Planowanie zrównoważonej
turystyki
Planowanie zrównoważonej
turystyki
Antropopresyjny ciąg sprawczy
Czynniki sprawcze
liczebnoœæ, etyka, wartoœci, wiedza, informacja
konsumpcja, rolnictwo, leœnictwo, przemys³, transport, handel, administracja
Presje
emisja odpadów lotnych, ciek³ych, sta³ych; pozyskiwanie surowców
odnawialnych, nieodnawialnych; translokacja mas ziemnych
Stan œrodowiska
stê¿enia substancji w powietrzu, wodzie, glebie; poziomy dŸwiêku,
promieniotwórczoœci
Skutki
choroby i zgony ludzi, obni¿enie plonowania roœlin, mniejsza
bioró¿norodnoœæ, deprecjacja wytworów cz³owieka
Reakcje
polityka ekologiczna, zarz¹ dzanie œrodowiskowe
Klasyfikacja skutków danego
działania
S kutki zgodne
z postul owanym
stanem rzeczy
S kutki ubocz ne
niezamierzone
S kutki
zamierz one
S kutki uboczne
oceniane
pozytywnie
S kutki uboczne
oceniane
negatywnie
Kształtowanie się grubości
skorupek jaj rybołowa
rok
1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
DDT-całkowite i PCB w jajach
nurzyka
Zdjęcie lotnicze Storuman (Szwecja) obrazujące
„zadeptywanie” powierzchni ziemi
Negatywne bezpośrednie
oddziaływanie turysty
wydalanie energii cieplnej oraz pary
wodnej przez człowieka,
załatwianie potrzeb fizjologicznych
(mocz, kał) bezpośrednio do
środowiska,
wyrzucanie bezpośrednio do środowiska
wszelkiego rodzaju odpadów, w tym
odpadów opakowaniowych,
deptanie i tratowanie powierzchni
ziemi,
Negatywne bezpośrednie
oddziaływanie turysty
hałasowanie, zarówno w publicznej
przestrzeni zurbanizowanej, jak i w
przestrzeni dzikiej przyrody,
przedmiotowe traktowanie ludzi,
zarówno tubylców, jak i innych
turystów,
nieprzestrzeganie norm i reguł
obyczajowych oraz kulturowych,
demoralizowanie.
Podnoszenie poziomu
oceanów
Przesiedlenie
mieszkańców wysp
Pacyfiku
TUVALU
Wyspy Lagunowe
tylko 5 metrów
ponad poziom morza
Holandia, Żuławy
Proces urbanizacji
97.5
90.0
71.3
62.1
59.0
53.0
39.7
2.5
10.0
29.7
37.9
41.0
47.0
60.3
1800
1900
1950
1975
1985
2000
2030
miasto
wieś
Sustensywna rodzina
Niezrównoważony rozwój i jego
konsekwencje
Istnienie życia na Ziemi – jakość
środowiska
(zanieczyszczenie, w tym
zagrożenie nuklearne, w tym militarne)
Wyczerpanie zasobów – ilość
środowiska
(Paliwa kopalne, w tym ropa
naftowa, przyszłe wojny o wodę)
Wykluczenia społeczne – biedni –
bogaci
(Bogata i tłusta „Północ”
i skrajnie ubogie „Południe”)
Rozwój trwały zrównoważony
Sustainable development
Zrównoważony, trwały, sustensywny, harmonijny,
samopodtrzymujący się, ekorozwój
Prawo do rozwoju musi być
egzekwowane tak,
aby sprawiedliwie uwzględ niać
rozwojowe i środowiskowe
potrzeby obecnego i przyszłych
pokoleń
Cele społeczne
Rozwój społeczny
Cele gospodarcze
Rozwój
gospodarczy
Trwałe zaspokajanie potrzeb ludzkich
Generator sprawczy
Potrzeby i aspiracje jednostek i wspólnot
ludzkich
Cele środowiskowe
Rozwój
środowiskowy
Zrównoważony
rozwój
Biosfera
Noosfera
Filary triady zrównoważonego
rozwoju
etyczno-moralny
fizyczno-przyrodniczy
dobrego gospodarowania
Filar etyczno-moralny
Antropocentryzm
– istoty ludzkie
są w centrum zainteresowania w
procesie rozwoju. Mają prawo do
zdrowego i twórczego życia w
harmonii z przyrodą. Największym
dobrem jest człowiek
Filar etyczno-moralny
Trwałość i sprawiedliwość
międzypokoleniowa -
zaspakajanie obecnych potrzeb nie
może powodować ograniczania
możliwości zaspokajania potrzeb
przyszłych pokoleń, każda generacja
powinna dysponować nie mniejszą
możliwością dokonywania swoich
wyborów niż generacja poprzednia
Filar etyczno-moralny
Światocentryzm - podmiotowość
oceny musi być odnoszona do
całego rodzaju ludzkiego, do
wszechludzkiej wspólnoty, złamania
syndromu egocentryzmu i
przeskoczenia etnocentryzmu,
Prawa człowieka - każdy ma prawo
być przedmiotem i podmiotem
rozwoju,
Filar fizyczno-przyrodniczy
Systemowość – wszystko ze
wszystkim jest powiązanie, a skutki
naszych działań mogą być
bezpośrednie i pośrednie, bliskie i
odległe zarówno w czasie, jak i w
przestrzeni
Filar fizyczno-przyrodniczy
Wyczerpywalność i
ograniczoność – Ziemia jest
skończona, jej zasoby są skończone,
jej chłonność jest skończona
Filar fizyczno-przyrodniczy
Różnorodność – zróżnicowanie
genetyczne, gatunkowe, kulturowe,
społeczne zapewnia odporność na
zaburzenia, zakłócenia procesu
rozwojowego
Filar dobrego gospodarowania
Oszczędność i wydajność – należy być
efektywnym i niemarnotrawiącym w
zastosowaniu do przestrzeni, czasu, materii
i energii
Recyrkulacja, zamykanie obiegu i
integracja - raz pobrana ze środowiska
materia powinna być wielokrotnie
wykorzystywana w ramach zintegrowanych
zamkniętych cykli obiegu
Filar dobrego gospodarowania
Powiększanie i odnawianie
kapitału - należy dążyć do
pomnażania wszystkich kategorii
kapitału i wykorzystywania
odnawialnych jego form
Ekonomiczny
Społeczny
Środowiskowy
ideał
CELE
gospodarczy
społeczny
ekologiczny
rozwój
zrównoważony
Rozwój
Jest procesem teleologicznym
Ciąg zmian organizacji systemu, które
zwiększają szansę jego przetrwania i/lub
osiągnięcia innych celów w kontekście
zmienności warunków środowiska
Powinien to być rozwój kierunkowany
zwiększaniem jakości życia
Ład zintegrowany
3
1
4
2
3
1
4
2
1. Społeczna zasadność (akceptacja)
pole ładu społecznego
2. Ekonomiczna efektywność
pole ładu ekonomicznego
3. Ekologiczna racjonalność
pole ładu ekologicznego
4. Przestrzenne zrównoważenie
pole ładu przestrzennego zintegrowanego z ładem
społecznym, ekonomicznym i ekologicznym
5. Polityczne kierunkowanie aktywności ludzkiej
pole ładu polityczno-instytucjonalnego
determinującego pozostałe łady
3
1
4
2
5
3P – partnerstwo
międzysektorowe
triada
partnerstwa
Prywatny
Publiczny
Pozarządowy
Współrządzenie
proces wykorzystujący zintegrowane
sposoby, mechanizmy i instytucje,
przez które obywatele i grupy
społeczne mogą wyrażać swoje
priorytety i preferencje oraz
negocjować rozwiązania
sprzecznych interesów
Zasady dobrego
współrządzenia
otwartości (przejrzystości)
uczestnictwa interesariuszy
(adekwatności)
rękojmi za podejmowane decyzje
(instytucji)
efektywności (jasne cele, monitoring)
spójności (od gminy przez powiat,
region, kraj aż do poziomu Unii)
Kierunki równoważenia
systemu społeczno-
gospodarczego
Obecna sytuacja
Przyszłość
E
N
E
R G I
A
Zrównoważona
turystyka
Zrównoważona turystyka wg
Rady Europy
każda forma aktywności turystycznej, która:
odbywa się z poszanowaniem środowiska;
zapewnia długotrwałe zachowanie walorów
przyrodniczych i kulturowych;
jest sprawiedliwa i możliwa do
zaakceptowania pod względem
ekonomicznym i socjalnym.
Rada Europy; Komitet Ministrów,
Rekomendacja No. R (95) 10 Komitetu Ministrów dla Państw Członkowskich
w Sprawie Polityki Zrównoważonego Rozwoju Turystyki na Obszarach Chronionych
(Przyjęta Przez Komitet Ministrów 11 Sierpnia 1995, Na 543 Spotkaniu Delegatów
Zrównoważona turystyka wg
Komisji Europejskiej
jest to turystyka, która jest rentowna pod
względem gospodarczym i społecznym,
nie szkodząc przy tym środowisku i
lokalnej kulturze
oznacza sukces gospodarczy i finansowy,
troskę o środowisko, jego ochronę i
rozwój oraz odpowiedzialne
postępowanie względem społeczeństwa i
wartości kulturalnych – te trzy elementy
są współzależne
Sustensywna turystyka
Taka, która nie prowadzi do
degradacji i zniszczenia środowiska
społecznego, przyrodniczego,
materialnych wytworów cywilizacji,
do pomniejszania różnorodności
kulturowej, społecznej i
biologicznej, do wyczerpywania
nieodnawialnych zasobów
Sustensywna turystyka
Jednocześnie stwarza warunki
trwałego rozwoju gospodarczego
wykorzystującego wszystkie
kategorie lokalnych kapitałów w
ramach gospodarki recyrkulacyjnej
i pomnażającej owe kapitały
Reguły sustensywnej turystyki
szanuj i nie pomniejszaj
różnorodności biologicznej,
szanuj i nie pomniejszaj
różnorodności geologicznej,
szanuj i nie pomniejszaj
różnorodności kulturowej,
Reguły sustensywnej turystyki
szanuj i nie pomniejszaj
różnorodności gospodarczej,
szanuj i nie pomniejszaj
różnorodności funkcji przestrzeni.
Sposoby i metody
zrównoważonego kierunkowania
turystyki
Kształtowanie etyki i podstaw
aksjologicznych czynników sprawczych
Programowanie rozwoju turystyki i jej
podmiotów
Zrównoważone funkcjonowanie i
gospodarowanie
Monitoring zrównoważenia
Programowanie rozwoju
turystyki i jej podmiotów
Rozwój turystyki powinien być na
każdym szczeblu przestrzennym
planowany w ramach istniejących
systemów programowania rozwoju
Programowanie rozwoju
turystyki i jej podmiotów
Podstawą opracowania dokumentów
rozwojowych winna być procedura,
która w pełni uwzględnia
współrządzenie i demokratyzację
procesu przygotowywania
dokumentu
Jej istotą musi być interaktywne
współdziałanie wszystkich
interesariuszy
Programowanie
Realny œwiat
Koñcowy
stan
Spostrze¿eniowy œwiat
Stan wynikowy
Wartoœci
wyra¿anie
celów
i priorytetyzacja
Strategia
(polityka, program,
plan)
Realizacja
C
z
a
s
Abstrahowanie
Abstrahowanie
Rezultaty
Pocz¹ tkowy
stan
Stan pocz¹ tkowy
Informacja
Wiedza
Proces
programowania
Programowanie rozwoju
turystyki i jej podmiotów
Strategia zrównoważonego rozwoju
turystyki
Na przykład:
Gmina Wołomin
Powiat Tatrzański
Bieszczacki Park Narodowy
Zrównoważone funkcjonowanie i
gospodarowanie
ISO serii 14000,
ISO serii 9000,
EMAS
Ekologiczne oznakowania
Zielenienie zakupów
Eko-efektywność
Istota sustensywności
DOSKONALENIE
DZIAŁANIA
PRODUKTU
USŁUGI
NIEUSTAJĄCE DOSKONALENIE RZECZY
Istota sustensywności
D
O
S
K
O
N
A
L
E
N
I
E
Cykl Deminga
zaplanuj
wprowadź
sprawdź
popraw
Zasady/cele
ekoefektywność
różnorodność
biologiczna
kulturowa
geologiczna
religijna
substytucja
Green Public Procurement
promotes sustainable living
and cuts costs
Public authorities in Europe have the
purchasing power to encourage a shift in
society towards greener production and
consumption patterns by including
environmental criteria in public tenders.
Green Public Procurement
promotes sustainable living
and cuts costs
A recent study has concluded that Green
Public Procurement (GPP) has had a
positive environmental impact: public
authorities in the seven 'greenest' EU
Member States achieved a 25 per cent
reduction in carbon emissions for 10 key
product groups.
„Dzika” przyroda
główną atrakcją Szetlandii jest
dzikie ptactwo, które dla 26%
turystów było główną przyczyną
spędzenia tam urlopu, i przyniosło
wpływy przekraczające milion
funtów;
„Dzika” przyroda
przeprowadzone niedawno badania
wykazały, że prowadzony przez
Królewskie Towarzystwo Ochrony
Ptaków rezerwat Abernethy przynosi
miejscowościom Badenoch i
Strathespey wpływy z turystyki
wynoszące 1,7 miliona funtów
rocznie, i daje pracę 69 osobom;
„Dzika” przyroda
siedliska czerwonego sokoła w środkowej
Walii przyciągają 2,9 miliona turystów, dając
pracę 114 osobom. Program ochrony
walijskiego sokoła zrodził się w 1996 roku
dzięki współpracy władz lokalnych,
przedstawicieli agencji turystycznych i
biznesu oraz Królewskiego Towarzystwa
Ochrony Ptaków. Nowe sposób pokazywania
turystom dzikiego ptactwa mają w
przyszłości zapewnić przemysłowi
turystycznemu stały rozwój;
„Dzika” przyroda
wrzosowiska w hrabstwie Dorset;
wpływy z turystyki wynoszą 1,2
miliona funtów, dając pracę 67
osobom;
rezerwat Minsmere w hrabstwie
Suffolk; 72.000 tysiące turystów w
1996 (wobec 3.100 w 1969) przyniosło
lokalnej społeczności wpływy w
granicach 290-580 tysięcy funtów.
Koniec wykładów
Udanego testu