Charakterystyka 

poszczególnych etapów 

rozwoju dziecka

Ewa Pańkowska 
Klinika Diabetologii i Wad Wrodzonych

 

 

•

Etapy rozwoju – podział

•

Parametry kliniczne

•

Podstawowe metody ich oceny

 

 

Wzrost i rozwój

•

Wzrost : 

–

 dotyczy zmian rozmiaru ciała i 
poszczególnych jego części.

•

Rozwój . – 

–

Różnicowanie budowy i funkcji 
organizmu.

–

( czynniki środowiskowe, genetyczne).

 

 

Rozwój czynności nerwowych

•

Jest to nabycie podstawowych 

umiejętności w zakresie dużej i 

małej motoryki.

•

Uwarunkowany jest dojrzewaniem 

struktur nerwowych.

•

Modyfikowany przez czynniki 

środowiskowe i  i doświadczenia 

dziecka.

 

 

Rozwój poznawczy

•

Od okresu niemowlęcego i dzieciństwa 
ocenia się funkcje poznawcze  na 
podstawie  umiejętności radzenia 
sobie z pojęciami abstrakcyjnymi i  
symbolicznymi i  komunikowania się. 

•

We wczesnym okresie niemowlęcym 
wspólne sa dla dojrzewania 
neurologicznego.  

 

 

Rozwój psychospołeczny

•

Łączy wszystkie wyżej wymienione 
aspekty.

•

Jest to proces w którym 
uwarunkowania genetyczne, 
procesy poznawcze, 
doświadczenia, doprowadzają do 
ukształtowania jednostki. 

 

 

Podstawowe etapy

•

Okres noworodkowy: 1 – 28 doby życia

•

Niemowlęcy : 2 miesiąca zycia do 24 m. Ż

–

Wczesny niemowlęcy ( 2-6m. Ż.)

–

 6 –12 m.ż

–

12- 24 m.ż. 

•

Wiek przedszkolny 3- 6 r.ż.

•

Wczesny szkolny

•

Dojrzewanie -dorastanie:

–

Wczesny okres dojrzewania

–

Środkowy

–

późny

 

 

Okres noworodkowy

•

Ciężar ciała:

–

  średni 3,6 kg zakres : 2,5 do 4,6 
( 95% populacji)

•

Długość ciała: 

–

 średnia 50 cm zakres: 45 – 55 cm

•

Obwód głowy:

–

średni 35 cm zakres: 32,6- 37,2 cm

 

 

Okres noworodkowy-fizjologia

•

Oddechy

–

35-60/min

•

Czynność serca

–

120 – 160/min 

–

Często obecność szmerów 

–

Aktywność ściśle związana z 
karmieniami, przerwy od 2 – 5 godzin

 

 

Okres noworodkowy-fizjologia

•

Płyn zewnątrzkomórkowy 

–

 35% masy ciała

•

Zapotrzebowanie na płyny : 

–

120-150 ml/kg/d

•

Zapotrzebowanie kaloryczne:

•

1-3 d.ż. –55 ckal/kg- następnie 
wzrasta do 110/kg/d

 

 

Rozwój czynności nerwowych

•

Fiksuje wzrok

•

 śledzi ich ruch

•

Rozróżnia kształty przypominające kształt 

głowy i twarz

•

Potrafi zauważyć proste figury 

geometryczne

•

Odruchy orientacyjne na  bodźce słuchowe, 

czuciowe, wzrokowe ( zahamowanie ruchów 

spontanicznych, przyspieszenie czynności 

serca, zwrócenie głowy w kierunku bodźca). 

 

 

Rozwój psychospołeczny

„Imprinting- wdrukowywanie „ jest to 

wpisywanie podstaowych relacji z 
członkami rodziny czyli 

 budowanie więzi. Podstawa rozwoju 

emocjonalnego.

 

 

Niemowlęcy

•

Przyrost masy ciała: 

–

Podwojenie masy ciała w 5 miesiącu życia

–

Potrojenie w 12 mż.

•

Długość ciała:

Zwiększa  się o 25 – 30 cm
Szczyt przyrostu tkanki podskórnej 9 m.ż.

•

Ciemiączko przednie : zmniejsza się po 6 m.ż 

zanika do 18 m..z, tylne niewyczuwalne w 3m.ż

•

Obwód głowy:  

–

 6 m.ż- do 44cm, 12m.ż.- do 47 cm

 

 

Niemowlęcy

•

Pierwsze mleczne zęby

•

 między 5 – 9 m..z 

•

Pierwszymi zębami są dolne 
środkowe siekacze 

 

 

Niemowlęcy

•

Ocena  rozwoju neurologicznego:

–

fiksowania wzroku, 

–

przewracania się na bok, 

–

Utrzymywania głowy ( z podparciem, 

bez podparcia

–

Koordynacja ruchowa i dotykanie 

przedmiotów,

–

Wydawanie dźwięków, pierwsze 

samogłoski 8-12 tydzień życia

 

 

Rozwój psycho-społeczny

•

Sprawowanie opieki przez matkę jest 

podstawą poczucia bezpieczeństwa.

•

 ( „tresowanie czy otwartość 

opiekunów na potrzeby dziecka).

•

Okazywanie radości i niezadowolenia 

•

Rozwój zdolności postrzegania detali 

i mimiki twarzy –większa wrażliwość 

na obce twarze –lęk separacyjny.

 

 

Drugi rok życia

•

Rozwój fizyczny- maleje tempo 

wzrastania

–

Przyrost masy ciała-2,5 kg

–

Wysokość ciała – 12 cm

–

    Utrata części tkanki podskórnej, 

(zmniejszone łaknienie).

–

Przyrost obwodu głowy  srednio o 2 cm,

–

Ząbkowanie- kolejne 8 zębów –

osiągając 14 –16 zebów.

 

 

•

Rozwój motoryki związany jest z pionizacją 
ciała  ( chodzenie, chodzenie po schodach)

•

Rozwój precyzji ruchów dłoni- budowanie z 
klocków, odrysowuje koło i linie prosta

•

Rozwój poznawczy- poczucie odrębności 
własnej osoby.

•

Rozwój mowy duża zmienność osobnicza.

 

 

Okres przedszkolny

•

Rozwój fizyczny:

–

 masy ciała- średnio 2 kg/ rok

–

Długości ciała 6-8 cm /rok

–

Zmiana sylwetki ciała –smuklejsza i zmniejsza się 

typowa lordoza. 

–

Wyróżnia się 20 zębów do 2,5 r.ż

•

Dalszy rozwój motoryki: naprzemienne 

stawianie stóp, sprawność w chodzeniu po 

schodach, rozwój równowagi- stanie na 

jednej nodze.

 

 

 

•

Rozwój mowy, budowanie zdań.

•

Zdolności rysowania postaci- 

„ głowonogi”

•

Nabywanie umiejętność przebywania 

poza domem- włączanie się do 

zabawy, współpraca z innymi dziećmi, 

odgrywa role i czynność.

•

Zainteresowanie zróżnicowaniem płci. 

 

 

Wczesny Szkolny

•

Rozwój fizyczny: stabilny i kończy się 

skokiem  pokwitaniowym:

–

Przyrost masy ciała – 3 –3,5 kg/rok

–

Przyrost wzrostu -  6 cm /rok

–

Obwód głowy -  z 50cm do 54 cm

–

Zęby- pierwsze stałe: 4/rok.

–

Przyrost tkanki limfatycznej- migdałki 

–

Skłonność do infekcji dróg 

oddechowych

 

 

Dojrzewania

•

Obejmuje szeroki zakres wieku 

kalendarzowego w zależności od 

płci.

•

Przewodni procesem jest 

dojrzewanie płciowe.

•

Stadia dojrzewania definiowane są 

przez rozwój pierwszo i 

drugorzędowych cech płciowych : 

Skala Tannera.

 

 

Dojrzewanie 
wczesny okres

•

II stadium dojrzewania płciowego 

•

Przyrost masy ciała i wzrostu 

podobnie jak w poprzednim 

okresie: 2,0 kg/rok i 6-8 cm/rok.

•

U dziewcząt stopniowy przyrost 

tkanki tłuszczowej

•

U chłopców następuje przyrost 

masy mięśniowej.

 

 

Dojrzewanie 
środkowy okres

•

Okres gwałtownej przemiany i wzrastania

•

Krzywa przyrostu wysokości wyprzedza o 

około 6 miesięcy krzywa przyrostu masy 

ciała.

•

Określony porządek wzrastania od części 

dystalnych do proksymalnych ( przyrost dł 

stóp)

•

Zmiana sylwetki ciała w zależności od płci.

•

Wystąpienie menarche.

 

 

Dojrzewanie
późny okres

•

Ciała osiąga proporcje i rozmiary 
człowieka dorosłego.

•

Nieznaczny wzrost wysokości ciała.

•

Zakończony rozwój wtórnych cech 
płciowych

 

 

Ocena dojrzewania kostnego

•

Wiek kostny określany na podstawie 
zdjęcia rtg nadgarstka. 

•

Analiza opiera się na ocenie:

–

Liczby i wielkości punktów kostnienia

–

Wielkości, kształtu i gęstości krawędzi 
kości,

–

Odległości dzielącej punkt kostnienia 
nasady od strefy wapnienia przynasady.

 

 

Rozwój układu oddechowego
wybrane aspekty

•

Zatoki klinowe pojawiają się w 3 rż.

•

Zatoki czołowe 4 – 7 . 

•

Spadek częstości oddechów /min 
wraz z wiekiem.

 

 

•

Technika pomiarów i obiektywna 
ocena  rozwoju.

•

Siatki centylowe ; waga, wzrost, 
obwód głowy