NOWOTWO

NOWOTWO

RY

RY

 

 

Wiadomości 

Wiadomości 

ogólne, 

ogólne, 

rozpoznanie, 

rozpoznanie, 

leczenie

leczenie

PODZIAŁ  

PODZIAŁ  

NOWOTWORÓW

NOWOTWORÓW



Łagodne

Łagodne



Złośliwe

Złośliwe

STATYSTYKA 

STATYSTYKA 

CHORÓB 

CHORÓB 

NOWOTWOROWYCH

NOWOTWOROWYCH



Najczęstsz

Najczęstsz

a

a

 przyczyn

 przyczyn

a

a

 zgonów w 

 zgonów w 

Polsce po schorzeniach układu 

Polsce po schorzeniach układu 

krążenia 

krążenia 



Spośród 100 nowych zachorowań 

Spośród 100 nowych zachorowań 

na nowotwory złośliwe rocznie, 5 

na nowotwory złośliwe rocznie, 5 

lat bez objawów przeżywa ok. 30% 

lat bez objawów przeżywa ok. 30% 

kobiet i 23% mężczyzn

kobiet i 23% mężczyzn



Zachorowalność wzrasta z wiekiem

Zachorowalność wzrasta z wiekiem

i 

i 

skażeniem środowiska

skażeniem środowiska

 

 

ISTOT

ISTOT

A

A

 

 

CHOROBY 

CHOROBY 

NOWOTWOROWE

NOWOTWOROWE

J

J



Niekontrolowany 

Niekontrolowany rozplem

rozplem

 

 

komórek 

komórek 



Rozrost

Rozrost

 komórek 

 komórek 



Zdolność dawania 

Zdolność dawania przerzutów

przerzutów

 

 



Proces nieodwracalny 

Proces nieodwracalny 



Upośledzenie 

Upośledzenie 

funkcji organizmu 

funkcji organizmu 

aż do śmierci przy

aż do śmierci przy

 brak

 brak

u leczenia 

u leczenia 

TEORI

TEORI

E

E

 

 

NOWOTWORZEN

NOWOTWORZEN

IA

IA

 

 



Wirusowa

Wirusowa



Drażnienia (Virchowa)

Drażnienia (Virchowa)



Nadmiernej regeneracji

Nadmiernej regeneracji



Hormonalna

Hormonalna



Immunologiczna

Immunologiczna



Chemiczna – 

Chemiczna – 

ponad

ponad

 

 

700

700

 

 

substancj

substancj

i

i

 kancerogenn

 kancerogenn

ych

ych



D

D

ziałania promieni 

ziałania promieni 

jonizujących

jonizujących

 

 



Bakteryjna – 

Bakteryjna – 

Helicobacter 

Helicobacter 

pylori 

pylori 

PODEJRZENIE 

PODEJRZENIE 

ROZPOZNANIA 

ROZPOZNANIA 

NOWOTWORU 

NOWOTWORU 

ZŁOŚLIWEGO 

ZŁOŚLIWEGO 



Z

Z

grubienie tkanek – guzek

grubienie tkanek – guzek

 

 



N

N

iegojące się owrzodzenia

iegojące się owrzodzenia

 

 



K

K

rwawienie z otworów naturalnych 

rwawienie z otworów naturalnych 

(niefizjologiczne

(niefizjologiczne

)

)



N

N

ieprawidłowe wydzielanie i wydalanie 

ieprawidłowe wydzielanie i wydalanie 

(upławy, zaparcia i in.)

(upławy, zaparcia i in.)

 

 



Z

Z

aburzenia czynności narządów 

aburzenia czynności narządów 

(chrypka, trudności połykania, bóle ...)

(chrypka, trudności połykania, bóle ...)

 

 



Z

Z

miany koloru i wzrost znamion i 

miany koloru i wzrost znamion i 

brodawek

brodawek

 

 



Z

Z

miany w normalnym funkcjonowaniu 

miany w normalnym funkcjonowaniu 

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

 

 

O

O

BJAW

BJAW

Y

Y

 OGÓLN

 OGÓLN

E

E

 

 

CHOROBY 

CHOROBY 

NOWOTWOROWEJ 

NOWOTWOROWEJ 



N

N

iedokrwistość, czasem czerwienica 

iedokrwistość, czasem czerwienica 

– np. 

– np. 

rak nerki

rak nerki



N

N

awrotowa zakrzepica, wędrujące 

awrotowa zakrzepica, wędrujące 

zakrzepowe zapalenie żył – 

zakrzepowe zapalenie żył – 

np. 

np. 

w raku 

w raku 

trzustki, żołądka

trzustki, żołądka

 

 



Z

Z

miany skórne – zapalenie skórno-

miany skórne – zapalenie skórno-

mięśniowe, rogowacenie czarne, rumienie 

mięśniowe, rogowacenie czarne, rumienie 

– np. 

– np. 

raki przewodu pokarmowego

raki przewodu pokarmowego

 

 



Z

Z

espoły neurologiczne

espoły neurologiczne

 

 



Z

Z

aburzenia hormonalne

aburzenia hormonalne

 

 

POSTAĆ

POSTAĆ

 

 

 

 

MAKROSKOPOW

MAKROSKOPOW

A

A

 

 

NOWOTW

NOWOTW

O

O

R

R

U

U



G

G

uz

uz



Zgrubien

Zgrubien

ie

ie



N

N

aciek

aciek



Barwa 

Barwa 

BADANIA 

BADANIA 

DIAGNOSTYCZNE

DIAGNOSTYCZNE

 

 



Endoskopia

Endoskopia

 – 

 – 

wziernikowanie

wziernikowanie

ezofagoskopia

ezofagoskopia

 

 

gastroskopia

gastroskopia

 

 

duodenoskopia

duodenoskopia

 

 

rektoskopia

rektoskopia

 

 

koloskopia

koloskopia

 

 

laryngoskopia

laryngoskopia

 

 

bronchoskopia

bronchoskopia

 

 

mediastinoskopia

mediastinoskopia

 

 

cystoskopia

cystoskopia

 

 

BADANIA 

BADANIA 

DIAGNOSTYCZNE

DIAGNOSTYCZNE

  cd.

  cd.



La

La

paroskopia

paroskopia

 

 



B

B

adania radiologiczne

adania radiologiczne

 

 

klasyczne – bez lub z 

klasyczne – bez lub z 

kontrastem

kontrastem

 

 

 

 

komputerowe tomograficzne 

komputerowe tomograficzne 

 

 

rezonans magnetyczny

rezonans magnetyczny

Scyntygrafi

Scyntygrafi

a

a

U

U

ltrasonografi

ltrasonografi

a

a

 ( USG ) 

 ( USG ) 

T

T

ermografi

ermografi

a

a

M

M

arker

arker

y

y

 nowotworow

 nowotworow

e

e

B

B

adanie mikroskopowe 

adanie mikroskopowe 

MARKERY 

MARKERY 

NOWOTWOROW

NOWOTWOROW

E

E



Markery nowotworowe

Markery nowotworowe

 – substancje

 – substancje

o różnorodnej budowie chemicznej, 

o różnorodnej budowie chemicznej, 

produkowane przez organizm pod 

produkowane przez organizm pod 

wpływem rozwijającego się guza 

wpływem rozwijającego się guza 

nowotworowego

nowotworowego



P

P

o doszczętnym przeciwnowotworowym 

o doszczętnym przeciwnowotworowym 

zabiegu operacyjnym

zabiegu operacyjnym

 – 

 – 

spadek stężenia 

spadek stężenia 

markerów nowotworowych

markerów nowotworowych



N

N

awrót choroby (rozrost guza, 

awrót choroby (rozrost guza, 

pojawienie się przerzutów odległych) 

pojawienie się przerzutów odległych) 

–

–

 

 

ponowny

ponowny

 

 

wzrost poziomu markerów

wzrost poziomu markerów

MARKER

MARKER

Y

Y

 

 

NOWOTWOROW

NOWOTWOROW

E 

E 

cd.

cd.



Antygen karcinoembrionalny (

Antygen karcinoembrionalny (CEA

CEA

)

)



Alfa-fetoproteina (

Alfa-fetoproteina (AFP

AFP

) 

) 



Beta-gonadotropina (

Beta-gonadotropina (β

β

-hCG

-hCG

) 

) 



Ca 19-9

Ca 19-9

 – nowotwory przewodu 

 – nowotwory przewodu 

pokarmowego

pokarmowego

 

 



Ca 125

Ca 125

 – nowotwory sutka

 – nowotwory sutka

 

 



Ca 15-3

Ca 15-3

 – nowotwory jajnika

 – nowotwory jajnika

 

 



PSA

PSA

 – nowotwory jąder

 – nowotwory jąder

 

 

BADANIE 

BADANIE 

MIKROSKOPOWE

MIKROSKOPOWE

 

 



Materiał

Materiał

 badany

 badany

 

 

zbiórk

zbiórk

a

a

 płynnej treści patologicznej – 

 płynnej treści patologicznej – 

odwirowani

odwirowani

e – 

e – 

cytologi

cytologi

a

a

 osad

 osad

u

u

 

 

wydzieliny z naturalnych wrót 

wydzieliny z naturalnych wrót 

– 

– 

utrwaleni

utrwaleni

e 

e 

na szkiełku podstawowym – cytologia

na szkiełku podstawowym – cytologia

 

 

biopsj

biopsj

e

e

 aspiracyjn

 aspiracyjn

e

e

 (cienkoigłow

 (cienkoigłow

e

e

, 

, 

gruboigłow

gruboigłow

e) – cytologia – wynik niepewny

e) – cytologia – wynik niepewny

 

 

biopsja chirurgiczna – pobranie 

biopsja chirurgiczna – pobranie 

fragmentu tkanki do badania 

fragmentu tkanki do badania 

histopatologicznego

histopatologicznego

biopsj

biopsj

a

a

 endoskopow

 endoskopow

a

a

BADANIE 

BADANIE 

MIKROSKOPOWE

MIKROSKOPOWE

 

 

cd.

cd.



Materiał

Materiał

 badany

 badany



 

 

Dobrze pobrany wycinek 

Dobrze pobrany wycinek 

obejm

obejm

uje 

uje 

zmianę

zmianę

 (bez ognisk 

 (bez ognisk 

martwicy) 

martwicy) 

wraz z fragmentem 

wraz z fragmentem 

otaczającej zdrowej tkanki

otaczającej zdrowej tkanki



U

U

trwal

trwal

e

e

n

n

ie materiału

ie materiału

 w 10% 

 w 10% 

roztworze formaliny obojętnej 

roztworze formaliny obojętnej 

lub w 70% etanolu 

lub w 70% etanolu 

(

(

drobne 

drobne 

wycinki, punktaty

wycinki, punktaty

)

)

CECHY 

CECHY 

MIKROSKOPOWE

MIKROSKOPOWE

 

 

NOWOTWORÓW 

NOWOTWORÓW 



 

 

P

P

olimorfizm

olimorfizm

 komórek

 komórek



 

 

J

J

ądra 

ądra 

- 

- 

często mnogie

często mnogie

 

 

nieproporcjonaln

nieproporcjonaln

i

i

e duże do całej 

e duże do całej 

komórki

komórki

 

 



 

 

różnokształtne

różnokształtne

 

 



 

 

posiadające kilka jąderek

posiadające kilka jąderek

 

 



 

 

Fi

Fi

gury podziału jąder komórkowych 

gury podziału jąder komórkowych 



Znaczenie rokownicze

Znaczenie rokownicze

:

:

 

 

c

c

ech

ech

y

y

 włóknienia 

 włóknienia 

 

 

n

n

aciek

aciek

i

i

 limfocytarn

 limfocytarn

e

e



 

 

n

n

aciek

aciek

i 

i 

komórek nowotworowych w 

komórek nowotworowych w 

naczyniach chłonnych, krwionośnych 

naczyniach chłonnych, krwionośnych 

KLASYFIKACJA  

KLASYFIKACJA  

TNM

TNM

  

  

MIĘDZYNARODOW

MIĘDZYNARODOW

EJ 

EJ 

UNI

UNI

I

I

 WALKI Z 

 WALKI Z 

RAKIEM 

RAKIEM 



Obiektywna klasyfikacja morfologiczna

Obiektywna klasyfikacja morfologiczna



Umożliwia  systematyzację w zakresie 

Umożliwia  systematyzację w zakresie 

metod

metod

i przewidywanie wyników leczenia chorób 

i przewidywanie wyników leczenia chorób 

nowotworowych

nowotworowych



 

 

Opiera się na ocenie i analizie trzech cech:

Opiera się na ocenie i analizie trzech cech:

T (

T (

tumor

tumor

) -  wielkość guza

) -  wielkość guza

 

 

N (

N (

nodulus

nodulus

) – przerzuty do okolicznych węzłów 

) – przerzuty do okolicznych węzłów 

          chłonnych

          chłonnych

 

 

M (

M (

metastases

metastases

) – obecność odległych 

) – obecność odległych 

przerzutów

przerzutów

KLASYFIKACJA  

KLASYFIKACJA  

TNM   cd.

TNM   cd.



Przed operacją określa się rodzaj 

Przed operacją określa się rodzaj 

guza

guza

i cechy T

i cechy T

(1,2,...)

(1,2,...)

 N

 N

(1,2,...)

(1,2,...)

 M

 M

(1,2,...)

(1,2,...)



Po operacji ponowna ocena 

Po operacji ponowna ocena 

(histopatologiczna) guza i jego cech 

(histopatologiczna) guza i jego cech 

pT

pT

(1,2,...)

(1,2,...)

 pN

 pN

(1,2,...)

(1,2,...)

 pM

 pM

(1,2,...)

(1,2,...)



Cyfry w indeksie 

Cyfry w indeksie 

oznaczają 

oznaczają 

klasyfikację

klasyfikację

w obrębie cechy i świadczą o 

w obrębie cechy i świadczą o 

zaawanso-waniu procesu 

zaawanso-waniu procesu 

nowotworowego

nowotworowego

 

 

METOD

METOD

Y 

Y 

 

 

LECZENIA 

LECZENIA 



Chirurgia

Chirurgia

 

 



Radioterapia

Radioterapia

 

 



Leczenie systemowe

Leczenie systemowe

 

 

chemioterapia

chemioterapia

 

 

hormonoterapia

hormonoterapia

 

 

immunoterapia

immunoterapia

 

 



Skojarzone, np.: chirurgia + 

Skojarzone, np.: chirurgia + 

radioterapia

radioterapia

CHIRURGIA

CHIRURGIA

 

 

ONKOLOGICZNA – 

ONKOLOGICZNA – 

PODSTAWOW

PODSTAWOW

E

E

 ZASAD

 ZASAD

Y

Y



Ustalenie rozpoznania 

Ustalenie rozpoznania 

histopatologicznego

histopatologicznego

i stopnia zaawansowania nowotworu 

i stopnia zaawansowania nowotworu 

przed rozpoczęciem leczenia

przed rozpoczęciem leczenia

 

 



Ustalenie wskazań do leczenia 

Ustalenie wskazań do leczenia 

operacyjnego 

operacyjnego 



Ograniczenie zabiegów 

Ograniczenie zabiegów paliatywnych

paliatywnych

 

 

(

(

cytoredukcyjnych 

cytoredukcyjnych 

)

)



Ewentualne 

Ewentualne 

przedoperacyjne leczeni

przedoperacyjne leczeni

e 

e 

c

c

ytostatyczne lub promieniami 

ytostatyczne lub promieniami 

jonizującymi nowotworów o dużej 

jonizującymi nowotworów o dużej 

złośliwości

złośliwości

 

 

CHIRURGIA

CHIRURGIA

 

 

ONKOLOGICZNA – 

ONKOLOGICZNA – 

PODSTAWOW

PODSTAWOW

E

E

 ZASAD

 ZASAD

Y 

Y 

cd.

cd.



Radykalność zabiegu

Radykalność zabiegu

 – usunięcie guza 

 – usunięcie guza 

wraz ze stosownym marginesem tkanek 

wraz ze stosownym marginesem tkanek 

zdrowych oraz regionalnych węzłów 

zdrowych oraz regionalnych węzłów 

chłonnych w jednym bloku

chłonnych w jednym bloku



Czystość onkologiczna

Czystość onkologiczna

 – 

 – 

delikatne 

delikatne 

operowanie

operowanie

bez uszkadzania guza 

bez uszkadzania guza 



Usuwanie pojedynczych przerzutów 

Usuwanie pojedynczych przerzutów 

odległych

odległych

 – 

 – 

guz pierwotny 

guz pierwotny 

o 

o 

mał

mał

ej

ej

 

 

złośliwości

złośliwości

,

,

 usunięty w całości

 usunięty w całości



Rozważne leczenie wznów po radioterapii 

Rozważne leczenie wznów po radioterapii 

oraz powikłań choroby nowotworowej

oraz powikłań choroby nowotworowej

ZWIĄZKI CHIRURGII Z 

ZWIĄZKI CHIRURGII Z 

INNYMI NAUKAMI 

INNYMI NAUKAMI 

MEDYCZNYMI

MEDYCZNYMI



Ws

Ws

półczesna anestezjologia

półczesna anestezjologia



doskonał

doskonał

a

a

 kontrola stanu chorego

 kontrola stanu chorego

w czasie operacji

w czasie operacji

, 

, 



z

z

mniejszenie

mniejszenie

 

 

ryzyka zabiegu

ryzyka zabiegu

,

,



możliwoś

możliwoś

ć

ć

 prowadzenia bardzo 

 prowadzenia bardzo 

rozległych i długotrwałych 

rozległych i długotrwałych 

operacji

operacji

,

,



 

 

zwalczani

zwalczani

e

e

 bólu pooperacyjnego 

 bólu pooperacyjnego 

oraz nowotworow

oraz nowotworow

ego

ego



Mikrobiologia – 

Mikrobiologia – 

nowe antybiotyki

nowe antybiotyki

 – 

 – 

zmniejszeni

zmniejszeni

e

e

 infekcji pooperacyjnych

 infekcji pooperacyjnych



Wiek biologiczny

Wiek biologiczny

 podstawą 

 podstawą 

kwalifikowania 

kwalifikowania 

chorych do zabiegów operacyjnych 

chorych do zabiegów operacyjnych 



Rozwój diagnostyki radiologicznej – 

Rozwój diagnostyki radiologicznej – 

USG, 

USG, 

TK, MR 

TK, MR 

– 

– 

dokładniejsz

dokładniejsz

a 

a 

przedoperacyjn

przedoperacyjn

a

a

 

 

ocen

ocen

a

a

 zaawansowania procesu 

 zaawansowania procesu 

nowotworowego

nowotworowego



Farmakologia – nowe metody 

Farmakologia – nowe metody 

leczenia 

leczenia 

skojarzonego

skojarzonego

 – 

 – 

ograniczenie zabiegów 

ograniczenie zabiegów 

amputacyjnych

amputacyjnych

ZWIĄZKI CHIRURGII Z 

ZWIĄZKI CHIRURGII Z 

INNYMI NAUKAMI 

INNYMI NAUKAMI 

MEDYCZNYMI cd.

MEDYCZNYMI cd.

RADIOTERAPI

RADIOTERAPI

A

A

 

 



Stosowanie 

Stosowanie promieniowania jonizującego, 

promieniowania jonizującego, 

elektromagnetycznego 

elektromagnetycznego 

i

i cząsteczkowego

 cząsteczkowego

 

 



Oderwanie elektronu z orbity atomu

Oderwanie elektronu z orbity atomu

 – 

 – 

powstani

powstani

e

e

 jonów i wyzwoleni

 jonów i wyzwoleni

e

e

 energii

 energii

 

 

uszkadzającej 

uszkadzającej 

komór

komór

ki 

ki 

w okresie podziału

w okresie podziału

oraz 

oraz 

komórki niezróżnicowane 

komórki niezróżnicowane 

(anaplastyczne

(anaplastyczne

) – 

) – 

najwrażliwsze jest DNA

najwrażliwsze jest DNA

 

 

komórkowe

komórkowe



Wpływ energii na komórki 

Wpływ energii na komórki 

nowotworow

nowotworow

e,

e,

jak i zdrow

jak i zdrow

e

e

RADIOTERAPIA

RADIOTERAPIA

  

  

cd.

cd.



Promieniowanie 

Promieniowanie 

elektromagnetyczne

elektromagnetyczne

 – 

 – 

powstaje 

powstaje 

śródjądrowo w izotopach

śródjądrowo w izotopach

i w naturalnych pierwiastkach 

i w naturalnych pierwiastkach 

promieniotwórczych

promieniotwórczych

 

 

 

 

promienie Roentgena ( promienie X 

promienie Roentgena ( promienie X 

)

)

 

 

promienie gamma

promienie gamma



Cząstki materii

Cząstki materii



elektrony 

elektrony 



neutrony 

neutrony 



protony 

protony 



jądra atomów

jądra atomów

RADIOTERAPIA

RADIOTERAPIA

 – 

 – 

T

T

ECHNIK

ECHNIK

I 

I 

NAPROMIENIANIA

NAPROMIENIANIA

 

 



B

B

rachyterapia

rachyterapia

 – 

 – 

ma

ma

x.

x.

 

 

z

z

bliżenie

bliżenie

 

 

źródła 

źródła 

promieni

promieni



implantacja do nowotworu lub do jam ciała 

implantacja do nowotworu lub do jam ciała 

– 

– 

krótki okres leczenia 

krótki okres leczenia 

– 

– 

rak

rak

 

 

jamy ustnej i 

jamy ustnej i 

macicy 

macicy 



Telegammaterapia

Telegammaterapia

 – napromienianie od 

 – napromienianie od 

zewnątrz

zewnątrz

z odległości 

z odległości 



apara

apara

t

t

 rentgenowski: 0,02 - 0,4 MeV

 rentgenowski: 0,02 - 0,4 MeV



aparat

aparat

y

y

 do telegammaterapii izotopem 

 do telegammaterapii izotopem 

kobaltu (

kobaltu (

60

60

Co): do 1,3 MeV 

Co): do 1,3 MeV 



betatro

betatro

ny

ny

 i cyklotron

 i cyklotron

y

y

: 50 - 80 MeV 

: 50 - 80 MeV 



a

a

kcelerator

kcelerator

y 

y 

liniow

liniow

e – 

e – 

promieniowanie 

promieniowanie 

cząsteczkowe: 4 - 20 MeV 

cząsteczkowe: 4 - 20 MeV 

RADIOTERAPIA

RADIOTERAPIA

 –

 –

T

T

ECHNIK

ECHNIK

I 

I 

NAPROMIENIANIA

NAPROMIENIANIA

   cd.

   cd.



Napromienianie elektronami

Napromienianie elektronami

w skojarzeniu

w skojarzeniu

 z promieniami 

 z promieniami 

gamma

gamma

 

 



Dożylne

Dożylne

 podawanie izotopów 

 podawanie izotopów 

promieniotwórczych –

promieniotwórczych –

 np. 

 np. 

w 

w 

leczeniu jodochwytnego raka 

leczeniu jodochwytnego raka 

tarczycy

tarczycy

STRATEGIA 

STRATEGIA 

RADIOTERAPII

RADIOTERAPII

 

 



Leczenie radykalne – ognisk

Leczenie radykalne – ognisk

o 

o 

pierwotn

pierwotn

e 

e 

i  przerzut

i  przerzut

y 

y 

do 

do 

regionalnych węzłów chłonnych 

regionalnych węzłów chłonnych 

 

 

dawki: 50 -70 Gy (5000 - 

dawki: 50 -70 Gy (5000 - 

7000 radów) na guz

7000 radów) na guz

 

 

wskazania:

wskazania:



nieuogólnione promienioczułe 

nieuogólnione promienioczułe 

  

  

nowotwory złośliwe

nowotwory złośliwe



nowotwory złośliwe

nowotwory złośliwe

 

 

przekracza

przekracza

jące

jące

 zakres 

 zakres 

biologicznej operacyjności

biologicznej operacyjności

STRATEGIA 

STRATEGIA 

RADIOTERAPII

RADIOTERAPII

 

 

cd. 

cd. 

Wskazania

Wskazania

:

:

nowotwory złośliwe o dużej 

nowotwory złośliwe o dużej 

dynamice

dynamice

i niewielkiej podatności na leczenie

i niewielkiej podatności na leczenie

chemiczne

chemiczne

 

 

nowotwory układowe

nowotwory układowe

we wczesnym okresie 

we wczesnym okresie 

zaawansowania

zaawansowania

 

 

gdy pacjent jest zdyskwalifikowany

gdy pacjent jest zdyskwalifikowany

od leczenia chirurgicznego z 

od leczenia chirurgicznego z 

przyczyn

przyczyn

pozaonkologicznych 

pozaonkologicznych 



Leczenie paliatywne – wstrzymanie 

Leczenie paliatywne – wstrzymanie 

wzrostu guza, uzyskanie remisji, 

wzrostu guza, uzyskanie remisji, 

zmniejszenie niektórych objawów, np. 

zmniejszenie niektórych objawów, np. 

bólu

bólu

dawki: do 40 Gy (4000 radów)

dawki: do 40 Gy (4000 radów)

wskazania:

wskazania:

promienioczułość nowotworu

promienioczułość nowotworu

spodziewana poprawa i złagodzenie 

spodziewana poprawa i złagodzenie 

objawów

objawów

metoda samodzielna lub skojarzona

metoda samodzielna lub skojarzona

z leczeniem chirurgicznym

z leczeniem chirurgicznym

lub z chemioterapią

lub z chemioterapią

 

 

STRATEGIA 

STRATEGIA 

RADIOTERAPII 

RADIOTERAPII 

cd. 

cd. 

Przeciwwskazania onkologiczne

Przeciwwskazania onkologiczne

 

 



guzy o znikomej promienioczułości

guzy o znikomej promienioczułości

 

 



zaawansowanie procesu 

zaawansowanie procesu 

nowotworowego (odległe przerzuty)

nowotworowego (odległe przerzuty)



owrzodzenie guzów 

owrzodzenie guzów 



znaczna wielkość 

znaczna wielkość 



rozległe naciekanie sąsiednich 

rozległe naciekanie sąsiednich 

narządów

narządów



nowotwory indukowane 

nowotwory indukowane 

promieniami jonizującymi

promieniami jonizującymi

STRATEGIA 

STRATEGIA 

RADIOTERAPII 

RADIOTERAPII 

cd. 

cd. 

Przeciwwskazania ogólne

Przeciwwskazania ogólne



niedokrwistość 

niedokrwistość 



leukopenia 

leukopenia 



współistnienie stanów 

współistnienie stanów 

zapalnych

zapalnych



niewydolność narządu 

niewydolność narządu 

objętego procesem 

objętego procesem 

nowotworowym 

nowotworowym 



zły stan ogólny 

zły stan ogólny 



kacheksja 

kacheksja 

STRATEGIA 

STRATEGIA 

RADIOTERAPII 

RADIOTERAPII 

cd. 

cd. 

CHEMIOTERAPI

CHEMIOTERAPI

A

A

 

 



Stosowana w wielu chorobach 

Stosowana w wielu chorobach 

nowotworowych jako leczenie z 

nowotworowych jako leczenie z 

wyboru

wyboru



Skuteczna również 

Skuteczna również 

w przypadku 

w przypadku 

zaawansowanego złośliwego 

zaawansowanego złośliwego 

procesu nowotworowego

procesu nowotworowego

 

 



Wartościowa 

Wartościowa 

metod

metod

a,

a,

 gdy nie 

 gdy nie 

można zastosować 

można zastosować 

leczenia 

leczenia 

chirurgiczne

chirurgiczne

go

go

lub napromieniania jonizującego

lub napromieniania jonizującego

CHEMIOTERAPI

CHEMIOTERAPI

A

A

  cd.

  cd.



Cytostatyki

Cytostatyki

 - 

 - 

leki chemiczne

leki chemiczne

 

 



Terapi

Terapi

e

e

 wielolekow

 wielolekow

e – o 

e – o 

różn

różn

ych

ych

 

 

mechanizm

mechanizm

ach

ach

 działania na 

 działania na 

komórki

komórki

  

  

CHEMIOTERAPI

CHEMIOTERAPI

A

A

  cd.

  cd.



Cytostatyki

Cytostatyki

 

 

 

 

działające niezależnie od proliferacji

działające niezależnie od proliferacji

 

 

komórek

komórek

 

 

działające wybiórczo 

działające wybiórczo 

na 

na 

proliferując

proliferując

e

e

 

 

komórk

komórk

i

i

 

 

leki swoiste dla fazy

leki swoiste dla fazy

, np.

, np.

 hydroksymocznik 

 hydroksymocznik 

zabija tylko komórki w fazie S 

zabija tylko komórki w fazie S 

leki nieswoiste dla fazy

leki nieswoiste dla fazy

 – 

 – 

zabijają 

zabijają 

wybiórczo komórki proliferujące

wybiórczo komórki proliferujące

,

,

 nie 

 nie 

działają swoiście

działają swoiście

na komórki w określonej fazie cyklu

na komórki w określonej fazie cyklu

, np. 

, np. 

fluorouracyl 

fluorouracyl 

1.

1.

Leki alkilujące – wszystkie 

Leki alkilujące – wszystkie 

nieswoiste dla fazy

nieswoiste dla fazy

pochodne iperytu azotowego

pochodne iperytu azotowego

 

 

p

p

ochodne nitrozomocznika

ochodne nitrozomocznika

estry kwasu sulfonowego 

estry kwasu sulfonowego 

triazeny

triazeny

CHEMIOTERAPI

CHEMIOTERAPI

A

A

KLASY 

KLASY 

CYTOSTATYKÓW

CYTOSTATYKÓW

  

  

2

2

.

.

Antymetabolity – zwykle swoiste 

Antymetabolity – zwykle swoiste 

dla fazy (faza S )

dla fazy (faza S )

analogi kwasu foliowego 

analogi kwasu foliowego 

(metotreksat)

(metotreksat)

analogi pirymidyny 

analogi pirymidyny 

analogi puryn i pokrewne inhibitory

analogi puryn i pokrewne inhibitory

 

 

  

  

CHEMIOTERAPI

CHEMIOTERAPI

A

A

KLASY 

KLASY 

CYTOSTATYKÓW  

CYTOSTATYKÓW  

3

3

.

.

Związki naturalne – izolowane

Związki naturalne – izolowane

z różnych roślin lub 

z różnych roślin lub 

organizmów niższych

organizmów niższych

 

 

antybiotyki

antybiotyki

, np. d

, np. d

aktynomycyna 

aktynomycyna 

a

a

lkaloidy barwnika

lkaloidy barwnika

, np. 

, np. 

w

w

inkrystyna 

inkrystyna 

e

e

nzymy 

nzymy 

zw. modyfikujące odpowiedź 

zw. modyfikujące odpowiedź 

biologiczną

biologiczną

,  np. i

,  np. i

nterferony 

nterferony 

pochodne pedofilotoksyny

pochodne pedofilotoksyny

, np. 

, np. 

e

e

topozyd

topozyd

 

 

CHEMIOTERAPI

CHEMIOTERAPI

A

A

KLASY 

KLASY 

CYTOSTATYKÓW  

CYTOSTATYKÓW  

4

4

. Hormony i antagoniści

. Hormony i antagoniści



nie mają silnego działania 

nie mają silnego działania 

toksycznego

toksycznego



działają łącząc się z 

działają łącząc się z 

receptor

receptor

ami

ami

 dla 

 dla 

hormonów endogennych potrzebnych

hormonów endogennych potrzebnych

do proliferacji komórek

do proliferacji komórek

CHEMIOTERAPI

CHEMIOTERAPI

A

A

KLASY 

KLASY 

CYTOSTATYKÓW  

CYTOSTATYKÓW  

CHEMIOTERAPI

CHEMIOTERAPI

A

A

  cd.

  cd.



H

H

ormonoterapia 

ormonoterapia 

poprzez:

poprzez:

 

 



 

 

e

e

liminację wpływu hormonów 

liminację wpływu hormonów 

– 

– 

operacje

operacje

, 

, 

napromienianie 

napromienianie 

gruczołów

gruczołów

, których hormony

, których hormony

  

  

przyspieszają rozplem nowotworu

przyspieszają rozplem nowotworu



 

 

podawanie hormonów hamujących 

podawanie hormonów hamujących 

proliferację komórek 

proliferację komórek 

nowotworowych 

nowotworowych 



 

 

lek

lek

i

i

 przeciwhormonaln

 przeciwhormonaln

e

e



Za

Za

stosowan

stosowan

i

i

e

e

 hormonoterapii

 hormonoterapii

 

 

niektór

niektór

e

e

 rak

 rak

i

i

 sutka

 sutka

, np. 

, np. 

Tamoksyfen 

Tamoksyfen 

– antagonista receptorów

– antagonista receptorów

 – 

 – 

blokuje 

blokuje 

działanie estrogenu pobudzającego 

działanie estrogenu pobudzającego 

rozrost komórek estrogenozależnych 

rozrost komórek estrogenozależnych 

 

 

rak gruczołu krokowego

rak gruczołu krokowego

 

 

rak endometrium

rak endometrium

, np.

, np.

 octan 

 octan 

megestrolu 

megestrolu 

(

(

Progestyny

Progestyny

) 

) 

– stosowany 

– stosowany 

w leczeniu raka przerzutowego 

w leczeniu raka przerzutowego 

śluzówki macicy, nerki

śluzówki macicy, nerki

 

 

CHEMIOTERAPI

CHEMIOTERAPI

A

A

  cd.

  cd.

5

5

. Leki różne

. Leki różne



H

H

ydroksymocznik

ydroksymocznik

 

 



Mitotan

Mitotan

 

 



Cisplatyna 

Cisplatyna 

CHEMIOTERAPI

CHEMIOTERAPI

A

A

KLASY 

KLASY 

CYTOSTATYKÓW  

CYTOSTATYKÓW