Barbara Czyżewska
2012/2013
Część II
Barbara Czyżewska
2012/2013
Część II
Tadeusz Szumlicz; Maciej Żukowski: Systemy
emerytalne w Krajach Unii Europejskiej; Twiger;
Warszawa 2004.
Maciej Żukowski; Reformy emerytalne w Europie;
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu; 2006 r.
Teresa Bińczycka – Majewska; Koordynacja systemów
zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej:
Kantor Wydawniczy Zakamycze 1999 r.
Andrzej Marian Świątkowski; Europejskie prawo
socjalne; Dom Wydawniczy ABC; Warszawa
2000 r.
Polityka Społeczna – Numer specjalny cz. I i II;
Problemy zabezpieczenia emerytalnego w Polsce i
na świecie ; Red. Piotr Chybalski; Warszawa 2011
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i
Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004
r.
w
sprawie
koordynacji
systemów
zabezpieczenia
społecznego,
Dziennik
Urzędowy L 166, 0/04/2004, str. 1-123.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) Nr 987/2009 z dnia 16 września
2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia
(WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego Dziennik
Urzędowy L 284/1, 30.10.2009 r.
http://ec.europa.eu/social-security-coordinat
ion
Opracowania: Komisja Europejska;
Zatrudnienie, sprawy społeczne i włączenie
społeczne; Twoje uprawnienia do
zabezpieczenia społecznego w … (wg nazw
poszczególnych państw członkowskich
UE/EOG i Szwajcarii).
Pierwszy system zabezpieczenia na starość
dotyczył - na początku - dla wybranych grup
pracowników umysłowych. Powstał w 1906 r. i
dotyczył ryzyka starości, inwalidztwa,
wdowieństwa i sieroctwa. Należeli pracownicy
najemni zarabiający co najmniej 600 koron.
Pracownicy ci musieli mieć ukończone lat 18.
Prawo doświadczenia powstawało po opłacaniu
składek przez co najmniej 40 lat. W 1914 roku
wiek emerytalny wynosił:
dla kobiet 65 lat
Dla mężczyzn 70 lat
W 1926 roku ubezpieczenie rozszerzono na wszystkich
pracowników umysłowych i notariuszy . Wiek
emerytalny wynosił:
dla kobiet 60 lat
Dla mężczyzn 65 lat
1938 r. – wprowadzono ustawodawstwo niemieckie,
które swoim zasięgiem objęło również robotników. W
takiej formie ubezpieczenia przetrwały do 1956 r. ,
kiedy to wprowadzono ustawę „scalającą” ustawę o
ubezpieczeniu społecznym. Objęto dodatkowo
ubezpieczeniem pracujących na własny rachunek w
przemyśle oraz twórców i rolników. W 1979 r. –
przedstawicieli wolnych zawodów. Od 1998 r. objęte
są wszystkie grupy pracujące
W 1997 r. zainicjowano program: „Reforma
emerytalna 2000” Reforma dot. gł.
wydłużenia wieku emerytalnego:
wcześniejsza emerytura z 55 do 561/2 dla
kobiet i z 60 lat do 61 1/2 dla mężczyzn.
Zniesiono zakaz łączenia emerytury z
dodatkowym zarobkowaniem. Wprowadzono
preferencje podatkowe dla dodatkowych
dobrowolnych przedsięwzięć.
Publiczny system zabezpieczenia emerytalnego jest
rozwiązaniem przymusowym, bazującym na bieżących
składkach (system repartycyjny) o zdefiniowanym
świadczeniu.
Charakter – ubezpieczeniowy; finansowany ze składek
(deficyt dofinansowywany przez państwo i tak
dofinansowanie przez państwo np. w 2001 r. wyniosło
21,4%).
Wysokość składki – różna ; uzależniona od ubezpieczonej
grupy np. osoby wykonujące wolny zawód płacą składkę
w wysokości 20%, a urzędnicy państwowi w wysokości
11,75% podstawy wymiaru składki. Dopuszcza się
możliwość
opłacania
składki
ponadstandardowej.
Składka dodatkowa uprawnia do drugiej emerytury
Wysokość
świadczenia
uzależniona
od
wielkości
wcześniejszych składek oraz okresu ich opłacania.
Nabycie
prawa
do
emerytury
jest
uwarunkowane osiągnięciem odpowiedniego
wieku oraz okresów ubezpieczenia.
Standardowa emerytura (Altersrente)
Wiek emerytalny to: dla kobiet – 60 lat, dla
mężczyzn – 65 lat.
Począwszy od 2024 do 2033 planuje się stopniowo
zrównać wiek emerytalny kobiet i mężczyzn.
Wymagane
okresy
ubezpieczenia:
- 180 miesięcy w okresie ostatnich 360 miesięcy
kalendarzowych,
-
180
miesięcy
zatrudnienia
w
usługach
(ubezpieczenie jest dobrowolne, bez możliwości
uzupełniania okresów ubezpieczenia).
Wcześniejsza emerytura
O wcześniejszą emeryturę (Vorgezogene Rente) można się
ubiegać po ukończeniu 62 roku życia (dla kobiet i
mężczyzn). W wieku 60 lat mogą się o nią ubiegać osoby
wykonujące ciężką pracę, pod warunkiem że wykonywały
taką pracę przez co najmniej 10 z ostatnich 20 lat i
osiągnęły łącznie 45 lat ubezpieczenia.
Jednocześnie zastosowanie ma pewnie okres przejściowy do
2014 r. - wycofywanie tej formy wcześniejszej emerytury.
Ponadto dwie formy wcześniejszej emerytury są dostępne
wyłącznie dla osób urodzonych w określonych latach, tj.
wcześniejsza emerytura dla osób, które mają bardzo długą
historię ubezpieczenia, lub dla osób, które pracowały w
szczególnie trudnych warunkach.
W przypadku ponownego podjęcia działalności zawodowej
wypłacanie wcześniejszej emerytury zostanie zawieszone.
Emerytura poślizgowa
Jest to szczególna forma wypłaty świadczeń
emerytalnych w Austrii . Przysługuje ona
wtedy, gdy pracownik zatrudniony na
pełnym etacie przechodzi na zatrudnienie w
niepełnym wymiarze czasu pracy. Nabywa
wtedy prawo to emerytury w wysokości 50 –
60 proc. świadczenia, które przysługiwałoby
mu w przypadku całkowitej rezygnacji z
pracy.
Dodatki
Każdemu
pobierającemu
emeryturę
przysługują dwa dodatki w roku (w IV i we
IX)
równe miesięcznej emeryturze.
Rewaloryzacja jest przeprowadzana jeden raz
w roku , a wskaźnik oparty jest na realnym
wzroście płac ogłaszany przez ministra
pracy i spraw społecznych.
Austria
nie
przewiduje
zastosowania
mieszanego
systemu
repartycyjno
–
kapitałowego
w
pierwszym
poziomie
zabezpieczenia
emerytalnego.
Znaczenie
indywidualnych form zabezpieczenia na starość
jest niewielkie ( w 2000 r. – 11% osób wieku
produkcyjnym było objętych zakładowymi
planami
emerytalnymi).
Aktualnie
coraz
bardziej upowszechniają się ubezpieczenia w
prywatnych
funduszach
emerytalnych.
Wysokość świadczeń z takiego ubezpieczenia
zależy od: wysokości opłacanych składek, liczby
miesięcy, za które składki były opłacane i wieku
ubezpieczonego.
Powszechna Kasa Emerytalna powołana
ustawą z dnia 08.05. 1850 r. była podstawą
dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego.
Początek XX w. uważa się za debiut
ubezpieczeń obowiązkowych rozpoczętych
ustawą z 5.06.1911 r. dla górników
następnie robotników (u. z 10.12.1924 r.) i
urzędników (u. z 10.03.1925 r.) Składki
ubezpieczeniowe zasilane przez dotację
państwową były kapitalizowane.
Kryzys finansowy w 1945 r. spowodował
zmianę założeń systemu emerytalnego i
postanowiono metodę kapitalizacji wesprzeć
metodą repartycyjną, uzyskując w efekcie
świadczenie składające się z 3 elementów:
emerytury pochodzącej z kapitalizacji,
dodatku ze środków publicznych i dodatku z
tytułu repartycji.
System mieszany nie przetrwał próby czasu
i ustawą z 29.12.1953 r. zlikwidowano
technikę indywidualnej kapitalizacji na rzecz
repartycji. Kolejne reformy trwały .
Na mocy ustawy z dnia 26.07.1996 r.
zrównano
wiek
emerytalny
kobiet
i
mężczyzn ustalając 65 lat.
Belgijski system zabezpieczenia emerytalnego
składa się z trzech niezależnych warstw:
I. Podstawowy - funkcjonujący pod nadzorem
państwa;
Uzupełnieniem są:
II.
Zakładowe
plany
emerytalne,
organizowane z inicjatywy indywidualnego
pracodawcy lub grupy pracodawców.
III. Polega na indywidualnym zabezpieczeniu
opartym na świadomości i możliwościach
finansowych przyszłego emeryta (szacuje się,
że ponad 44 % społeczeństwa korzysta z tej
formy; w tym ulg podatkowych).
Emerytury dzielą się na rodzinne i dla osób
samotnych. Funkcjonują także systemy
emerytalne dla osób owdowiałych oraz dla
małżonków
żyjących
w
separacji
lub
rozwiedzionych. Działa też system dla
pracowników sezonowych. Odrębne systemy
emerytalne mają też górnicy, marynarze,
piloci i dziennikarze. Kwota emerytury zależy
od systemu emerytalnego, którym objęta
jest dany pracujący.
W ramach I publicznej warstwy istnieją
cztery systemy emerytalne:
- dla pracowników,
- dla osób pracujących na własny rachunek,
- dla pracowników sektora publicznego,
- dla byłych pracowników zatrudnionych w
koloniach lub w państwach spoza UE.
Wiek emerytalny:
dla kobiet – 64 lata (do 1 stycznia 2006 r. wynosił
62 lata, od 1 stycznia 2009 r. wynosi 65 lat), dla
mężczyzn – 65 lat i staż zawodowy - 45 lat
(również
od
2009
r.)
.
Możliwe jest przejście na wcześniejszą emeryturę
po ukończeniu 60 roku życia, przy wymaganym
stażu pracy. Coraz więcej pracodawców zawiera
umowy ubezpieczeń grupowych z komercyjnymi
firmami ubezpieczeniowymi. Umowy takie mogą
obejmować uzupełniające płatności emerytalne.
Uzupełniające emerytury wypłacają też fundusze
ubezpieczeń społecznych
Zasadniczo wszystkie osoby, które pracowały w Belgii
na podstawie umowy o pracę są objęte
ubezpieczeniem z tytułu podeszłego wieku. Specjalne
zasady stosuje się wobec pracowników pomocy
domowej pracujących w niepełnym wymiarze godzin.
Pracownicy najemni nabywają prawo do przejścia na
wcześniejszą emeryturę w wieku 60 lat, o ile posiadają
35-letni staż pracy.
Zwykły wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn wynosi
65 lat. Wyjątek od tej zasady stanowią górnicy,
marynarze i członkowie załóg samolotów
lotnictwa cywilnego, którzy mogą przechodzić na
emeryturę wcześniej.
Emerytura wynosi maksymalnie 60% średniego
wynagrodzenia ze wszystkich lat pracy, a
75% jeżeli na utrzymaniu zainteresowanej osoby
pozostaje współmałżonek.
Gwarantowana minimalna emerytura za pełną
karierę to 15 676,44 EUR (gospodarstwo
domowe) bądź 12 545,10 EUR (osoba samotna)
rocznie i jest obliczana proporcjonalnie, jeśli
liczba lat pracy odpowiadała co najmniej dwóm
trzecim pełnej kariery zawodowej.
Od 01.2000 r. wdrażany jest program trójfilarowej
reformy:
-
Powszechny obowiązkowy, repartycyjny
-
Powszechny obowiązkowy kapitałowy –
pracownicze programy emerytalne (branżowe
fundusze zaczęły działać od 2000 r., powszechne
od 2002 r. ( dla pracujących ur. po 1960 r.)
-
Dodatkowe zabezpieczenie kapitałowe. W ramach
prywatnych funduszy emerytalnych. Składki
płacone przez pracowników i pracodawców.
Trzeci
filar
obejmuje
dobrowolne
ubezpieczenie
emerytalno-rentowe,
w
ramach którego wprowadzono również
systemy zawodowe.
Systemy drugiego i trzeciego filaru są
zarządzane
przez
prywatne
firmy
ubezpieczeniowe pod nadzorem komisji
nadzoru
finansowego
(Комисия
за
финансов надзор).
System zabezpieczenia społecznego jest
finansowany ze składek na ubezpieczenie
publiczne
odprowadzanych
przez
pracodawców, pracowników najemnych,
osoby prowadzące działalność na własny
rachunek oraz częściowo z budżetu
państwa.
O państwową emeryturę można wystąpić po
osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego
oraz
zgromadzeniu
określonej
liczby
lat
ubezpieczenia:
mężczyźni są uprawnieni do emerytury po
skończeniu 63 lat i zgromadzeniu 37 lat
ubezpieczenia;
kobiety są uprawnione do emerytury po
skończeniu 60 lat i zgromadzeniu 34 lat
ubezpieczenia;
osoby, które nie zgromadziły wystarczających
okresów ubezpieczenia, są uprawnione do
emerytury po skończeniu 65 lat, jeżeli osiągnęły
15 lat ubezpieczenia.
Od dnia 31 grudnia 2011 r. wymagany okres
ubezpieczenia będzie zwiększany o 4 miesiące
na każdy rok kalendarzowy aż do osiągnięcia 40
lat dla mężczyzn i 37 lat dla kobiet.
Od dnia 31 grudnia 2020 r. wiek emerytalny
będzie zwiększany o 6 miesięcy na każdy rok
kalendarzowy aż do osiągnięcia 63 lat dla
kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Od tego samego
dnia również wiek emerytalny dla osób, które nie
zgromadziły wymaganego okresu ubezpieczenia,
zacznie się zwiększać o 6 miesięcy na każdy rok
kalendarzowy aż do osiągnięcia 67 lat.
Emerytura
socjalna
może
zostać
przyznana osobom w wieku 70 lat, których
roczny dochód na członka rodziny jest
niższy
od
gwarantowanego
dochodu
minimalnego (np. 33 EUR, w 2010 r.).
Jest specjalnym rodzajem emerytury ze
względu
na
niewystarczający
okres
ubezpieczenia, wypłacana z budżetu
państwa.
Początki cypryjskiego systemu emerytalnego
odnoszą się do roku 1956, kiedy to Cypr, jako
brytyjska kolonia, został zaimplementowany w
zasady Beveridge’a .
Reforma z roku 1964 wprowadziła obowiązkowe
ubezpieczenia emerytalne dla wszystkich osób
pracujących w pełnym wymiarze czasu pracy
oraz osób samozatrudniających się.
Kolejna z 6 października 1980 roku
uregulowała kompleksowo opłacanie składek
emerytalnych przez wszystkie osoby pracujące
lub samozatrudniające.
W listopadzie 2006 roku wprowadzono prawną
możliwość funkcjonowania (od stycznia 2007
roku) dobrowolnych funduszy emerytalnych,
inwestujących na rynkach kapitałowych.
Cypryjski system emerytalny składa się z
dwóch filarów publicznych:
1) społecznego systemu emerytalnego oraz
2) obowiązkowego ubezpieczeniowego
systemu emerytalnego oraz
trzeciego dobrowolnego funduszu
przezornościowego ( finansowany ze składek
płaconych przez pracodawców i pracowników).
Społeczny system emerytalny obejmuje
wszystkie osoby, które ukończyły 65 lat i
nie mają prawa do emerytury z innych
źródeł.
Warunkiem uzyskania prawa do renty
socjalnej
jest zamieszkiwanie na terenie Cypru przez
20 lat po ukończeniu 40 roku życia lub przez
35 lat po ukończeniu 18 roku życia.
Obowiązkowy system ubezpieczenia społecznego
dotyczy wszystkich osób wykonujących na
Cyprze pracę zarobkową jako pracownicy
najemni lub jako osoby prowadzące działalność
na
własny
rachunek.
Do
dobrowolnego
ubezpieczenia
mogą
przystąpić osoby, które pragną kontynuować
ubezpieczenie
po
zakończeniu
pewnego
ustalonego
okresu
ubezpieczenia
obowiązkowego lub osoby wykonujące za granicą
działalność na rzecz pracodawców cypryjskich.
Wiek
emerytalny
ustalono
na
65
lat.
W pewnych szczególnych warunkach osoba może być
uprawniona do emerytury po ukończeniu 63 roku życia.
Dla górników wiek emerytalny wynosi 63 lata. Górnicy,
którzy pracowali co najmniej pięć lat w kopalni, mają
prawo do emerytury o jeden miesiąc wcześniej niż
normalny wiek emerytalny za każdy pięciomiesięczny
okres pracy w kopalni, pod warunkiem że przestali
wykonywać tę pracę; nie mogą jednak otrzymać
emerytury przed ukończeniem 58. roku życia.
W
pozostałych
przypadkach
prawodawstwo
nie
przewiduje wcześniejszych emerytur.
Do przyznania emerytury niezbędne jest wykazanie
wymaganego
okresu
ubezpieczenia
społecznego
(podstawowy wiek – ubezpieczenie przez okres 520
tygodni.)
Każda osoba uprawniona do emerytury
może ubiegać się o odroczenie terminu
wypłaty
świadczenia
do
momentu
ukończenia 68 roku życia. W takim
przypadku wysokość emerytury zwiększa się
o
0,5%
za
każdy
miesiąc
przepracowany
w
okresie
między
miesiącem odroczenia terminu wypłaty
a miesiącem, w którym rozpocznie się
wypłacanie emerytury.
Początki czeskiego systemu emerytalnego
sięgają czasów monarchii Habsburgów i
stanowiły kontynuację systemu opartego na
wzorcu bismarckowskim. Z 1888 r. pochodzi
pierwsza regulacja prawna w zakresie
świadczeń z tytułu starości. W roku 1906
wydana została ustawa dotycząca emerytur
dla pracowników umysłowych . W 1924 r.
objęto ubezpieczeniem robotników. Te cztery
grupy zawodowe i ich pracodawcy płacili
solidarnie składki ubezpieczeniowe, a przejście
na emeryturę było możliwe po osiągnięciu 65
roku życia.
(źródło: Dr Jarosław Poterał ; Systemy emerytalne w Europie, Instytut Przedsiębiorczości; Państwowa Wyższa
Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży s. 254; http://www.univ.rzeszow.pl/pliki/Zeszyt14/20)
W roku 1948 wprowadzono upaństwowienie
systemu emerytalnego. W roku 1956 obniżono
wiek emerytalny mężczyzn do 60 lat a kobiet do
55 lat.
Od 1990 r. rozpoczęto reformowanie systemu.
W
roku
1994
wprowadzono
możliwość
dobrowolnego
odkładania
pieniędzy
na
dodatkową emeryturę od roku 1996.
W roku 1995 wprowadzono nową ustawę
emerytalną, dotyczącą systemu podstawowego.
(źródło: Dr Jarosław Poterał ; Systemy emerytalne w Europie, Instytut Przedsiębiorczości;
Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży s. 254;
http://www.univ.rzeszow.pl/pliki/Zeszyt14/20)
Na podstawie prawa z roku 1994 w roku 1996
powstały
44
fundusze
emerytalne,
oferujące
możliwość dobrowolnego gromadzenia środków na
emeryturę Wtedy też składka emerytalna w systemie
podstawowym zaczęła być traktowana jak specjalny
dochód państwa, ewidencjonowany na specjalnym
rachunku budżetowym. Od roku 1997 zmniejszono
liczbę okresów nieskładkowych, zaliczanych do stażu
emerytalnego
W roku 1999 wprowadzono system ograniczonych ulg
podatkowych od opłacanych składek, kierowanych do
dobrowolnych funduszy emerytalnych. Od roku 2001
zawężono możliwość wcześniejszego przechodzenia
na emeryturę.
(źródło: Dr Jarosław Poterał ; Systemy emerytalne w Europie, Instytut Przedsiębiorczości;
Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży s. 254;
http://www.univ.rzeszow.pl/pliki/Zeszyt14/20)
W roku 2002 na rynku obecnych było tylko 11 funduszy
emerytalnych, oferujących możliwość dobrowolnego
gromadzenia środków na emeryturę.
W roku 2003 wprowadzono parametryczne reformy systemu
emerytalnego ( weszły w życie w 2004 r.). Reformy te dotyczyły:
· znaczącego obniżenia okresów nieskładkowych zaliczanych do
emerytury w zakresie edukacji na poziomie wyższym,
· eliminacji możliwości wcześniejszego przechodzenia na
emeryturę,
· stopniowego podnoszenia wieku emerytalnego do poziomu 63
lat dla obydwu płci,
· podwyższenia wysokości składki emerytalnej z poziomu 26% do
poziomu 28%
Czeski system emerytalny składa się z dwóch
elementów, którymi są: 1) system obowiązkowy,
oparty na zasadach repartycyjnych ( pay-as-you-
go) oraz
2) system dobrowolny, stanowiący w
porównaniach międzynarodowych analog
trzeciego filara.
W czeskiej rzeczywistości brakuje obowiązkowego
elementu systemowego, inwestującego
gromadzone zasoby na rynkach kapitałowych.
Wymagany jest minimalny okres ubezpieczenia wynoszący 17 lat w
przypadku, w którym wnioskodawca osiągnął ustawowy wiek
emerytalny dla mężczyzn plus pięć lat. Aby otrzymać emeryturę w
wieku ustawowym, należy wykazać minimalny okres ubezpieczenia
wynoszący 27 lat.
Wiek emerytalny jest różny dla mężczyzn i kobiet.
Mężczyźni mogą ubiegać się o emeryturę w wieku 62 lat i czterech
miesięcy, podczas gdy wiek emerytalny kobiet zależy od liczby
wychowywanych dzieci:
brak dzieci: 60 lat i osiem miesięcy;
jedno dziecko: 59 lat i osiem miesięcy;
dwoje dzieci: 58 lat i osiem miesięcy;
troje lub czworo dzieci: 57 lat i osiem miesięcy;
co najmniej pięcioro dzieci: 56 lat i osiem miesięcy.
Wiek emerytalny będzie stopniowo zwiększany co roku o dwa miesiące
dla mężczyzn i o cztery miesiące dla kobiet, aż wyniesie 65 lat w
przypadku mężczyzn i kobiet mających jedno dziecko lub
bezdzietnych oraz od 62 do 64 lat w przypadku kobiet
mających co najmniej dwoje dzieci.
Rok 1891 – wprowadzenie publicznego systemu
emerytalnego.
Był
to
pierwszy
system
bezskładkowy,
finansowany
z
funduszów
podatkowych. Uprawnionymi – wszystkie osoby
pow. 60 roku życia, które nie posiadały innych
źródeł utrzymania.
Rok 1956 r. – przekształcenie systemu
emerytalnego
w
system
emerytur
zaopatrzeniowych - emerytury ludowe.
Rok 1964 r. – wprowadzenie publicznego
systemu
emerytur
uzupełniających
uzależnionych od zarobków
1990 r. – dodatkowe ubezpieczenia emerytalne
poprzez - zakładowe plany emerytalne .
Poziom pierwszy:
Publiczny system emerytur;
Publiczny system emerytur uzupełniających uzależnionych od
uprzednich zarobków (ATP;)
Publiczny system specjalnych emerytur uzupełniających (SP);
Publiczny system emerytur uzupełniających dla osób
otrzymujących rentę antycypacyjną (SAP).
-
Poziom drugi:
Zakładowe programy emerytalne (systemy o zdefiniowanej
składce);
System emerytalny dla pracowników sektora publicznego.
-
Poziom trzeci:
Indywidualne plany emerytalne
Wszyscy obywatele duńscy mieszkający w
Danii mają prawo do wcześniejszej emerytury w
razie inwalidztwa przed ukończeniem 65 roku
życia. Ten system emerytalno-rentowy (renty
socjalne) prowadzą władze lokalne.
Wszystkie osoby zamieszkałe w Danii mają
zasadniczo prawo do standardowej emerytury
(emerytura państwowa) (folkepension) po
ukończeniu 65. roku życia.
W przypadku osób, których sześćdziesiąte
urodziny wypadają przed dniem 1 lipca 1999 r.,
wiek emerytalny wynosi 67 lat .
Aby móc otrzymać emeryturę, ubezpieczony
musi mieszkać w Danii przez co najmniej trzy
lata między 15 a 65 (67) rokiem życia. Prawo
do pełnej emerytury państwowej nabywane
jest po 40 latach zamieszkania w Danii między
15 a 65 (67) rokiem życia.
Krótszy okres zamieszkania daje prawo do
emerytury częściowej wynoszącej 1/40 pełnego
wymiaru emerytury za każdy rok zamieszkania
w Danii między 15 a 65 (67) rokiem życia.
Od 01.07.2004 r. obniżono wiek
emerytalny z 67 do 65 lat
Emerytura uzupełniająca
Wszyscy pracownicy najemni w wieku
powyżej 16 lat, zatrudnieni w Danii, objęci
są
systemem ATP, jeżeli pracują co najmniej
dziewięć godzin tygodniowo.
W roku 1924 wprowadzono system emerytalny.
Wiek emerytalny został określony na 60 lat dla
mężczyzn i 55 lat dla kobiet. Model sowiecki,
obowiązujący w późniejszych latach w Estonii,
opierał się na rozwiązaniu bismarckowskim ze
specyfiką, polegającą na tym, że emerytury były
finansowane
z
budżetu
ogólnego.
W roku 1990 miało miejsce finansowe
wyodrębnienie
wypłacania
świadczeń
emerytalnych z budżetu centralnego.
Kolejna regulacja z roku 1991 wydzieliła estoński
system emerytalny z systemu sowieckiego.
( źródło: Dr Jarosław Poteraj:
uenchen.de/32136/1/MPRA)
Od roku 1994 wiek emerytalny zaczął być podnoszony do
docelowego poziomu 63 lat dla obydwu płci.
Zasadnicza reforma systemu emerytalnego, która weszła w
życie z początkiem roku 1999, miała miejsce w roku 1998.
Finansowanie emerytur z I filara realizowane było nadal
poprzez
podatek
socjalny.
Wprowadzono
możliwość
dobrowolnego
gromadzenia środków na emeryturę w funduszach emerytalnych
– III filar. 1 kwietnia 1999 roku zarejestrował się pierwszy
dobrowolny fundusz emerytalny. 4 maja 2002 roku
zarejestrowały się wszystkie działające na rynku estońskim
obowiązkowe fundusze emerytalne, a od 1 lipca 2002 roku
formalnie rozpoczęło się funkcjonowanie obowiązkowego II
filara
systemu
emerytalnego,
jako
dodatku
do
państwowego ubezpieczenia emerytalnego.
W roku 2004 wprowadzono ewidencjonowanie środków w
I filarze na indywidualnych rachunkach
( źródło: Dr Jarosław Poteraj:
uenchen.de/32136/1/MPRA)
Estoński system emerytalny składa się z trzech
filarów:
1) podstawowego, obowiązkowego schematu
emerytalnego, działającego na zasadach pay-
as-you - go i stanowiącego I filar,
2) dodatkowego schematu emerytalnego,
dobrowolnego dla osób urodzonych przed rokiem
1983, a obowiązkowego dla urodzonych od
1983 roku, stanowiącego II filar oraz
3) dodatkowego dobrowolnego schematu
emerytalnego, stanowiącego III filar
( źródło: Dr Jarosław Poteraj:
uenchen.de/32136/1/MPRA)
Pierwszy filar
System państwowych ubezpieczeń emerytalnych jest
dwupoziomowy:
I. Emerytura związana ze stażem pracy.
Uprawnione do tej emerytury są osoby ubezpieczone, które
osiągnęły co najmniej 15 lat stażu pracy przyznającego
prawo do emerytury w Estonii. Wiek emerytalny wynosi 63
lata dla mężczyzn oraz 61,5 roku dla kobiet (na dzień 1
stycznia 2011 r.). Do 2016 r. wiek emerytalny zostanie
zrównany do 63 lat dla obu płci przez stopniowe
zwiększanie wieku emerytalnego kobiet.
II. Zryczałtowana emerytura państwowa
wypłacana jest każdemu mieszkańcowi kraju, który
osiągnął wiek 63 lat, mieszkał w Estonii na co najmniej pięć
lat przed złożeniem wniosku o emeryturę, ale nie osiągnął
15 lat stażu pracy przyznającego prawo do emerytury w
Estonii.
Emerytura składa się z trzech kumulacyjnych
elementów:
zryczałtowanej kwoty bazowej odpowiadającej
elementowi
solidarnościowemu
systemu
(obecnie wynosząca 114,65 EUR);
długości stażu pracy odnoszącego się do
okresów pracy przed dniem 31 grudnia
1998 r.;
ubezpieczenia emerytalnego odnoszącego się
do okresów pracy przypadających po
dniu 1 stycznia 1999 r.
Drugi filar
Opłacanie składek drugiego filaru jest obowiązkowe
dla osób urodzonych po 1983 r. Dla
wszystkich pozostałych pracowników najemnych
uczestnictwo w tym systemie jest
fakultatywne.
Trzeci filar
Udział w dodatkowych dobrowolnych systemach
emerytalnych trzeciego filaru może
przyjmować dwie formy: polisy ubezpieczenia
emerytalnego oferowane przez uznane
prywatne towarzystwa ubezpieczeń na życie lub
fundusze emerytalne prowadzone przez
prywatnych zarządców funduszy.
1937r. – pierwsza Narodowa Ustawa Emerytalna.
Wypłata pierwszych emerytur nastąpiła w 1949 r.
08.06.1956r.
–
ustawa
o
emeryturach
podstawowych.
01.07.1962 r. wejście w życie ustawy o
emeryturach uzupełniających (E uzależnione od
zarobków). Następnie rozbudowywany podsystem
emerytur uzupełniających obejmujący poszczególne
grupy pracujących. W efekcie powstały podsystem
emerytur ma mieszany, publiczno – prawny
charakter.
W
podsystemie
tym,
pomimo
obowiązkowości, państwo nie jest odpowiedzialne
za wypłacalność funduszy emerytalnych.
W 2005 r. - szereg istotnych zmian
emerytalnych:
*
Uwzględnienie przy ustalaniu wysokości
emerytury
całego
przebytego
okresu
składkowego, (a nie tylko 10 ostatnich lat z
kariery zawodowej)
Wcielenie elastycznego wieku przejścia na
emeryturę – od 63 do 68 roku życia,
* Uwzględnienia podczas obliczania emerytury
średniego dalszego trwania życia
.
System emerytalny jest oparty przede
wszystkim na publicznym pierwszym filarze.
Jest on podzielony na dwa elementy: pierwszy
(rządowy) jest finansowy z podatków i składek
wszystkich obywateli, zaś drugi (uzależniony od
wysokości dochodów – TyEL) jest finansowy
przez składki wpłacane przez pracodawców i
pracowników.
Drugi poziom tworzą emerytury dobrowolne
oparte na zakładzie pracy - stanowi
uzupełnienie pierwszego.
Trzeci poziom to emerytury indywidualne -
dobrowolny system dodatkowego oszczędzania
na emeryturę za pośrednictwem produktów
towarzystw ubezpieczeniowych
W Finlandii ustawowy system emerytalny
obejmuje emeryturę pracowniczą i emeryturę
krajową (emerytura państwowa i emerytura
gwarantowana).
Kryterium przyznawania emerytury krajowej
jest zamieszkanie w Finlandii. Emerytura ta
ma
na celu zapewnienie dochodu minimalnego
emerytom, którzy nie otrzymują innej renty lub
którzy
wypracowali
sobie
bardzo
niską
emeryturę.
Łącznie te dwa rodzaje emerytur składają się
na pełną emeryturę ustawową.
W Finlandii, część dotycząca systemów
dobrowolnych emerytur uzupełniających
jest dosyć ograniczona, gdyż wszyscy
pracownicy najemni i niezależni podlegają
systemowi emerytalnemu.
W
sektorze
prywatnym
emeryturami
uzależnionymi od dochodów zarządza 35
funduszy emerytalnych. Jeżeli osoba była objęta
kilkoma różnymi przepisami emerytalnymi (tj.
należała do różnych funduszy emerytalnych),
całą emeryturę przyznaje i wypłaca ostatni
fundusz emerytalny
W Finlandii wiek emerytalny wynosi
63 lata (elastyczny 63-68), ale trwa
debata nad wydłużeniem go do 65 lat.
Istotne
jest
przychylność
społeczeństwa, bowiem prawie dwie
trzecie
fińskiego
społeczeństwa
akceptuje te plany (jak pokazuje
styczniowy sondaż opinii publicznej -
2012 r. - 61 proc. społeczeństwa je
akceptuje).
04.09.1945 r. –powstanie powszechnego systemu
1956 r. – utworzenie Krajowego Funduszu
Solidarnościowego.
Wprowadzono
minimum
emerytalne dla każdej osoby wieku pow. 65 r. ż.
1982 r. – obniżenie wieku emerytalnego do 60
lat;
2003
r.
–
zasadnicza
reforma
systemu
emerytalnego
m.in.
poprzez
wprowadzenie
indywidualnych
planów
oszczędności
emerytalnych.
10 XI 2010 r. - ustawa konstytuująca system
emerytalny
Francuski system zabezpieczenia społecznego składa się z pięciu
głównych elementów (w tym z 35 różnych podsystemów):
- systemu powszechnego, obejmującego większość pracowników
najemnych sektora prywatnego i usług oraz inne kategorie osób
(studentów, beneficjentów niektórych świadczeń, osoby zamieszkujące
we Francji), które przystąpiły do niego wraz z biegiem lat;
- specjalnych systemów pracowniczych, przy czym niektóre z nich
obejmują wszystkie rodzaje ubezpieczeń, a niektóre tylko ubezpieczenie
emerytalne (w takich przypadkach obywatele są objęci pozostałymi
rodzajami ubezpieczeń w ramach systemu powszechnego);
- systemu rolnego, obejmującego wszystkie rodzaje ubezpieczeń, ale
podzielonego na dwie odrębne grupy: właścicieli gospodarstw i
pracowników rolnych;
- systemów dla osób prowadzących działalność na własny rachunek
poza sektorem rolniczym: trzy osobne systemy ubezpieczenia
emerytalnego (rzemieślnicy, handlowcy i przemysłowcy, jak i wolne
zawody);
- systemów ubezpieczeń od utraty pracy i obowiązkowych
uzupełniających systemów emerytalnych.
System umożliwia jednoczesne pobieranie
świadczeń emerytalnych z kilku ww. źródeł.
System emerytalny stanowią składowe głównej i
dodatkowej warstwy emerytalnej (reforma w
2003 r.) obie finansowane na zasadach
repartycji.
Kwota świadczenia może zostać podwyższona,
jeżeli przyszły emeryt zdecydował się na
wykupienie
uzupełniającej
polisy
ubezpieczeniowej (ubezpieczenie wzajemne lub
prywatne).
Ubezpieczeniem emerytalnym objęte są osoby zatrudnione
w sektorze prywatnym, które pobierają podstawowe
świadczenie w ramach systemu powszechnego lub systemu
rolniczego oraz świadczenie uzupełniające. Przystąpienie do
systemu uzupełniającego jest obowiązkowe. Osoby
prowadzące działalność na własny rachunek również
korzystają z obowiązkowych systemów podstawowych i
uzupełniających. Emerytury podstawowe wypłacane w
ramach
systemów
dla
rzemieślników,
detalistów
i
producentów oraz dla rolników odpowiadają emeryturom
wypłacanym w ramach systemu powszechnego.
W celu uzyskania pełnej emerytury należy osiągnąć
minimalny okres ubezpieczenia i spełnić warunek dotyczący
wieku: ten ostatni zwiększa się stopniowo z 60 do 62 lat (w
2018 r.) oraz, jeżeli warunek dotyczący okresu
ubezpieczenia nie jest spełniony, z 65 do 67 lat (w 2023
r.). Kryterium związane z opłacaniem składek w 2012 r.
wynosiło 164 kwartały.
1934
–
pierwsza
ustawa
o
ubezpieczeniach emerytalnych;
1951 r., 1981 r., 1990 r., 1992 i 1996 r.
– kolejne regulacje prawne;
1998
r.
–
stworzenie
systemu
bazowego dla rolników.
Konstrukcja systemu:
I poziom – obowiązkowy - publiczny system
emerytalny ( emerytura bazowa i emerytura
uzupełniająca) - zapewniany przez pięć funduszy
ubezpieczeń - system repartycyjny ; finansowany na
zasadzie trójstronnego współudziału (pracownik,
pracodawca i państwo)
II poziom – dobrowolny - zakładowe programy
emerytalne - zapewniany przez dziewięć funduszy
ubezpieczeń - system kapitałowy
III poziom – dobrowolny - indywidualne plany
emerytalne - zapewniany przez liczne prywatne
firmy ubezpieczeniowe - system kapitałowy
Aby nabyć prawo do emerytury, należy osiągnąć
określony wiek i przepracować określoną liczbę dni.
Główne warunki uzyskania pełnej emerytury są
następujące:
co najmniej 4 500 dni ubezpieczenia do 65 roku
życia (60 w przypadku kobiet); w przypadku
rejestracji w IKA-ETAM po dniu 1 stycznia 1993 r.
wiek emerytalny wynosi 65 lat zarówno dla
mężczyzn, jak i dla kobiet;
w przypadku rejestracji przed dniem 31 grudnia
1992 r. – co najmniej 10 000 dni ubezpieczenia do
62. roku życia (57 w przypadku kobiet);
Możliwe jest nabycie prawa do emerytury
wcześniejszej .
1919 r. – pierwszy program zabezpieczenia;
1939 – 1958 – polityka społeczna była
zmarginalizowana;
1967
r.
–
wprowadzono
Podstawy
Bezpieczeństwa Socjalnego
1988
r.
–
ustawa
o
funduszach
emerytalnych
umożliwiła
stworzenie
uzupełniającego systemu kapitałowego
20.06.1994
r.
–
ustawa
regulująca
zabezpieczenie emerytalne
1997 r. – zmiany w systemie emerytalnym
Hiszpański system emerytalny składa się z trzech poziomów:
I – bazowy – obowiązkowy - publiczny występujący w formie
ubezpieczeniowej i zaopatrzeniowej. Pierwsza forma jest powiązana z
opłacaniem składek i ma charakter repartycyjny, tzn. że wpłacone w
danym czasie składki są na bieżąco wypłacane obecnym emerytom.
Forma zaopatrzeniowa systemu zapewnia emerytury osobom powyżej
65 roku życia, którym nie przysługuje świadczenie z systemu
emerytalnego. Są one wówczas finansowane z podatków
II uzupełniający – kapitałowy , na który składają się zakładowe plany
emerytalne, stowarzyszeniowe plany emerytalne i indywidualne plany
emerytalne.
III uzupełniający – dobrowolny - możliwość zawarcia specjalnych
dobrowolnych umów na świadczenia w ramach zabezpieczenia
społecznego w celu utrzymania, lub w określonych przypadkach
rozszerzenia, prawa do świadczeń zabezpieczenia społecznego.
Nie ma poparcia społecznego na zmiany w zakresie prywatyzacji
zabezpieczenia (najważniejsze zmiany systemowe wciąż są
nierozstrzygnięte) .
Hiszpański system zabezpieczenia społecznego składa się
z dwóch rodzajów systemów składkowych:
systemu powszechnego, który obejmuje wszystkich
zatrudnionych nieobjętych systemami specjalnymi, a
także niektóre kategorie urzędników służby cywilnej;
oraz
pięciu systemów specjalnych dla pracowników
sektora rolniczego, osób prowadzących działalność na
własny rachunek, pracowników gospodarstw domowych,
górników zatrudnionych w kopalniach węgla oraz
pracowników sektora morskiego (marynarzy i rybaków).
Osoby uczące się są objęte specjalnym planem ochrony
(ubezpieczenie szkolne). Istnieje również specjalny
system składkowy dla urzędników służby cywilnej.
Wprowadzenie zmian od 2013 do 2027
roku. Hiszpanie zaczną przechodzić na
emeryturę w wieku 67 lat. Przez
pierwsze sześć lat wiek emerytalny będzie
wydłużał się o miesiąc w ciągu roku licząc, a
w następnych latach o dwa miesiące
Na wcześniejszą emeryturę będzie
można przejść w wieku 63 lat po 33 latach
pracy; po zmianie wiek 65 lat i
opłacanie składek przez lat:38,5 .
1913 r. –ustawa dot. inwalidztwa i starości.
1919 r.- ustawa o powszechnych
dobrowolnych ubezpieczeniach.
1922 r. – emerytury dla sektora administracji
państwowej
1929 r. – ustawa o urzędnikach państwowych
1947 r. – ustawa tymczasowa o
powszechnych emeryturach (niski poziom)
01.01.1957 r. – zaczęła funkcjonować ustawa
o powszechnych emeryturach (funkcjonuje
do dziś)
3 poziomy;
I segment (bazowy) – publiczny – obowiązkowy -
system repartycyjny
II segment – emerytury dodatkowe –
finansowanie metodą kapitałową – prywatny
-obowiązkowy - oferowany przez pracodawcę
(programy zakładowe lub branżowe w ramach
funduszu emerytalnego lub zakładu
ubezpieczeniowego)
III poziom – dobrowolny – forma dodatkowych
emerytur - (indywidualne plany emerytalne) -
wykupionych w zakładzie ubezpieczeniowym ,
towarzystwach emerytalnych. Forma ta objęta
jest zachętami podatkowymi.
Emerytura przysługuje wszystkim mężczyznom i kobietom
po ukończeniu 65 lat – jedyny warunek.
Okres holenderskiej emerytury rozpoczyna się począwszy od
pierwszego dnia miesiąca, w którym dana osoba kończy 65
lat. Nie istnieje pojęcie minimalnego okresu ubezpieczenia,
jednak , aby otrzymać emeryturę bazową należy
przystąpić do systemu najpóźniej na 1 rok przed
ukończeniem 65 lat. Pracownik ubezpieczony przez 50
lat ma prawo do pełnej emerytury. System nie
przewiduje emerytur wcześniejszych, odroczonych lub
częściowych. Będąc na emeryturze bez przeszkód można
uzyskiwać dochody z różnych źródeł.
W wielu holenderskich firmach istnieją pracownicze
programy emerytalne. Wniosek o tę emeryturę składa się
odrębnie, w swoim funduszu emerytalnym w Holandii,
jednak wysokość tego świadczenia zależy od uzyskiwanych
zarobków i długości okresów składkowych.
1993 r. – ustawa o ubezpieczeniach
społecznych.
1996 r. –zapoczątkowano Narodową
Inicjatywę Polityki Emerytalnej, której celem
było wykreowanie w pełni funkcjonalnego,
elastycznego systemu emerytalnego.
2002 r. – nowelizacja ustawy emerytalnej i
ustanowienie Narodowego Funduszu Rezerw
Emerytalnych.
Dwa poziomy;
I bazowy – obligatoryjny, system repartycyjny oparty na :
-
emeryturze pracowniczej;
-
emeryturze składkowej;
-
emeryturze nieskładkowej.
II dodatkowy - dobrowolny- kapitałowy lub oparty na zasadzie
repartycyjnej w formie;
-
programów emerytalnych sektora państwowego opartej na
zasadzie repartycyjnej. Są one programami określonych
świadczeń. ;
-
zawodowych programów emerytalnych ustanowionych przez
prywatnych pracodawców dla pracowników;
-
osobistych emerytur organizowanych indywidualnie, gł. przez
osoby pracujące na własny rachunek. Składki są objęte ulgą
podatkową. Mogą też przystąpić osoby uczestniczące w
zawodowych programach emerytalnych.
-
W ustawodawstwie irlandzkim nie wyróżnia
się specjalnego systemu zabezpieczenia
społecznego dla poszczególnych kategorii
osób
pracujących.
Wszyscy
pracownicy
najemni oraz osoby prowadzące działalność na
własny rachunek są ubezpieczeni w tym samym
powszechnym
systemie
ubezpieczeń
społecznych. Zasadniczo wszyscy pracownicy
najemni oraz osoby prowadzące działalność na
własny rachunek powyżej 16. roku życia, którzy
nie osiągnęli wieku emerytalnego (66 lat), są
objęci ubezpieczeniem.
Emerytura państwowa (pomostowa) -
Emerytura pracownicza – dla tych , którzy odejdą
z pracy w wieku 65 lat ( 65-66 lat), które
przestały pracować w pełnym wymiarze czasu
pracy i które spełniają warunki opłacania składek.
-
Emerytura państwowa (składkowa) -
wypłacana w wieku 66 lat po udowodnieniu
odpowiedniego okresu składkowego;
-
Emerytura państwowa (nieskładkowa) –
oparta na ocenie dochodów , pod warunkiem, że
mieszkają na stałe w Irlandii i nie mają
uprawnień do emerytury składkowej.
-
1 stycznia 1995 roku –wejście w życie
ustawy
-
Od 2004 roku system emerytalny został
rozszerzony o dobrowolny drugi filar
-
I filar bazowy – obowiązkowy- państwowy
-
II filar uzupełniający. Przystąpienie do tego systemu emerytalnego jest
dobrowolne, po przystąpieniu jednak nie można się z niego wycofać. Nie
ma minimalnych czy maksymalnych składek. Składki na ubezpieczenia
drugiego filaru są częścią składek na ubezpieczenie społeczne i można je
odliczyć od podatku.
Nowe zmiany ; umożliwiają członkom funduszy emerytalnych płacenie
dodatkowych składek, które będą uzupełniane przez rząd. Obecny poziom
składki na II filar wynosi 1,5 proc. wynagrodzenia i ma wzrosnąć do 2,5
proc. w 2013 r. , po to, aby spaść w 2014 r. do 2 proc. wynagrodzenia w
2014 r. (wzrośnie do 3,5 proc. w 2020 r.),. Litwini będą mogli wpłacać
samodzielnie 1 proc. dochodów po opodatkowaniu. Na konta w prywatnych
funduszach przyszłych emerytów, płacących składki na zasadzie
dobrowolności, państwo w ramach zachęty będzie wpłacać dodatkowe
składki. Mają one wynieść 1 proc. średniego miesięcznego wynagrodzenia
na Litwie. Do IX 2013 r. dotychczasowi członkowie ofe muszą poinformować
fundusz, czy są zdecydowani płacić dodatkową składkę, a ci którzy nie
zechcą płacić powrócą do państwowego systemu emerytalnego .
Wszyscy, którzy dołączą do ofe po IX 2013 r. będą automatycznie
uczestniczyć w nowym systemie, czyli będą płacić dodatkowe składki
uzupełniane o państwową dotację.
Emerytura składa się z dwóch części: emerytury
podstawowej i emerytury uzupełniającej.
Emerytura podstawowa - jej wysokość jest identyczna w
przypadku wszystkich ubezpieczonych, którzy dysponują
wymaganym okresem odprowadzania składek na krajowe
ubezpieczenie emerytalne (w przypadku osób, które nim nie
dysponują podstawowa emerytura ulega proporcjonalnemu
zmniejszeniu).
Emeryturę uzupełniającą wylicza się pracownikom i
osobom prowadzącym działalność na własny rachunek,
które przystąpiły do ubezpieczenia uzupełniającego.
Wysokość pełnej emerytury oblicza się stosując specjalny
wzór uwzględniający historię składek i wcześniejsze
dochody wnioskodawcy. W przypadku osób, u których
dochodzi do kumulacji emerytur (drugi filar), emerytura
uzupełniająca z ubezpieczenia społecznego jest zmniejszana
w oparciu o współczynnik kumulacji i stawki składek
uzupełniających na emeryturę z ubezpieczenia społecznego.
-
Minimalny okres podlegania ubezpieczeniu wynosi 15 lat.
Aby móc się ubiegać o pełną emeryturę, trzeba dysponować
okresem trzydziestoletnim. Niektóre kategorie osób
ubezpiecza państwo. Standardowy wiek emerytalny to 62,5
roku w przypadku mężczyzn, a 60 lat w przypadku kobiet.
Można
opóźnić
złożenie
wniosku
emerytalnego
maksymalnie o 5 lat. Emerytura zostanie zwiększona o 8%
kwoty obliczonej przy składaniu wniosku, za każdy pełny rok
pracy po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego.
-
Świadczenia z II filaru mogą być wypłacane tylko w formie
emerytury. Świadczenia te nie są opodatkowane.
-
Litwa stopniowo będzie podwyższała wiek emerytalny do 65
roku życia do 2026 roku , zarówno w przypadku kobiet jak i
mężczyzn
11.07.1891 r. - nadanie statusu prawnego Towarzystwu Pomocy
Wzajemnej
06.05.1911 r. – pierwszy publiczny program emerytalny
1925 – powstanie Kodeksu Ubezpieczeń Społecznych
08.01.1996
r.
–reforma
systemu
m.in.
poprzez
zniesienie
wyrównywania emerytur do wyższego poziomu socjalnego (niż to
wynikało z formuły obliczenia świadczenia)
03.08.1998 r. – ograniczenie przywilejów funkcjonariuszy państwowych
31.12.1998 r. – zniesienie uprzywilejowania dla urzędników
państwowych
Kolejne zmiany związane są z ustawą z 28.07.2000 r. o koordynacji
systemów emerytalnych i zawarte w ustawie z dnia 28.06.2002 r. w
której określono ogólny i szczególny system emerytalny. W strategii
reformy systemu emerytalnego zaliczono przezorność indywidualną
polegającą na tworzeniu własnej emerytury.
Rozwiązania doubezpieczeniowe: zakładowe programy emerytalne
znajdują podstawy prawne w ustawie z 08.07.1999 r. (zm. U. z
31.12.2003
r.)
Poziom pierwszy, bazowy, obowiązkowy ubezpieczeniowy z elementami
zaopatrzeniowymi (gwarancja min. E). Finansowanie :system repartycyjny z
elementami kapitałowymi .Tworzą go :
1. Powszechne ubezpieczenie emerytalne – administrowane przez Kasy
Emerytalne.
2. Państwowe zabezpieczenie emerytalne – administrowane przez Państwo
3. Komunalne Kasy Przezorności i podmioty oferujące szczególne rozwiązania.
Poziom drugi: ubezpieczenia emerytalne organizowane przez pracodawcę
Charakter dobrowolny. finansowanie repartycyjne lub kapitałowe. Tworzą go
zakładowe programy emerytalne, występujące w 3 formach: fundusze
zakładowe (pracodawca z zysku tworzy rezerwy), fundusze ubezpieczeniowe,
prywatne fundusze emerytalne.
Poziom trzeci: indywidualne plany emerytalne oferowane przez zakłady
ubezpieczeń na życie przy znacznym udziale towarzystw pomocy wzajemnej.
Emerytura zwykła. Normalny wiek emerytalny
w Luksemburgu w wieku 65 lat.
Wcześniejsza emerytura - w wieku 57, gdy
beneficjent udowodni 40 przepracowanych lat
składkowych; 60 lat- przy mieszanych okresach (
składkowych i równoważnych oraz ubezpieczeń
dobrowolnych)
Emerytura odroczona - możliwe jest
opóźnienie przejścia na emeryturę w wieku 68
lat.
Specjalne warunki mogą mieć zastosowanie do
urzędników, górników, pracowników
przedsiębiorstw kolejowych i innych grup.
1922 r. – powstał pierwszy powszechny łotewski system
emerytalny.
Późniejsze lata -model sowiecki opierający się na
rozwiązaniu bismarckowskim ze specyfiką, polegającą na
tym, że emerytury były finansowane z budżetu ogólnego.
1991 r. – weszła w życie ustawa o emeryturach
państwowych.
1993 r. – powstał pierwszy fundusz emerytalny
1994 r. - reforma ustaliła wiek emerytalny na 60 lat dla
obydwu płci.
1996 r. – podwyższenie wieku do 62 lat dla obu płci – I
filar.
1 lipca 1998 r. – powstanie 4 funduszy emerytalnych ;
powstanie dobrowolnych ubezpieczeń w ramach III filara.
1 lica 2001 r. – zaczątki II filara
Poziom pierwszy; podstawowego , bazowy,
obowiązkowy , finansowanie repartycyjne.
Odrębne, autonomiczne systemy dla
prokuratorów, policjantów i żołnierzy
Poziom drugi: uzupełniający, dodatkowy ,
obowiązkowy , kapitałowy .
Poziom trzeci: dodatkowy, dobrowolny,
funkcjonuje w postaci kapitałowego planu
emerytalnego, zorganizowanego przez władze
państwowe. Planami zarządza spółka
inwestycyjna lub skarb państwa.
Do emerytury mają prawo kobiety i mężczyźni, którzy ukończyli
62 lata i którzy uzyskali okres ubezpieczenia wynoszący co
najmniej 10 lat.
Ubezpieczony, który zgromadził nie mniej niż 30 lat
ubezpieczenia i który sprawował opiekę nad co najmniej
pięciorgiem dzieci lub jednym dzieckiem niepełnosprawnym do
ukończenia przez nie 8 roku życia, może starać się o przejście na
emeryturę pięć lat przed ustawowym wiekiem emerytalnym.
Prawa do wcześniejszej emerytury nie przyznaje się, jeżeli
ubezpieczony został pozbawiony prawa opieki nad dziećmi.
Kapitałowy uzupełniający system emerytalny, tzw. drugi filar,
jest obowiązkowy dla wszystkich ubezpieczonych, którzy w dniu
1 lipca 2009 r. nie ukończyli 30 lat. Osoby w wieku od 30 do
49 lat mogą dobrowolnie przystąpić do drugiego filaru systemu
emerytalnego.
2007 R. – reforma systemu- stopniowe zrównanie
wieku dla kobiet i mężczyzn.
System świadczeń społecznych na Malcie jest
finansowany z podatków oraz składek na
ubezpieczenie krajowe płaconych przez
pracodawców, pracowników i osoby prowadzące
działalność na własny rachunek.
Systemy te są oparte na finansowaniu z bieżących
dochodów.
System repartycyjny.
Dwa
systemy
podstawowe,
tj.
system
składkowy
i
system
nieskładkowy.
Podstawowym wymogiem dotyczącym uzyskania
uprawnień w ramach pierwszego systemu jest
spełnienie określonych warunków składkowych.
W przypadku drugiego systemu podstawowym
wymogiem jest spełnienie warunków związanych z
oceną zasobów finansowych.
Emerytura dla kobiet i mężczyzn w wieku 65 lat.
Wcześniejsza emerytura po ukończeniu przez
osobę 61 lat i legitymowanie się odpowiednim
stażem - opłacanie lub kredytowanie przynajmniej
50 składek rocznie od 18 urodzin przez:
- 30 lat w przypadku osób urodzonych przed 31
grudnia 1951r,
- 35 lat w przypadku osób urodzonych w latach
1952-1961,
- 40 lat w przypadku osób urodzonych po 1
stycznia 1962r.
1889 r. – wprowadzenie ubezpieczenia od ryzyka
starości i inwalidztwa.
1957 r. – reforma związana z wprowadzeniem emerytury
dynamicznej i waloryzacji
1972 – wprowadzenie elastycznej granicy wieku
1992 – zmiana sposobu waloryzacji i podnoszenie
granicy wieku
2001 – gruntowna reforma emerytalna
I filar : system bazowy, obowiązkowy, uzupełniane od
reformy 2001 świadczeniami minimalnymi. System
finansowany metodą repartycji
II filar: zakładowe systemy emerytalne w sektorze
publicznym i prywatnym. Mają one charakter
uzupełniający w stosunku do świadczeń z systemu
bazowego. Charakter dobrowolny i prywatny ,
gromadzenie środków pieniężnych odbywa się o metodę
kapitalizacji.
III filar: przezorność indywidualna w podziale na
emeryturę współfinansowaną przez państwo i wyłącznie
ze środków prywatnych. Charakter dobrowolny, a
gromadzenie oszczędności oparte o metodę kapitalizacji.
W przepisach prawa przewidziano stopniowe podwyższanie zwykłego
wieku emerytalnego w okresie 2012-2029 do 67 lat, począwszy od
osób urodzonych w 1947 r. Do osób urodzonych po 1963 r.
zastosowanie mieć będzie zwykły wiek emerytalny wynoszący 67 lat.
Ubezpieczeni będą mogli w dalszym ciągu przechodzić na emeryturę
w 65. roku życia bez zmniejszenia wymiaru emerytury w przypadku
wpłacania przez 45 lat obowiązkowych składek z tytułu zatrudnienia i
opieki oraz okresów wychowywania dzieci w wieku do 10 lat.
Emerytury dla kobiet - wcześniejsze
Kobiety mają prawo do pobierania emerytury w wieku 60 lat jeśli mogą
wykazać się co najmniej dziesięcioma latami opłacania składek
obowiązkowych po ukończeniu 40 roku życia. Okres stażowy
wymagany w odniesieniu do tej emerytury wynosi 15 lat. Jednak
kobiety ubezpieczone urodzone w roku 1952 i później nie mogą już
starać się o taką emeryturę.
Wcześniejsza emerytura
Wiek emerytalny mający zastosowanie do wcześniejszej emerytury zostanie
skorygowany odpowiednio w odniesieniu do zwykłego wieku emerytalnego.
Korekta nie ma jednakże zastosowania do typów emerytur, które są
wycofywane – ma do nich zastosowanie zwykły wiek emerytalny wynoszący
65 lat.
O wcześniejszą emeryturę (w obniżonej wysokości) można ubiegać się od 63
roku życia po 35 latach okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego.
O emeryturę dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności mogą ubiegać
się ubezpieczeni, którzy osiągnęli 65. rok życia, cierpią na potwierdzoną
niepełnosprawność w stopniu znacznym w momencie pierwszej wypłaty
emerytury i mogą wykazać się 35-letnim okresem oczekiwania. Wcześniejsze
przyznanie takiej emerytury jest możliwe od wieku 62 lat, w zamian za
obniżenie jej wysokości.
Ubezpieczeni urodzeni przez dniem 1 stycznia 1952 r. mogą ubiegać się o
zmniejszoną emeryturę w wieku 63 lat pod pewnymi warunkami .
1935 – utworzenie ubezpieczenia społecznego
1974 – Rewolucja Goździków (z IV) wprowadziła emeryturę socjalną i 13-te
świadczenie na Boże Narodzenie
1993 r. – wydłużenie wieku emerytalnego i liczby wymaganych lat z 10 na 15;
1999 r. – uelastycznienie wieku emerytalnego i wprowadzenie mozliwości
odroczenia emerytury
08.08.2000 r. – identyczny wiek dla kobiet i mężczyzn – 65 lat, zmiana
formuły obliczenia , indeksowanie zarobków bazowych wg. inflacji
I filar – publiczny, obowiązkowy, organizowany
przez państwo. Jest systemem o zdefiniowanym
świadczeniu. Publiczny system można podzielić na
2 grupy: system podstawowy dla pracowników firm
prywatnych i samozatrudnionych.
II filar – zakładowe programy emerytalne
organizowane przez pracodawcę zapoczątkowane
w 1985 r.
III
filar
–
przezorność
ubezpieczonego
,
indywidualne plany emerytalne i oszczędnościowe
9wprowadzone w 1989 r.)
Pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek,
która osiągnęła wiek emerytalny i spełniła pozostałe warunki może mieć
prawo do otrzymywania emerytury. Takie same warunki mają zastosowanie
do osób ubezpieczonych dobrowolnie. Możliwość wypłacania emerytury
powstaje po ukończeniu przez daną osobę 65. roku życia jeśli osoba ta
zgromadziła co najmniej 15 lat składek wpłaconych lub skredytowanych.
Konieczne jest potwierdzenie 120 dni składek zaksięgowanych z
wynagrodzenia dla każdego uwzględnianego roku kalendarzowego.
Przejście na wcześniejszą emeryturę jest możliwe pomiędzy 55. a 65. rokiem życia pod
warunkiem, że osoba ubezpieczona może wykazać się 30-letnim okresem oczekiwania i
okresem składkowym.
Bezrobotni mogą ubiegać się o emeryturę w wieku 62 lat, jeśli na początku okresu bezrobocia
mieli 57 lat oraz mogą wykazać się okresem oczekiwania (co najmniej 15- letnim). O emeryturę
w wieku 57 lat mogą się również ubiegać osoby o 22-letnim okresie składkowym, które na
początku okresu bezrobocia miały co najmniej 52 lata.
Jeśli ubezpieczony wykonuje pracę w jednym z zawodów uznanych za zawody wymagające
ciężkiego wysiłku lub szkodliwe dla zdrowia, może zasadniczo przejść na emeryturę w wieku 55
lat. Taki sam wiek przejścia na emeryturę (55 lat) przewidziany jest w przypadku środków
specjalnych mających na celu ochronę działalności gospodarczej lub przedsiębiorstwa.
1994 r. –rozpoczęcie prac nad reformą
1996 r. – rozpoczęcie prac nad II filarem
IV. 2001 r. – obowiązywanie ustawy
wprowadzającej reformę w I filarze
I – obowiązkowy, publiczny . Należy
wspomnieć o unikalnym i
wyspecjalizowanym i niezależnym
systemie emerytur i innych świadczeń
zabezpieczenia społecznego dla
prawników.
II – prywatnie fundusze emerytalne ; nie
obowiązują żadne wymogi dotyczące
wkładu pracodawcy
III – dobrowolne systemy emerytalne
Osoba, która jest/była ubezpieczona w publicznym systemie
emerytalnym (pierwszy filar), jest uprawniona do emerytury
w przypadku, gdy spełnia zarówno warunek standardowego
wieku emerytalnego, jak i warunek minimalnego okresu
składkowego.
Utrzymana została różnica między standardowym wiekiem
emerytalnym dla mężczyzn i kobiet: mężczyźni – 64 lata i 1
miesiąc w dniu 1 lipca 2011 r., zostanie zwiększony do 65 lat
w dniu 1 stycznia 2015 r.; kobiety - 59 lat i 1 miesiąc w
dniu 1 lipca 2011 r., został zwiększony do 63 lat w dniu 1
stycznia 2030 r.
Niemniej zarówno mężczyzn, jak i kobiety obowiązuje taki
sam minimalny okres składkowy wynoszący 13 lat i 2
miesiące w dniu 1 lipca 2011 r., który zostanie zwiększony do
15 lat w dniu 1 stycznia 2015 r.
Utrzymana również zostaje różnica między
pełnymi okresami składkowymi dla mężczyzn i
kobiet: mężczyźni – 33 lata i 2 miesiące w
dniu 1 lipca 2011 r., zostanie zwiększony do 35
lat w dniu 1 stycznia 2015 r.; kobiety - 28 lat i 2
miesiące w dniu 1 lipca 2011 r., zostanie
zwiększony do 35 lat w dniu 1 stycznia 2030 r.
System emerytalny przewiduje :
emeryturę z obniżonym standardowym
wiekiem emerytalnym, wcześniejszą
emeryturę oraz częściową wcześniejsza
emeryturę.
Emerytury (drugi filar)
Uczestnik systemu prywatnie
zarządzanych funduszy emerytalno-
rentowych (drugi filar) jest uprawniony
do ryczałtowego świadczenia, jeżeli ma
prawo do emerytury w ramach
pierwszego filaru. Są to przepisy
tymczasowe. Trwają prace nad ustawą
dotyczącą organizacji i funkcjonowania
systemu wypłacania prywatnych rent.
Emerytury (drugi filar)
Ryczałtowa kwota obliczona i wypłacona w
ramach drugiego filaru odpowiada środkom
indywidualnym netto zgromadzonym na
koncie indywidualnym otworzonym przez
uczestnika
w
funduszu
emerytalno-
rentowym.
Uczestnik
tego
systemu
ma
zagwarantowaną kwotę wpłaconych składek
pomniejszoną o opłaty za przelewy i opłaty
prawne
Na Słowacji trwa dyskusja na temat
podwyższenia wieku emerytalnego.
Eksperci ekonomiczni, wskazując na
trendy demograficzne (spadek
urodzeń, rosnąca długość życia
obywateli), uważają za niezbędne
podniesienie wieku emerytalnego
Słowaków w możliwie krótkim czasie.
pierwszy filar – obowiązkowy dla pracujących ich
pracodawców, którzy zobowiązani są do
odprowadzania składek od wynagrodzenia
- drugi filar – indywidualne konto oszczędnościowe
zarządzane przez prywatne instytucje
ubezpieczeniowe; składka na ubezpieczenie, jest
podzielona między państwowy Zakładem a
prywatną instytucję ubezpieczeniową;. Jest dla
osób, które przed 1 stycznia 2005 roku nie
odprowadzały składek na ubezpieczenie.
- trzeci filar – dodatkowy, indywidualne konto
emerytalne.
Obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne na Słowacji
opiera się na dwóch systemach:
systemie obowiązkowego ubezpieczenia o zdefiniowanej
składce, finansowanym repartycyjnie i zarządzanym przez
kasę ubezpieczenia społecznego; oraz
systemie obowiązkowego oszczędzania emerytalnego o
zdefiniowanej składce, finansowanym przez kapitalizację i
zarządzanym przez prywatne spółki administrujące kontami
emerytalnymi. Plan emerytalny opiera się na oszczędzaniu na
indywidualnym koncie, które, wraz z ubezpieczeniem
emerytalnym przewidzianym w ustawie o zabezpieczeniu
społecznym, ma zagwarantować dochód beneficjentowi na
emeryturze lub jego zstępnym w razie śmierci beneficjenta .
Ubezpieczony jest uprawniony do emerytury w
ramach systemu obowiązkowego ubezpieczenia
społecznego, jeżeli był ubezpieczony przez co
najmniej 15 lat i osiągnął
wiek emerytalny. Od 1 stycznia 2004 r. wiek
emerytalny wynosi 62 lata, zarówno dla
mężczyzn, jak i dla kobiet. Wspólny wiek
emerytalny nie zaczął obowiązywać natychmiast
z chwilą wejścia w życie ustawy o ubezpieczeniu
społecznym, ale jest wprowadzany
stopniowo przez okres dziesięciu lat (od 2004 r.
do 2014 r.)
Trzy filary
I – bazowy, publiczny
II - Celem drugiego filaru jest zapewnienie
pokrycia straty dochodów z publicznego systemu
emerytalnego.
III – ten filar wiąże się z dodatkowym dochodem,
mającym poprawić indywidualną sytuację
finansową osób w zaawansowanym wieku.
Reforma emerytalna, którą przyjął w
grudniu 2010 r. parlament słoweński,
zakładała stopniowe podnoszenie wieku
emerytalnego do lat 65 od obecnego
minimum, które wynosi 57 lat dla kobiet i
58 dla mężczyzn. W czerwcu 2011 r.
odbyło się - na żądanie związków
zawodowych – referendum, które odrzuciło
pomysł podniesienia wieku emerytalnego.
(72 % - NIE)
Uprawnienia do emerytury są uzależnione od wieku i płci danej
osoby oraz rzeczywistego okresu ubezpieczenia osiągniętego z
tytułu opłacania składek. Warunki kwalifikujące do nabycia
uprawnień do emerytury są następujące:
ukończony 58. rok życia przy 40-letnim (dla mężczyzn) lub 38-
letnim (dla kobiet) okresie stażu zawodowego uprawniającego do
emerytury. Stosowanie powyższych warunków minimalnych dla
kobiet rozpocznie się po okresie przejściowym upływającym w 2014
r.;
lub
ukończony 63. rok życia (dla mężczyzn) lub 61. rok życia
(dla kobiet) przy 20-letnim okresie okresie stażu
zawodowego uprawniającego do emerytury; lub ukończony 65.
rok życia (dla mężczyzn) lub 63. rok życia (dla kobiet) przy co
najmniej 15-letnim okresie ubezpieczenia.
Minimalny wiek emerytalny może zostać w
niektórych przypadkach zostać obniżony, na
przykład za pewien okres wychowywania dzieci lub w
przypadku kobiet, które były zatrudnione między 15.
i 18. rokiem życia. Dlatego też minimalny wiek
emerytalny może wynosić 55 lat w przypadku kobiet
i 58 lat w przypadku mężczyzn.
Emerytura państwowa
Jeżeli nie są spełnione minimalne warunki przyznania
emerytury, dana osoba może być uprawniona do
emerytury lub renty państwowej, jako świadczenia
pomocy społecznej dla określonej kategorii
obejmującej osoby powyżej 65. roku życia.
Częściowa emerytura Osoba, która nabyła już
uprawnienia do emerytury, ma prawo do emerytury
częściowej Osoba ta nie może być zatrudniona (lub
prowadzić działalności na własny rachunek) przez
ponad połowę pełnego okresu pracy. Niezależnie od
redukcji, emerytura częściowa jest zawsze równa
połowie emerytury, do której dana osoba byłaby
uprawniona, gdyby przeszła na emeryturę spełniając
wszystkie warunki.
Dodatek roczny
Emeryci są uprawnieni do zryczałtowanego dodatku
rocznego (letni dodatek), który przyznaje się w dwóch
różnych kwotach, w zależności od wysokości
emerytury. Kwotę dodatku zwiększa się w nieznacznie
w przypadku osób o nieco niższych emeryturach.
1914 – wprowadzenie pierwszego systemu emerytalnego
1917 – wprowadzenie pierwszego zakładowego systemu
emerytalnego odwołującego się do porozumień
partnerów społecznych
1960
–
wprowadzenie
systemu
emerytalnego
powiązanego z osiąganymi wynagrodzeniami
1999 – wprowadzenie systemu repartycyjno –
kapitałowego ; reforma pod hasłem: promowania
większej sprawiedliwości wewnątrz i międzypokoleniowej
oraz podporządkowania rozwojowi ekonomicznemu i
demograficznemu.
2001 – wypłata pierwszych świadczeń z nowego systemu
System stary i nowy będą funkcjonować do 2040 r.
Poziom
pierwszy
publiczny
system
emerytalny
;
repartycyjno –kapitałowy oraz zasilanie podatkowe
podsystem emerytur podstawowych i podsystem emerytur
uzupełniających
Poziom drugi – zabezpieczenie zakładowe poprzez 4
zakładowe systemy zabezpieczenia emerytalnego: -
- 2 obejmują sektor administracji centralnej i samorządowej
;
- 1 dot. pracowników umysłowych w sektorze prywatnym
- 1 dot. pracowników umysłowych w sektorze prywatnym
Poziom trzeci dobrowolne zabezpieczenie indywidualne w
różnych formach. Jest one objęte systemem zwolnień z
podatków
Zgodnie
z
kodeksem
zabezpieczenia
społecznego, który wszedł w życie w dniu 1
stycznia
2011
r.,
system
zabezpieczenia
społecznego obejmuje ubezpieczenie uzależnione
od miejsca zamieszkania, w którym przewidziano
gwarantowane
kwoty
i
świadczenia,
oraz
ubezpieczenie uzależnione od wynagrodzenia,
pokrywające utratę dochodów. Obie kategorie
stosują się w równym stopniu do wszystkich osób,
które mieszkają na stałe lub pracują w Szwecji.
Obywatelstwo szwedzkie nie jest już jednym z
warunków ubezpieczenia
Nowy system emerytalny w Szwecji wszedł w życie w
dniu 1 stycznia 1999 r. wraz z pewnymi przepisami
przejściowymi.
Osoby urodzone w roku 1954 lub później są
całkowicie objęte nowym systemem.
Osoby urodzone w latach 1938–1953 objęte są
częściowo starym systemem, a częściowo nowym,
zgodnie ze skalą ruchomą: osoby urodzone w 1938 r.
są objęte w 4/20 nowym systemem i w 16/20 starym;
osoby urodzone w 1939 r. są objęte w 5/20 nowym
systemem i w 15/20 starym i tak dalej.
Osoby urodzone w roku 1937 lub wcześniej są
całkowicie objęte starym systemem.
Każda osoba urodzona w roku 1938 lub później może otrzymać dwa rodzaje
emerytury uzależnionej od dochodów, tj. podstawową emeryturę uzależnioną
od dochodów oraz emeryturę składkową. Osoby urodzone w latach 1938-
1953 mogą również otrzymać emeryturę uzupełniającą, która jest obliczana
zgodnie z zasadami starego systemu emerytalnego.
Emerytura
gwarantowana
jest
wypłacana
wyłącznie
osobom
zamieszkującym w Szwecji lub innym państwie UE/EOG bądź w państwie, z
którym Szwecja podpisała konwencję. Warunkiem otrzymania pełnej
emerytury jest zamieszkiwanie w Szwecji przez 40 lat w okresie od
ukończenia 25 lat do osiągnięcia wieku 64 lat
Emerytura gwarantowana jest związana wyłącznie z faktem zamieszkiwania
w Szwecji. Jest to emerytura minimalna dla osób, które nie pracowały
wystarczająco długo, aby uzyskać odpowiednią emeryturę uzależnioną od
dochodów.
Emerytura uzależniona od dochodów jest natomiast odrębnym dodatkowym
systemem ubezpieczeniowym opartym na działalności zarobkowej. Jest ona
dostępna zarówno dla pracowników najemnych, jak i osób prowadzących
działalność na własny rachunek. Emerytura uzależniona od dochodów
obliczana jest na podstawie wykazanych w systemie dochodów uzyskanych
przez ubezpieczonego w ciągu całego życia. Kwalifikująca składka
emerytalna wynosi 18,5% dochodów bazowych na każdy rok.
System emerytur uzależnionych od dochodów obejmuje świadczenia
finansowane na zasadzie repartycyjnej (emerytura uzależniona od dochodów
oraz emerytura uzupełniająca uzależniona od dochodów) oraz system
finansowany z kontami indywidualnymi (emerytura składkowa).
Istnieje elastyczny system emerytalny dla osób powyżej 61. roku
życia oraz możliwe jest kontynuowanie pracy po ukończeniu 67 lat za zgodą
pracodawcy. Emerytura gwarantowana nie może być jednak wypłacana
przed ukończeniem 65 lat.
Emerytura gwarantowana
Gwarancja stanowi siatkę bezpieczeństwa dla osób, które nie są uprawnione
do emerytury zależnej od dochodów lub których emerytura jest bardzo niska.
Emerytura gwarantowana jest wypłacana wyłącznie osobom zamieszkującym
w Szwecji lub innym państwie UE/EOG bądź w państwie, z którym Szwecja
podpisała konwencję.
Warunkiem otrzymania pełnej emerytury jest zamieszkiwanie w Szwecji przez
40 lat w okresie od ukończenia 25 lat do osiągnięcia wieku 64 lat.
W
Szwecji pracownicy, którzy skończą 61 lat i zapracowali na
emeryturę, mogą na nią przejść, jest ona jednak sporo
mniejsza, niż w przypadku osób, które zdecydują się na
dłuższą pracę. Z kolei na minimalną emeryturę w wieku
65 lat mogą przejść ci Szwedzi, którzy z różnych przyczyn nie
mają stażu pracy, lub uzyskana na ich podstawie emerytura
jest bardzo niska. W Szwecji można pracować do 67 roku
życia. Najczęściej jednak Szwedzi kończą pracę w wieku 63
lat. Co ciekawe, na wysokość przyszłej emerytury wpływają
nie tylko staż pracy i wysokość zarobków, jak w Polsce, ale
również np. zasiłek dla bezrobotnych, studencki, czy
chorobowy. W Szwecji popularne jest łączenie części etatu z
odpowiednio mniejszą emeryturą lub jej czasowe zawieszenie
na okres pracy.
na Węgrzech w 1891 roku – powstanie ubezpieczeń
społecznych
Reformę systemu emerytalnego przeprowadzono w
latach 1967 -1968 r.
1993 r. zaczęły działać fundusze emerytalne
gromadzące dobrowolne składki emerytalne.
System przymusowego oszczędzania w prywatnych
zakładach ubezpieczeniowych w prowadzono ma
Węgrzech w 1998 r.
1998 r,. – ustawa wprowadzająca stopniowe do
2012 r. wydłużenie wieku emerytalnego z 62 lat
do 65 lat
3 filary:
I – obowiązkowy, państwowy
II – obowiązkowy , zarządzany przez fundusze
kapitałowe
III – dodatkowy całkowicie dobrowolny
Węgierski system emerytalny składał się dotąd z trzech
filarów. Największą część składek Węgrzy odprowadzają
na obowiązkowe państwowe ubezpieczenie emerytalne.
Niewielka część tych obowiązkowych składek jest
przekazywana funduszom prywatnym. Ponadto istnieje
jeszcze
możliwość
zawarcia
dobrowolnego ubezpieczenia dodatkowego.
W 2009 roku dalsza modyfikacja ustawy dot. dalszego
podwyższania wieku emerytalnego. Począwszy od rocznika
1952, wiek emerytalny z każdym kolejnym rocznikiem
wydłuża się o pół roku. A więc, osoby urodzone w 1952
roku mogą przejść na emeryturę w wieku 62,5 roku (w II
połowie 2014 r. lub I połowie 2015 r.), urodzeni w 1953
roku w wieku 63 lat (w 2016 roku), urodzeni w 1954 roku w
wieku 63,5 lat (w II połowie 2017 r. lub w I połowie 2018 r.),
urodzeni w 1955 r. w wieku 64 lat (w roku 2019), urodzeni
w 1956 r. w wieku 64,5 lat (w I połowie 2020 lub w II
połowie 2021 r.), a urodzeni w 1957 r. w wieku 65 lat (w
2022 roku). Docelowo wiek emerytalny na Węgrzech, to 65
lat, a pierwszym rocznikiem, którego będzie to dotyczyło
jest rocznik 1957.
Węgry jako jedyny kraj w Europie Środkowo-Wschodniej
zdecydowały się na faktyczny demontaż, a nie
modyfikację
publiczno-prywatnego
systemu
emerytalnego. Wg. obliczeń miało to pozwolić państwu
zarządzać około 10 mld euro dotychczas zgromadzonych
w ramach drugiego filaru. Powrót do państwowego
systemu emerytalnego doraźnie poprawi sytuację
finansów publicznych. Członkowie prywatnych funduszy
emerytalnych mieli czas do 31 stycznia 2011 roku na
decyzję w sprawie przejścia do systemu państwowego.
mogli bez podatku wycofać zgromadzone w funduszach
prywatnych środki bądź też przenieść je na indywidualne
rachunki w centralnym systemie państwowym.
Wiosną 2011 r. rząd węgierski przedstawił dwa
dokumenty: Program Konwergencji oraz Narodowy
Program Reform Rządu RW. Obydwa programy
zawierały rządowe plany dot. emerytur. Zaostrzenia
zasad przejścia na wcześniejszą emeryturę, a w
efekcie likwidację możliwości wcześniejszego
przejścia na emeryturę ;
1908 – powstanie pierwszego zabezpieczenia
emerytalnego (emerytury po ukończeniu 70 lat
finansowane
przez
państwo
o
charakterze
zaopatrzeniowym).
1946 – ustawa o ubezpieczeniu narodowym
obowiązująca od 1948 r. Rozwijały się także
zakładowe systemy emerytalne oraz indywidualne
zabezpieczenie.
1975 – ustawa wprowadzająca od 1978 r. system
dodatkowych emerytur powiązanych z zarobkami
oraz waloryzację składek
Poziom pierwszy obowiązkowe zabezpieczenie społeczne,
państwowa emerytura finansowana ze składek na ubezpieczenie
krajowe. Emerytura publiczna jest składkowa oparta na ubezpieczeniu
krajowym lub narodowym. Jest w zasadzie jednakowa dla wszystkich.
Także ze składek finansowana jest emerytura dodatkowa (od 2002 r.),
która może zostać zastąpiona przez uczestnictwo w zakładowym lub
indywidualnym systemie emerytalnym.
Poziom drugi – zakładowe systemy emerytalne (przy czym
pracodawcy nie mają obowiązku go utworzyć jak też pracownicy do
niego przystąpić)
Poziom trzeci – system emerytur indywidualnych, oparte na
indywidualnych składkach w ramach funduszu prowadzonego przez
towarzystwo ubezpieczeniowe, bank, towarzystwo budowlane,
towarzystwo powiernicze lub kasę wzajemnej pomocy. W zamian za
składkę w momencie przejścia na emeryturę za zgromadzony kapitał
są emerytury udziałowe wprowadzone w 2001 r. tał nabywana jest
renta dożywotnia.
Emerytura państwowa – przyznawana osobom, które
osiągnęły wiek emerytalny oraz rozpoczęły starania o
emeryturę i płaciły składki emerytalne przez określony
czas (min. 11-12 lat). Ta emerytura składa się z dwóch
części: podstawowej, która wyniosła w 2010 roku
97,65 funtów tygodniowo (jest jednakowa dla
wszystkich, ale może zostać obniżona proporcjonalnie
do okresu brakującego do pełnego wymaganego okresu
ubezpieczenia)
oraz
dodatkowej
–
jest
ona
przyznawana niektórym osobom np. za opiekę nad
dziećmi lub innymi osobami. Istnieje jeszcze specjalny
dodatek dla osób, które spełniają warunki emerytury
oraz ukończyły 80. rok życia, który obecnie wynosi
58,50 funtów tygodniowo.
Emerytura wcześniejsza nie występuje. Możliwe
jest odroczenie emerytury bez ograniczeń.
Osoby, które nie nabyły prawa do emerytury
składkowej, a przez co najmniej 10 lat w okresie 20
lat od ukończenia 60 roku życia zamieszkiwały w
Wielkiej Brytanii, mają od 80 roku życia prawo do
emerytury nieskładkowej. Przysługuje ona także
osobom, które nabyły prawo do emerytury
składkowej
niższej
niż
aktualna
wysokość
emerytury nieskładkowej. Jest ona finansowana z
podatków ogólnych.
Wielka Brytania planuje przeprowadzenie
reformy publicznego systemu emerytalnego
wprowadzającego emeryturę uniwersalną
(flat-rate pension) od 2015 r.
Kraj ten zamierza ponadto przyspieszyć
podniesienie wieku emerytalnego z 65 do
66 lat, co ma nastąpić już w latach 2018-
2020. Wyższy wiek ma obowiązywać kobiety
i mężczyzn
W okresie ostatniego ćwierćwiecza wydatki na emerytury wzrosły z
5% PKB w 1960 r. do 7,4% PKB w 1970 r., 10,2% PKB w 1980 r.,
13,4% PKB w 1992 r. i 13,9% PKB w latach 1995-2000. Wydatki
emerytalne daleko wyprzedziły wzrost innych składników wydatków
społecznych, które wzrastały z 5,1% do 6,7% PKB w latach 1960-
1970 i 6,7% do 7,3% PKB w latach 1980- 1992. Wzrost wydatków
emerytalnych spowodowały czynniki demograficzne, jednak jego
dominującą część należy przypisywać rozszerzaniu zakresu i
dojrzewaniu systemu emerytalnego. Oczekiwano, że w 2030 r.
wydatki wzrosną do 25% PKB. Według Ministerstwa Skarbu składka
emerytalna zapewniająca równowagę systemu emerytalnego
powinna wzrosnąć dla pracowników sektora prywatnego z 44% w
1995 r. do 50% w 2010 r. i 60% w 2025 r. Formuła emerytury,
warunki nabycia do niej praw oraz zasady indeksacji gwarantowały
wzrost wysokości świadczeń, który znacznie przewyższał wzrost
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.
14.11.1992 R. - Reformą Amato . Jej celem nadrzędnym było ograniczenie
wydatków publicznych na emerytury rozumianych jako odsetek PKB.
8 sierpnia 1995 r. – Reforma Diniego. M.in. wprowadzono dodatkowe
ubezpieczenia kapitałowe, które obok istniejących źródeł finansowania z
ubezpieczeń indywidualnych (polisy ubezpieczeniowe na życie) miały
stanowić uzupełniające źródło utrzymania w okresie po zakończeniu
pracy zawodowej
4 grudnia 2011 r. – Pakiet antykryzysowy Mario Montiego
Docelowo - do roku 2018 - przewiduje ona podniesienie wieku
emerytalnego do 66 lat, tak dla kobiet, jak i dla mężczyzn. W
najbliższych latach wiek przechodzenia na emeryturę wśród mężczyzn
będzie rósł z 66 do 70 lat, wśród kobiet z 60 do 66 lat. Dodatkowo, jeżeli
ktoś przejdzie na emeryturę rok wcześniej, otrzyma świadczenie niższe
o 2 procent w skali roku. W przypadku kobiet od tego roku (2012) wiek
emerytalny został podniesiony z 60 do 62 lat. W 2014 roku będzie on
podniesiony do 64 lat, a w 2015 do 65 lat, zatem w 2018 wynosić on
będzie zaś 66 lat.
Publiczny system emerytalny we Włoszech obejmuje prawie wszystkich
zatrudnionych, włączając sektor publiczny oraz ludzi pracujących na własny
rachunek. Jego cechą charakterystyczną jest wielość oddzielnie zarządzanych
programów. Obecnie istnieje 47 programów emerytalnych, które można
podzielić na cztery grupy według kryterium miejsca pracowników na rynku
pracy:
AGO - powszechny system ubezpieczeń obowiązkowych, zarządzany przez
INPS. AGO zawiera w sobie 4 plany emerytalne: jeden dla większości
zatrudnionych w sektorze prywatnym FPLD oraz trzy dla pracujących na
własny rachunek (rolnictwo, handel, rzemiosło).
Regimi sostitutivi ed esonerativi, czyli tzw. systemy zastępcze czy
substytucyjne.
Ten
typ
emerytury
przyznawany
jest
pracownikom, którzy mają co najmniej 20-letni
okres składkowy i osiągnęli wiek emerytalny,
który dla mężczyzn wynosi 65 lat, a dla kobiet
60 lat. Inwalidzi, którzy mają stwierdzone 80%
inwalidztwa oraz niewidomi, przechodzą na
emeryturę w wieku 60 lat (mężczyźni) i 55 lat
(kobiety). Ten typ emerytury przysługuje
pracownikom,
którzy:-
osiągnęli
wiek
emerytalny- mają opłacony tzw. minimalny
okres składkowy- wygasł stosunek pracy
.
Kwota emerytury zależy od systemu, według którego
jest naliczana. Kalkulacja wg zarobków
(uwzględniana jest wysokość wynagrodzeń
otrzymanych w ciągu ostatnich lat
pracy), składkowa (uwzględniana jest suma
wszystkich opłaconych składek i przeliczona w
odniesieniu do wartości Produktu krajowego
Brutto) mieszana(uwzględniane są zarówno
składki, jak i wysokość wynagrodzenia). Ten
mieszany typ naliczania stosuje się wobec osób,
które do dnia 31 grudnia 1995 r. miały okres
składkowy krótszy niż 18 lat
.
Ten typ emerytury przysługuje pracownikom nawet przed
osiągnięciem przez nich wieku emerytalnego, o ile zaprzestali
pracy zawodowej i spełniają określone przez prawo wymagania
jakimi są:- minimum 35 lat składkowych- wiek minimum 58 lat.
Osoby, które opłacały składki na ubezpieczenie społeczne przez
co najmniej 40 lat, mają prawo do przejścia na emeryturę
nawet, jeśli nie osiągnęły wieku emerytalnego.
Na mocy reformy z 2012 r. zostały zlikwidowane emerytury
stażowe. Włosi mogą liczyć na dwa rodzaje świadczeń:
emeryturę zwykłą oraz wcześniejszą., która zastąpiła
emeryturę stażową.
Emerytura zwykła - mogą otrzymać osoby, które osiągnęły
wiek emerytalny i jednocześnie przepracowały minimum 20 lat.
Wiek emerytalny będzie ulegał stopniowemu wydłużaniu, aż
osiągnie zakładaną wielkość (70 lat dla obu płci).
Od 1 stycznia 2012 r.:
wszystkie emerytury będą wyliczane według formuły
zdefiniowanej składki. Będą one gromadzone na specjalnych
kontach emerytalnych i będą objęte waloryzacją. W momencie
przejścia na emeryturę zostaną one przeliczone na świadczenie,
z uwzględnieniem wskaźników transformacji (korzystniejszych
dla osób, które zdecydują się dłużej pracować).
Nastąpiło stopniowe wydłużanie wieku emerytalnego oraz
dostosowanie go do wydłużającego się cyklu życia jednostek. Co
roku wiek emerytalny będzie ulegał stopniowemu wydłużeniu,
aż w końcu osiągnie zakładaną wielkość – 70 lat dla obu płci.
Wprowadzono elastyczną emeryturę. Wysokość świadczenia
pobieranego między 62. a 70. rokiem życia będzie zmienna i
uzależniona m.in. od momentu przejścia na emeryturę. Dopiero
w wieku 70 lat ulegnie ona stabilizacji.
Reforma z 2012 r. nie obejmuje:
osób, które do 31 grudnia 2011 r. spełniły wymogi w zakresie
stażu pracy i wieku emerytalnego,
pracowników w podeszłym wieku, którzy stracili pracę w
związku z porozumieniami związków zawodowych zawartymi
przed 4 grudnia 2011 r.
pracowników, którzy przed 31 grudnia 2011 r. rozwiązali
stosunek pracy na mocy porozumień indywidualnych lub
zbiorowych (będą mogli przejść na emeryturę według starych
zasad w ciągu 24 miesięcy licząc od grudnia 2011 r.)
pracowników, którzy przed 31 grudnia 2011 r. zrezygnowali z
pracy w celu opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w
znacznym stopniu (będą mogli przejść na emeryturę według
starych zasad w ciągu 24 miesięcy od grudnia 2011 r.).
Analizując zakres i obszary zmian, przeprowadzone w ostatnich 30 latach reformy
emerytalne można podzielić na cztery kategorie::
reformy parametryczne (zmiana stopy składki, mnożników za lata pracy, długości
okresu uwzględnianego do obliczenia przeciętnego uzyskiwanego wynagrodzenia,
indeksacji płac uwzględnianych w formule, waloryzacji świadczeń emerytalnych,
wysokości minimalnej emerytury, wieku emerytalnego, wymaganego stażu
ubezpieczeniowego);
reformy systemowe (zmiana formuły emerytalnej, metody finansowania,
wprowadzenie nowych elementów systemu, emerytura nieskładkowa);
reformy regulacyjne (zmiany w obowiązkach podmiotów emerytalnych,
funkcjonowaniu nadzoru, inwestycjach funduszy emerytalnych);
reformy administracyjne (unifikacja fragmentarycznych systemów emerytalnych,
likwidacja przywilejów emerytalnych, podwyższenie jakości obsługi uczestników,
jakość ubezpieczeniowych baz danych, usprawnienie procesu poboru i podwyższenie
ściągalności składek)
Opis problemów perspektyw występujący w
poszczególnych krajach UE musi uwzględniać
dotychczas przeprowadzone reformy. Problem
zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego ludziom
starym
jest
uwarunkowany
niekorzystnie
zmieniającą się strukturą demograficzną, czyli
wysokim i stale rosnącym udziałem w tej strukturze
roczników osiągających wiek emerytalny.
Niezależnie od metody finansowania (systemy repartycyjne i kapitałowe) oraz formy
zarządzania (systemy publiczne i prywatne) systemy emerytalne podążają nadal w kierunku
rozwiązań bazujących na formule zdefiniowanej składki. Takie tendencje zmian
spowodowane są dążeniem do urealnienia zobowiązań emerytalnych, osiągnięcia
długoterminowej stabilności finansowej oraz odciążenia finansów publicznych. Bazowe
części systemów emerytalnych z licznymi elementami redystrybucyjnymi zarządzane są nadal
publicznie, natomiast obowiązkowe zabezpieczenie emerytalne wykorzystujące zasadę
ubezpieczeniową i uzależniające wysokość emerytury od wielkości zgromadzonego kapitału
zostało w niektórych krajach przekazane w zarządzanie podmiotom prywatnym.
Wprowadzanie do zabezpieczenia emerytalnego formuły zdefiniowanej składki oraz
wykorzystanie różnych metod finansowania świadczeń zwiększa bezpieczeństwo systemu z
punktu widzenia jego uczestników. Dobrym przykładem pozytywnych efektów zastosowania
wielowarstwowego zabezpieczenia o mieszanym finansowaniu w części bazowej może być
polski system emerytalny
( źródło: Dr Joanna Owczarek, Katedra Ubezpieczenia Społecznego Szkoły Głównej Handlowej
w
Warszawie;ttp://www.rzu.gov.pl/files/20726__5261__Joanna_Owczarek___Druga_fala_reform_em
erytalnych_w_swietle_zmodyfikowanej_wielofilarowej_koncepcji_Banku_Swiatowego___Ro.pdf
)