dr Grzegorz Wróbel

mikroekonomia

temat 2
efektywność modelu rynku 
konkurencyjnego analiza zjawisk i ich 
zależności

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

zagadnienia tematu



elastycznośc cenowa popytu



mieszana elastyczność cenowa popytu



elastyczność dochodowa popytu



elastyczność cenowa podaży

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

definicja

Elastyczność cenowa popytu

 to reakcja popytu na 

zmianę ceny.

Współczynnik elastyczności cenowej popytu  

mierzy siłe reakcji popytu na zmianę ceny 
dobra.

Informacja o związku ceny z ilością kupowanych 

dóbr jest istotna dla producentów , ponieważ 
przychód ze sprzedaży (utarg całkowity) jest 
iloczynem ilości i ceny.

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

współczynnik

Poziom współczynnika 

określa się porównując 

procentową zmianę wielkości popytu do 
procentowej zmiany  ceny

lub tez porównując względną zmianę popytu ze 

względną zmiana ceny.

E

P

=

%ΔQ

%ΔP

E

P

=

Q

2

-Q

1

:

P

2

-P

1

=

ΔQ

:

ΔP

Q

1

P

1

Q

1

P

1

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

wartości

Analiza wartości współczynnika:

Popyt elastyczny

Występuje wtedy, kiedy zmiana ceny o 1% 

powoduje większą niż 1% zmianę nabywanej 
ilości.

Gdy popyt jest elastyczny to wzrost ceny 

zmniejszy przychód firmy ze sprzedaży  danego 
towaru, spadek ceny w efekcie da wzrost 
przychodu.

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

wartości

Popyt elastyczny jednostkowy

Występuje wtedy, kiedy zmiana ceny o 1% powoduje 

1% zmianę nabywanej ilości.

Przy jednostkowej elastyczności przychód pozostaje 

bez zmian.

Popyt nieelastyczny

Występuje wtedy, kiedy zmiana ceny o 1% powoduje 

mniejszą niż 1% zmianę nabywanej ilości.

W takiej sytuacji wyższa cena zwiększa przychód a 

niższa zmniejsza.

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

tabela

elastyczność

klasyfikacja

interpretacja

E<-1

elastyczny

%ΔQ>%ΔP

E=-1

elastyczny 

jednostkowy

%ΔQ=%ΔP

E>1>0

nieelastyczny

%ΔQ<%ΔP

E=0

sztywny

ΔQ=0

E -nieskończoność

doskonale 
elastyczny

ΔP=0

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

przykłady

Popyt elastyczny.

Rozważmy sytuację w której obniżamy cenę dobra X z 

20p do 18 p. Zgodnie z prawem popytu powoduje to 
wzrost wielkości popytu np. ze 100 do 150 jednostek.

Wyliczamy procentową zmianę wielkości popytu:
(150-100/100)×100%=50%
Wyliczmy procentową zmianę ceny:
(18-20/20)×100%=-10%
Zatem elastyczność popytu zgodnie z podanym wzorem:
E

P

=50%/-10% = -5

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

przykłady

Wnioski

:

W przedziale cenowym od 20p do 18p popyt jest 

elastyczny

W tej sytuacji:
Przy cenie 20p przychody całkowite 20p×100 = 2000p
Przy cenie 18p przychody całkowite 18p×150 = 2700p

Zatem jeżeli popyt jest elastyczny:
 spadek ceny powoduje wzrost utargu całkowitego
 wzrost ceny zmniejsza przychody (utarg całkowity)

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

przykłady

Popyt nieelastyczny

Rozważmy sytuację w której wzrost ceny z 4p do 6p 

powoduje ze wielkość popytu maleje z 200 do 160 
jednostek.

Wyliczamy procentową zmianę wielkości popytu:
(160-200/200)×100%=-20%
Wyliczmy procentową zmianę ceny:
(6-4/4)×100%=50%
Zatem elastyczność popytu zgodnie z podanym 

wzorem:

E

P

=-20%/50% = -0,4

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

przykłady

Wnioski:

W przedziale cenowym od 4p do 6p popyt jest 

nieelastyczny

W tej sytuacji:
Przy cenie 4p przychody całkowite 4p×200 = 800p
Przy cenie 6p przychody całkowite 6p×160 = 960p

Zatem jeżeli popyt jest nieelastyczny:
 wzrost ceny powoduje wzrost utargu całkowitego
 spadek ceny zmniejsza przychody (utarg 

całkowity)

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

przykłady

Popyt elastyczny jednostkowy

Rozważmy sytuację w której wzrost ceny z 10p do 15p 

powoduje ze wielkość popytu maleje z 100 do 50 
jednostek.

Wyliczamy procentową zmianę wielkości popytu:
(50-100/100)×100%=-50%
Wyliczmy procentową zmianę ceny:
(15-10/10)×100%=50%
Zatem elastyczność popytu zgodnie z podanym 

wzorem:

E

P

=-50%/50% = -1

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

przykłady

Wnioski:

W przedziale cenowym od 10p do 15p popyt jest 

elastyczny jednostkowy

W tej sytuacji:
Przy cenie 15p przychody całkowite 15p×50 = 750p
Przy cenie 10p przychody całkowite 10p×100 = 1000p

Zatem jeżeli popyt jest elastyczny jednostkowy:
 wzrost ceny powoduje spadek utargu całkowitego
 spadek ceny zwiększa przychody (utarg całkowity)

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

przykłady

Popyt sztywny (doskonale nieelastyczny)

Z sytuacja taka mamy do czynienia wtedy, kiedy 

zmiana ceny nie powoduje żadnych zmian 
wielkości popytu. Czyli wielkość popytu pozostaje 
taka sama niezależnie od wysokości ceny

Popyt doskonale elastyczny

Z sytuacja taka mamy do czynienia wtedy, kiedy 

ludzie przy danej niezmieniającej się cenie p

1

 

gotowi są kupić każdą ilość produktu X jaka 
mogą tylko zdobyć.

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

zależność

Od czego zależy elastyczność popytu:
Osiągalność substytutów

Z reguły jeżeli dobro posiada wiele substytutów, wszystkie o 

podobnych cechach, to popyt na dobro jest elastyczny, 

mały wzrost ceny spowoduje , ze wielu klientów wybierze 

substytuty , które stały się względnie tańsze, podobnie 

mała obniżka ceny  przyciągnie wielu konsumentów, 

którzy poprzednio kupowali dobra substytucyjne

Im więcej substytutów tym większy współczynnik 

elastyczności cenowej dobra.

Im dokładniej określimy dane dobro tym tym bardziej 

zbliżone będą substytuty i tym bardziej elastyczny będzie 

popyt.

np. kawa X – kawa - napoje

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

zależność

Dobra , do których ludzie są przyzwyczajeni

Ludzie mogą się uzależniać od pewnych 

produktów. Przykład to:

Alkohol i papierosy
Dla ludzi uzależnionych dobra te nie maja 

substytutów w takich przypadkach popyt jest 
nieelastyczny.

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

zależność

Dobra niezbędne 

Popyt na dobra niezbędne jest nieelastyczny, gdyż 

ludzie nie mogą bez nich żyć.

Przykład: woda, żywność, odzież, mieszkanie.
Jeżeli ceny tych dóbr wzrosną to ludzie i  tak w 

dalszym ciągu będą je kupować, nawet jeśli to 

oznacza rezygnację z innych dóbr.

Popyt na takie dobra jak: benzyna, alkohol jest 

również bardzo nieelastyczny. Zatem istotne 

znaczenie ma określenie „niezbędne”, które 

zależy od standardu życia ludzi.

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa popytu 

zależność

Dobra luksusowe

Popyt na dobra luksusowe jest natomiast 

elastyczny, gdyż ilości jakie ludzie zakupią zależą 
w dużym stopniu od ich cen. Dobra luksusowe 
mają tez wiele substytutów w postaci innych 
dóbr i usług.

Czynnik czasu

Im dłuższy czas trwa zmiana ceny tym większy jest 

współczynnik elastyczności  cenowej popytu. 
Elastyczność cenowa w długim okresie jest 
większa niż w krótkim.

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność mieszana popytu 

dobra

Dobra komplementarne

To takie pary, zestawy produktów, które się 

wzajemnie uzupełniają, które tylko wystepując 
razem mogą dac konsumentowi określoną 
satysfakcję.

Dobra substytucyjne
To takie dobra, które w mniej lub bardziej doskonały 

sposób zaspokajają te same potrzeby

Biorąc pod uwagę te rodzaje dóbr możemy mierzyć 

siłę reakcji popytu na jedno dobro  na zmianę 
ceny drugiego dobra.

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność mieszana popytu 

współczynnik

Współczynnik mieszanej cenowej elastyczności popytu

Jeżeli XiY są dobrami komplementarnymi współczynnik 

ten będzie przyjmował wartości ujemne.

Jeżeli XiY są dobrami substytucyjnymi współczynnik 

będzie przyjmował wartości dodatnie.

E

XY

=

zmiana popytu na 

dobro X

:

zmiana ceny dobra Y

popyt początkowy 

na dobro X

cena początkowa 

dobra Y

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność mieszana popytu 

współczynnik

Przykład 1:
Przy cenie magnetowidu 500zł popyt na kasety magnetowidowe 

wynosił 100 sztuk. Spadek ceny magnetowidu do 400zł 

spowodował wzrost popytu na kasety do150 sztuk

E

XY

=-2,5

Ponieważ E

XY

 jest mniejszy od 0 to analizowane dobra są 

komplementarne

Popyt na kasety magnetofonowe jest elastyczny względem ceny 

magnetowidów. 1% zmiana cen magnetowidów powoduje 

2,5% zmianę popytu na kasety magnetowidowe.

E

XY

=

50

:

-100

100

500

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność mieszana popytu 

współczynnik

Przykład 2:
Przy cenie 1 kg bananów za 1,5zł popyt na jabłka wynosił 100 

kg. Wzrost ceny bananów do 2zł wywołał wzrost popytu na 
jabłka do 140 kg.

E

XY

= 1,2

Ponieważ E

XY

 jest wieksze od 0 to analizowane dobra są 

substytucyjne

Popyt na jabłka jest elastyczny względem ceny bananów. 1% 

zmiana ceny bananów powoduje 1,2% zmianę popytu jabłka.

E

XY

=

40

:

0,5

100

1,5

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa podaży 

definicja

Współczynnik elastyczności cenowej podaży 

mierzy siłę reakcji podaży na zmianę ceny 
dobra.

Poziom współczynnika  określamy porównując 

procentową zmianę wielkości podaży z 
procentową zmianą ceny.

E

S

=

%ΔS

%ΔP

E

S

=

S

2

-S

1

:

P

2

-P

1

=

ΔS

:

ΔP

S

1

P

1

S

1

P

1

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa podaży 

analiza wartości

 

Analiza wartości współczynnika:

Podaż jest elastyczna

, kiedy procentowa zmiana wielkości 

podaży jest większa od procentowej zmiany ceny czyli 

E

S

>1

Podaż jest nieelastyczna

, kiedy procentowa zmiana wielkości 

podaży jest mniejsza od procentowej zmiany ceny 

E

S

<1

Podaż jest sztywna lub doskonale nieelastyczna

 jeżeli zmiana 

ceny nie ma żadnego wpływu na wielkość podaży 

E

S

=0

Podaż jest doskonale elastyczna

 kiedy firmy sa w stanie 

dostarczyć każdą ilość produktu na jaka zostanie zgłoszony 
popyt (nawet ilośc nieograniczoną) 

E

S

=nieskończoność

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność cenowa podaży 

determinanty

 

Determinanty elastyczności cenowej podaży:

Podaż jest elastyczna

, kiedy firmy mogą szybko i łatwo 

zmienić wielkość produkcji w odpowiedzi na zmianę ceny. 
To ile czasu potrzebuje firma aby dostosować się do 
zmian cen zależy między innymi od:



istnienia rezerw mocy wytwórczych



poziomu zapasów

Podaż jest nieelastyczna

, gdy wielkość produkcji nie może 

łatwo i szybko dostosować się do zmiany ceny.

 Z reguły podaż produktów rolnych jest mniej elastyczna niż 

produktów przemysłowych.

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność dochodowa 
popytu 

definicja

Współczynnik elastyczności dochodowej popytu 

mierzy siłę 

reakcji popytu konsumentów na zmianę poziomu ich 
dochodów.

Poziom tego współczynnika określamy porównując 

procentową zmianę wielkości popytu do procentowej 
zmiany poziomu dochodu lub porównując względną 
zmianę popytu ze względną zmianą dochodu.

E

Y

=

%ΔQ

%ΔY

E

Y

=

Q

2

-Q

1

:

Y

2

-Y

1

=

ΔQ

:

ΔY

Q

1

Y

1

Q

1

Y

1

październik 
2004

dr

 

Grzegorz Wróbel

elastyczność dochodowa 
popytu 

analiza

Analiza współczynnika elastyczności dochodowej popytu:

Współczynnik ten może przybierać wartości dodatnie, ujemne lub 

0



jeżeli konsumenci nabywają więcej towarów  gdy ich dochody 
wzrastają dochodowa elastyczność popytu przyjmuje wartości 
dodatnie. z reguły taka zależność dotyczy tzw. 

dóbr 

normalnych

 (podstawowych i luksusowych)



jeżeli konsumenci nabywają taka sama ilość towarów gdy ich 
dochody wzrastają, to dochodowa elastyczność popytu wynosi 
0



jeżeli konsumenci wraz ze wzrostem swoich dochodów 
nabywają mniej danego towaru oznacza to że współczynnik 
elastyczności przyjmuje wartości ujemne a analizowane dobro 
jest tzw. 

dobrem niższego rzędu.