Anna Lorens

 

PRZYWIĄZANIE

PRZYWIĄZANIE

to długotrwały 
emocjonalny związek z 
konkretną osobą.

Cechy charakterystyczne 

przywiązania:



Selektywność

Selektywność

: skupianie się na konkretnej 

osobie, która wywołuje zachowania 

przywiązania w sposób i w zakresie nie 

spotykanym w relacjach z inną osobą.



Poszukiwanie fizycznej bliskości

Poszukiwanie fizycznej bliskości

: staranie się 

o utrzymanie fizycznej bliskości z obiektem 

przywiązania.



Komfort i bezpieczeństwo 

Komfort i bezpieczeństwo 

wynikające z 

osiągnięcia bliskości.



Lęk separacyjny

Lęk separacyjny

: pojawia się, gdy więź zostaje 

zerwana i niemożliwe jest uzyskanie bliskości.

Fazy rozwoju 

przywiązania

Faza

Przedział 

wiekowy

(miesiące)

Główne cechy

Przed-przywiązanie

0-2

Niezróżnicowane reakcje 

społeczne

Przywiązanie w 

trakcie tworzenia

2-7

Nauka podstawowych 

zasad wzajemnych 

kontaktów

Wyraźnie 

ukształtowane 

przywiązanie

7-24

Sprzeciw w sytuacji 

separacji; nieufność 

względem obcych; 

komunikacja zamierzona

Związek ustanowiony 

ze względu na cel

od 24

Relacje bardziej 

dwustronne; dzieci 

rozumieją potrzeby 

rodziców

Przed-przywiązanie

selektywność percepcyjna 

– odnosi się do 

tendencyjności reakcji wzrokowych i 
słuchowych, które od urodzenia 
przygotowują dzieci do zwracania uwagi na 
innych ludzi.

zachowania sygnałowe 

– takie środki jak 

płacz i śmiech, z pomocą których dzieci 
przyciągają i utrzymują uwagę innych ludzi

Przywiązanie w trakcie 

tworzenia



dzieci zapoznają się z podstawowymi 

zasadami kontaktów z innymi ludźmi, 
przede wszystkim wzajemną regulację 
uwagi i wrażliwości



by kontakt mógł przebiegać bez zakłóceń 

zachowania partnerów muszą być 
zsynchronizowane (zgranie własnych 
zachowań z zachowaniami drugiego 
człowieka, co małe dziecko musi opanować)

Wyraźnie ukształtowane 

przywiązanie



kontakty dziecka przekształciły się w otwarty 

i trwały związek



dziecko jest zdolne do okazania tęsknoty za 

matką: rozstrój spowodowany rozstaniem z 
matką oraz niechęć do kontaktów z obcymi 
świadczy wyraźnie o powstałej więzi, która 
nie opiera się już na fizycznej obecności 
matki, ale ma bardziej trwały charakter



istnieje już przywiązanie skupiające się na 

konkretnej osobie

Związek ustanowiony 

ze względu na cel



zachowanie dziecka względem innych przyjmuje 

bardziej celowy charakter (np. dwulatek płacze by 

przyciągnąć uwagę matki, kiedy się przewrócił, by ona 

pomogła mu poradzić sobie z bólem)



dziecko potrafi przewidzieć skutki swojego zachowania 

więc będzie płakało by uzyskać pomoc; potrafi też 

dostosować swój płacz do konkretnych sytuacji



dzieci są coraz bardziej zdolne do planowania własnych 

działań pod kątem celów (mają swój udział w 

związku 

celowym 

= ustanowionym ze względu na cel działania)



powstanie 

wewnętrznych modeli operacyjnych 

(są to 

struktury poznawcze reprezentujące wzajemne relacje i 

emocje doświadczane w kontaktach z głównymi 

postaciami przywiązania)

Sytuacja obcości 

to procedura pozwalająca ocenić jakość 

przywiązania małego dziecka; składa się 
ona z kilku epizodów wywołujących u 
dziecka stres, umożliwiający uruchomienie 
zachowań przywiązania i jest używana do 
klasyfikowania dzieci pod względem jakości 
bezpieczeństwa ich przywiązania.

Eksperyment Mary 
Ainsworth (1978)

Szereg sytuacji mających miejsce w pokoju 

laboratoryjnym, z którym dziecko nie jest 

obeznane i przebywa tam po kolei:



z matką



z matką i z innym obcym dorosłym



z samym innym obcym dorosłym



zupełnie samo



ponownie z matką

Stres związany z kolejnymi sytuacjami wywołuje 

u dziecka różne zachowania związane z 

przywiązaniem i odzwierciedla traktowanie 

matki jako źródła bezpieczeństwa.

Typy przywiązania

Typ

Zachowanie w „Sytuacji obcości”

Przywiązanie bezpieczne

Dziecko wykazuje umiarkowane 

skłonności do szukania bliskości z 

matką; niepokoi się jej zniknięciem; po 

jej powrocie ciepło ją wita

Przywiązanie 

pozabezpieczne; 

unikanie

Dziecko unika kontaktu z matką, 

zwłaszcza po jej powrocie; 

pozostawione w towarzystwie obcego 

nie wykazuje zbytniego zaniepokojenia

Przywiązanie 

pozabezpieczne; 

opór

Dziecko silnie zaniepokojone 

nieobecnością matki; po jej powrocie 

trudno odzyskuje spokój; jednocześnie 

szuka bliskości i przeciwstawia się jej

Przywiązanie 

zdezorganizowane

Dziecko przejawia brak spójnych 

systemów radzenia sobie ze stresem; 

prezentuje sprzeczne zachowania 

względem matki, takie jak poszukiwanie 

bliskości a następnie jej unikanie, 

wskazujące na zagubienie i lęk 

dotyczący związku z nią

Konsekwencje wytworzenia 
danego typu przywiązania:

Przywiązanie bezpieczne     

dzieci zarówno z 

dorosłymi jak i z rówieśnikami będą tworzyły 
związki bezpieczne; stworzą odpowiedni 
wizerunek własnego JA.

Przywiązanie pozabezpieczne     

późniejsze 

związki tych dzieci są poważnie zagrożone, a 
ich zdolności przystosowania w wielu sferach 
życia nie mają stałych podstaw.

Przywiązanie zdezorganizowane

     grupa 

szczególnie narażona na pojawienie się 
psychopatologii w późniejszym okresie.

Kwestionariusz przywiązania 

dorosłych (AAI)

= częściowo ustrukturalizowany wywiad, mający na 

celu ujawnienie doświadczeń związanych z 

przywiązaniem względem osób znaczących; 

umożliwia klasyfikację badanego do różnych 

kategorii obejmujących stan jego umysłu w 

odniesieniu do bliskich związków.



chodzi nie tyle o treść wspomnień z dzieciństwa, 

ile o sposób, w jaki są one relacjonowane, ze 

szczególnym uwzględnieniem spójności i 

otwartości emocjonalnej;



dokonuje się klasyfikacji, która obejmuje stan 

umysłu dorosłego w odniesieniu do przywiązania;

Kategorie stworzone na 
podstawie Kwestionariusza 
Przywiązania Dorosłych:

Autonomiczni:

 opowiadają o swoich dziecięcych 

doświadczeniach w sposób szczery i spójny, uwzględniając 

zarówno pozytywne jak i negatywne emocje i wydarzenia 

→ 

przywiązanie bezpieczne

Lekceważący:

 zdają się odcinać od emocjonalnej natury 

swojego dzieciństwa; zaprzeczają zwłaszcza negatywnym 

doświadczeniom lub lekceważą ich znaczenie → 

unikanie

Zaabsorbowani:

 nadmiernie zaangażowani w to, co sobie 

przypominają; tak pochłonięci, że ich wypowiedzi tracą 

spójność i są pogmatwane → 

opór

Bez rozwiązania: 

przyznają, że nie udało im się 

przeorganizować swego życia umysłowego po bolesnych 

doświadczeniach dzieciństwa, które wiązały się ze stratą 

lub urazem psychicznym → 

dezorganizacja

 

PRZYWIĄZANIE

więź emocjonalna, taki związek, w którym 
dzieci doświadczają najsilniejszych przeżyć 
emocjonalnych we wczesnych etapach rozwoju.

Emocjonalność wynika z rodzaju relacji pomiędzy 

dzieckiem a rodzicem. Różne typy przywiązania 
wiążą się z odmiennymi sygnałami 
przekazywanymi dzieciom odnośnie 
stosowności zachowań emocjonalnych.

Przywiązanie 

bezpieczne:

Dzieci nauczyły się, że okazywanie emocji, 

zarówno pozytywnych jak i negatywnych, 
jest przez rodziców akceptowane i dlatego 
czuję się swobodnie okazując je w sposób 
bezpośredni i otwarty; 

Będą reagować na szeroki zakres emocji u 

innych ludzi.

Przywiązanie 

pozabezpieczne

- unikanie:

Dzieci niejednokrotnie spotkały się z odrzuceniem 

swych emocji, szczególnie tych negatywnych, 
na które ich matki były najmniej wrażliwe; 

Wypracowują strategie ukrywania wszelkich 

oznak zaniepokojenia, by uniknąć ignorowania 
lub odtrącenia chociaż mogą go doświadczać 
równie często jak inne dzieci;

Pozytywne emocje również zostają stłumione, 

ponieważ oznaczają one chęć kontaktu z kimś, 
kto może nie zechce ich odwzajemnić.

Przywiązanie 

pozabezpieczne

-opór:

Dzieci nauczyły się, że na ich oznaki emocji 

reagowano w sposób niespójny, przez co 
ich efekty są nieprzewidywalne;

Opracowały strategię przesadnego 

wyrażania emocji szczególnie 
negatywnych, ponieważ to one 
najprawdopodobniej zwrócą uwagę 
rodziców.