze Stagiry (384-322
p.n.e.)
Argument „trzeci człowiek”:
• przyczyna tego, co wspólne wszystkim ludziom,
leży poza nimi;
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
3
Arystoteles ze Stagiry (384-322
p.n.e.)
Argument „trzeci człowiek”:
• przyczyna tego, co wspólne wszystkim ludziom,
leży poza nimi;
• jest ideą człowieka („drugim człowiekiem”) – jak
sądzi Platon;
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
Idea żyrafy
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
4
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
• co jest przyczyną tego, co wspólne ludziom i idei
człowieka?
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
Idea żyrafy
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
5
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
• co jest przyczyną tego, co wspólne ludziom i idei
człowieka?
• jeżeli leży ona poza pierwszym i drugim
człowiekiem;
to jest „trzecim człowiekiem”;
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
Idea żyrafy
„
tr
ze
c
i c
zł
o
w
ie
k
”
„
tr
z
e
c
ia
ż
y
ra
fa
”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
6
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
• jeżeli jest „trzeci człowiek”; to jest „czwarty”
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
Idea żyrafy
„
tr
ze
c
i c
zł
o
w
ie
k
”
„
tr
z
e
c
ia
ż
y
ra
fa
”
„czwarty
człowiek”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
7
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
• jeżeli jest „trzeci człowiek”; to jest „czwarty” i
następni;
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
Idea żyrafy
„
tr
ze
c
i c
zł
o
w
ie
k
”
„
tr
z
e
c
ia
ż
y
ra
fa
”
„czwarty
człowiek”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
8
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
i następni…
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
„
tr
ze
c
i c
zł
o
w
ie
k
”
„czwarty
człowiek”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
9
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
• Powstaje regres w nieskończoność
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
„
tr
ze
c
i c
zł
o
w
ie
k
”
„czwarty
człowiek”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
10
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
„
tr
ze
c
i c
zł
o
w
ie
k
”
„czwarty
człowiek”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
11
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
„
tr
ze
c
i c
zł
o
w
ie
k
”
„czwarty
człowiek”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
12
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
„
tr
ze
c
i c
zł
o
w
ie
k
”
„czwarty
człowiek”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
13
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
„
tr
ze
c
i c
zł
o
w
ie
k
”
„czwarty
człowiek”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
14
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
„
tr
ze
c
i c
zł
o
w
ie
k
”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
15
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
Idea człowieka =
„drugi człowiek”
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
16
Argument „trzeci człowiek” (c.d.):
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
17
Hylemorfizm
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
substancja = materia + forma
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
18
Hylemorfizm
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
substancja = materia + forma
idee są domniemanymi
przyczynami form
Idea
człowieka
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
19
Hylemorfizm
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
substancja = materia + forma
idee są domniemanymi
przyczynami form
idee są przed rzeczą (jeśli
są),
formy są w rzeczy
Idea
człowieka
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
20
Hylemorfizm
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
substancja = materia + forma
idee są domniemanymi
przyczynami form
idee są przed rzeczą (jeśli
są),
formy są w rzeczy
forma jest tym, co ogólne w
rzeczy
Idea
człowieka
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
21
Hylemorfizm
Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie
ma zewnętrznej przyczyny
substancja = materia + forma
idee są domniemanymi
przyczynami form
idee są przed rzeczą (jeśli są), formy są w rzeczy
forma jest tym, co ogólne w rzeczy
materia jest tym, co indywidualne,
jest zasadą tożsamości;
Idea
człowieka
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
22
Hylemorfizm
Zmiana:
Materia
traci jedną
O
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
23
Hylemorfizm
Zmiana:
Materia
traci jedną
a
przybiera
inną
formę
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
24
Hylemorfizm
Unicestwienie:
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
25
Hylemorfizm
Unicestwienie:
utrata formy substancjalnej
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
26
Hylemorfizm
• rozwiązanie problemu stałego podłoża zmiany
• rozwinięcie idei metafizycznych stojących za
prawami zachowania
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
27
Powstanie nowożytnego pojęcia
nauki
Galileo Galilei (1564-1642
)
• Bóg objawia się zarówno w
Biblii jak i w Księdze Natury
Portret Galileusza
wykonany przez
Giusta Sustermansa
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
28
Powstanie nowożytnego pojęcia
nauki
Galileo Galilei (1564-1642
)
• Bóg objawia się zarówno w
Biblii jak i w Księdze Natury.
• Księga Natury jest napisana
językiem matematyki, a jego
literami są trójkąty, koła i inne
figury geometryczne.
• Wniosek: w naukach o
przyrodzie nie ma miejsca dla
„jakości subiektywnych”, jak
barwa, zapach i smak; liczą
się tylko wielkości i kształty.
Portret Galileusza
wykonany przez
Giusta Sustermansa
Problem indukcji
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
30
Co to jest problem indukcji
Problemem indukcji nazywa się pytanie o to, czy i
na jakiej podstawie można przenosić wiedzę
uzyskaną dzięki obserwacji na przypadki
niezaobserwowane.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
31
Co to jest problem indukcji
Problemem indukcji nazywa się pytanie o to, czy i
na jakiej podstawie można przenosić wiedzę
uzyskaną dzięki obserwacji na przypadki
niezaobserwowane.
Przykład: skąd można wiedzieć, czy jutro nastąpi
wschód Słońca?
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
32
Co to jest problem indukcji
Problemem indukcji nazywa się pytanie o to, czy i
na jakiej podstawie można przenosić wiedzę
uzyskaną dzięki obserwacji na przypadki
niezaobserwowane.
Przykład: skąd można wiedzieć, czy jutro nastąpi
wschód Słońca?
Indukcja niekoniecznie jest projekcją na
przyszłość
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
33
Problem indukcji
Francis Bacon
Novum Organum
1620
• Przystępując do badań należy
pozbyć się idoli
– plemienia (wspólnych
gatunkowi)
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
34
Problem indukcji
Francis Bacon
Novum Organum
1620
• Przystępując do badań należy
pozbyć się idoli
– plemienia (wspólnych
gatunkowi)
– jaskini (indywidualnych)
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
35
Problem indukcji
Francis Bacon
Novum Organum
1620
• Przystępując do badań należy
pozbyć się idoli
– plemienia (wspólnych
gatunkowi)
– jaskini (indywidualnych)
– rynku (nadużycia języka)
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
36
Problem indukcji
Francis Bacon
Novum Organum
1620
• Przystępując do badań należy
pozbyć się idoli
– plemienia (wspólnych
gatunkowi)
– jaskini (indywidualnych)
– rynku (nadużycia języka)
– teatru (ulegania
autorytetom)
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
37
Problem indukcji
Francis Bacon
Novum Organum
1620
• Indukcja enumeracyjna
• Indukcja eliminacyjna
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
38
Problem indukcji
Francis Bacon
Novum Organum
1620
• Indukcja enumeracyjna
• Indukcja eliminacyjna
– utworzenie wyczerpującej
listy hipotez na dany temat
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
39
Problem indukcji
Francis Bacon
Novum Organum
1620
• Indukcja enumeracyjna
• Indukcja eliminacyjna
– utworzenie wyczerpującej
listy hipotez na dany temat
– eliminowanie kolejno hipotez
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
40
Problem indukcji
Francis Bacon
Novum Organum
1620
• Indukcja enumeracyjna
• Indukcja eliminacyjna
– utworzenie wyczerpującej
listy hipotez na dany temat
– eliminowanie kolejno hipotez
– za pomocą eksperymentów
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
41
Problem indukcji
Francis Bacon
Novum Organum
1620
• Indukcja enumeracyjna
• Indukcja eliminacyjna
– utworzenie wyczerpującej
listy hipotez na dany temat
– eliminowanie kolejno hipotez
– za pomocą eksperymentów
– aż zostanie tylko jedna
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
42
Hume’a krytyka indukcji
David Hume (1711-
1776)
Treatise on Human Nature
1737
An Enquiry Concerning
Human Understanding 1748
• Czy idea przyczyny
zakłada ideę związku
koniecznego?
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
43
Hume’a krytyka indukcji
David Hume (1711-
1776)
Treatise on Human Nature
1737
An Enquiry Concerning
Human Understanding 1748
• Czy idea przyczyny
zakłada ideę związku
koniecznego?
• Czy powtórzenie
następstwa zdarzeń
dostarcza związku
między nimi?
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
44
Hume’a krytyka indukcji
David Hume (1711-
1776)
Treatise on Human Nature
1737
An Enquiry Concerning
Human Understanding 1748
• Czy idea przyczyny
zakłada ideę związku
koniecznego?
• Czy powtórzenie
następstwa zdarzeń
dostarcza związku
między nimi?
• Przyczyna =
= nawyk +
oczekiwanie
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
45
W czym Bacon się mylił
» utwórz
wyczerpując
ą listę
hipotez
» następnie
wyeliminuj
wszystkie z
wyjątkiem
jednej
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
46
W czym Bacon się mylił
» utwórz
wyczerpując
ą listę
hipotez
» następnie
wyeliminuj
wszystkie
z wyjątkiem
jednej
» nie ma
podstaw,
by
oczekiwać,
że zostanie
jakaś
hipoteza
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
47
W czym Bacon się mylił
» utwórz
wyczerpując
ą listę
hipotez
» następnie
wyeliminuj
wszystkie
z wyjątkiem
jednej
» nie ma
podstaw,
by
oczekiwać,
że zostanie
jakaś
hipoteza
» przyroda
może być
kapryśna
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
48
Kant i problem transcendentalny
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Hume ma rację, gdy twierdzi, że
wiedza naukowa na podstawie
samego tylko doświadczenia nie
jest możliwa.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
49
Kant i problem transcendentalny
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Hume ma rację, gdy twierdzi, że
wiedza naukowa na podstawie
samego tylko doświadczenia nie
jest możliwa.
• Mamy jednak całkiem sporą
wiedzę naukową.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
50
Kant i problem transcendentalny
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Hume ma rację, gdy twierdzi, że
wiedza naukowa na podstawie
samego tylko doświadczenia nie
jest możliwa.
• Mamy jednak całkiem sporą
wiedzę naukową.
• Musimy zatem mieć jakąś wiedzę
a priori.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
51
Kant i problem transcendentalny
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Hume ma rację, gdy twierdzi, że
wiedza naukowa na podstawie
samego tylko doświadczenia nie
jest możliwa.
• Mamy jednak całkiem sporą
wiedzę naukową.
• Musimy zatem mieć jakąś wiedzę
a priori.
• Jak to możliwe?
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
52
Dedukcja transcendentalna
(fragment)
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Pojęcie przyczyny nie może
pochodzić z doświadczenia.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
53
Dedukcja transcendentalna
(fragment)
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Pojęcie przyczyny nie może
pochodzić z doświadczenia.
• Jest ono jednak niezbędne do
wydawania sądów o zjawiskach.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
54
Dedukcja transcendentalna
(fragment)
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Pojęcie przyczyny nie może
pochodzić z doświadczenia.
• Jest ono jednak niezbędne do
wydawania sądów o zjawiskach.
• Czyli bez niego wiedza naukowa
jest niemożliwa.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
55
Dedukcja transcendentalna
(fragment)
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Pojęcie przyczyny nie może
pochodzić z doświadczenia.
• Jest ono jednak niezbędne do
wydawania sądów o zjawiskach.
• Czyli bez niego wiedza naukowa
jest niemożliwa.
• Mamy wiedzę naukową.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
56
Dedukcja transcendentalna
(fragment)
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Pojęcie przyczyny nie może
pochodzić z doświadczenia.
• Jest ono jednak niezbędne do
wydawania sądów o zjawiskach.
• Czyli bez niego wiedza naukowa
jest niemożliwa.
• Mamy wiedzę naukową.
• Wniosek: mamy a priori pojęcie
przyczyny.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
57
Dedukcja transcendentalna
(fragment)
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Pojęcie przyczyny nie może
pochodzić z doświadczenia.
• Jest ono jednak niezbędne do
wydawania sądów o zjawiskach.
• Czyli bez niego wiedza naukowa
jest niemożliwa.
• Mamy wiedzę naukową.
• Wniosek: mamy a priori pojęcie
przyczyny.
• Inaczej: umysł jest aktywny w procesie
poznania. Poznanie nie polega na
biernym odbiorze wrażeń.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
58
Kantowskie rozwiązanie problemu
indukcji
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Pojęcie przyczyny jest jedną (z
12) kategorii czystego intelektu.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
59
Kantowskie rozwiązanie problemu
indukcji
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Pojęcie przyczyny jest jedną (z
12) kategorii czystego intelektu.
• Funkcjonuje ono jako aprioryczna
forma sądu, do wypełnienia przez
doświadczenie
…jest przyczyną…
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
60
Kantowskie rozwiązanie problemu
indukcji
Immanuel
Kant
1724-
1804
Krytyka czystego
rozumu 1781
• Pojęcie przyczyny jest jedną (z 12)
kategorii czystego intelektu.
• Funkcjonuje ono jako aprioryczna
forma sądu, do wypełnienia przez
doświadczenie
…jest przyczyną…
• Mieć taką formę sądu znaczy tyle,
co znać a priori zasadę
przyczynowości.
• Zasada przyczynowości gwarantuje,
że w przyrodzie zachodzą prawidłowości.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
61
Milla logika indukcji
John Stuart Mill
(
1806-1873
)
A System of Logic
1843
• Logika dedukcyjna nie
przyczynia się do przyrostu
wiedzy.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
62
Milla logika indukcji
John Stuart Mill
(
1806-1873
)
A System of Logic
1843
• Logika dedukcyjna nie
przyczynia się do przyrostu
wiedzy.
Przykład:
Wszyscy ludzie są śmiertelni.
Sokrates jest człowiekiem.
---------------------------------------
Sokrates jest śmiertelny.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
63
Milla logika indukcji
John Stuart Mill
(
1806-1873
)
A System of Logic
1843
• Logika dedukcyjna nie przyczynia
się do przyrostu wiedzy.
Przykład:
Wszyscy ludzie są śmiertelni.
Sokrates jest człowiekiem.
---------------------------------------
Sokrates jest śmiertelny.
Żeby przyjąć pierwszą
przesłankę, wniosek musi być już
znany.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
64
Milla logika indukcji
Wszyscy ludzie są
śmiertelni.
Sokrates jest człowiekiem.
----------------------------
Sokrates jest śmiertelny.
Funio jest człowiekiem i jest
śmiertelny.
Gucio jest człowiekiem i jest
śmiertelny.
Henio jest człowiekiem i jest
śmiertelny.
itd.
Sokrates jest człowiekiem.
--------------------------------------------------
--
Sokrates jest śmiertelny.
Logika indukcji jest twórcza i dlatego jest
logiką nauki
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
65
Milla logika indukcji
Wszyscy ludzie są śmiertelni.
Sokrates jest człowiekiem.
----------------------------
Sokrates jest śmiertelny.
Funio jest człowiekiem i jest śmiertelny.
Gucio jest człowiekiem i jest śmiertelny.
Henio jest człowiekiem i jest śmiertelny.
itd.
Sokrates jest człowiekiem.
----------------------------------------------------
Sokrates jest śmiertelny.
Logika indukcji jest twórcza i dlatego jest
logiką nauki
Rozumowanie indukcyjne prowadzi od szczegółu do szczegółu
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
66
Milla logika indukcji
John Stuart Mill
(
1806-1873
)
A System of Logic
1843
• Zadanie: ustalić prawa przyrody
w celu przewidywania zjawisk.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
67
Milla logika indukcji
John Stuart Mill
(
1806-1873
)
A System of Logic
1843
• Zadanie: ustalić prawa przyrody
w celu przewidywania zjawisk.
• Metoda: reguły indukcji
eliminacyjnej.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
68
Milla logika indukcji
John Stuart Mill
(
1806-1873
)
A System of Logic
1843
• Zadanie: ustalić prawa przyrody
w celu przewidywania zjawisk.
• Metoda: reguły indukcji
eliminacyjnej.
• Uzasadnienie reguł
– Zasada jednostajności przyrody
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
69
Milla logika indukcji
John Stuart Mill
(
1806-1873
)
A System of Logic
1843
• Zadanie: ustalić prawa przyrody
w celu przewidywania zjawisk.
• Metoda: reguły indukcji
eliminacyjnej.
• Uzasadnienie reguł
– Zasada jednostajności przyrody
• Uzasadnienie zasady jednostajności
przyrody:
– Zasada przyczynowości
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
70
Milla logika indukcji
John Stuart Mill
(
1806-1873
)
A System of Logic
1843
• Zadanie: ustalić prawa przyrody
w celu przewidywania zjawisk.
• Metoda: reguły indukcji
eliminacyjnej.
• Uzasadnienie reguł
– Zasada jednostajności przyrody
• Uzasadnienie zasady jednostajności
przyrody:
– Zasada przyczynowości
• Uzasadnienie zasady
przyczynowości
– Metodą indukcji enumeracyjnej!
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
71
Milla logika indukcji
John Stuart Mill
(
1806-1873
)
A System of Logic
1843
• Zadanie: ustalić prawa przyrody
w celu przewidywania zjawisk.
• Metoda: reguły indukcji eliminacyjnej.
• Uzasadnienie reguł
– Zasada jednostajności przyrody
• Uzasadnienie zasady jednostajności
przyrody:
– Zasada przyczynowości
• Uzasadnienie zasady przyczynowości
– Metodą indukcji enumeracyjnej!
jako ostatnia deska ratunku przed
błędnym kołem w uzasadnianiu!
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
72
Konsekwencje radykalnego empiryzmu
Milla
• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają
moc opisową, a nie normatywną.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
73
Konsekwencje radykalnego empiryzmu
Milla
• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają
moc opisową, a nie normatywną.
• Są prawami ludzkiego myślenia.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
74
Konsekwencje radykalnego empiryzmu
Milla
• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają
moc opisową, a nie normatywną.
• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii
(psychologizm).
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
75
Konsekwencje radykalnego empiryzmu
Milla
• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają
moc opisową, a nie normatywną.
• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii
(psychologizm).
• Inny gatunek inteligentny, różniący się
psychologicznie od nas, mógłby mieć inną logikę.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
76
Konsekwencje radykalnego empiryzmu
Milla
• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają
moc opisową, a nie normatywną.
• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii
(psychologizm).
• Inny gatunek inteligentny, różniący się
psychologicznie od nas, mógłby mieć inną logikę.
• A tym samym inne prawa nauki.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
77
Konsekwencje radykalnego empiryzmu
Milla
• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają
moc opisową, a nie normatywną.
• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii
(psychologizm).
• Inny gatunek inteligentny, różniący się
psychologicznie od nas, mógłby mieć inną logikę.
• A tym samym inne prawa nauki.
• Ich nauka byłaby nieprawomocna na gruncie
naszej logiki i vice versa.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
78
Konsekwencje radykalnego empiryzmu
Milla
• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają moc
opisową, a nie normatywną.
• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii (psychologizm).
• Inny gatunek inteligentny, różniący się
psychologicznie od nas, mógłby mieć inną logikę.
• A tym samym inne prawa nauki.
• Ich nauka byłaby nieprawomocna na gruncie naszej
logiki i vice versa.
• Nie byłoby żadnej powszechnie obowiązującej logiki,
która mogłaby być podstawą wspólnych rozstrzygnięć.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
79
Konsekwencje radykalnego empiryzmu
Milla
• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają moc
opisową, a nie normatywną.
• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii (psychologizm).
• Inny gatunek inteligentny, różniący się psychologicznie
od nas, mógłby mieć inną logikę.
• A tym samym inne prawa nauki.
• Ich nauka byłaby nieprawomocna na gruncie naszej
logiki i vice versa.
• Nie byłoby żadnej powszechnie obowiązującej logiki,
która mogłaby być podstawą wspólnych rozstrzygnięć.
• Psychologizm prowadzi do relatywizmu gatunkowego.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
80
Czemu Milla metoda indukcji jest
błędna?
• Mill, za Baconem, radzi:
– utwórz wyczerpującą listę hipotez
– wyeliminuj wszystkie z wyjątkiem jednej
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
81
Czemu Milla metoda indukcji jest
błędna?
• Mill, za Baconem, radzi:
– utwórz wyczerpującą listę hipotez
– wyeliminuj wszystkie z wyjątkiem jednej
dodając:
– krytyka Hume’a jest oddalona za pomocą
zasady jednostajności przyrody.
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
82
Czemu Milla metoda indukcji jest
błędna?
•
Mill, za Baconem, radzi:
–
utwórz wyczerpującą listę hipotez
–
wyeliminuj wszystkie z wyjątkiem jednej
dodając:
–
krytyka Hume’a jest oddalona za pomocą
zasady jednostajności przyrody.
Ale
–
czy jakakolwiek lista hipotez jest
wyczerpująca?
Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji
83
Eksperyment Michelsona-Morleya
(1887)
• Eksperyment
miał być
pomiarem
prędkości
wiatru
eterycznego.
• Dopiero STW
Einsteina
(1905)
wyjaśniła
zerowy wynik
eksperyment
u.