Układ kostny człowieka

POŁĄCZENIA KOŚCI

Zaoczna Policealna Szkoła „Cosinus

III”

ELŻBIETA GARWACKA-CZACHOR

POŁĄCZENIA KOŚCI - STAWY



Stawy (połączenia ruchome), zwane też połączeniami

maziowymi

umożliwiają zmianę położenia kości względem

siebie. Rodzaj połączeń kości zależy od tego, jaką funkcję mają

one do spełnienia w organizmie.



Mogą też być

połączenia ścisłe

, czyli takie, które stanowią

sztywne spojenie kości bez możliwości ich ruchu względem

siebie. W zależności od rodzaju tkanki, która je tworzy wyróżnia

się:



Więzozrosty

(włókniste, elastynowe) – np. sposób osadzenia

zęba w zębodole czy połączenia kości czaszki (szwy),



Chrząstkozrosty

(włókniste, szkliste) – połączenia tworzone

przez chrząstkę, np. chrząstkozrost żebrowo-mostkowy.



Kościozrosty

– występują najczęściej,

powstają przez

zwapnienie więzozrostów i chrząstkozrostów, np. zrośnięcie

się kręgów krzyżowych w kość krzyżową.

STAW



Ruchome połączenie między składnikami
szkieletu. Stawy występują u stawonogów
oraz kręgowców. U tych ostatnich stawy są
określane, ze względu na specyficzną
budowę, jako połączenia maziowe.



W stawach (tak jak w łożyskach wielu
maszyn)

największym problemem jest

tarcie i dlatego powierzchnie stawowe
pokryte są bardzo odporną na ścieranie
chrząstką szklistą.

BUDOWA STAWU

BUDOWA STAWU



Składa się z

powierzchni stawowych

tworzących

je kości otoczonych osłonką łącznotkankową czyli

torebką stawową

.



Torebka stawowa

zbudowana jest z dwóch błon -

zewnętrznej i wewnętrznej, zwanej

błoną

maziową

, która wytwarza

maź

(zmniejsza tarcie w

stawach).



Powierzchnie stawowe są pokryte

chrząstką

stawową

, utworzoną przez

chrząstkę szklistą

(zmniejsza tarcie ).

Rodzaje stawów

1 – kulisty 2 – eliptyczny 3 – siodełkowaty 4 –
zawiasowy 5 – obrotowy

Kryterium podziału:

1. Liczba kości łączących w stawie:



staw prosty – w budowie biorą udział tylko dwie kości.



złożony – w budowie bierze udział więcej niż dwie kości, np.
staw łokciowy.

2. Liczba osi:



stawy jednoosiowe



stawy dwuosiowe



stawy wieloosiowe

Staw może również
zawierać:



więzadła stawowe



obrąbek stawowy



łąkotki



kaletki maziowe



kosmki maziowe



fałdy maziowe

Więzadła



Pasma wytrzymałej tkanki łącznej, które zwykle łączą kości
między sobą, wzmacniając ruchome połączenia między
kośćmi (stawy). Mogą również łączyć kości poza stawami
stabilizując układ szkieletowy. Więzadła podtrzymują
również narządy wewnętrzne, np. wątrobę, mocują też zęby
w szczęce. W przypadku więzadeł stawowych wyróżniamy

więzadła torebkowe

, przebiegające w ścianie torebki

stawowej,

zewnątrztorebkowe

oraz

wewnątrztorebkowe

.

Obrąbek stawowy



struktura chrząstki włóknistej, która jest przedłużeniem
panewki stawu biodrowego. Pogłębia panewkę dzięki czemu
przyczynia się do ochrony głowy kości udowej przed
uderzeniami o kostny brzeg panewki oraz zabezpieczenia
pełnego ruchu w stawie. Jest strukturą wewnątrzstawową,
która jest bogato unaczyniona i unerwiona, co determinuje
dolegliwości bólowe w przypadku jego uszkodzenia.

Łąkotki



Dwa elastyczne twory, zbudowane z tkanki chrzęstnej

włóknistej, leżące pomiędzy kością udową a

piszczelową, będące elementami dodatkowymi stawu

kolanowego. Wyróżniamy

łąkotkę boczną i łąkotkę

przyśrodkową

.

Ich zadanie polega na:



pogłębieniu i dopasowaniu do siebie powierzchni

stawowych stawu kolanowego (pomiędzy kością udową

a piszczelą)



umożliwieniu ruchów obrotowych w zgiętym stawie

kolanowym, poprzez przesuwanie się ich na

powierzchni stawowej górnej kości piszczelowej.

Kaletka maziowa



rodzaj wytworu błony maziowej, mający postać
zbudowanego z tkanki łącznej worka o
pęcherzykowatym kształcie, zwykle komunikującą
się z jamą stawową i wytwarzającą maź stawową.
Dzięki temu posiadają one gładką i wilgotną
powierzchnię.

Kosmki maziowe i fałdy
maziowe



Kosmki maziowe

to małe wypustki, które

pokrywają błonę maziową, biorą udział w
wydzielaniu mazi stawowej.



W niektórych stawach (np. kolanowym) warstwa
maziowa może wpuklać się do jamy stawowej,
wytwarzając

fałdy maziowe

wypełnione tkanką

tłuszczową.

Połączenia kręgosłupa i
czaszki



Staw szczytowo-potyliczny

– umożliwia ruchy pochylania i

prostowania głowy oraz ruchy boczne



Staw szczytowo-obrotowy pośrodkowy

– jest stawem obrotowym



Połączenia między trzonami kręgów

– łączą trzony kręgów za

pomocą krążków międzykręgowych



Połączenia wyrostków stawowych kręgów

– ruchomość

poszczególnych odcinków kręgosłupa jest różna, np. w lędźwiowym

możliwe są ruchy pochylania, a piersiowym ruchy boczne



Stawy żebrowo-kręgowe

– łączą żebra z odpowiadającymi im

kręgami piersiowymi



Stawy mostkowo-żebrowe

– chrząstkozrosty łączące żebra z

mostkiem



Połączenia między kośćmi czaszki

– chrząstkozrosty, kościozrosty,

szwy, ciemiączka



Wklinowanie

– więzozrost osadzający ząb w zębodole



Staw skroniowo-żuchwowy

– zachodzą w nim ruchy wysuwania,

cofania, unoszenia i obniżania żuchwy oraz przesuwania na boki

Połączenia obręczy kończyny
górnej



Staw mostkowo-obojczykowy

– łączy mostek z

obojczykiem, unoszenie oraz opuszczanie barku i
obojczyka, wysuwanie i cofanie oraz ruch
obrotowy obojczyka



Staw barkowo-obojczykowy

- łączy łopatkę z

obojczykiem, unoszenie oraz opuszczanie łopatki,
wysuwanie jej do przodu oraz cofanie, ruchy
obrotowe

Połączenia kończyny górnej
wolnej



Staw ramienny

– łączy łopatkę z kością ramienną, jest

najbardziej ruchomych stawów (zginanie, prostowanie,

odwodzenie, przywodzenie, obrotowe i obwodzenie)



Staw łokciowy

– łączy kość ramienną z kośćmi promieniową

i łokciową, ruchy zgięcia i prostowania oraz nawracania i

odwracania



Staw promieniowo-nadgarstkowy

– łączy kość promieniową

z licznymi kośćmi nadgarstka szeregu bliższego.



Stawy nadgarstkowe

– występują między szeregiem

bliższym a dalszym kości nadgarstka



Stawy śródręczno-paliczkowe

– utworzone przez kości

śródręcza i paliczki bliższe



Stawy międzypaliczkowe ręki

– między sąsiednimi

paliczkami palców ręki

Połączenia obręczy kończyny
dolnej



Staw krzyżowo-biodrowy

– utworzony przez kość

biodrową i krzyżową



Spojenie łonowe

– chrząstkozrost łączący ze sobą

kości łonowe

Połączenia kończyny dolnej
wolnej



Staw biodrowy

– łączy kość miedniczną z kością udową, jest

odpowiednikiem stawu ramiennego, w którym liczba

zachodzących ruchów jest taka sama, ale zakres ich jest

mniejszy. Może w nim dojść do zaburzeń rozwojowych, które

prowadzą do wrodzonego zwichnięcia biodra.



Staw kolanowy

– jest największym stawem, tworzą go kość

udowa, piszczelowa i rzepka, ruchy zginania i prostowania oraz

przy zgiętym kolanie niewielkie ruchy obrotowe



Staw skokowo-goleniowy

– łączy piszczel z kością skokową, ruchy

zginania i prostowania



Staw skokowo-piętowy

– ruch odwracania i nawracania stopy



Stawy międzystępowe

– znajdują się pomiędzy kośćmi stępu,

udział w obracaniu stopy



Stawy stępowo-śródstopne

– łączą kości stępu z kośćmi

śródstopia, ruchy w nich są bardzo ograniczone



Stawy śródstopno-paliczkowe

– pomiędzy kośćmi śródstopia i

bliższych paliczków palców stopy, ruchy ograniczone



Stawy międzypaliczkowe stopy

– są między sąsiadującymi

paliczkami.

Źródła:



Magdalena Kaniewska: Podstawy anatomiczno-dermatologiczne w

kosmetyce. WSIP 2013.



Bogusław K. Gołąb: Podstawy anatomii człowieka, Wydawnictwo

Lekarskie PZWL, 2008.



Ryszard Aleksandrowicz: Mały atlas anatomiczny, Wydawnictwo

Lekarskie PZWL, 2006.



http://pl.wikipedia.org/wiki/Staw_%28anatomia%29