WYSIŁEK FIZYCZNY W WARUNKACH BARDZO WYSOKICH I BARDZO NISKICH TEMPERATUR, ODPOWIEDŹ UKŁADU HORMONALNEGO

AD HORMONALNY A

WYSI

FIZYCZNY

W czasie wysiłku dochodzi do zmian w wydzielaniu wielu

hormonów. Współdziałają one z układem autonomicznym w

kontroli funkcji różnych narządów w celu zapewnienia

optymalnych warunków działania mięsni i zachowania

homeostazy.

W związku z pobudzeniem nerwów współczulnych,

zwiększa się we krwi stężenie noradrenaliny i adrenaliny

uwalnianych z rdzenia nadnercza.

Podczas wysiłku zmniejsza się wydz

anie insuliny, a

zwiększa- glukagonu.

Wysiłek fizyczny powoduje zwiększenie wydzielania

hormonów przedniego płata przysadki: GH, ACTH, TRH, PRL.

Wzmaga się wydzielanie hormonów kory nadnerczy.

Pobudzony zostaje układ renina-angiotensyna.

Wzrasta stężenie testosteronu i żeńskich hormonów

płciowych we krwi.

Warunkiem zachowania zdolności do pracy jest utrzymanie

względnie stałej temperatury ciała w warunkach gorąca.

Przyrost temperatury ciała o 1-1.5 C powoduje dodatkowe

obciążenie prawie wszystkich narządów, w szczególności

układu krążenia, a wzrost powyżej 2,5 C - MOŻE NAWET

DOPROWADZIĆ DO ZAPAŚCI.

Organizm odpowiada na wysokie temperatury za pomocą

następujących reakcji przystosowawczych:

-rozszerzenie naczyń skóry

-wzrost częstości skurczów serca i pojemności

wyrzutowej

-wzrost utraty wody przez gruczoły potowe

-wzrost częstości oddechów.

Długotrwale utrzymująca się wysoka temperatura

powoduje niedokrwienie narządów wewnętrznych, a w

szczególności mózgowia, ze skutkami zapaści krążeniowej.

Jednak tolerancja na przegrzanie i zdolność do wysiłku jest

tym większa, im większa jest wydolność organizmu.

Sprawność fizyczna pozostaje w związku ze zdolnością do

rozpraszania ciepła. Gromadzenie ciepła w ciągu 1-3h przy

umiarkowanym wysiłku w przedziale 38.5-38.8 C

zmniejsza zdolność do pracy o 45%, a przy intensywnym

wysiłku- do 80%. Natomiast u osób

zaaklimatyzowanych

i o wysokiej zdolności fizycznej te

wartości przyjmują zakres odpowiednio od 18-20% do

35%. Przegrzanie organizmu w czasie wysiłku fizycznego

zwiększa ryzyko niebezpieczeństwa.Praca przy wysokich

temperaturach sprawia, że dochodzi do zaburzeń

psychofizjologicznych i fizjologicznych. Wzrasta ilość

błędów, pogarsza się sprawność i zręczność, zmniejsza się

zdolność skupienia, pojawiają się zaburzenia gospodarki

wodnej i elektrolitowej, duże obciążenie pracy serca i

układu krążenia, silne zmęczenie i wyczerpanie.

Sam fakt wykonywania pracy fizycznej zwiększa tempo

wytwarzania ciepła w organizmie na skutek zwiększonego

metabolizmu pracujących mięśni. Temperatura ciała ulega

podwyższeniu.

Aby nie doszło do przegrzania, wytworzone podczas wysiłku

fizycznego ciepło musi być szybko usunięte z organizmu,. Co

wymaga uaktywnienia układu rozpraszania ciepła w

organizmie? Nadmierny wzrost temperatury prowadzi do

hipertermii, której towarzyszą: niewyrównanie utraty

elektrolitów, przykurcze mięśni szkieletowych, następnie

zahamowanie wydzielania potu, które pogłębia hipertermię i

prowadzi do udaru cieplnego.

Wysoka temperatura jest silnym bodźcem stresowym i

pobudza wydzielanie hormonów układu adrenergicznego,

ACTH, aldosteronu, GH, wazopresyny i reniny. Tak, więc

sam wysiłek fizyczny i wysoka temperatura powodują

wzrost aktywności gruczołów dokrewnych. Przyczynia się

to do wzmożonego wytwarzania ciepła.

Sprawność przebiegu reakcji adaptacyjnych na stres w

hipertermii nie chroni nawet osób

zaaklimatyzowanych

przed skutkami zapaści czy udaru cieplnego. Wynika z

tego, że wysiłek fizyczny podczas panowania wysokich

temperatur jest niebezpieczny, tym bardziej u osób z

zaburzoną funkcją termoregulacji, np. u osób starszych.

Praca fizyczna w warunkach poniżej strefy komfortu

cieplnego powoduje duży ubytek ciepła i wychłodzenie

organizmu. Obniżeniu temperatury ciała towarzyszą liczne

reakcje obronne, takie jak zmniejszenie utraty ciepła i

wyrównanie strat energetycznych. Podczas obniżenia

temperatury wnętrza ciała zmniejsza się zdolność do

wysiłku, wydłuża czas reakcji, zmniejsza się siła skurczu

mięsni. Upośledzona jest dokładność ruchu i utrudnione

utrzymanie równowagi ciała. Niska temperatura jest bardzo

silnym stresorem. W hipotermii zwiększa się wydzielanie:

adrenaliny, ACTH, glikokortykosteroidów, trijodotyroniny.

Wzrasta

PPR

. Jednak długotrwała ekspozycja na

temperaturę 0 C i niższą obniża próg temperaturowy w

podwzgórzu dla termogenezy

drżeniowej.

W aklimatyzacji do niskich temperatur można mówić tylko

o habituacji (przyzwyczajeniu) i o aklimatyzacji

miejscowej. Znoszenie skutków hipotermii jest znacznie

trudniejsze, niż hipertermii, a z wiekiem skuteczność

ośrodków termoregulacji maleje. Optymalną wydajność

pracy uzyskuje się w temperaturze otoczenia 16-20 C przy

wydatku energetycznym 210-350J/s. Wydajna praca przy

temperaturze +10 C jest możliwa przy wydatku

energetycznym znacznie powyżej 350J/s. Wynika z tego,

że praca fizyczna w niskich temperaturach wymaga

znacznie większego nakładu energetycznego i większej

aktywności układu hormonalnego.

Document Outline