1
Katarzyna Kaczmarek
1
Katarzyna Kaczmarek
2
M. Kofta
Stereotyp spiskowy jako centralny
składnik antysemityzmu
[w:] M. Kofta i A. Jasińska-Kania
(red.), Stereotypy i uprzedzenia
3
www.pardon.pl
4
FORUM
5
STEREOTYP SPISKOWY -
utrwalone przeświadczenie, że
określona grupa dąży do
zapanowania nad naszą grupą
działając w podstępny (niejawny)
sposób
(M.Kofta)
6
SĄDY SKŁADAJĄCE SIĘ NA
TREŚĆ STEREOTYPU
SPISKOWEGO:
1) Przypisywanie grupie żądzy
władzy, dążenia do dominacji
(„panowania nad światem”)
“jak Polska (a nawet i świat)-
długa i szeroka to każdy mądry
Polak wie kto rozdaje karty w
polsce (i na świecie!!)”
7
2) Podkreślanie tajności
(spiskowości) wysoce
skoordynowanych działań grupy
“kochani dajcie spokój przecież ok 90%
przdstawicieli rzdowych ma korzenie
żydowskie, jak czytam w internecie. Nie
przyznaja się w Polsce do swego
pochodzenia ,ale gdy są w Izraelu to
zakładaja krymki”
8
3) dopatrywanie się wysokiego
stopnia egoizmu i solidarności
grupowej
4) traktowanie poszczególnych
członków grupy jako wiernych
wykonawców „woli grupy”
“jak ją okradają, sprzedają i
niszczą ekonomicznie i
gospodarczo tą swoją żydowską
wrednością, mentalnością i
solidarnością.”
9
Istotnym czynnikiem przy tworzeniu się
stereotypu spiskowego może być
DŁUGOTRWAŁY
KONFLIKT
MIĘDZYGRUPOWY
w którym grupa obca okazuje się silniejsza.
10
11
autorstwo: Léon Poliakov
12
grupa obca odznacza
się dyspozycją do
„produkowania zła”
13
Grupa działa, przygotowując swe
niecne plany, w zadziwiająco
całościowy, zintegrowany sposób.
Wroga nam aktywność grupy jest
często „zdalnie sterowana” z
odległego centrum dowodzenia
(piekła) .
14
Grupa działa w sposób niewidzialny,
tajny, materializują się dopiero
negatywne skutki tych działań.
15
(zwykle należący
do domeny
politycznej)
16
17
*
Poręczne wyjaśnienie
negatywnych zjawisk
społecznych
“Jest ich cała masa a co najgorsza są
NA WSZYSTKICH WAŻNYCH
STANOWISKACH, GDZIE MOGĄ
ROBIĆ PRAWNIE CZY BEZPRAWNIE
TO CO IM SIE PODOBA”
18
*
Rekonstrukcja scenariuszy
przeszłych
wydarzeń
“To nie jest przypadek, że większość
kadry NKWD stanowili żydzi a i w
szeregach gestapo było ich nie mało”
“ogromna wiekszosc przywodcow
"postepowej" Solidarnosci, ktora
weszla pod koniec lat 80' w sojusz z
komunistami, to byli Zydzi (Geremek,
Michnik, Kuron, ...)”
19
*
łatwiejsze generowanie
prawdopodobnych scenariuszy
zdarzeń przyszłych
(z
udziałem konspirującej przeciw
„nam” grupy obcej)
“przecież to żydzi robią
wszystko,żeby z Polski zrobić
Izrael!Poniekąd to już się im
udało!”
“POLSKA- Ziemia obiecana”
*
uwrażliwianie percepcyjnie i
emocjonalnie
na domniemane
zagrożenia dla grupy
własnej
20
*
motywacja do kolektywnej
samoobrony
“Jeśli chcą wojny to mogą ją miec
ale z polakami nie wygrają”
21
* dostarczenie moralnego
uzasadnienia dla dyskryminowania
i dehumanizowania przedstawicieli
grupy obcej
“Kiedys nic do Zydow nie mialem.
Niewiele o nich wiedzialem, ale
nauczony, ze byli naszymi
"wspolnikami" w cierpieniu
odczuwalem do nich nic sympatii.
Od pewnego czasu nienawidze ich.
Nienawidze dlatego, ze
rozpowszechniaja oszczerstwa o
moim kraju i narodzie.”
22
STEREOTYP
KLASYCZNY
STEREOTYP SPISKOWY
PRZEDMIOT
Typowy członek
grupy
Grupa jako całość
RODZAJ TEORII
Korelacyjna
(implikacyjna)
Przyczynowa
TREŚĆ
Różna dla różnych grup Uniwersalna
EWALUACJA
Zróżnicowana
Negatywna
CO REGULUJE
Relacje face-to-face
Relacje między grupą
własną a obcą jako całością
(polityczne)
23
*
stereotypy spiskowe sprzyjają
przyjmowaniu
zgeneralizowanych
negatywnych postaw w stosunkach
międzygrupowych
24
*
ich negatywny wpływ zaznacza
się
silniej w stosunku do
Polaków obcego
pochodzenia niż do obcokrajowców
*
stereotypy spiskowe różnych
narodów
są ściśle ze sobą
powiązane
*
stereotypy spiskowe aktywizują
się
przed ważnym
wydarzeniem
politycznym
25
*
stereotyp spiskowy wpływa nie
tylko na
oceny, ale i na procesy
poszukiwania
informacji o
pochodzeniu etnicznym
*
stereotyp spiskowy jest
mocnym
predyktorem
uprzedzeń „gorących”
wobec
osób pochodzenia żydowskiego,
nie jest natomiast istotnie związany
z
uprzedzeniami „chłodnymi”
26
27
Kofta, Sędek 1992
Dążą do panowania
nad światem
NARODOWOŚCI
Jawnie
Skrycie
Amerykanie
41,5
9,7
Żydzi
13,0
32,4
Francuzi
3,9
1,9
28
Chcą decydować o
finansach
NARODOWOŚCI
Jawnie
Skrycie
Amerykanie
78,5
5,3
Żydzi
20,3
37,7
Rosjanie
19,3
17,4
29
Percepcja grupy jako realnie
istniejącego, zintegrowanego bytu,
wzmaga myślenie spiskowe
Wartości kolektywistyczne -
hamują skłonność do myślenia
spiskowego
Wartości nacjonalistyczne - nasilają
30