Podstawowe problemy terapii w psychiatrii

Podstawowe problemy

terapii w psychiatrii

Prof. Dr hab. Andrzej Zięba

Klinika Psychiatrii Dorosłych

CMUJ

Psychoterapia - definicja

Istnieją bardzo różne definicje psychoterapii.
W ujęciu medycznym jest to:

Metoda leczenia wpływająca na stan i

funkcjonowanie organizmu w sferze czynności

psychicznych i somatycznych

Jest to świadome , planowe i systematyczne

oddziaływanie na pacjenta przez

psychoterapeutę.

Celem jest uruchomienie procesu zmian, poprawa

stanu psychofizycznego pacjenta i jego

funkcjonowania społecznego.

Odbywa się to w ramach określonej relacji

terapeutycznej, środkami oddziaływania są

wzajemne zachowania oraz słowne i niewerbalne
komunikaty.

Psychoterapia – c.d.

Psychoterapia może być metodą:



Podstawową w : nerwicach, zaburzeniach
zachowania u dzieci i młodzieży,
zaburzeniach osobowości



Pomocniczą w: psychozach, zaburzeniach
afektywnych, uzależnieniach, zaburzeniach
psychosomatycznych, zaburzeniach
obsesyjni-kompulsywnych, zaburzeniach
soamtycznych z zaburzeniami
emocjonalnymi ( np. nowotwory)

Psychoterapia - podział

Psychotera
pia

Psychoterapia

długotermino
wa

krótkotermin
owa

indywidualna

grupowa

rodzinna

małżeńska

Psychoterapia - podział

Psychoterapia

Behawioral
na

Poznawczo -
behawioralna

Psychoanalitycz
na

Psychodynamic
zna

Systemowa

Psychoterapia – inne

formy



Psychodrama



Relaksacja



Arteterapia



Muzykoterapia



Psychorysunek

MODEL KOMPLEKSOWEGO LECZENIA

Myśl
i

Zachowa
nie

Emocj
e

Fizjolog
ia

Terapia

kognitywna

Wydarzen
ia
życiowe

Terapia
behawiora
lna

Terapia
interperson
alna

Kontakt
interpersonalny

rodzi
na

Terapia
rodzin

Leczenie
biologicz
ne

Terapia
dynamicz
na

przeszło
ść

Kontekst
społeczny
kulturowy

Czynniki fizyczne

(np. choroby
somatyczne)

Interwencje kryzysowe

Rodzaj krótkotrwałej psychoterapii u osób

znajdujących się w reakcji kryzysowej tj.

przeżywającej zaburzenia psychiczne w

wyniku zadziałania ciężkiego stresu

psychicznego lub fizycznego

Ośrodki interwencji kryzysowej:



Zwykle kilka spotkań



Terapeuta pomaga w analizie zdarzeń,

uporządkowaniu faktów, uzyskaniu dystansu

wobec zdarzeń



Szukanie systemu oparcia, mocnych stron

pacjenta, możliwych rozwiązań na przyszłość

Systemowa terapia rodzin

Pacjent jest wyrazicielem patologii rodziny

jako systemu. Jego objawy pomagają

utrzymać równowagę w chorym systemie:



Zaburzenia emocjonalne dzieci i

młodzieży



Jadłowstręt psychiczny



Uzależnienie od leków lub alkoholu



Nerwice



schizofrenia

Terapia kognitywna (poznawcza)

Jest to aktywne , dyrektywne,

ograniczone w czasie,
ustrukturalizowane podejście oparte
na teoretycznym założeniu, że afekt
i zachowanie jednostki są w
znacznej mierze zdeterminowane
przez sposób w jaki poznawczo
porządkuje ona świat

Teoria poznawcza (kognitywna)

Zachowanie człowieka i jego

skuteczne funkcjonowanie w świecie
jest warunkowane przez to jak
poznawczo opracowuje on
rzeczywistość.

Owej poznawczej obróbce służą

SCHEMATY POZNAWCZE
stanowiące podstawę
funkcjonowania poznawczego
jednostki.

Schematy poznawcze

Schematy to

•

struktury poznawcze organizujące i kierujące

przetwarzaniem informacji oraz rozumieniem

doświadczenia życiowego

•

związki twierdzeń zorganizowane według jednego tematu,

na przykład, samego siebie

•

stwierdzenia elementarne, czasem bardzo trudne do

zidentyfikowania.

Są utrwalone i posiadają określoną sztywność oraz

stabilność.

Schematy depresyjne są krańcowo sztywne i najbardziej

oporne na zmianę.

Schematy powstają w toku doświadczenia życiowego. Jeżeli

doświadczenia te są w przewadze negatywne np. utrata osoby

bliskiej, ciągła krytyka ze strony najbliższych, wysokie wymagania

ze strony rodziców, tworzą się schematy poznawcze zwane

dysfunkcjonalnymi czy depresyjnymi np. „tylko osoba, która jest we

wszystkim najlepsza może być lubiana”; „zawsze będę sam”;

„muszę podporządkowywać się innym” (często pojawiają się tu
słowa „wszyscy”; „zawsze”; „muszę”.

•

Z istniejących u danej osoby schematów wynikają jej

PRZEKONANIA na temat siebie i świata. Przekonania

są to pewne ukryte założenia zwykle przyjmujące

formę stwierdzeń: „jeżeli... to...”np. „Jeżeli nie uda mi

się wystąpienie publiczne jestem skończony”, „Na

mężczyzn nie można liczyć”. Także do przekonań nie

dociera się od razu.

•

Na najpłytszym poziomie poznawczym występują tzw.

MYŚLI AUTOMATYCZNE mające formę pojęć,

przeświadczeń i obrazów np. stwierdzeniu „Mój mąż

się spóźnia. Nie obchodzą go moje uczucia” towarzyszy

obraz męża żartującego z kolegami w pracy.

•

Dysfunkcjonalne schematy poznawcze mogą

występować u wielu osób i same w sobie nie wywołują

depresji. Aby zostały uruchomione i niejako
„zawładnęły

”

myśleniem człowieka muszą pojawić się

sprzyjające okoliczności.

Dysfunkcjonalne przekonania



Wyuczone, nabyte doświadczenie



Często podtrzymywane kulturowo (np.

perfekcjonizm, wzorce męskości)



Idiosynkratyczne – każda osoba ma zestaw swoich

osobistych zasad , przekonań



Zwykle nieuświadomione



Uczynniają się w sytuacjach dotykających ich

treści



Sztywne



Wywołują silne emocje (depresja a nie smutek, lęk

a nie obaw, wściekłość a nie zdenerwowanie)



Nie odzwierciedlają rzeczywistości ludzkiego

doświadczenia (np. „zawsze muszę być silny”)



Przesadne, skrajne, zgeneralizowane



Dysfunkcjonalne

Błędy myślenia



Arbitralny wniosek – wnioskowanie na podstawie

niewystarczających lub sprzecznych przesłanek („na

pewno myślą że jestem głupi”, „To się nigdy nie

powiedzie”)



Nadgeneralizacja- ustanowienie reguł na podstawie

przypadku („Nigdy mi nic nie wychodzi”)



Selektywna abstrakcja – koncentrowanie się na

fragmencie sytuacji i wyjaśnianie całości na jego

podstawie



Powiększenie i pomniejszenie – błędna ocena

wartości, znaczenia, wielkości zdarzeń



Personalizacja – bezpodstawne odnoszenie wydarzeń

zewnętrznych do siebie („To moja wina, że nie udało mi

się przyjęcie”, „Jestem złą matką ponieważ dziecko

dostało słabą notę w szkole”)



Myślenie dychotomiczne, absolutystyczne, krańcowe

– myślenie w kategoriach wszystko albo nic („skoro nie

jestem doskonały do niczego się nie nadaję”)

Główne strategie terapii

poznawczo – behawioralnej

Strategie poznawcze



Techniki rozpraszania uwagi



Liczne myśli

Strategie behawioralne



Rejestrowanie aktywności,
przyjemności i sprawności



Rozkład zajęć



Stopniowanie zadań

Główne strategie terapii

poznawczo – behawioralnej c.d.

Strategie poznawczo – behawioralne



Identyfikowanie automatycznych myśli

negatywnych



Kwestionowanie negatywnych myśli

automatycznych



Eksperymenty behawioralne

Strategie prewencyjne



Identyfikowanie założeń dysfunkcjonalnych



Kwestionowanie założeń dysfunkcjonalnych



Przygotowanie do przyszłości

Terapia kognitywna -

charakterystyka



Krótkoterminowa



Dyrektywna



Oparta na współpracy



Oparta na modelu poznawczym



Ukierunkowana na bieżące
problemy



Naukowa (stawianie hipotez,
kwestionowanie, eksperyment)



Edukacyjna

Struktura sesji terapeutycznych



Ustalenie planu sesji



Sprawy z ubiegłego tygodnia
(wydarzenia, informacje zwrotne,
zadania domowe)



Główny temat sesji



Zadania domowe



Informacja zwrotna

Document Outline