Leczenie śpiączkami insulinowymi – 

jedna z metod leczenia stosowanych w 
psychiatrii głównie w latach 30., 40. i 
50. XX wieku, polegająca na 
wywoływaniu powtarzanych stanów 
ciężkiej hipoglikemii i śpiączki przy 
użyciu wstrzyknięć insuliny.

„Wstrząsy” insulinowe wprowadzone zostały 

do lecznictwa psychiatrycznego przez 

neuropsychologa i neuropsychiatrę 

Manfreda  Sakela. W 1933 roku 

opublikował on wyniki swoich doświadczeń 

klinicznych dotyczących opanowania 

stanów pobudzenia w schizofrenii za 

pomocą dużych dawek insuliny.

Polegały one na wprowadzaniu pacjenta w 

stan śpiączki hipoglikemicznej i 

utrzymywaniu go w tym stanie za pomocą 

wzrastających dawek insuliny. 

Rozróżnia się trzy stadia niedocukrzenia 

inslinowego: 



faza podśpiączkowa; 



faza śpiączkowa; 



śpiączka głęboka.

W fazie przedśpiączkowej obserwuje się 

pogłębiającą się senność i narastające 

przymglenie świadomości oraz poty, 

wzmożone wydzielanie śliny i inne objawy 

wegetatywne.

Faza podśpiączkowa utrzymuje się zwykle 2-

3 godziny od wstrzyknięcia insuliny, na 

szczycie tej fazy zaciera się kontakt z 

pacjentem, chory może jeszcze sam wypić 

roztwór cukru. W tej fazie obserwuje się 

czasem zaostrzenie objawów 

psychotycznych.

Trzecia faza- głęboka śpiączka, często 

nazywana wstrząsową.

W tej fazie obserwuje się drgawki 

kloniczne, następnie występuje zerwanie 
kontaktu z otoczeniem i utrata 
świadomości. Stan ten trwa 30-40 minut.

Głęboka śpiączka może spowodować 

trwałe uszkodzenie ośrodkowego układu 
nerwowego a nawet śmierć.

Inspiracją do tej formy leczenia było 

domniemanie, iż odkryta w 1922 roku insulina 
może mieć znaczenie w patogenezie 
schizofrenii. Dawki zwiększano stopniowo 
podnosząc dawkę i obserwując stan pacjenta. 
Stosowano dawki rzędu 50-80 jednostek, 
rozpiętość dawki była duża.

Leczenie wstrząsami insulinowymi jako 

niebezpieczne i mniej skuteczne w porównaniu 
z obecnie stosowaną farmakoterapią nie ma 
już miejsca w medycynie.

Terapia zapoczątkowana przez 

badaczy amerykańskich, Farrera w 
Stanach Zjednoczonych. W Polsce 
została wprowadzona i 
zmodyfikowana przez T. 
Bilikiewicza i współpracowników w  
Klinice Chorób Psychicznych AM w 
Gdańsku 1955r. 

Zabieg polegał na wstrzyknięciu wysokiej 

dawki atropiny (100-200 mg 
domięśniowo lub podskórnie), po czym 
występowały objawy zatrucia, pełny 
obraz majaczenia atropinowego z 
podnieceniem i gorączką, po czym w 
ciągu 20-40 minut rozwijała się pełna 
śpiączka. Stosowana była w 
schizofreniach, obecnie całkowicie 
zaniechana.

1.

Zyss T., Hese R., Zięba A.:Terapia wstrząsowa w psychiatrii – rys 
historyczny, Psychiatria Polska, 2008,s. 797-818

2.

Jarosz M.: Podstawy psychiatrii, Państwowy Zakład Wydawnictw 
Lekarskich, Warszawa 1988.