Metody i formy stosowane w

wychowaniu fizycznym

Zadania realizowane w procesie wychowania fizycznego ze

względu na poziom aktywności uczniów można podzielić na

trzy podstawowe grupy:

1.

zadania ściśle określone, takie jak nauka technik i taktyk

sportowych, korekcja postawy – wymagają one zastosowania

metod reproduktywnych, czyli odtwórczych,

2.

zadania częściowo określone, które uczniowie mogą w

miarę samodzielnie wykonać – wymagają one zastosowania

metod proaktywnych czyli usamodzielniających,

3.

zadania problemowe, wymagające pełnej samodzielności i

inwencji twórczej uczniów – wymagają one zastosowania

metod kreatywnych czyli twórczych.

Posługując się metodami, nauczyciel musi znać granice stosowalności

każdej

z nich. O metodzie nie można powiedzieć, że jest dobra lub zła, tylko o

tym czy została ona optymalnie dostosowana do zadania i do warunków

(wieku uczniów, ich rozwoju, itp.).

Granice stosowalności
- metody reproduktywne (odtwórcze)
1. Realizacja prostych zadań – ćwiczeń w sytuacjach, gdy czynności

motywujące albo są niepotrzebne, albo nie odniosły zamierzonego skutku.

2. Realizacja zadań ściśle określonych raczej trudnych i złożonych.
3. Realizacja zadań ścisłych poddających się stosunkowo łatwo

zaprogramowaniu w postaci ścisłej instrukcji.

- metody prokreatywne (usamodzielniające)
1. Realizacja gimnastyki ogólnorozwojowej dla małych dzieci
2. Realizacja zabaw i gier ruchowych oraz minigier.
3. Realiacja półścisłych zadań ogólnorozwojowych, głównie gimnastyki dla

dzieci.

4. Samodzielne realizowanie programów usprawniania się.
- metody kreatywne (twórcze)
1. Zadania problemowe z zakresu różnych sfer kultury fizycznej.
2. Zadania ruchowe wymagające inwencji twórczej.



W zależności od charakteru zadania,
warunków, wieku uczniów oraz układającej się
pomiędzy nauczycielem i uczniami współpracy
wymienione wcześniej zadania mogą być
realizowane odpowiednimi metodami
szczegółowymi, z których każda może być
realizowana jako aktywizująca. Decyduje o tym
nauczyciel, który organizując odpowiednie
sytuacje dydaktyczne powinien wyzwalać i
pobudzać aktywność uczniów.

Metody realizacji zadań w

wychowaniu fizycznym

1.

Naśladowczo – ścisła

2.

Zadaniowa – ścisła

3.

Programowego uczenia się i usprawniania

4.

Zabawowa – naśladowcza

5.

Zabawowa – klasyczna

6.

Bezpośredniej celowości ruchu

7.

Problemowa

8.

Ruchowej ekspresji twórczej.

Metoda naśladowczo - ścisła

Nauczyciel opisuje lub demonstruje ćwiczenie, wydaje

komendy, koryguje, ubezpiecza i ocenia, nie mówiąc

uczniowi, jaki jest cel danego ćwiczenia. Pozwala na

szybkie nauczenie czynności ruchowych lub usprawnienie

ale przyzwyczaja do bierności i niesamodzielności, nie

pobudza do podejmowania inicjatywy i odpowiedzialności

za swoje działania

Uczeń sterowany zewnętrznie, ściśle odwzorowuje nauczane

ćwiczenie.

Zastosowanie:
Realizacja prostych zadań – ćwiczeń w sytuacjach, gdy

czynności motywujące albo są niepotrzebne, albo nie

odniosły zamierzonego skutku

Zadaniowo - ścisła

Nauczyciel stawia ucznia w sytuacji zadaniowej

poprzez uświadomienie mu stanu
nieumiejętności, braków w sprawności, wady
postawy ciała itp. Uświadamiając cel ćwiczenia
motywuje ucznia i w ten sposób zadania lekcji
stają się zadaniami osobistymi, wewnętrznie
akceptowanymi.

Zastosowanie:
Realizacja zadań ściśle określonych, raczej

trudnych i złożonych.

Programowego uczenia się.

Samodzielne realizowanie określonego zadania według

wcześniej przygotowanego programu w postaci

broszury lub tablic poglądowych z odpowiednimi

instrukcjami. Cel dydaktyczny, jaki osiągnięty jest za

pomocą

tej

metody

jest

taki

sam

jak

w metodzie zadaniowo-ścisłej. Cel wychowawczy jest

jednak zdecydowanie inny. Uczniowi pozostawia się

pełną swobodę uczenia się. Duża rola samokontroli i

samooceny ucznia.

Zastosowanie:
Realizacja zadań ścisłych poddających się stosunkowo

łatwo zaprogramowaniu w postaci ścisłej instrukcji.

Zabawowo -naśladowcza

Zadaniem dzieci może być naśladowanie

czynności ludzi, zwierząt, postaci z bajek,

ruchu mechanizmów, a także zjawisk

przyrody (grzmot, wiatr, deszcz itp.)

Zastosowanie:
Realizacja gimnastyki ogólnorozwojowej

dla małych dzieci (przedszkole, I klasa)

Zabawowa - klasyczna

Dzieci stawiane są w sytuacji zadaniowej poprzez

podanie przez nauczyciela fabuły zabawy. W tej

sytuacji zachowanie się uczniów jest swobodne

i samodzielne. Jedynymi ograniczeniami są

fabuła

i przepisy.

Zastosowanie:

Realizacja zabaw i gier ruchowych oraz mini gier.

Metoda bezpośredniej celowości

ruchu

Jest to forma przejściowa od ćwiczeń
stosowanych

w

formie

ruchów

naśladowczo-zabawowych do ćwiczeń
wykonywanych ściśle według pewnych
prawideł.

Metoda programowego

usprawniania się

Typowym przykładem tej metody jest
„ścieżka zdrowia”. Uczestnik tej metody
we wszystkich sytuacjach podejmuje
decyzje samodzielnie. Czynności
nauczycielskie nie występują

Zastosowanie:
Samodzielne realizowanie programów

usprawniania się

Metoda ruchowej ekspresji

twórczej



Nauczyciel poprzez opowiadanie lub tekst
piosenki uaktywnia wyobraźnię dziecka i skłania
je do ilustrowania ruchem treści opowiadania.



Nauczyciel pozostawia całkowitą swobodę
wyboru sposobu wykonania postawionego
zadania ruchowego.



Metoda ta ma głównie na celu kształtowanie
ekspresji i wyobraźni ruchowej, wypowiadanie
się przez ruch

Metody problemowe



Przykłady:

Jak pokonać określoną przestrzeń indywidualnie, w parach lub

zespołowo stosując pewne ograniczenia (np. jak najmniejsza

ilość kontaktu z podłożem),

Który zespół umieści więcej uczniów na skrzyni

gimnastycznej ?,

Jak przekazać informację drugiemu zespołowi nie mówiąc i nie

pisząc?

Jak zorganizować turniej 7 drużyn, żeby każda drużyna grała co

najmniej 5 razy?

Jak wymienić żarówkę pod sufitem na wysokości 3m mając do

dyspozycji 3 osoby i żadnych innych przedmiotów oprócz

żarówki?

Formy organizacji ćwiczeń

1.

Forma frontalna

2.

Grupowa

3.

Grupowa z zadaniami dodatkowymi

4.

Obwodowo-stacyjna

5.

Strumieniowa (tory przeszkód)

6.

Indywidualna

Frontalna

Polega na takiej organizacji zajęć, podczas której dzieci w

tym samym czasie wykonują to samo ćwiczenie, a

prowadzący, mając ich w polu widzenia, kieruje nimi.

Zastosowanie:



W części wstępnej lekcji, w rozgrzewce,

w ćwiczeniach bez użycia przyborów

i przyrządów

Zaletą tej formy może być dość duża intensywność ćwiczeń

oraz bezpośrednie sterowanie przez nauczyciela

ćwiczeniami i odpoczynkiem, bezpośrednie oddziaływanie

pedagogiczne na uczniów.

Do ujemnych stron należą: ograniczenie samodzielności i

indywidualności uczniów.

Grupowa

Zespół (klasa) podzielony jest na mniejsze grupy, które

ćwiczą na takich samych lub innych przyrządach.

Zadania w grupach mogą mieć równoległy lub zmienny

tryb postępowania. Równoległy tryb to taki, gdy

zadania w grupach są jednakowe lub nieco

zróżnicowane pod względem trudności. Tryb zmienny

występuje wtedy, gdy zadania w poszczególnych

grupach są różne.

Zastosowanie:
W każdej sytuacji w ćwiczeniach korekcyjnych (daje

możliwość lepszego wykorzystania przyborów,

przyrządów i urządzeń)

Grupowa z zadaniami

dodatkowymi

W grupach stosuje się ćwiczenia
dodatkowe
w trakcie oczekiwania na wykonanie
zadania głównego. Powinny one być
proste,

znane

i w miarę atrakcyjne, nastawione
głównie na usprawnienie fizyczne.

Stacyjna

Zespół podzielony jest na małe dwu-, trzy-, czteroosobowe

grupy, które ćwiczą różne ćwiczenia na poszczególnych

stacjach. Po określonym czasie następuje zmiana stacji.
Stacje (6-12) rozmieszczone są zwykle w układzie

kolistym. W ciągu lekcji lub jej głównej części uczeń

powinien ćwiczyć na wszystkich stanowiskach.
Obowiązuje zasada wszechstronności i naprzemiennej

pracy mięśniowej. Sąsiednie stanowiska nie mogą

obciążać nadmiernie tych samych grup mięśniowych

Zastosowanie:

W czasie realizacji zadań kształcących niewymagających

poprawiania błędów. Forma bardzo intensyfikująca lekcję.

Strumieniowa (tor

przeszkód)

Uczniowie pokonują różne przeszkody (naturalne

i sztuczne) ustawione w terenie lub na sali w

układzie kolistym (tory zamknięte) lub tory

otwarte, biegnące po linii prostej. Można

wprowadzać

rywalizację

indywidualną

lub

grupową.

Długość toru i liczba przeszkód zależy od wieku

i sprawności ćwiczących oraz od celów jakie

chcemy osiągnąć poprzez ćwiczenia w tej formie.

Przed rozpoczęciem ćwiczeń na torze przeszkód

konieczna jest wszechstronna rozgrzewka i

próbne pokonanie toru.

Indywidualna

Każdy uczeń realizuje zadania indywidualnie, po swojemu np.
samodzielnie wykonuje rozgrzewkę lub według własnej
inwencji inscenizuje ruchowo jakiś temat (w metodzie
ruchowej ekspresji twórczej).

Rola nauczyciela sprowadza się do zapewnienia uczniom
miejsca ćwiczeń, przygotowania odpowiednich przyrządów,
przyborów, urządzeń oraz wykonywania czynności
informujących i motywujących

Metody nauczania ruchu:



syntetyczna



analityczna,



kompleksowa

Metody przekazywania

wiadomości:



opowiadanie,



wykład,



pogadanka,



dyskusja,



analiza plansz, wykresów, tablic
poglądowych.

Metody wychowania:



wpływu osobistego,



wpływu społecznego,



wpływu sytuacyjnego,



kierowania samowychowaniem.