Rys historyczny 

Rys historyczny 

i podstawowe 

i podstawowe 

definicje  

definicje  

epidemiologii

epidemiologii

A. Michalska

A. Michalska

M. Łyłysz

M. Łyłysz

Gr. 5A

Gr. 5A

   

   

Walka z chorobami znana była już 

Walka z chorobami znana była już 

cywilizacjom:

cywilizacjom:



babilońskiej

babilońskiej



egipskiej

egipskiej



hinduskiej

hinduskiej



chińskiej

chińskiej

Medycynę pozbawioną 

Medycynę pozbawioną 

mistycyzmu, ukierunkowaną 

mistycyzmu, ukierunkowaną 

metodologicznie znajdujemy 

metodologicznie znajdujemy 

dopiero u 

dopiero u 

Hipokratesa 

Hipokratesa 

(460-377 p.n.e.)

(460-377 p.n.e.)

Hipokrates:

Hipokrates:



używa terminu 

używa terminu 

epidemia

epidemia



podaje opisy chorób zakaźnych

podaje opisy chorób zakaźnych



zna pojęcie zaraźliwości

zna pojęcie zaraźliwości



szuka przyczyn epidemicznego 

szuka przyczyn epidemicznego 

szerzenia się chorób

szerzenia się chorób



używa pojęcia 

używa pojęcia 

miazmatów

miazmatów

Miazmaty:

Miazmaty:



są przyczyną epidemicznego 

są przyczyną epidemicznego 

szerzenia się chorób

szerzenia się chorób



zatruwają powietrze

zatruwają powietrze



powstają w procesach gnicia i w 

powstają w procesach gnicia i w 

wodach bagiennych

wodach bagiennych

W I wieku n.e. Varro uznaje 

W I wieku n.e. Varro uznaje 

za przyczynę szerzenia się 

za przyczynę szerzenia się 

chorób drobne, niewidzialne 

chorób drobne, niewidzialne 

robaczki.

robaczki.

Średniowiecze

Średniowiecze



cofnięcie się medycyny na 

cofnięcie się medycyny na 

pozycje astrologii, demonologii 

pozycje astrologii, demonologii 

oraz zaniedbanie higieny 

oraz zaniedbanie higieny 

osobistej i środowiska

osobistej i środowiska

Frakastorius (1473-1513 

Frakastorius (1473-1513 

r.)

r.)



Podjął próbę wytłumaczenia 

Podjął próbę wytłumaczenia 

szerzących się w Europie epidemii 

szerzących się w Europie epidemii 

chorób zakaźnych (w tym kiły).

chorób zakaźnych (w tym kiły).



Czynnik zakaźny = 

Czynnik zakaźny = 

contagium vivum 

contagium vivum 



Sposoby szerzenia się zakażeń na 

Sposoby szerzenia się zakażeń na 

człowieka.

człowieka.



Wprowadził określenie 

Wprowadził określenie 

syfilis.

syfilis.

Prawdziwy rozkwit nauki o 

Prawdziwy rozkwit nauki o 

chorobach zakaźnych rozpoczął się 

chorobach zakaźnych rozpoczął się 

dopiero od genialnych odkryć 

dopiero od genialnych odkryć 

Pasteura

Pasteura

. Jego badania nad 

. Jego badania nad 

fermentacją i zakażeniami przez 

fermentacją i zakażeniami przez 

beztlenowce, nad procesami 

beztlenowce, nad procesami 

gnicia, uzyskanie skutecznych 

gnicia, uzyskanie skutecznych 

szczepionek były fundamentem dla 

szczepionek były fundamentem dla 

rozwoju bakteriologii i 

rozwoju bakteriologii i 

epidemiologii.

epidemiologii.

Kolejnym badaczem, którego odkrycia 

Kolejnym badaczem, którego odkrycia 

zadecydowały o szybkim rozwoju 

zadecydowały o szybkim rozwoju 

bakteriologii i nauki o chorobach 

bakteriologii i nauki o chorobach 

zakaźnych był 

zakaźnych był 

Koch. 

Koch. 

Odkrywca prątka 

Odkrywca prątka 

gruźlicy, przecinkowca cholery, 

gruźlicy, przecinkowca cholery, 

pojęcia nosicielstwa. Odkrywca nowej 

pojęcia nosicielstwa. Odkrywca nowej 

metodyki bakteriologicznej (podłoża 

metodyki bakteriologicznej (podłoża 

płynno-stałe, barwienie, technika 

płynno-stałe, barwienie, technika 

mikroskopowania).

mikroskopowania).

Ojcowie epidemiologii w 

Ojcowie epidemiologii w 

Polsce

Polsce

Ożywienie w dziedzinie medycyny 

Ożywienie w dziedzinie medycyny 

odnotować można dopiero od XVI w. 

odnotować można dopiero od XVI w. 

Na uwagę zasługują: Miechowita, 

Na uwagę zasługują: Miechowita, 

Struś, Oczko, Petrycy

Struś, Oczko, Petrycy

Od końca XIX w. wzrasta 

Od końca XIX w. wzrasta 

znaczenie szpitalnictwa 

znaczenie szpitalnictwa 

zakaźnego.

zakaźnego.

Definicja:

Definicja:



Epidemiologia

Epidemiologia

 jest nauką o 

 jest nauką o 

rozpowszechnianiu i 

rozpowszechnianiu i 

uwarunkowaniach występowania 

uwarunkowaniach występowania 

chorób wśród ludności.

chorób wśród ludności.



 

 

badanie rozpowszechniania chorób

badanie rozpowszechniania chorób



 

 

poszukiwanie czynników 

poszukiwanie czynników 

warunkujących obserwowane 

warunkujących obserwowane 

rozpowszechnianie (determinantów).

rozpowszechnianie (determinantów).

Badanie rozpowszechniania 

Badanie rozpowszechniania 

chorób

chorób



opisuje zależności stanu zdrowia 

opisuje zależności stanu zdrowia 

od wieku, płci, rasy, położenia 

od wieku, płci, rasy, położenia 

geograficznego itd. (może być 

geograficznego itd. (może być 

uważane za rozszerzenie pojęcia 

uważane za rozszerzenie pojęcia 

demografii na zagadnienia 

demografii na zagadnienia 

zdrowia i choroby).

zdrowia i choroby).

Poszukiwanie czynników 

Poszukiwanie czynników 

warunkujących 

warunkujących 

obserwowane 

obserwowane 

rozpowszechnianie

rozpowszechnianie



badanie modeli rozpowszechniania 

badanie modeli rozpowszechniania 

chorób przy uwzględnieniu 

chorób przy uwzględnieniu 

czynników przyczynowych

czynników przyczynowych

Epidemiologia

Epidemiologia

 jest wykorzystywana 

 jest wykorzystywana 

do poznania częstości i 

do poznania częstości i 

rozpowszechniania chorób w 

rozpowszechniania chorób w 

populacji.

populacji.

Nie ogranicza się ona do badania 

Nie ogranicza się ona do badania 

nagłych wybuchów epidemii chorób.

nagłych wybuchów epidemii chorób.



W przeszłości termin epidemia używany 

W przeszłości termin epidemia używany 

był głównie do określenia nagłego 

był głównie do określenia nagłego 

wybuchu choroby zakaźnej. 

wybuchu choroby zakaźnej. 



Współczesne definicje podają jako istotę 

Współczesne definicje podają jako istotę 

epidemii zjawisko nadmiernej 

epidemii zjawisko nadmiernej 

zapadalności.

zapadalności.

Np. USA są obecnie opanowane przez epidemie 

Np. USA są obecnie opanowane przez epidemie 

min. dwóch chorób uważanych za niezakaźne – 

min. dwóch chorób uważanych za niezakaźne – 

miażdżycę nacz. wieńcowych i raka płuc. 

miażdżycę nacz. wieńcowych i raka płuc. 

Odpowiada to w pełni kryteriom nadmiernej 

Odpowiada to w pełni kryteriom nadmiernej 

zapadalności.

zapadalności.

Za zasadniczy element pojęcia 

Za zasadniczy element pojęcia 

epidemii nie należy już uważać 

epidemii nie należy już uważać 

tego, że nadmierna częstość 

tego, że nadmierna częstość 

zachorowań powinna pojawić się 

zachorowań powinna pojawić się 

w ciągu tak krótkiego czasu, jak 

w ciągu tak krótkiego czasu, jak 

kilka dni lub tygodni.

kilka dni lub tygodni.