Układ krążenia

Krew

•

każdego dnia powstaje miliony

krwinek czerwonych, białych i płytek

krwi. Proces ten zwany hemopoezą, ma

miejsce głównie w szpiku kostnym,

począwszy od komórek macierzystych,

z których wywodzą się różne komórki

krwi.

•

całkowita objętość krwi u człowieka to

około 8% masy ciała, czyli w ciele

osoby ważącej 70 kg krąży 5,6 l krwi.

Osocze to 55% objętości krwi a

pozostałe 45% to elementy

morfotyczne krwi

Narządy krwionośne

• TĘTNICE - największą, główną tętnicą organizmu jest

aorta. Zaopatruje ona cały organizm w krew bogatą w

tlen. Aorta wychodzi ku górze z lewej komory serca,

zagina się i zstępuje w dół. Na poszczególnych

poziomach dzieli się ona na tętnice.

• ŻYŁY - naczynia żylne początkowo drobne i bardzo

liczne łączą się w coraz to większe żyły, które

ostatecznie tworzą dwie żyły główne - górną i dolną.

Uchodzą one do prawego przedsionka serca. Żyła

główna dolna to największa żyła ustroju.

• NACZYNIA WŁOSOWATE - inaczej włośniczki, to

najdrobniejsze (niewidzialne gołym okiem) naczynia

krwionośne ustroju. Włośniczki swymi rozgałęzieniami

tworzą sieć. W sieci włośniczek występują naczynia

włosowate tętnicze i żylne. Wyróżnia się typy sieci

naczyń włosowatych: zwykła sieć kapilarna w

tkankach, sieć dziwna, układ wrotny.

Serce

•

składa się z czterech jam: dwóch komór i dwóch

przedsionków. Wyróżniamy więc odpowiednio prawą

komorę i prawy przedsionek oraz lewą komorę i lewy

przedsionek. Struktury te oddzielone są od siebie

przegrodą i w rzeczywistości tworzą dwie niezależne

pompy, tłoczące krew do krążenia dużego (serce lewe)

oraz krążenia małego, czyli płucnego (serce prawe).

Przedsionki przegrodzone są od komór zastawkami,

nie pozwalającymi na cofanie się krwi. Podobne,

jednokierunkowe zastawki znajdują się pomiędzy

komorami a wychodzącymi z nich tętnicami.

•

u dorosłego człowieka ma masę około 300 g i kształt

stożka. Jest ukryte w worku osierdziowym, a na jego

powierzchni znajduje się warstwa tłuszczu nadająca

mu żółtą barwę. Wewnątrz wyściełane jest tzw.

wsierdziem, gładką błoną pokrywającą również

zastawki.

Objawy chorób układu

krążenia

• Kołatanie serca

Jest bardzo powszechną skargą wśród pacjentów i może
występować zarówno u osób ze zdrowym jak i chorym sercem.
Określeniem kołatanie opisywane są różne odczucia zmian w
pracy serca: może być to nagłe miarowe przyśpieszenie akcji
serca (częstoskurcz napadowy), nagłe zwolnienie akcji serca
(podrażnienie nerwu błędnego), uczucie potykania się lub
zamierania serca (skurcze dodatkowe), całkowicie niemiarowa
praca serca (migotanie przedsionków). Kołatanie serca może
występować w chorobach organicznych serca ( niedomykalność
zastawki aorty, zwężenie zastawki dwudzielnej). Dolegliwość ta
może pojawiać się przy zaburzeniach hormonalnych jak
nadczynność tarczycy, w okresie przekwitania u kobiet. Także u
osób zdrowych nadużywających kawy, herbaty czy papierosów
oraz u ozdrowieńców po ostrych chorobach zakaźnych. Zmiany w
rytmie pracy serca mogą przebiegać zupełnie bezobjawowo i
wykryte zostać przypadkowo, mogą manifestować się tylko
odczuciem zmiany rytmu, albo może im towarzyszyć ból w klatce
piersiowej, uczucie duszności lub utrata przytomności.

Objawy chorób układu

krążenia

• Utrata przytomności (omdlenie)

Omdlenie to krótkotrwałe zaburzenie świadomości spowodowane
najczęściej przez spadek przepływu krwi przez naczynia mózgowe
z powodu zaburzeń krążenia. Zdarza się, że utrata świadomości
występuje u osoby zdrowej z powodu nagłego spadku całkowitego
oporu obwodowego i ciśnienia tętniczego, poprzedzonego
objawami zwiastującymi (poty, bladość, bicie serca, szum w
uszach). Tego typu omdlenia występują najczęściej w wyniku
zadziałania dodatkowego czynnika jak strach, alkohol, leki,
przebywanie w dusznym pomieszczeniu. U osób starszych,
pozostających w pozycji leżącej przez dłuższy czas, przyjmujących
leki obniżające ciśnienie może dojść do utraty przytomności z
powodu niedociśnienia ortostatycznego przy nagłym przyjęciu
pozycji pionowej. Wynika to ze "zbyt" późnej reakcji układu
krążenia na nagłe przemieszczenie dużej ilości krwi w dolne
rejony ciała i spadku ciśnienia. Często także zaburzenia rytmu
pracy serca (zwolnienie lub przyśpieszenie rytmu) w wyniku
niedostatecznej ilości krwi docierającej do mózgu mogą
powodować krótkotrwałe utraty przytomności.

Objawy chorób układu

krążenia

• Ból w klatce piersiowej

Pojawiać się może z bardzo wielu przyczyn, niekiedy może
budzić niepokój i może wymagać konsultacji lekarskiej.
Częstą przyczyną zgłaszania bólu w klatce piersiowej jest
choroba wieńcowa. Bóle wieńcowe mają charakterystyczne
umiejscowienie (zamostkowe, rozlane), charakter (z reguły
opisywane są jako: pieczenie, ucisk lub rozpieranie,
nasilające się w czasie wysiłku fizycznego, przy stressach,
po obfitych posiłkach, w niskich temperaturach, trwające
kilka do kilkunastu minut) i typowe promieniowanie (do
żuchwy, do lewego lub obu barków, do lewego ramienia).
Narastające w czasie kilku dni, długotrwałe bóle o
charakterze wieńcowym, nie ustępujące po podaniu
nitrogliceryny, pojawiające się w spoczynku lub nad ranem
przed wstaniem z łóżka, mogą świadczyć o zagrażającym
zawale mięśnia sercowego. Konieczne w takim przypadku
jest zgłoszenie się do lekarza.

Objawy chorób układu

krążenia

• Ból w klatce piersiowej (część 2)

Bólami w klatce piersiowej mogą również objawiać się:

- choroby układu oddechowego (np. zapalenie płuc i opłucnej,

nowotwory płuc),

- schorzenia kości klatki piersiowej (np. zmiany

zwyrodnieniowe kręgosłupa piersiowego, złamania żeber),

- choroby innych narządów znajdujących się w klatce

piersiowej (np. zator tętnicy płucnej, tętniak rozwarstwiający

aorty, zapalenie przełyku, przepuklina przełykowa),

- schorzenia ukladu nerwowego (np. neuralgie

międzyżebrowe),

- schorzenia narządów jamy brzusznej (kamica pęcherzyka

żółciowego, zapalenie trzustki, wrzody żołądka),

- zespoły zaburzeń psychogennych (np. depresja),

Różnicowanie bólów w klatce piersiowej należy do jednego z

trudniejszych zadań lekarza. Często aby upewnić się co do

pochodzenia bólu niezbędne jest wykonanie badań

dodatkowych.

Objawy chorób układu

krążenia

• Duszność

To subiektywne poczucie braku powietrza i trudności w oddychaniu, z

reguły związane z przyśpieszeniem oddechu i jego spłyceniem.

Duszność opisywana jest jako niemożność nabrania powietrza, szybkie

męczenie się lub znużenie w czasie wysiłku z towarzyszącym suchym

kaszlem, lub "graniem" w klatce piersiowej albo bez tych objawów.

Duszność nie zawsze jest objawem choroby, występować może również

u osób zdrowych lecz niewytrenowanych wykonujących ciężki wysiłek

fizyczny lub u osób przebywających na dużych wysokościach. Brak

powietrza może być objawem chorób układu oddechowego i przeszkód

w drogach oddechowych. Duszność może towarzyszyć chorobom

układu krążenia: niewydolności, wadom serca, i chorobie wieńcowej.

Dodatkowo duszność spotyka się w zaburzeniach metabolicznych

(kwasica, zatrucia), chorobach zakaźnych, niedokrwistości oraz w

nerwicach.
W zależności od okoliczności występowania duszności mówimy o:

- duszności napadowej - pojawiającej się nagle w spoczynku lub

podczas wysiłku i po pewnym czasie ustępującej;
- duszności wysiłkowej - mającej związek z wysiłkiem fizycznym i

zależnej od jego intensywności,
- duszności spoczynkowej - świadczącej o zaawansowaniu choroby,

występującej w spoczynku i utrudniającej codzienne życie.

Choroby układu krążenia

• Choroba wieńcowa i zawał serca

Zwężenie naczyń wieńcowych, zwykle na skutek odkładania się w
nich złogów cholesterolu, jest przyczyną choroby wieńcowej. Gdy
zwężone lub obkurczone tętnice nie mogą dostarczyć
wystarczającej ilości tlenu do serca, powoduje to ból i dolegliwości
w klatce piersiowej, nazywane bólem wieńcowym. Ból wieńcowy
najczęściej pojawia się wtedy, gdy serce potrzebuje więcej tlenu,
niż można mu dostarczyć przez zwężone tętnice, np. w czasie
wysiłku lub napięcia emocjonalnego. Większość osób odczuwa bóle
wieńcowe za mostkiem i mogą one promieniować do gardła,
szczęki, ramion, pleców. W szczególnych przypadkach, gdy
dochodzi do znacznego zmniejszenia objętości krwi krążącej,
spadku zawartości tlenu we krwi lub zamknięcia światła naczynia
wieńcowego ból jest bardzo silny i długotrwały i może nastąpić
zawał, czyli martwica mięśnia sercowego. W diagnostyce
dolegliwości wieńcowych i choroby wieńcowej wykorzystuje się
najczęściej spoczynkowy zapis EKG, 24-godz. rejestrację EKG
metodą Holtera, próbę wysiłkową, badanie echokardiograficzne,
scyntygrafię serca i koronarografię.

Choroby układu krążenia

• Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze jest przewlekłą chorobą układu krążenia, w której w

naczyniach tętniczych panuje zwiększone ciśnienie krwi - powyżej 140/90

mm Hg (milimetry słupa rtęci). Górna wartość nazywana jest ciśnieniem

tętniczym skurczowym, a dolna ciśnieniem tętniczym rozkurczowym.

Nadciśnienie tętnicze to najczęściej występująca choroba układu krążenia,

a zarazem najczęstsza przyczyna rozwoju choroby wieńcowej serca i

udarów mózgu. Z badań populacyjnych wynika, że co trzeci dorosły Polak

ma nadciśnienie tętnicze, niestety wielu chorych nie zdaje sobie z tego

sprawy. Najprostszym sposobem rozpoznania nadciśnienia jest jego pomiar

manometrem rtęciowym lub zegarowym. Jednorazowy pomiar ciśnienia,

który przekracza wartości prawidłowe nie upoważnia jednak do

rozpoznania nadciśnienia. Nadciśnienie tętnicze diagnozuje się dopiero

wtedy, gdy po kilku wizytach u lekarza pomiary ciśnienia tętniczego

wykazują podwyższone wartości. Najczęstszą formą nadciśnienia jest

nadciśnienie tętnicze pierwotne, zwane też samoistnym, a więc takie,

którego przyczyna jak dotąd nie została dokładnie poznana. Mniej więcej

95% osób z podwyższonym ciśnieniem krwi ma nadciśnienie tętnicze

pierwotne. Występuje ono szczególnie często przy towarzyszącej

nadwadze i gdy inni członkowie rodziny cierpią na to schorzenie.

Nadużywanie soli kuchennej w codziennej diecie, regularne spożywanie

alkoholu i przyjmowanie niektórych leków, np. antykoncepcyjnych lub

preparatów zawierających sterydy, może wpłynąć na wystąpienie

nadciśnienia.

Choroby układu krążenia

• Nadciśnienie tętnicze (część 2)

Tylko u 5% pacjentów z nadciśnieniem tętniczym jest ono

spowodowane schorzeniem organicznym. Niektóre choroby nerek

i nadnerczy mogą doprowadzić do nadciśnienia. Wówczas

mówimy o nadciśnieniu tętniczym wtórnym. Wykrycie przyczyn

wywołujących wtórne postacie nadciśnienia tętniczego ma istotny

wpływ na dalsze postępowanie i terapię, która ma na celu przede

wszystkim usunięcie lub leczenie przyczyny nadciśnienia

tętniczego. Nadciśnienie tętnicze może nie dawać przez wiele lat

żadnych objawów ani dolegliwości. Nie leczona choroba może

prowadzić do zawału serca, udaru mózgu, niewydolności mięśnia

serca, uszkodzenia nerek i wzroku oraz przyspieszenia rozwoju

miażdżycy tętnic. Dla prawidłowego leczenia nadciśnienia

tętniczego bardzo istotne są metody niefarmakologiczne (zdrowy

tryb życia) oraz przyjmowanie leków zleconych przez lekarza.

Leczenie musi być prowadzone tak długo jak trwa choroba, czyli

przez wiele lat. Najczęstsze badania pomocne w rozpoznaniu i

właściwym leczeniu tej choroby to: pomiar ciśnienia tętniczego,

całodobowe badanie ciśnienia tętniczego, badanie dna oczu,

echokardiografia, ultrasonografia jamy brzusznej.

Choroby układu krążenia

• Wady serca

Wadą serca nazywa się obecność nieprawidłowego połączenia

między jamami prawego i lewego serca, między naczyniami

tętniczymi lub naczyniami a jamą serca, nieprawidłową czynność

zastawki, nieprawidłową drogę lub kierunek przepływu krwi przez

serce oraz nieprawidłową anatomiczną pozycję serca. Wady serca

dzielą się na: wrodzone i nabyte, zastawkowe i pozazastawkowe,

organiczne i nieorganiczne (czynnościowe), odosobnione i

skojarzone. Wadę powstałą w okresie rozwoju embrionalnego

nazywa się wrodzoną, a powstałą w życiu pozapłodowym nabytą.

Wada organiczna oznacza obecność zmian w anatomii zastawek

serca lub naczyń krwionośnych. Wada nieorganiczna

(czynnościowa) oznacza zaburzoną czynność niezmienionej

anatomicznie zastawki lub jej struktur podzastawkowych (aparat

podzastawkowy). Wada zastawkowa oznacza nieprawidłową

czynność zastawki serca, wada pozazastawkowa, zmiany w innych

strukturach niż zastawki. Wada odosobniona oznacza obecność

tylko jednej wady w sercu, a wada złożona, współistnienie dwóch

lub więcej wad serca. Do diagnostyki wad serca wykorzystuje się

najczęściej badanie echokardiograficzne, RTG klatki piersiowej,

elektrokardiograficzne (EKG), cewnikowanie serca.

Document Outline