Prawo  cywilne

  to  gałąź 

prawa  obejmująca  przepisy 
(zespół  norm  prawnych),  które 
regulują 

majątkowe 

i 

niemajątkowe  stosunki  prawne 
między  osobami  fizycznymi  i 
prawnymi

 

 

Prawo cywilne

• w znaczeniu 

przedmiotowym  

oznacza zespół 

przepisów (norm) 

regulujących 

określone stosunki 

społeczne 

(cywilnoprawne) w 

pewien właściwy 

im sposób 

• w znaczeniu 

podmiotowym 

oznacza 

uprawnienie lub 

zespół uprawnień 

przysługujących 

jakiemuś 

podmiotowi, 

wyznaczonych przez 

normy prawne 

 

 

Prawa majątkowe – z 

zasady są zbywalne – 

ustawa stwarza możliwość 

przenoszenia ich na inne 

osoby:

• prawa  rzeczowe  (prawo  własności), 

użytkowanie  wieczyste,  prawa  rzeczowe 
ograniczone)

• wierzytelności wynikające ze zobowiązań
• prawa 

majątkowe 

na 

dobrach 

niematerialnych 

(autorskie 

prawa 

niemajątkowe)

• prawa rodzinne o charakterze 

majątkowym (np. prawo do spadku) 

 

 

Prawa 

niemajątkowe

 

• prawa osobiste przysługujące 

osobie fizycznej lub prawnej dla 
ochrony jej dóbr osobistych (np. 
wolność, zdrowie, nazwisko)

• prawa rodzinne inne niż 

majątkowe

 

 

Stosunek  cywilnoprawny  – 
powinien 

zawierać 

dwa 

niezbędne  elementy:  po  jednej 
stronie  prawo  podmiotowe,  po 
drugiej 

odpowiadający 

mu 

obowiązek  np.  wynajmujący 
może  żądać  od  wynajmującego 
zapłaty czynszu

 

 

Poszczególne działy 

prawa cywilnego 

• Część  ogólna  –  obejmuje  instytucje  i  zasady  wspólne 

dla całego prawa cywilnego

• Prawo  rzeczowe  –  ujmuje  normy,  które  wyznaczają   

bezwzględne  prawa  podmiotowe  (skuteczne  wobec 

wszystkich), a odnoszące się do rzeczy

• Prawo zobowiązań – zawiera normy regulujące prawa 

majątkowe o charakterze względnym, skuteczne wobec 

indywidualnie oznaczonych podmiotów

• Prawo  spadkowe  –  reguluje  przejście  majątku  osoby 

zmarłej na inne podmioty

• Prawo rodzinne – reguluje stosunki prawne między 

małżonkami, rodzicami i dziećmi oraz innymi krewnymi 

oraz powinowatymi a także instytucję opieki 

 

 

Osobą 

fizyczną jest 

każdy 

człowiek 

 

 

Zdolność  prawna  -  oznacza,  że 
każdy  człowiek  może  uzyskać 
prawa  i  obowiązki  majątkowe  i 
niemajątkowe od chwili urodzenia. 
Zdolność 

prawną 

ma 

każdy 

człowiek od chwili urodzenia aż do 
śmierci

Zdolność 

do 

czynności 

prawnych  –  oznacza  możność 
dokonywania  czynności  prawnych 
(decyzji  co  do  kształtowania 
wiążących 

ich 

stosunków 

prawnych)

 

 

Z punktu widzenia 

zdolności do czynności 

prawnych wyróżniamy trzy 

kategorie osób: 

·  Osoby  o  pełnej  zdolności  do 

czynności prawnych

· Osoby  nie  mające  zdolności  do 

czynności prawnych

· Osoby o ograniczonej zdolności do 

czynności prawnych 

 

 

Pełna zdolność do 

czynności prawnych – 

nabywa się ją z chwilą 

uzyskania pełnoletności, 

osoby takie mogą zawierać 

wszystkie umowy, 

w pełni rozporządzać swoim 

majątkiem są całkowicie 

odpowiedzialne za swoje 

działania.

 

 

Nie ma zdolności do czynności 

prawnych – osoba, która nie 

ukończyła 13 lat oraz osoba 

ubezwłasnowolniona całkowicie, 

jeśli na skutek choroby 

psychicznej niedorozwoju 

umysłowego albo innego rodzaju 

zaburzeń psychicznych, w 

szczególności pijaństwa i 

narkomanii, nie jest w stanie 

kierować swoim 

postępowaniem. Czynności za 

takie osoby podejmują rodzice lub 

inni przedstawiciele ustawowi.

 

 

Ograniczoną zdolność do 

czynności prawnych – mają 

małoletni, którzy ukończyli 13 lat oraz 

osoby ubezwłasnowolnione częściowo. 

Osoba pełnoletnia może być 

ubezwłasnowolniona częściowo z 

powodu choroby psychicznej, 

niedorozwoju umysłowego albo 

innego rodzaju zaburzeń 

psychicznych, w szczególności 

pijaństwa i narkomanii, jeżeli stan tej 

osoby nie uzasadnia 

ubezwłasnowolnienia całkowitego. Dla 

osób ubezwłasnowolnionych 

częściowo ustanawia się kuratelę. 

 

 

Osobami 

prawnymi są:

• Skarb Państwa
• Organizacje, którym przepisy prawa 

przyznają osobowość prawną. 

Osobami prawnymi są między innymi: * 

województwa, powiaty, gminy, * spółki 

kapitałowe, * partie polityczne, * 

związki zawodowe, * przedsiębiorstwa 

państwowe, * uczelnie wyższe, * 

spółdzielnie, * fundacje

 

 

Czynności prawne to takie 

czynności podmiotów prawa 

(działania lub zaniechania), 

których dokonanie powoduje 

konsekwencje prawne. Jedynym 

elementem koniecznym dla 

dokonania czynności prawnej jest 

oświadczenie woli. 

 

 

Zachowanie może być 

uznane za oświadczenie 

woli, jeśli:

•Jest  zrozumiałe  i  da  się 

ustalić jego sens

•Nie jest wymuszone
•Jest złożone na serio 

 

 

Wady oświadczenia woli:

•Brak 

świadomości 

lub 

swobody

•Pozorność
•Błąd
•Groźba 

 

 

Przez własność należy 

rozumieć uprawnienia 

do:

 

•Władania 

rzeczą 

(posiadanie)

•Korzystania z rzeczy
•Rozporządzania rzeczą 

 

 

PRAWO 

WŁASNOŚCI 

JEST 

BEZWZGLĘDNY

M PRAWEM 

PODMIOTOWYM 

 

 

Sposoby nabycia 

własności:

 

•Pierwot

ny 

•Pochod

ny

 

 

WSPÓŁWŁASNOŚĆ powstaje wtedy, 

gdy prawo własności do tej samej 

rzeczy należy do kilku osób. 

Wyróżniamy dwa typy 

współwłasności:

•Współwłasność 

w 

częściach 

ułamkowych

•Współwłasność łączną

 

 

OGRANICZONE PRAWA 

RZECZOWE 

•Użytkowanie

•Służebność

•Zastaw

•Hipoteka

•Spółdzielcze 

własnościowe 

prawo
 do lokalu

•Prawo 

do 

domu 

jednorodzinnego 
 w spółdzielni mieszkaniowej 

 

 

Podstawowe zasady 

prawa rodzinnego i 

opiekuńczego:

·        Zasada dobra dziecka – art. 72 Konstytucji 

RP

·        Zasada ochrony rodziny – art. 18 

Konstytucji RP

·        Zasada monogamii 
·        Zasada trwałości zawiązku małżeńskiego
·        Zasada równego traktowania małżeństw 

zawartych w formie świeckiej i wyznaniowej

·        Zasada równości małżonków

 

 

W rozumieniu KRO 

rodzina składa się z:

 

•  małżonków
•  ich wspólnych małoletnich dzieci
•   dzieci  pełnoletnie,  które  jeszcze 

się nie   usamodzielniły

•  dzieci przysposobionych przez 

małżonków 

 

 

Do  tak  rozumianej  rodziny  nie 
należą:
-  dzieci  jednego  małżonka 
(nawet  wychowywanych  przez 
nich  we  wspólnie  założonej 
rodzinie) 
- dzieci wzięte na wychowanie, 
a 

nie 

przysposobione 

(wychowańcy)

 

 

W  linii  prostej  spokrewnione 
są  ze  sobą  osoby  pochodzące 
jedna 

od 

drugiej 

bądź 

wspólnego przodka np. ojciec z 
córką, babka z wnukiem
W  linii  bocznej  spokrewnione 
są  osoby,  które  pochodzą  od 
wspólnego  przodka,  ale  nie  od 
siebie 

np. 

rodzeństwo, 

bratanek, brat cioteczny

 

 

W  ramach  pokrewieństwa  w 
linii  prostej  rozróżnia  się 
wstępnych  (ojciec,  dziadek)  i 
zstępnych  (córka,  syn,  wnuki, 
prawnuki)

 

 

 

Powinowactwo powstaje 

poprzez zawarcie małżeństwa 

między małżonkami a 

krewnymi drugiego małżonka 

(jest wyłącznie węzłem 

prawnym) i trwa pomimo 

zawarcia małżeństwa. 

Powinowaci w linii prostej nie 

mogą zawrzeć małżeństwa ze 

sobą.

 

 

Małżeństwo jest prawnym 

związkiem mężczyzny i kobiety, 

mającym cechy trwałości (ale 

nie jest związkiem 

nierozerwalnym), powstałym z 

woli obu równoprawnych stron 

w celu wspólnego pożycia, 

realizacji dobra małżonków, 

dobra założonej rodziny 

i jej celów społecznych.

 

 

Przesłanki 

unieważnienia 

małżeństwa:

• jeżeli  oświadczenie  o  wstąpieniu  w  związek  małżeński  zostało 

złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała 

się w stanie wyłączającym świadome wyrażanie woli

• jeżeli  oświadczenie  o  wstąpieniu  w  związek  małżeński  zostało 

złożone  pod  wpływem  błędu  co  do  tożsamości  drugiej  strony 

(tzw.  Tożsamości  cywilnej,  tj.  co  do  stanu  cywilnego 

współmałżonka  lub  jego  właściwości  osobowych,  tj.  alkoholizm, 

narkomania, homoseksualizm, niemoc płciowa, transseksualizm)

• jeżeli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński zostało 

złożone pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub 

osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający 

oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej 

osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste 

 

 

Przesłanki orzeczenia 

rozwodu:

 

zupełny (gdy wszelkie więzy 

łączące małżonków zostają 

zerwane) i trwały (rozkład 

przedłuża się) rozkład pożycia 

między małżonkami 

 

 

Zobowiązanie (łac. obligatio) – rodzaj 
stosunku  cywilnoprawnego,  węzeł 
prawny  (łac.  vinculum  iuris)  łączący 
dłużnika  z  wierzycielem,  który  polega 
na tym, że „wierzyciel może żądać od 
dłużnika  świadczenia,  a  dłużnika 
powinien  świadczenia  spełnić"  (art. 
353  §  1  KC).  Prawo  zobowiązań 
reguluje  społeczne  formy  wymiany 
dóbr  i  usług  o  wartości  majątkowej. 
Zobowiązania 

to 

księga 

trzecia 

Kodeksu Cywilnego.

 

 

Cele stosunku 

zobowiązaniowego:

 

• ekonomiczne – wymiana dóbr i usług, 
• zaspokojenie interesów jednej strony 

(np. wynikających z deliktów– 
czynów niedozwolonych), 

• pozaekonomiczne (np. chęć 

dokonania przysporzenia przy 
darowiźnie).

 

 

Elementy stosunku zobowiązaniowego

 
podmioty: podmiot uprzywilejowany 
(uprawniony) – wierzyciel oraz podmiot 
zobowiązany – dłużnik

treść zobowiązania: uprawnienia wierzyciela 
oraz obowiązki dłużnika

przedmiot zobowiązania – świadczenie, czyli 
określone zachowanie się dłużnika, którego 
spełnienia może domagać się wierzyciel, może 
polegać na działaniu albo zaniechaniu.

 

 

Zobowiązanie na mocy 

prawa wygasa w 

momencie wywiązania 

się z niego stron 

biorących w nim udział. 

Zobowiązanie ze 

stanowiska wierzyciela 

nazywa się 

wierzytelnością, zaś ze 

stanowiska dłużnika – 

długiem. 

 

 

Wierzytelność jest prawem 

podmiotowym wierzyciela. 

Wyróżnia się jego dwa rodzaje:

• uprawnienia zasadnicze (główne): 

– uprawnienie do uzyskania świadczenia, 
– uprawnienie do uzyskania odszkodowania zamiast lub 

oprócz świadczenia (po zaistnieniu określonych prawem 
przesłanek),

• uprawnienia pomocnicze (uboczne): 

– uzyskanie odsetek oprócz sumy głównej, 
– uzyskanie wiadomości o przedmiocie świadczenia, 
– uzyskanie rachunku z zarządu mieniem, 
– uprawnienie do zabezpieczenia roszczeń zasadniczych, 
– uzyskanie spisu masy majątkowej lub zbioru rzeczy.

 

 

 

Realizacja uprawnień 

wierzyciela 

Istnieją 

trzy 

sposoby 

zaspokojenia 

wierzyciela:

• dobrowolne spełnienie świadczenia przez 
dłużnika,

• przymus państwowy: 

- egzekucja sądowa,
- egzekucja administracyjna 

• samopomoc wierzyciela, np. art. 432 KC

 

 

Swoboda zawierania 

umów

• Art. 353. Strony zawierające 

umowę mogą ułożyć stosunek 
prawny według swego uznania, 
byleby jego treść lub cel nie 
sprzeciwiały się właściwości 
(naturze) stosunku, ustawie ani 
zasadom współżycia społecznego.

 

 

Strony w umowach 

cywilnoprawnych

1. Sprzedaż – sprzedający i kupujący
2. Zamiana – zamieniający 1 i zamieniający 

2

3. Dostawa – dostawca i odbiorca
4. Kontraktacja – producent rolny i 

kontraktujący

5. Dzieło – zamawiający i przyjmujący 

zlecenie

6. Roboty budowlane – wykonawca i 

inwestor

7. Najem – wynajmujący i najemca
8. Dzierżawa – wydzierżawiający i 

dzierżawca

9. Leasing – finansujący i korzystający 
10.Użyczenie – użyczający i biorący

 

 

Strony w umowach 

cywilnoprawnych cd.

11. Pożyczka – dający pożyczkę i biorący
12. Rachunku bankowego – bank i posiadacz 

rachunku

13. Zlecenie – dający zlecenie i przyjmujący 

zlecenie

14. Agencyjna – dający zlecenie i przyjmujący 

zlecenie 

(agent)

15. Komisu - dający zlecenie (komitent) i 

przyjmujący 

zlecenie (komisant)

16. Przewozu osób lub rzeczy – przewoźnik i 

wysyłający  (jeśli 

rzeczy)

17. Spedycja – spedytor i dający zlecenie
18. Ubezpieczenie – ubezpieczyciel i 

ubezpieczający

 

 

Strony w umowach 

cywilnoprawnych cd.

19. Przechowanie – przechowawca i składający
20. Skład – przedsiębiorca składowy i składający
21. Spółka – wspólnicy
22. Poręczenie – poręczyciel i wierzyciel
23. Darowizna – darczyńca i obdarowany
24. Przekazanie nieruchomości – właściciel i 

gmina lub Skarb Państwa

25. Renta – strona 1 i strona 2
26. Dożywocie – nabywca i zbywca nieruchomości

 

 

Elementy minimalne umowy 

cywilnoprawnej

1.

Tytuł

2.

Data i miejsce zawarcia umowy

3.

Strony

4.

Przedmiot i/lub cel umowy

5.

Warunki wykonania umowy

6.

Elementy końcowe

7.

Podpisy stron (w przypadku formy 
pisemnej)

 

 

Sprzedaż

umowa cywilnoprawna, w 

której sprzedawca zobowiązuje 

się przenieść na kupującego 

własność rzeczy i wydać mu 

rzecz, a kupujący zobowiązuje 

się rzecz odebrać i zapłacić 

sprzedawcy cenę. (art.535 KC)

 

 

Charakterystyka umowy sprzedaży 

Sprzedaż jest umową:

• konsensualną (z wyjątkiem sprzedaży rzeczy 
oznaczonych tylko co do gatunku lub rzeczy 
przyszłych, gdzie sprzedaż jest umową realną)

• odpłatną

• wzajemną (art. 487 § 2 KC) 

• zobowiązującą (z reguły wywołuje też skutki 
rozporządzające - art. 155, 510, 1052 KC)

• kazualną - przyczyna jest elementem 
koniecznym 
i wpływa na jej ważność 

 

 

Postanowienia istotne przedmiotowo, 
czyli elementy konstrukcyjne niezbędne 
do zakwalifikowania konkretnej umowy 
jako umowy sprzedaży to:

• określenie stron 
• określenie przedmiotu świadczeń stron 
• określenie ceny

Elementy umowy sprzedaży

 

 

 

Strony umowy sprzedaży

 

•Stroną  umowy  sprzedaży  może 

być  każdy  podmiot  –  osoba 

fizyczna  lub  prawna,  jednostka 

organizacyjna  niebędąca  osobą 

prawną, 

której 

ustawa 

przyznała zdolność prawną

 

 

Przedmiot umowy sprzedaży

 

Przedmiotem umowy sprzedaży, a więc 
świadczenia sprzedawcy mogą być:

• rzeczy oznaczone indywidualnie bądź 
tylko co do gatunku

• energie: elektryczna, wysokich ciśnień, 
gazowa, wodna, cieplna

• prawa majątkowe zbywalne

• zespoły rzeczy i praw

 

 

Rzecz będąca przedmiotem umowy 
sprzedaży nie musi stanowić własności 
sprzedawcy. Oprócz tego przedmiot 
umowy sprzedaży nie musi mieć ściśle 
skonkretyzowanej postaci w chwili 
zawierania umowy ale może dotyczyć 
rzeczy mającej powstać w przyszłości.

Ustawodawca polski wprowadził 
ograniczenia co do przedmiotu sprzedaży. 
Nie mogą być przedmiotem umowy 
sprzedaży np. zabytki historyczne o 
dużym znaczeniu dla całego narodu. 
Istnieją też kategorie rzeczy, co do 
których potrzebne jest spełnienie 
dodatkowych formalności, jak np. broń 
palna.

 

 

Cena

 

Kupujący jest obowiązany do zapłaty 
sumy pieniężnej (ceny) określonej - w 
zakresie obrotu krajowego - co do zasady 
w walucie polskiej, której wysokość ma 
odpowiadać wartości przedmiotu 
sprzedaży (czyli cena ma być 
ekwiwalentna).

Ekwiwalentność ceny jest rozumiana 
subiektywnie i może odbiegać od 
obiektywnej wartości rzeczy.

 

 

Obowiązki stron umowy 

sprzedaży

 

 

• Obowiązki sprzedawcy (art. 535 
kc):

- obowiązek przeniesienia 

własności sprzedawanej rzeczy na 
kupującego 

- obowiązek wydania rzeczy 

kupującemu

• Obowiązki kupującego:

- obowiązek zapłaty ceny 
- obowiązek odebrania kupionej 

rzeczy

 

 

Szczególne rodzaje 

sprzedaży 

• Sprzedaż na raty

• Zastrzeżenie własności rzeczy 
sprzedanej

• Sprzedaż z prawem odkupu

• Sprzedaż z prawem pierwokupu 

 

 

WŁAŚCIWOŚĆ SĄDÓW

W przepisach regulujących 
właściwość różnych organów 
zawsze i wprost nazywane są 
dwa rodzaje właściwości: 
właściwość rzeczowa oraz 
miejscowa.

 

 

Właściwość rzeczowa rozgranicza 
sprawy i czynności organów 
różnych rzędów. Dotyczy więc tylko 
takich systemów prawnych, w 
których dla określonych spraw 
powołano więcej niż jeden organ. 
Przykładowo, drobniejsze sprawy 
cywilne i karne rozstrzygane są w 
Polsce przez sądy rejonowe, a 
ważniejsze – przez sądy okręgowe.

 

 

Właściwość miejscowa określa 
podział spraw i czynności pomiędzy 
organami równego rzędu, a więc 
niejako zasięg terytorialny ich 
kompetencji. Terytorialną strukturę 
organów rozstrzygających danego 
rodzaju sprawy regulują przepisy o 
ustroju tych organów. Przykładowo, 
znaczna ilość spraw toczy się w 
organie właściwym dla miejsca 
zamieszkania lub siedziby strony 
(wnoszącej podanie w bądź 
pozwanego).

 

 

Prawa 

i 

obowiązki 

majątkowe 

zmarłego 

przechodzą  z  chwilą  jego 
śmierci  na  jedną  lub  kilka 
osób – spadek.

 

 

•Spadek otwiera się z 
chwilą śmierci spadkodawcy.

•Spadkobierca nabywa 
spadek z chwilą otwarcia 
spadku.

 

 

KTO MOŻE BYĆ SPADKOBIERCĄ?

•Powołanie do spadku wynika z ustawy 
albo z testamentu.

• Nie może być spadkobiercą osoba 
fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia 
spadku, ani osoba prawna, która w tym 
czasie nie istnieje. 

•Jednakże dziecko w chwili otwarcia 
spadku już poczęte może być 
spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe - 

„nasciturus”, co znaczy „mający się urodzić” 

•Fundacja ustanowiona w testamencie 
przez spadkodawcę może być 
spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do 
rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia 
testamentu. 

 

 

 

UZNANIE ZA NIEGODNEGO DZIEDZICZENIA:

Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, 

jeżeli:

1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa 

przeciwko spadkodawcy;

2)   podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do 

sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki 
sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z 
tych czynności;

3)   umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, 

podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie 
skorzystał z testamentu przez inną osobę 
podrobionego lub przerobionego.

Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać 
każdy, kto ma 
w tym interes. 

 

 

•W pierwszej kolejności powołane są z 
ustawy do spadku dzieci spadkodawcy 
oraz jego małżonek; dziedziczą oni w 
częściach równych. Jednakże część 
przypadająca małżonkowi nie może być 
mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

•Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło 
otwarcia spadku, udział spadkowy, który 
by mu przypadał, przypada jego dzieciom 
w częściach równych. Przepis ten stosuje 
się odpowiednio do dalszych zstępnych.

 

 

• 

W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do 

spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Udział 
spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w 
zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną 
czwartą całości spadku. 

•W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały 
spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. 

•Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło 
otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu 
przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w 
częściach równych, a następnie zstępnym rodzeństwa.

•W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa 
i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek 
przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w 
częściach równych. 

 

 

W braku małżonka spadkodawcy, jego 

krewnych i dzieci małżonka 

spadkodawcy, powołanych do 

dziedziczenia z ustawy, spadek przypada 

gminie ostatniego miejsca 

zamieszkania spadkodawcy jako 

spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli 

ostatniego miejsca zamieszkania 

spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej 

nie da się ustalić albo ostatnie miejsce 

zamieszkania spadkodawcy znajdowało 

się za granicą, spadek przypada 

Skarbowi Państwa jako 

spadkobiercy ustawowemu. 

 

 

•Rozrządzić majątkiem na wypadek 
śmierci można jedynie przez 
testament.

•Testament może zawierać 
rozrządzenia tylko jednego 
spadkodawcy.

•Spadkodawca może w każdej chwili 
odwołać zarówno cały testament, jak i 
jego poszczególne postanowienia.

•Sporządzić i odwołać testament może 
tylko osoba mająca pełną zdolność do 
czynności prawnych.

 

 

Testament jest nieważny, jeżeli został 

sporządzony:

1) w stanie wyłączającym świadome albo 

swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie 
woli;

2) pod wpływem błędu uzasadniającego 

przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie 
działał pod wpływem błędu, nie 
sporządziłby testamentu tej treści;

3) pod wpływem groźby.

Na nieważność testamentu z powyższych 
przyczyn nie można się powołać po upływie lat 
trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym 
interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, 
a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od 
otwarcia spadku.

 

 

FORMY TESTAMENTU

Testamenty zwykłe:

1. Holograficzne (własnoręczne),

2. Allograficzne (w obecności urzędnika i 
świadków),

3. Notarialne.

 

 

 

Testament holograficzny: 

Spadkodawca może sporządzić testament 
w ten sposób, że napisze go w całości 
pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.

Jednakże brak daty nie pociąga za sobą 
nieważności testamentu własnoręcznego, 
jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do 
zdolności spadkodawcy do sporządzenia 
testamentu, co do treści testamentu lub co 
do wzajemnego stosunku kilku 
testamentów.

 

 

Testament allograficzny: 

Spadkodawca może sporządzić testament także w 
ten sposób, że 
w obecności dwóch świadków oświadczy swoją 
ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, 
prezydenta miasta), starosty, marszałka 
województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub 
kierownika urzędu stanu cywilnego.

Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z 
podaniem daty jego sporządzenia. Protokół 
odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. 
Protokół powinien być podpisany przez 
spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola 
została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli 
spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy 
to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny 
braku podpisu.

 

 

Testamenty szczególne:

Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli 
wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy 
testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca 
może oświadczyć ostatnią wolę:

• Ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej 
trzech świadków,

•Przy dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności 
dwóch świadków,

• Przed dowódcą w wojsku.

Testament szczególny traci moc z upływem sześciu 
miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały 
niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że 
spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg 
terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego 
spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu 
zwykłego. 

 

 

Zapis - Spadkodawca może przez 
rozrządzenie testamentowe zobowiązać 
spadkobiercę ustawowego lub 
testamentowego do spełnienia określonego 
świadczenia majątkowego na rzecz 
oznaczonej osoby 

Polecenie - Spadkodawca może w 
testamencie włożyć na spadkobiercę lub na 
zapisobiercę obowiązek oznaczonego 
działania lub zaniechania, nie czyniąc 
nikogo wierzycielem. 

Wykonania polecenia może 

żądać każdy ze spadkobierców, jak również wykonawca 
testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść 
obciążonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na względzie 
interes społeczny, wykonania polecenia może żądać także 
właściwy organ państwowy 

 

 

Podstawienie - Można powołać spadkobiercę 
testamentowego na wypadek, gdyby inna 
osoba powołana jako spadkobierca ustawowy 
lub testamentowy nie chciała lub nie mogła 
być spadkobiercą. 

Przyrost - Jeżeli spadkodawca powołał kilku 
spadkobierców testamentowych, a jeden z 
nich nie chce lub nie może być 
spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział 
przypada pozostałym spadkobiercom 
testamentowym w stosunku do 
przypadających im udziałów.

 

 

 

ZACHOWEK

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom 
spadkodawcy, którzy byliby powołani 
do spadku z ustawy, należą się, jeżeli 
uprawniony jest trwale niezdolny do 
pracy albo jeżeli zstępny uprawniony 
jest małoletni - dwie trzecie wartości 
udziału spadkowego, który by mu 
przypadał przy dziedziczeniu 
ustawowym, w innych zaś wypadkach - 
połowa wartości tego udziału 

 

 

WYDZIEDZICZENIE

Spadkodawca może w testamencie 
pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców 
zachowku (wydziedziczenie), jeżeli 
uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje 
uporczywie w sposób sprzeczny z 
zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy 
albo jednej z najbliższych mu osób 
umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, 
zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy 
czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem 
spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

 

 

Wysokość podatku ustala się w zależności od 
grupy podatkowej, do której zaliczony jest 
nabywca.

Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według 
osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której 
lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa 
majątkowe.

Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
  1)   do grupy I - małżonka, zstępnych, 
wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, 
ojczyma, macochę i teściów,

  2)   do grupy II - zstępnych rodzeństwa, 
rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków 
pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo 
małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, 
małżonków innych zstępnych,

  3)   do grupy III - innych nabywców.

 

 

KONIEC