ZADANIA TERAPII ZAJĘCIOWEJ
ZADANIA TERAPII ZAJĘCIOWEJ
W REHABILITACJI SPOŁECZNEJ I
W REHABILITACJI SPOŁECZNEJ I
PSYCHICZNEJ
PSYCHICZNEJ
ZADANIA TERAPII ZAJĘCIOWEJ
ZADANIA TERAPII ZAJĘCIOWEJ
W REHABILITACJI SPOŁECZNEJ I
W REHABILITACJI SPOŁECZNEJ I
PSYCHICZNEJ
PSYCHICZNEJ
Terapia zajęciowa – leczenie
pracą, ergoterapia – wykorzystuje
różne formy pracy i rekreacji jako
jedne
ze
środków
leczniczych
mających na celu przyspieszenie
powrotu
utraconych
funkcji
i
sprawności, a w przypadkach zmian
nieodwracalnych wyrobienie funkcji
zastępczych. Terapia zajęciowa jest
jedną
z
form
leczenia
usprawniającego.
Autorzy literatury przedmiotu wyróżniają
Autorzy literatury przedmiotu wyróżniają
następujące
następujące
formy pracy w procesie
formy pracy w procesie
kształcenia:
kształcenia:
grupowa
grupowa
- polegająca na wykonywaniu
- polegająca na wykonywaniu
zadań przez kilka osób. Grupy mogą liczyć
zadań przez kilka osób. Grupy mogą liczyć
2-6 osób, mogą być tworzone celowo lub
2-6 osób, mogą być tworzone celowo lub
powstawać samorzutnie;
powstawać samorzutnie;
zbiorowa
zbiorowa
- wszyscy uczestnicy wykonują
- wszyscy uczestnicy wykonują
jednocześnie tę samą pracę, chociaż
jednocześnie tę samą pracę, chociaż
pracują we właściwym dla nich tempie;
pracują we właściwym dla nich tempie;
indywidualna
indywidualna
– pacjent wykonuje zadania
– pacjent wykonuje zadania
specjalnie
dla
niego
przeznaczone,
specjalnie
dla
niego
przeznaczone,
(przygotowane).
(przygotowane).
Formy organizacji zajęć
terapii zajęciowej
grupowa indywidualna
grupowa
grupowa
-
polegająca
na
-
polegająca
na
wykonywaniu różnych bądź tych
wykonywaniu różnych bądź tych
samych zadań przez kilka osób; grupy
samych zadań przez kilka osób; grupy
mogą być tworzone celowo lub
mogą być tworzone celowo lub
powstawać samorzutnie;
powstawać samorzutnie;
indywidualna
indywidualna
– pacjent wykonuje
– pacjent wykonuje
zadania
specjalnie
dla
niego
zadania
specjalnie
dla
niego
przeznaczone /przygotowane, dobrane
przeznaczone /przygotowane, dobrane
tak aby korygowały jego zaburzone
tak aby korygowały jego zaburzone
sfery w sposób indywidualny.
sfery w sposób indywidualny.
Klasyfikacja terapii
Klasyfikacja terapii
zajęciowej:
zajęciowej:
Rodzaje
Rodzaje
Metody
Metody
Techniki
Techniki
Rodzaj – gatunek czegoś,
Rodzaj – gatunek czegoś,
odmiana, typ, jakość.
odmiana, typ, jakość.
Pojęcie rodzaju określane jest
Pojęcie rodzaju określane jest
również jako kategoria, klasa
również jako kategoria, klasa
czegoś, wyróżniane ze względu
czegoś, wyróżniane ze względu
na charakterystyczne cechy.
na charakterystyczne cechy.
Ergoterapia
Socjoterapia
Arteterapia
I
II
III
Rodzaje terapii zajęciowej
I Ergoterapia – terapia pracą, terapia
poprzez zajęcia manualne
II Socjoterapia – terapia zaburzeń
zachowania i zaburzeń emocjonalnych w
toku spotkań grupowych, towarzyskich
III Arteterapia – terapia sztuką, kontakt
bierny lub czynny ze sztuką i kulturą
Metoda
Metoda
w znaczeniu ogólnym
w znaczeniu ogólnym
— sposób postępowania,
— sposób postępowania,
świadomy i powtarzalny;
świadomy i powtarzalny;
w węższym znaczeniu
w węższym znaczeniu
— zespół celowych
— zespół celowych
czynności i środków, w szczególności
czynności i środków, w szczególności
prowadzących do wykonania określonego zadania
prowadzących do wykonania określonego zadania
lub rozwiązania danego problemu.
lub rozwiązania danego problemu.
Metoda
Metoda
to również:
to również:
„
„
systematycznie stosowany sposób postępowania,
systematycznie stosowany sposób postępowania,
prowadzący do założonego wyniku. Na dany
prowadzący do założonego wyniku. Na dany
sposób składają się czynności myślowe i
sposób składają się czynności myślowe i
praktyczne, odpowiednio dobrane i realizowane w
praktyczne, odpowiednio dobrane i realizowane w
ustalonej kolejności”.
ustalonej kolejności”.
Metoda terapii zajęciowej
Metoda terapii zajęciowej
–
–
pojęcie węższe od rodzaju terapii –
pojęcie węższe od rodzaju terapii –
sposób postępowania świadomy
sposób postępowania świadomy
i powtarzalny, prowadzący do
i powtarzalny, prowadzący do
osiągnięcia zamierzonego wyniku
osiągnięcia zamierzonego wyniku
leczniczego / terapeutycznego.
leczniczego / terapeutycznego.
Składają się na nią czynności
Składają się na nią czynności
myślowe i praktyczne,
myślowe i praktyczne,
odpowiednio dobrane i
odpowiednio dobrane i
realizowane w ustalonej kolejności.
realizowane w ustalonej kolejności.
Metody ergoterapii
Metody ergoterapii
Dziewiarstwo
Dziewiarstwo
Hafciarstwo
Hafciarstwo
Tkactwo
Tkactwo
Krawiectwo
Krawiectwo
Kaletnictwo
Kaletnictwo
Metaloplastyka
Metaloplastyka
Stolarstwo
Stolarstwo
Ogrodnictwo
Ogrodnictwo
Wikliniarstwo
Wikliniarstwo
Garncarstwo i ceramika
Garncarstwo i ceramika
Metody socjoterapii
Metody socjoterapii
Ludoterapia - zabawoterapia
Ludoterapia - zabawoterapia
Terapia ruchem
Terapia ruchem
Trening umiejętności
Trening umiejętności
społecznych
społecznych
Rekreacja
Rekreacja
Metody arteterapii
Metody arteterapii
Rysunek
Rysunek
Malarstwo
Malarstwo
Grafika
Grafika
Rzeźba
Rzeźba
Sztuki użytkowe
Sztuki użytkowe
Zdobnictwo i dekoratorstwo
Zdobnictwo i dekoratorstwo
Muzykoterapia
Muzykoterapia
Biblioterapia
Biblioterapia
Filmoterapia
Filmoterapia
Teatroterapia
Teatroterapia
Choreoterapia
Choreoterapia
Najwęższym określeniem w klasyfikacji terapii
Najwęższym określeniem w klasyfikacji terapii
zajęciowej jest termin
zajęciowej jest termin
„technika”.
„technika”.
Aby wyjaśnić pojęcie techniki w terapii
Aby wyjaśnić pojęcie techniki w terapii
zajęciowej, spójrzmy na definicję techniki w
zajęciowej, spójrzmy na definicję techniki w
ujęciu badawczym.
ujęciu badawczym.
Co to jest technika badawcza?
Co to jest technika badawcza?
Techniki badawcze
Techniki badawcze
są ukierunkowane przez
są ukierunkowane przez
dobór odpowiedniej metody i rozumiane jako:
dobór odpowiedniej metody i rozumiane jako:
„
„
czynności praktyczne regulowane starannie
czynności praktyczne regulowane starannie
wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na
wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na
uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji,
uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji,
opinii, faktów”.
opinii, faktów”.
Technika terapii zajęciowej
Technika terapii zajęciowej
.
.
W terapii zajęciowej
W terapii zajęciowej
technika
technika
jest
jest
rozumiana jako
rozumiana jako
skonkretyzowane
skonkretyzowane
czynności praktyczne wykonywane w
czynności praktyczne wykonywane w
określonym porządku, pozwalające
określonym porządku, pozwalające
na uzyskanie określonego efektu
na uzyskanie określonego efektu
oddziaływania terapeutycznego.
oddziaływania terapeutycznego.
W technice elementem różnicującym
W technice elementem różnicującym
jest przede wszystkim materiał bądź
jest przede wszystkim materiał bądź
narzędzie pracy.
narzędzie pracy.
Rodzaj terapii zajęciowej:
Rodzaj terapii zajęciowej:
ergoterapia
ergoterapia
METODA i TECHNIKI TERAPII ZAJĘCIOWEJ
METODA i TECHNIKI TERAPII ZAJĘCIOWEJ
1. DZIEWIARSTWO
1. DZIEWIARSTWO
Szydełkowanie
Szydełkowanie
Robienie na drutach
Robienie na drutach
2. HAFCIARSTWO
2. HAFCIARSTWO
Haft richelieu
Haft richelieu
Gobelinowy
Gobelinowy
Krzyżykowy
Krzyżykowy
Hafty regionalne: kaszubski, kociewski itp.
Hafty regionalne: kaszubski, kociewski itp.
3. TKACTWO
3. TKACTWO
Tkanie na krośnie, na ramkach
Tkanie na krośnie, na ramkach
Wyplatanie makram, breloczków itp.
Wyplatanie makram, breloczków itp.
4. KRAWIECTWO
4. KRAWIECTWO
Szycie rzeczy użytkowych
Szycie rzeczy użytkowych
Zabawkarstwo
Zabawkarstwo
Reperowanie odzieży
Reperowanie odzieży
5. KALETNICTWO
5. KALETNICTWO
Tworzenie wyrobów ze skóry np. obrazy, biżuteria,
Tworzenie wyrobów ze skóry np. obrazy, biżuteria,
portfele
portfele
6. METALOPLASTYKA
6. METALOPLASTYKA
Wyroby z drutu – np. świeczniki, breloczki, drzewka
Wyroby z drutu – np. świeczniki, breloczki, drzewka
szczęścia
szczęścia
Wyroby z metalu – np. znaczki, godła, medale, obrazy
Wyroby z metalu – np. znaczki, godła, medale, obrazy
7. STOLARSTWO
7. STOLARSTWO
Prace w drewnie np. płaskorzeźby, rzeźby, domki,
Prace w drewnie np. płaskorzeźby, rzeźby, domki,
pudełka (również z patyków)
pudełka (również z patyków)
8. OGRODNICTWO
8. OGRODNICTWO
Prace ogrodnicze i porządkowe np. sadzenie,
Prace ogrodnicze i porządkowe np. sadzenie,
kopanie, sianie
kopanie, sianie
9. WIKLINIARSTWO
9. WIKLINIARSTWO
Plecenie różnorodnych przedmiotów z wikliny,
Plecenie różnorodnych przedmiotów z wikliny,
np. koszyki
np. koszyki
10. GARNCARSTWO I CERAMIKA
10. GARNCARSTWO I CERAMIKA
Wyrabianie garnków, dzbanów, wazonów
Wyrabianie garnków, dzbanów, wazonów
Tworzenie przedmiotów ceramicznych
Tworzenie przedmiotów ceramicznych
rzenie wyrobów ze skóry np. obrazy, biżuteria,
rzenie wyrobów ze skóry np. obrazy, biżuteria,
portfele
portfele
Rodzaj terapii zajęciowej:
Rodzaj terapii zajęciowej:
socjoterapia
socjoterapia
METODA I TECHNIKI TERAPII ZAJĘCIOWEJ
METODA I TECHNIKI TERAPII ZAJĘCIOWEJ
1. LUDOTERAPIA / ZABAWOTERAPIA
1. LUDOTERAPIA / ZABAWOTERAPIA
Zabawy manipulacyjne
Zabawy manipulacyjne
Zabawy tematyczne
Zabawy tematyczne
Zabawy konstrukcyjne
Zabawy konstrukcyjne
Zabawy i gry dydaktyczne
Zabawy i gry dydaktyczne
2. TERAPIA RUCHEM
2. TERAPIA RUCHEM
Ćwiczenia ogólnie usprawniające, oddechowe,
Ćwiczenia ogólnie usprawniające, oddechowe,
poranne itp.
poranne itp.
Gry i zabawy ruchowe (połączone mogą być
Gry i zabawy ruchowe (połączone mogą być
również z elementami rytmiki i tańca)
również z elementami rytmiki i tańca)
Nauka czynności życia codziennego:
Nauka czynności życia codziennego:
- trening samoobsługi, np. mycie się, czesanie,
- trening samoobsługi, np. mycie się, czesanie,
ubieranie, przemieszczanie, itp.
ubieranie, przemieszczanie, itp.
- trening kulinarny, np. estetyczne przygotowanie i
- trening kulinarny, np. estetyczne przygotowanie i
spożywanie posiłków, robienie zakupów; nauka
spożywanie posiłków, robienie zakupów; nauka
operowania pieniędzmi, doboru artykułów
operowania pieniędzmi, doboru artykułów
spożyw.,
spożyw.,
kulturalnego zachowania się przy stole
kulturalnego zachowania się przy stole
3. TRENING UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH
3. TRENING UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH
Treningi: nawiązywania relacji, prowadzenia
Treningi: nawiązywania relacji, prowadzenia
rozmowy i podtrzymywania kontaktów,
rozmowy i podtrzymywania kontaktów,
aktywnego słuchania, asertywności,
aktywnego słuchania, asertywności,
rozwiązywania konfliktów
rozwiązywania konfliktów
4. REKREACJA
4. REKREACJA
Silwoterapia (oddziaływanie pięknem przyrody –
Silwoterapia (oddziaływanie pięknem przyrody –
terapia przez spacery po lesie)
terapia przez spacery po lesie)
Wieczorki taneczne
Wieczorki taneczne
Zabawy i gry zespołowe
Zabawy i gry zespołowe
Zwiedzanie – obserwowanie czynności
Zwiedzanie – obserwowanie czynności
wykonywanych przez inne osoby, np. występów
wykonywanych przez inne osoby, np. występów
artystycznych, zawodów sportowych bądź
artystycznych, zawodów sportowych bądź
rezultatów ich pracy, np. oglądanie wystaw
rezultatów ich pracy, np. oglądanie wystaw
Rodzaj terapii zajęciowej:
Rodzaj terapii zajęciowej:
arteterapia
arteterapia
METODA I TECHNIKI TERAPII ZAJĘCIOWEJ
METODA I TECHNIKI TERAPII ZAJĘCIOWEJ
1. RYSUNEK
1. RYSUNEK
Rysowanie kredkami ołówkowymi, świecowymi,
Rysowanie kredkami ołówkowymi, świecowymi,
pastelami, ołówkiem, kredą, węglem
pastelami, ołówkiem, kredą, węglem
2. MALARSTWO
2. MALARSTWO
Malowanie farbami plakatowymi, akwarelą,
Malowanie farbami plakatowymi, akwarelą,
witrażowymi, olejnymi, do szkła, farbami window
witrażowymi, olejnymi, do szkła, farbami window
collors, tuszem kreślarskim
collors, tuszem kreślarskim
3. GRAFIKA
3. GRAFIKA
Gipsoryt
Gipsoryt
Linoryt
Linoryt
Drzeworyt
Drzeworyt
Monotypia
Monotypia
Druk strukturalny
Druk strukturalny
4. RZEŹBA
4. RZEŹBA
Masy plastyczne – masa solna, glina, modelina,
Masy plastyczne – masa solna, glina, modelina,
plastelina, masa papierowa, wosk itp.
plastelina, masa papierowa, wosk itp.
Rzeźbienie w drewnie i innych twardych materiałach
Rzeźbienie w drewnie i innych twardych materiałach
Papiero-plastyka – origami – motywy postaci,
Papiero-plastyka – origami – motywy postaci,
przedmiotów, kwiatów; tworzenie laurek
przedmiotów, kwiatów; tworzenie laurek
5. SZTUKI UŻYTKOWE
5. SZTUKI UŻYTKOWE
Witraż – na okna, drzwi, butelki itp.
Witraż – na okna, drzwi, butelki itp.
Fotografia
Fotografia
Plakat, projekty okładek, opakowania, ulotki
Plakat, projekty okładek, opakowania, ulotki
reklamowe
reklamowe
Collage – wycinanie, wyklejanie, wydzieranie z
Collage – wycinanie, wyklejanie, wydzieranie z
papieru i tworzenie pracy łączonej różnymi
papieru i tworzenie pracy łączonej różnymi
technikami plastycznymi
technikami plastycznymi
6. ZDOBNICTWO I DEKORATORSTWO
6. ZDOBNICTWO I DEKORATORSTWO
Ikebana - układanie kompozycji z suszonych i żywych
Ikebana - układanie kompozycji z suszonych i żywych
kwiatów, roślin, owoców oraz darów natury, np. kory
kwiatów, roślin, owoców oraz darów natury, np. kory
drzewa, szyszek, mchu, muszli, drewna, piór itp.,
drzewa, szyszek, mchu, muszli, drewna, piór itp.,
kompozycje w wazonie, w ramach obrazów, koszykach
kompozycje w wazonie, w ramach obrazów, koszykach
Dekoracje – okolicznościowe, świąteczne, np. stroiki
Dekoracje – okolicznościowe, świąteczne, np. stroiki
Wielkanocne, Bożonarodzeniowe, wycinane ozdoby z
Wielkanocne, Bożonarodzeniowe, wycinane ozdoby z
papieru z okazji świąt i uroczystości
papieru z okazji świąt i uroczystości
Zdobienie różnych przedmiotów, np. ramek
Zdobienie różnych przedmiotów, np. ramek
7. MUZYKOTERAPIA
7. MUZYKOTERAPIA
Muzykoterapia bierna – muzyka aktywizująca,
Muzykoterapia bierna – muzyka aktywizująca,
relaksacyjna, trening relaksacyjny Schultza
relaksacyjna, trening relaksacyjny Schultza
Muzykoterapia czynna – muzykowanie pacjentów
Muzykoterapia czynna – muzykowanie pacjentów
(instrumenty Orffa, gitara i inne), nauka śpiewania
(instrumenty Orffa, gitara i inne), nauka śpiewania
nowych piosenek, śpiewanie utworów znanych i
nowych piosenek, śpiewanie utworów znanych i
lubianych, popularnych ludowych czy biesiadnych
lubianych, popularnych ludowych czy biesiadnych
8. BIBLIOTERAPIA
8. BIBLIOTERAPIA
Czytanie głośne fragmentów lub całości książki /
Czytanie głośne fragmentów lub całości książki /
tekstu przez pacjentów i rozmowa po
tekstu przez pacjentów i rozmowa po
przeczytaniu,
przeczytaniu,
Słuchanie tekstów biblioterapeutycznych
Słuchanie tekstów biblioterapeutycznych
(aktywizujących bądź relaksacyjnych)
(aktywizujących bądź relaksacyjnych)
Poradnictwo biblioteczne – propozycje do
Poradnictwo biblioteczne – propozycje do
samodzielnego czytania i rozmowa po
samodzielnego czytania i rozmowa po
przeczytaniu
przeczytaniu
Wieczory poezji
Wieczory poezji
9. FILMOTERAPIA
9. FILMOTERAPIA
Projekcja filmów i dyskusja po niej
Projekcja filmów i dyskusja po niej
Nagrywanie filmów
Nagrywanie filmów
10. TEATROTERAPIA
10. TEATROTERAPIA
Psychodrama
Psychodrama
Drama
Drama
Pantomima (scenki pantomimiczne)
Pantomima (scenki pantomimiczne)
Oglądanie spektakli
Oglądanie spektakli
11. CHOREOTERAPIA
11. CHOREOTERAPIA
Taniec
Taniec
Ćwiczenia muzyczno-ruchowe
Ćwiczenia muzyczno-ruchowe
Improwizacje ruchowe przy muzyce
Improwizacje ruchowe przy muzyce
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę