BADANIE SPRAWOZDAŃ
FINANSOWYCH
Ćwiczenia I
1.
Istota, cel i podstawy prawne badania
sprawozdań.
2.
Przebieg badania.
BADANIE SPRAWOZDAŃ
FINANSOWYCH
Ćwiczenia I
1.
Istota, cel i podstawy prawne badania
sprawozdań.
2.
Przebieg badania.
Literatura przedmiotu
Ustawa z dnia 29 września 1994 r o rachunkowości,
Dz. U. Nr 121, poz. 591 z późn. zm.2002
Ustawa z dnia 13 października 1994 r o biegłych
rewidentach i ich samorządzie, Dz. U. Nr 31 z 2001, poz.
359
J. Marzec, Badanie sprawozdań finansowych, Polskie
Towarzystwo Ekonomiczne Oddział Warszawski, Warszawa
2002.
Rewizja sprawozdań finansowych, pod red. D. Krzywdy,
Stow.Księg.w Polsce, 2005
Z. Fedak, Metody i technika rewizji sprawozdań finansowych,
Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 1998.
Rewizja a badanie sprawozdania
finansowego (I)
Badanie sprawozdania finansowego jest to
obiektywne
ustalenie prawdziwości
i
określenie
stopnia zgodności
z przyjętymi kryteriami oceny
informacji przedstawionych w sprawozdaniu
finansowym oraz stanowiących podstawę jego
sporządzenia księgach rachunkowych
(pojęcie węższe)
Rewizja a badanie sprawozdania
finansowego (II)
Rewizja sprawozdania finansowego
obejmuje, jego
badanie
, ale również
propozycje niezbędnych korekt
informacji w nim zawartych oraz
wydanie opinii
o jego wiarygodności
wraz z uzupełniającym ją raportem.
Rewizja sprawozdań finansowych określana jest jako
"systemowe badanie, polegające na:
a) obiektywnym ustaleniu prawdziwości i ocenie
danych o wynikach działalności gospodarczej oraz
stanie finansowym i majątkowym badanej jednostki,
b) określeniu stopnia zgodności zachodzącej między
tymi stwierdzeniami a przyjętymi kryteriami ich
oceny
c) zakomunikowaniu wyników tych badań
zainteresowanym czytelnikom sprawozdania
finansowego - w postaci opinii i uzupełniającego ją
raportu"
Cel
Celem badania sprawozdania finansowego
jest wyrażenie przez biegłego rewidenta
pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy
badane sprawozdanie finansowe jest
prawidłowe oraz rzetelnie i jasno
przedstawia sytuację majątkową i
finansową oraz wynik finansowy badanej
jednostki.
Przedmiotem badania są
sprawozdanie finansowe
księgi rachunkowe
dowody księgowe
dokumentacja inwentaryzacyjna
system księgowości i sprzężona z nim kontrola
wewnętrzna
przyszłe zobowiązania
pewien zakres informacji sprawozdania
finansowego za rok poprzedni oraz ksiąg
rachunkowych za rok poprzedni i rok następny po
roku badanym
późniejsze zdarzenia / zdarzenia po dacie bilansu /
Podstawy prawne rewizji
sprawozdań finansowych
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
Ustawa z dnia 13 października 1994 r. o biegłych
rewidentach i ich samorządzie
Normy wykonywania zawodu opracowane,
uchwalone i opublikowane przez organ
samorządu biegłych rewidentów - Krajową Radę
Biegłych Rewidentów (KRBR)
Kodeks etyki zawodowej biegłych rewidentów
opracowany, uchwalony i opublikowany przez
samorząd .
Badaniu i ogłaszaniu podlegają
roczne sprawozdania finansowe:
1) banków oraz zakładów ubezpieczeń,
2) jednostek działających na podstawie przepisów
o publicznym obrocie papierami wartościowymi
oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,
3) spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących
na dzień bilansowy w organizacji,
4) pozostałych jednostek, które w poprzedzającym
roku obrotowym, spełniły co najmniej dwa z
następujących warunków………:
średnioroczne zatrudnienie w
przeliczeniu na pełne etaty wyniosło
co najmniej 50 osób,
suma aktywów bilansu na koniec roku
obrotowego stanowiła równowartość
w walucie polskiej co najmniej 2 500
000 EURO,
przychody netto ze sprzedaży
towarów i produktów oraz operacji
finansowych za rok obrotowy
stanowiły równowartość w walucie
polskiej co najmniej 5 000 000 EURO.
Badanie sprawozdania finansowego
przeprowadza biegły rewident spełniający
warunki do wyrażenia bezstronnej
i niezależnej opinii o tym sprawozdaniu.
Bezstronność i niezależność nie jest
zachowana, jeżeli biegły rewident:
1)
posiada udziały, akcje lub inne tytuły własności w jednostce
lub w jednostce z nią związanej,
2) jest lub był w ostatnich 3 latach przedstawicielem prawnym
(pełnomocnikiem), członkiem organów nadzorczych bądź
zarządzających lub pracownikiem jednostki,
3) w ostatnich 3 latach uczestniczył w prowadzeniu ksiąg
rachunkowych, sporządzaniu sprawozdania finansowego,
4) osiągnął chociażby w jednym roku w ciągu ostatnich 5 lat co
najmniej 50% przychodu rocznego z tytułu świadczenia
usług na rzecz danej jednostki.
5) jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym lub jest
związany z tytułu opieki, przysposobienia lub kurateli z
osobą zarządzającą lub będącą w organach nadzorczych.
6) z innych powodów.
Wyboru biegłego dokonuje organ
zatwierdzający sprawozdanie finansowe
jednostki.
Kierownik jednostki zawiera z umowę o
badanie w terminie umożliwiającym mu
udział w inwentaryzacji znaczących
składników majątkowych. Koszty badania
sprawozdania finansowego ponosi badana
jednostka.
Kierownik badanej jednostki zapewnia
udostępnienie biegłemu rewidentowi:
ksiąg rachunkowych oraz dokumentów
stanowiących podstawę dokonanych w
nich zapisów oraz wszelkich innych
dokumentów,
jak również udziela wyczerpujących
informacji, wyjaśnień i oświadczeń -
niezbędnych do wydania opinii o
badanym sprawozdaniu finansowym.
TERMIN
ZADANIE
Do końca roku
Zawarcie umowy z podmiotem
uprawnionym do badania
sprawozdania finansowego
3 miesiące przed końcem
roku obrotowego, do 15 dnia
następnego roku
Inwentaryzacja
Do 3 miesięcy od dnia
bilansowego
Sporządzenie sprawozdania
finansowego
W ciągu 6 miesięcy od dnia
bilansowego
Badanie sprawozdania finansowego
Do 6 miesięcy od dnia
bilansowego
Zatwierdzenie sprawozdania
finansowego
10 dni od zatwierdzenia
sprawozdania finansowego
Złożenie zatwierdzonego
sprawozdania finansowego w
urzędzie skarbowym
15 dni od zatwierdzenia
sprawozdania finansowego
Złożenie sprawozdania finansowego
w KRS
15 dni od zatwierdzenia
sprawozdania finansowego
Złożenie sprawozdania finansowego
do ogłoszenia w Monitorze Polskim B
Przebieg badania.
1. rozpoznanie sytuacji badanej
jednostki i określenie
najistotniejszych problemów, których
zbadanie jest niezbędne dla
wykonania przez biegłego rewidenta
jego zadania
2. ustalenie wielkości
prawdopodobnego ryzyka, że
sprawozdanie finansowe mogłoby
zawierać znaczące błędy, nie
ujawnione podczas badania.
3. dobór zadań badawczych
służących sprawdzeniu
poszczególnych, zawartych w
sprawozdaniu finansowym a
uznanych za ważne stwierdzeń, z
uwzględnieniem ryzyka.
4. wyznaczenie rodzaju, zakresu i
terminu oraz przeprowadzenie
odpowiednich procedur badania,
dostosowanych do postawionych
zadań badawczych.
Techniki badania sprawozdań
finansowych
spis z natury
potwierdzanie
sprawdzanie (poprawność merytoryczna
i liczbowa, autentyczność dokumentów)
obserwacje i zapytania
analiza
Badanie może polegać na:
przeglądach analitycznych
szczegółowych badaniach
poszczególnych jednostkowych sald
lub grup operacji gospodarczych.
Przykładowe zadania biegłego
rewidenta
czy na dzień bilansowy istniały dane salda kont i miały
miejsce wykazane operacje,
czy salda są kompletne,
czy dokładność pomiaru, ilości, cen wykonane
działania arytmetyczne są wykonane poprawnie,
czy prawidłowo wyceniono aktywa i pasywa
czy wykazano wszystkie niezbędne informacje
5. ujęcie wyników badania w opinii i
raporcie
Opinia
powinna w szczególności
stwierdzać, czy badane sprawozdanie:
zostało sporządzone na podstawie prawidłowo
prowadzonych ksiąg rachunkowych,
zgodnie z określonymi ustawą zasadami rachunkowości,
jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi
jednostkę przepisami prawa, statutem lub umową,
przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie istotne dla oceny
jednostki informacje,
wskazać na stwierdzone podczas badania poważne
zagrożenia dla kontynuacji działalności przez jednostkę.
Rodzaj
Opinia bez
Opinia
Opinia negatywna
Odmowa
okołiczności
zastrzeżeń
z zastrzeżeniem
wyrażenia opinii
Ograniczenie jest
bardzo istotne,
Nie było
wobec czego
Ograniczenie
ograniczenia lub
Ograniczenie istotne
niepewność nie
zakresu badania
nie jest ono
pozwala wyrazić
istotne
opinii o
sprawozdaniu
finansowym
Odstępstwa od
obowiązujących
Odstępstwo jest
Odstępstwo jest
zasad
istotne, ale nie
rachunkowości
Nie było
zniekształca
bardzo istotne i
lub innych
odstępstwa lub
sprawozdania
zniekształca
-
przepisów prawa,
jest ono nie istotne
finansowego jako
sprawozdanie
nieprawdziwe
całości
finansowe
dane
Bardzo poważne,
Bardzo poważne
a jednostka nie
poinformowala o
zagrożenie,
Zagrożenie
Poważne zagrożenie,
tym.
a stopień
kontynuacji
Brak zagrożenia
a jednostka nie
Nieuzasadnione
niepewności co
działalności
poinformowała o tym
założenie
do przetrwania
kontynuacji
jednostki jest
działalności
znaczny
Raport
powinien przedstawiać:
ogólną charakterystykę jednostki
stwierdzenie uzyskania od jednostki żądanych informacji,
wyjaśnień i oświadczeń,
ocenę prawidłowości stosowanego systemu rachunkowości,
charakterystykę pozycji lub grupy pozycji sprawozdania
finansowego, jeżeli zdaniem biegłego rewidenta wymagają one
omówienia,
przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku
finansowego jednostki, ze wskazaniem na zjawiska, które w
porównaniu z poprzednimi okresami sprawozdawczymi w
istotny sposób wpływają negatywnie na tę sytuację, a zwłaszcza
zagrażają kontynuowaniu działalności przez jednostkę.
Podstawowe aspekty badania
Badanie
wiarygodności
Badanie zgodności
Przeprowadzane przez biegłego rewidenta
badanie, służące uzyskaniu podstaw do
wyrażenia przez niego opinii, ma za zadanie
bezpośrednie lub pośrednie potwierdzenie
wiarygodności danych (stwierdzeń),
zarówno liczbowych, jak i słownych,
zawartych w przedstawionym przez
jednostkę do badania sprawozdaniu
finansowym i ich zgodności z wiążącymi
jednostkę zasadami (polityką)
rachunkowości.
Zakres badania:
Pełne
Wyrywkowe
(próbkowanie)
Selektywne
Ćwiczenia II
1.
Istotność
2. Ryzyko
badania
Pojęcie „istotność”
Dane informacje są istotne, jeżeli ich
pominięcie lub zniekształcenie może
wpłynąć na decyzje gospodarcze
podejmowane przez użytkowników na
podstawie sprawozdania finansowego.
ISTOTNOŚĆ OGÓLNA
Ustalana jest na poziomie
sprawozdania finansowego
ISTOTNOŚĆ CZĄSTKOWA
Ustalana jest dla poszczególnych sald
bilansu lub grup operacji wynikowych.
Jest to najwyższy dopuszczalny błąd,
który wyznacza się biorąc pod uwagę
wielkość ogólnej istotności oraz rodzaj i
charakter danego salda lub grupy
operacji i związane z nim ryzyko badań.
Ryzyko badania
Ryzyko badania jest to ryzyko
wyrażenia przez biegłego rewidenta w
wyniku badania niewłaściwej opinii w
przypadku, gdy sprawozdanie
finansowe zawiera istotne
nieprawidłowości.
Pomiar ryzyka badania
RB = RN * RK * RP
niezależne od biegłego rewidenta, właściwe
badanej jednostce:
- ryzyko nieodłączne, (błędy zostają niezauważone)
wynikające zarówno z czynników zewnętrznych, jak i
wewnętrznych,
- ryzyko kontroli, polegające na tym, że system
kontroli wewnętrznej jednostki nie zapobiega
powstaniu uchybień ani ich nie wykrywa i nie
poprawia;
zależne od biegłego rewidenta:
- ryzyko przeoczenia uchybień na skutek
niewłaściwego doboru rodzajów badania oraz zakresu,
terminów lub sposobu ich przeprowadzenia.
Ryzyko badania
Ryzyko, że
wystąpią błędy
Ryzyko
przeoczenia
Ryzyko
nieodłączne
Ryzyko
kontroli
Ryzyko
badania
wyrywkowe
go
Ryzyko
przeoczenia nie
wynikające z
badania
wyrywkowego
Ryzyko zaniżenia
zaufania względnie
nieprawidłowego
odrzucenia
Ryzyko
nadmiernego
zaufania względnie
nieprawidłowej
akceptacji
Lp
.
Czynnik.
Wysokoś
ć
ryzyka
1
Czy w przeszłości pozycja wzbudzała zastrzeżenia,
wymagała zmian
itp.
2
2
Czy w ciągu roku nastąpiły zmiany przepisów o
rachunkowości lub
podatkowych, wpływające na daną pozycję
1
3
Czy na wartość pozycji wpływają szacunki (np. rezerwy, ceny
sprzedaży netto, rozliczenia w czasie)
5
4
Czy pozycja jest podatna na nadużycia, kradzieże itp.
1
5
Czy kierownictwo może być zainteresowane "zawyżeniem"
lub "zani-
żeniem" danej pozycji
8
6
Czy wstępna analiza wykazała większe, bliżej nie wyjaśnione
zmiany
wielkości danej pozycji w stosunku do przeszłości
2
7
Czy w skład pozycji wchodzą nieliczne, duże salda cząstkowe
(np.
asortyment jednego rodzaju zapasu, należność od jednej
firmy), z którymi może się wiązać znaczne ryzyko
8
8 Czy na pozycję mogą wpływać zawarte umowy, toczące się
procesy itp.
5
9 Inne (wymienić)
-
10 Razem
32
11 Ryzyko (32 : 8)
4
Relacje pomiędzy istotnością
i ryzykiem
im wyższa istotność, czyli prawo do błędu,
tym mniejsze ryzyko badania,
im wyższe, niezależne od biegłego
rewidenta ryzyko nieodłączne i ryzyko
kontroli, do którego musi się dostosować,
tym niższe musi być ryzyko przeoczenia,
im niższe ma być ryzyko przeoczenia, tym
więcej badań wiarygodności należy
przeprowadzić.
Operacje typowe:
są o operacje liczne, powtarzalne, łatwo
mierzalne, prowadzone w jednakowy sposób;
są one zazwyczaj poddane skutecznej kontroli
wewnętrznej; stąd badanie poprawności tych
sald lub operacji następuje poprzez badanie
działania kontroli wewnętrznej, celem
upewnienia się, że ryzyko nieodłączne i
kontroli wewnętrznej jest małe;
ryzyko przeoczenia jest niewielkie.
Operacje nietypowe (z uwagi na ich rodzaj,
wysoką kwotę, małą częstotliwość
występowania, dokonywanie tylko na
koniec okresu obrotowego)
operacje te są na ogół nieliczne, trudne do
przewidzenia, często nie wolne od
subiektywizmu;
operacje takie są obarczone wyższym
ryzykiem nieodłącznym i kontroli
zwiększa to ryzyko przeoczenia i wymaga
poddania tego typu operacji badaniom
wiarygodności;
Szacunki, dotyczące skutków
dokonanych w przeszłości operacji lub
zdarzeń, które dopiero nastąpią
salda lub operacje takie obarczone są
bardzo wysokim ryzykiem
nieodłącznym i kontroli wewnętrznej
ryzyko przeoczenia jest bardzo
wysokie