Pieniądz i polityka
Pieniądz i polityka
pieniężna
pieniężna
Istota pieniądza – funkcje
Istota pieniądza – funkcje
pieniądza
pieniądza
Geneza i ewolucja pieniądza
Geneza i ewolucja pieniądza
Popyt i podaż pieniądza
Popyt i podaż pieniądza
Geneza i funkcje banku
Geneza i funkcje banku
centralnego
centralnego
Polityka pieniężna jako
Polityka pieniężna jako
instrument stabilizacji
instrument stabilizacji
makroekonomicznej
makroekonomicznej
Istota pieniądza - funkcje
Istota pieniądza - funkcje
pieniądza
pieniądza
Środek wymiany
Środek wymiany
1.
1.
pieniądz to ogólny ekwiwalent, czyli
pieniądz to ogólny ekwiwalent, czyli
powszechnie akceptowany w danym kraju
powszechnie akceptowany w danym kraju
środek pełniący rolę pośrednika w
środek pełniący rolę pośrednika w
wymianie
wymianie
2.
2.
warunki determinujące spełnianie tej
warunki determinujące spełnianie tej
funkcji: powszechna akceptacja, wygoda
funkcji: powszechna akceptacja, wygoda
w użyciu, łatwo podzielny i trudny do
w użyciu, łatwo podzielny i trudny do
podrobienia
podrobienia
Jednostka obrachunkowa – wyraża
Jednostka obrachunkowa – wyraża
ceny (wartości) wszystkich towarów i
ceny (wartości) wszystkich towarów i
umożliwia określenie relacji między
umożliwia określenie relacji między
nimi
nimi
Funkcje pieniądza -
Funkcje pieniądza -
kontyn.
kontyn.
Środek płatniczy
Środek płatniczy
1.
1.
odroczonych płatności pojawia się wraz z
odroczonych płatności pojawia się wraz z
upowszechnieniem transakcji kredytowych
upowszechnieniem transakcji kredytowych
2.
2.
problem siły nabywczej w związku z inflacją
problem siły nabywczej w związku z inflacją
(skrócenie okresu spłaty lub jej powiększenie o
(skrócenie okresu spłaty lub jej powiększenie o
odsetki
odsetki
Środek tezauryzacji (przechowywania
Środek tezauryzacji (przechowywania
wartości)
wartości)
1.
1.
umożliwia odłożenie konsumpcji w czasie
umożliwia odłożenie konsumpcji w czasie
2.
2.
warunek: stabilna siła nabywcza; inflacja podnosi
warunek: stabilna siła nabywcza; inflacja podnosi
koszty posiadania pieniądza
koszty posiadania pieniądza
3.
3.
rodzi to problem wyboru struktury posiadanych
rodzi to problem wyboru struktury posiadanych
aktywów pod kątem szukania aktywów o
aktywów pod kątem szukania aktywów o
najmniejszym ryzyku i relatywnie najwyższych
najmniejszym ryzyku i relatywnie najwyższych
dochodach związanych z ich posiadaniem
dochodach związanych z ich posiadaniem
Geneza pieniądza
Geneza pieniądza
Geneza pieniądza
Geneza pieniądza
– niedogodności wymiany
– niedogodności wymiany
barterowej (wymiana bezpośrednia która wymaga
barterowej (wymiana bezpośrednia która wymaga
istnienia podwójnej zbieżności zapotrzebowania)
istnienia podwójnej zbieżności zapotrzebowania)
doprowadziły do wyłonienia się z ogólnej masy
doprowadziły do wyłonienia się z ogólnej masy
towarów takiego towaru, który zaczął pełnić rolę
towarów takiego towaru, który zaczął pełnić rolę
powszechnego ekwiwalentu stanowiąc w ten sposób
powszechnego ekwiwalentu stanowiąc w ten sposób
czynnik umożliwiający szybki rozwój wymiany
czynnik umożliwiający szybki rozwój wymiany
towarowej
towarowej
Historia pieniądza
Historia pieniądza
to poszukiwanie najlepszej
to poszukiwanie najlepszej
formy pieniądza dostosowanej do zmieniających się
formy pieniądza dostosowanej do zmieniających się
warunków funkcjonowania gospodarki i
warunków funkcjonowania gospodarki i
umożliwiającej minimalizowanie kosztów wymiany
umożliwiającej minimalizowanie kosztów wymiany
(kosztów transakcyjnych)
(kosztów transakcyjnych)
Ewolucja pieniądza
Ewolucja pieniądza
Pieniądz towarowy – ma wartość
Pieniądz towarowy – ma wartość
substancjalną, czyli posiada wewnętrzną
substancjalną, czyli posiada wewnętrzną
wartość (pełnowartościowy)
wartość (pełnowartościowy)
1.
1.
Pierwszy okres ewolucji – rozmaitość towarów
Pierwszy okres ewolucji – rozmaitość towarów
pełniących rolę powszechnego ekwiwalentu: bydło,
pełniących rolę powszechnego ekwiwalentu: bydło,
sól, zboże, skóry i ich niedogodności: trudne do
sól, zboże, skóry i ich niedogodności: trudne do
przechowania,, przenoszenia, nietrwałe i
przechowania,, przenoszenia, nietrwałe i
niedostatecznie podzielne
niedostatecznie podzielne
2.
2.
Pieniądz metalowy – żelazo, miedź, nikiel, brąz
Pieniądz metalowy – żelazo, miedź, nikiel, brąz
3.
3.
Pieniądz kruszcowy – złoto, i srebro: bimetalizm i
Pieniądz kruszcowy – złoto, i srebro: bimetalizm i
monometalizm
monometalizm
4.
4.
Wynalezienie monety – kawałki kruszcu określonego
Wynalezienie monety – kawałki kruszcu określonego
kształtu z gwarantowanym przez państwo (władcę)
kształtu z gwarantowanym przez państwo (władcę)
oznaczeniem ich wagi i próby: ułatwiały wymianę bo
oznaczeniem ich wagi i próby: ułatwiały wymianę bo
wystarczało je tylko przeliczyć
wystarczało je tylko przeliczyć
Ewolucja pieniądza –
Ewolucja pieniądza –
kontyn.
kontyn.
Pieniądz symboliczny (papierowy)
Pieniądz symboliczny (papierowy)
1.
1.
Długa historia (znany już w starożytnych Chinach)
Długa historia (znany już w starożytnych Chinach)
2.
2.
Początek współczesnego pieniądza papierowego – rozwój
Początek współczesnego pieniądza papierowego – rozwój
banków doprowadził w XVII wieku do pojawienia się
banków doprowadził w XVII wieku do pojawienia się
banknotów stanowiących zobowiązanie banku – emitenta do
banknotów stanowiących zobowiązanie banku – emitenta do
wypłaty na żądanie określonej ilości złota lub złotych;
wypłaty na żądanie określonej ilości złota lub złotych;
3.
3.
Przez długi okres (do I wojny światowej) wymienialność na
Przez długi okres (do I wojny światowej) wymienialność na
złoto (system waluty złotej)
złoto (system waluty złotej)
4.
4.
Przejście do pieniądza niewymienialnego spowodowało
Przejście do pieniądza niewymienialnego spowodowało
powstanie pieniądza papierowego stanowiącego tylko
powstanie pieniądza papierowego stanowiącego tylko
symbol wartości
symbol wartości
5.
5.
Jest to pieniądz z nakazu władzy państwowej, która
Jest to pieniądz z nakazu władzy państwowej, która
gwarantuje jego siłę nabywczą, nadaje zdolność do
gwarantuje jego siłę nabywczą, nadaje zdolność do
pełnienia funkcji pieniądza oraz płacenia podatków
pełnienia funkcji pieniądza oraz płacenia podatków
6.
6.
O rozmiarach tego pieniądza decyduje władza państwowa,
O rozmiarach tego pieniądza decyduje władza państwowa,
która nie jest skrępowana zasobami posiadanego złota
która nie jest skrępowana zasobami posiadanego złota
7.
7.
Uniezależnienie od złota likwiduje mechanizm chroniący
Uniezależnienie od złota likwiduje mechanizm chroniący
przed nadmierną podażą pieniądza (inflacja)
przed nadmierną podażą pieniądza (inflacja)
8.
8.
Całkowite odejście od wymienialności na złoto nastąpiło w
Całkowite odejście od wymienialności na złoto nastąpiło w
czasie I wojny światowej (w USA w 1971)
czasie I wojny światowej (w USA w 1971)
Ewolucja pieniądza –
Ewolucja pieniądza –
kontyn.
kontyn.
Pieniądz bezgotówkowy
Pieniądz bezgotówkowy
1.
1.
bankowy, wkładowy, żyrowy – występuje
bankowy, wkładowy, żyrowy – występuje
w formie zapisów na rachunkach
w formie zapisów na rachunkach
bankowych, które uruchamiane są za
bankowych, które uruchamiane są za
pomocą czeków
pomocą czeków
2.
2.
coraz ważniejszą obecnie jego formą
coraz ważniejszą obecnie jego formą
pieniądz elektroniczny (plastikowy), który
pieniądz elektroniczny (plastikowy), który
oprócz tradycyjnych funkcji pieniądza
oprócz tradycyjnych funkcji pieniądza
umożliwia także korzystanie z kredytu do
umożliwia także korzystanie z kredytu do
wysokości przyznanego limitu (karty
wysokości przyznanego limitu (karty
kredytowe)
kredytowe)
Korzyści z istnienia
Korzyści z istnienia
pieniądza
pieniądza
Bezpośrednie - spadek kosztów
Bezpośrednie - spadek kosztów
transakcyjnych, w tym przede
transakcyjnych, w tym przede
wszystkim skrócenie czasu i
wszystkim skrócenie czasu i
wysiłku niezbędnego do
wysiłku niezbędnego do
zrealizowania transakcji
zrealizowania transakcji
Pośrednie
Pośrednie
a.
a.
rozwój rynku – pieniądz umożliwia
rozwój rynku – pieniądz umożliwia
specjalizację, która prowadzi do obniżki
specjalizację, która prowadzi do obniżki
kosztów i zwiększa konkurencję
kosztów i zwiększa konkurencję
b.
b.
wzrost efektywności mechanizmu alokacji –
wzrost efektywności mechanizmu alokacji –
pieniądz umożliwia prowadzenie rachunku
pieniądz umożliwia prowadzenie rachunku
ekonomicznego
ekonomicznego
Zagrożenie – inflacja
Zagrożenie – inflacja
Pojęcie zasobu pieniądza
Pojęcie zasobu pieniądza
Różne definicje w zależności od przyjętej miary ilościowej
Różne definicje w zależności od przyjętej miary ilościowej
zasobów pieniądza i w związku z tym posługiwanie się w
zasobów pieniądza i w związku z tym posługiwanie się w
praktyce kilkoma rodzajami agregatów pieniężnych,
praktyce kilkoma rodzajami agregatów pieniężnych,
1.
1.
MO – tzw. baza monetarna lub pieniądz wielkiej mocy –
MO – tzw. baza monetarna lub pieniądz wielkiej mocy –
banknoty i monety w obiegu, gotówkowe rezerwy banków i ich
banknoty i monety w obiegu, gotówkowe rezerwy banków i ich
wkłady gotówkowe w BC, czyli jest to łączna ilość banknotów i
wkłady gotówkowe w BC, czyli jest to łączna ilość banknotów i
bilonu będących w obiegu pozabankowym oraz w posiadaniu
bilonu będących w obiegu pozabankowym oraz w posiadaniu
systemu bankowego – dokonywane przez Bank Centralny
systemu bankowego – dokonywane przez Bank Centralny
zmiany tego agregatu będą wpływać - poprzez zmiany wartości
zmiany tego agregatu będą wpływać - poprzez zmiany wartości
wkładów w bankach - na podaż na kreowanego przez nie
wkładów w bankach - na podaż na kreowanego przez nie
pieniądza
pieniądza
2.
2.
M1 – gotówkę krajową oraz wkłady bankowe na żądanie
M1 – gotówkę krajową oraz wkłady bankowe na żądanie
sektora prywatnego, czyli przedsiębiorstw i gospodarstw
sektora prywatnego, czyli przedsiębiorstw i gospodarstw
domowych – pieniądz
domowych – pieniądz
sensu stricte;
sensu stricte;
jest to rodzaj pieniądza
jest to rodzaj pieniądza
przyjmowany powszechnie w analizach ekonomicznych
przyjmowany powszechnie w analizach ekonomicznych
3.
3.
M2 – M5
M2 – M5
quasi
quasi
pieniądz (pieniądze w szerokim rozumieniu)–
pieniądz (pieniądze w szerokim rozumieniu)–
aktywa finansowe o malejącej płynności – czyli wkłady krótko i
aktywa finansowe o malejącej płynności – czyli wkłady krótko i
długoterminowe oraz inne instrumenty rynku pieniężnego
długoterminowe oraz inne instrumenty rynku pieniężnego
(papiery wartościowe)
(papiery wartościowe)
Koszt posiadania
Koszt posiadania
pieniądza
pieniądza
Posiadanie bogactwa w formie pieniądza (gotówki
Posiadanie bogactwa w formie pieniądza (gotówki
przechowywanej w domu) kosztuje
przechowywanej w domu) kosztuje
1.
1.
Koszt te wynikają z utraty dochodów (straty) jakie
Koszt te wynikają z utraty dochodów (straty) jakie
przyniosłoby przechowywanie bogactwa w innych
przyniosłoby przechowywanie bogactwa w innych
formach (lokatach, aktywach)
formach (lokatach, aktywach)
2.
2.
Koszt posiadania pieniądza można zatem obliczać w
Koszt posiadania pieniądza można zatem obliczać w
stosunku do każdego, alternatywnego rodzaju
stosunku do każdego, alternatywnego rodzaju
aktywów
aktywów
3.
3.
Najprostszym, alternatywnym rodzajem aktywu są
Najprostszym, alternatywnym rodzajem aktywu są
obligacje państwowe – przynoszące stały,
obligacje państwowe – przynoszące stały,
odpowiadający stopie oprocentowania obligacji
odpowiadający stopie oprocentowania obligacji
dochód: jego utrata jest kosztem posiadania
dochód: jego utrata jest kosztem posiadania
pieniądza)
pieniądza)
4.
4.
Nominalna stopa oprocentowania obligacji (lub
Nominalna stopa oprocentowania obligacji (lub
odpowiednio każdego innego aktywu) wyznacza
odpowiednio każdego innego aktywu) wyznacza
poziom oczekiwanego kosztu posiadania pieniądza; w
poziom oczekiwanego kosztu posiadania pieniądza; w
warunkach inflacji jest to utrata dochodu mierzona
warunkach inflacji jest to utrata dochodu mierzona
realną stopą procentową powiększona o dochód
realną stopą procentową powiększona o dochód
ujemny mierzony stopą inflacji
ujemny mierzony stopą inflacji
Popyt na pieniądz
Popyt na pieniądz
Popyt na pieniądz to ilość pieniądza, na
Popyt na pieniądz to ilość pieniądza, na
którą istnieje zapotrzebowanie zgłaszane
którą istnieje zapotrzebowanie zgłaszane
przez podmioty gospodarcze
przez podmioty gospodarcze
Popyt wynika:
Popyt wynika:
a.
a.
głównie z potrzeb obsługi procesu cyrkulacji dóbr,
głównie z potrzeb obsługi procesu cyrkulacji dóbr,
realizacją pewnych płatności i zachowaniami ludzi
realizacją pewnych płatności i zachowaniami ludzi
(skłonność do spekulacji)
(skłonność do spekulacji)
b.
b.
oraz rodzaju pieniądza – gotówka + wkłady
oraz rodzaju pieniądza – gotówka + wkłady
a vista
a vista
Wielkość popytu na ten rodzaj pieniądza
Wielkość popytu na ten rodzaj pieniądza
determinowana jest przez: wielkość
determinowana jest przez: wielkość
produkcji, liczbę zawieranych transakcji,
produkcji, liczbę zawieranych transakcji,
przeciętny poziom cen produktów i usług,
przeciętny poziom cen produktów i usług,
stopę nominalną i realną oprocentowania
stopę nominalną i realną oprocentowania
środków pieniężnych oraz koszt zmiany
środków pieniężnych oraz koszt zmiany
aktywów
aktywów
Czynniki kształtujące popyt na
Czynniki kształtujące popyt na
pieniądz – motywy
pieniądz – motywy
Motywy (przyczyny, korzyści)
Motywy (przyczyny, korzyści)
trzymania
trzymania
pieniądza w formie gotówki i depozytów
pieniądza w formie gotówki i depozytów
bankowych na żądanie
bankowych na żądanie
1.
1.
Motyw transakcyjny – trzymanie pieniędzy z
Motyw transakcyjny – trzymanie pieniędzy z
powodu niedoskonałej synchronizacji wpływów i
powodu niedoskonałej synchronizacji wpływów i
wydatków; popyt zależy tu od wielkości zakupów,
wydatków; popyt zależy tu od wielkości zakupów,
poziomu cen, stopnia rozbieżności między
poziomu cen, stopnia rozbieżności między
dochodami a wydatkami
dochodami a wydatkami
2.
2.
Motyw przezornościowy – niepewność co do
Motyw przezornościowy – niepewność co do
przyszłych dochodów oraz zabezpieczenie przed
przyszłych dochodów oraz zabezpieczenie przed
nieprzewidzianymi wydatkami (zdarzenia losowe)
nieprzewidzianymi wydatkami (zdarzenia losowe)
3.
3.
Motyw spekulacyjny – związany z chęcią
Motyw spekulacyjny – związany z chęcią
natychmiastowego, wykorzystania pojawiających
natychmiastowego, wykorzystania pojawiających
okazji przynoszącego zysk zakupu aktywów (ten
okazji przynoszącego zysk zakupu aktywów (ten
motyw związany z funkcją pieniądza jako środka
motyw związany z funkcją pieniądza jako środka
tezauryzacji)
tezauryzacji)
Podaż pieniądza
Podaż pieniądza
Ilość pieniądza wprowadzonego do obiegu
Ilość pieniądza wprowadzonego do obiegu
w tym także przez system banków
w tym także przez system banków
komercyjnych (kreacja pieniądza
komercyjnych (kreacja pieniądza
bankowego)
bankowego)
1.
1.
Podaż pieniądza podlega regulacji państwa
Podaż pieniądza podlega regulacji państwa
2.
2.
Głównym podmiotem polityki regulowania
Głównym podmiotem polityki regulowania
podaży pieniądza zwanej polityką pieniężną jest
podaży pieniądza zwanej polityką pieniężną jest
bank centralny
bank centralny
3.
3.
Bank centralny dysponuje różnymi
Bank centralny dysponuje różnymi
instrumentami regulacji, które stosuje, aby
instrumentami regulacji, które stosuje, aby
realizować cele polityki pieniężnej
realizować cele polityki pieniężnej
4.
4.
Ważnym obszarem regulacji jest kreacja
Ważnym obszarem regulacji jest kreacja
pieniądza przez system bankowy
pieniądza przez system bankowy
Geneza i funkcje banku
Geneza i funkcje banku
centralnego
centralnego
Geneza banku centralnego
Geneza banku centralnego
- potrzeba stabilności
- potrzeba stabilności
systemu pieniężnego doprowadziła do monopolizacji
systemu pieniężnego doprowadziła do monopolizacji
emisji pieniądza pod kontrolą państwa
emisji pieniądza pod kontrolą państwa
Funkcje banku centralnego
Funkcje banku centralnego
1.
1.
Posiada monopol na emisję pieniądza gotówkowego
Posiada monopol na emisję pieniądza gotówkowego
2.
2.
Jest bankiem banków – dostarcza bankom komercyjnym
Jest bankiem banków – dostarcza bankom komercyjnym
pieniądza gotówkowego (udziela pożyczek) i reguluje
pieniądza gotówkowego (udziela pożyczek) i reguluje
ich rezerwy
ich rezerwy
3.
3.
Jest bankiem państwa - prowadzi rozliczenia z rządem,
Jest bankiem państwa - prowadzi rozliczenia z rządem,
obsługuje budżet państwa, pokrywa zobowiązania
obsługuje budżet państwa, pokrywa zobowiązania
zagraniczne państwa, utrzymuje rezerwę państwową
zagraniczne państwa, utrzymuje rezerwę państwową
4.
4.
Występuje jako ostatnia instancja kredytowa –
Występuje jako ostatnia instancja kredytowa –
przeciwdziała panice finansowej i chroni banki
przeciwdziała panice finansowej i chroni banki
komercyjne przed bankructwem
komercyjne przed bankructwem
5.
5.
Prowadzi politykę pieniężną państwa – kontroluje i
Prowadzi politykę pieniężną państwa – kontroluje i
reguluje podaż pieniądza i kredytu w gospodarce
reguluje podaż pieniądza i kredytu w gospodarce
decydując w ten sposób o jakości pieniądza
decydując w ten sposób o jakości pieniądza
Bank centralny a rząd –
Bank centralny a rząd –
problem autonomii
problem autonomii
Dwa modele usytuowania banku centralnego
Dwa modele usytuowania banku centralnego
1.
1.
W pełni niezależny od rządu i samodzielnie ustalający
W pełni niezależny od rządu i samodzielnie ustalający
cele swojej działalności – z reguły jest to utrzymanie
cele swojej działalności – z reguły jest to utrzymanie
stabilności cen (w Polsce cel inflacyjny – 2.5%)
stabilności cen (w Polsce cel inflacyjny – 2.5%)
–
–
model obecnie dominujący w krajach rozwiniętych
model obecnie dominujący w krajach rozwiniętych
gospodarczo
gospodarczo
2.
2.
Zależny od rządu jeśli chodzi o określanie kierunków
Zależny od rządu jeśli chodzi o określanie kierunków
jego polityki; zwykle chodzi o wspieranie polityki
jego polityki; zwykle chodzi o wspieranie polityki
gospodarczej rządu w sposób który może prowadzić do
gospodarczej rządu w sposób który może prowadzić do
inflacji; stąd też w ostatnim czasie coraz rzadziej
inflacji; stąd też w ostatnim czasie coraz rzadziej
spotykany;
spotykany;
Europejski Bank Centralny –
Europejski Bank Centralny –
cele
cele
1.
1.
Utrzymanie stabilności cen przy pomocy podobnych
Utrzymanie stabilności cen przy pomocy podobnych
instrumentów jak banki narodowe oraz wspieranie
instrumentów jak banki narodowe oraz wspieranie
polityki gospodarczej, o ile nie grozi to inflacją (cel
polityki gospodarczej, o ile nie grozi to inflacją (cel
inflacyjny – 2%)
inflacyjny – 2%)
2.
2.
Wyłączne prawo emisji euro
Wyłączne prawo emisji euro
Status i zadania NBP
Status i zadania NBP
Status i zadania NBP określone w
Status i zadania NBP określone w
Konstytucji RP z 1997 roku
Konstytucji RP z 1997 roku
Podstawy niezależności NBP –
Podstawy niezależności NBP –
kadencyjność i wymóg fachowości
kadencyjność i wymóg fachowości
Organy władzy NBP
Organy władzy NBP
1.
1.
Prezes – powoływany przez Sejm na 6 lat,
Prezes – powoływany przez Sejm na 6 lat,
przewodniczy RPP, zarządowi oraz reprezentuje
przewodniczy RPP, zarządowi oraz reprezentuje
na zewnątrz
na zewnątrz
2.
2.
Rada Polityki Pieniężnej – Prezes + 9 członków
Rada Polityki Pieniężnej – Prezes + 9 członków
wybieranych na 6-letnią kadencję przez
wybieranych na 6-letnią kadencję przez
Prezydenta, Sejm i Senat
Prezydenta, Sejm i Senat
3.
3.
Zarząd realizuje uchwały RPP oraz podejmuje
Zarząd realizuje uchwały RPP oraz podejmuje
uchwały w sprawach niezastrzeżonych do
uchwały w sprawach niezastrzeżonych do
wyłącznej kompetencji innych organów NBP
wyłącznej kompetencji innych organów NBP
Rada Polityki Pieniężnej
Rada Polityki Pieniężnej
Główny podmiot polityki pieniężnej –
Główny podmiot polityki pieniężnej –
ustala jej coroczne założenia oraz ją
ustala jej coroczne założenia oraz ją
realizuje poprzez:
realizuje poprzez:
1.
1.
ustalanie wysokości stóp procentowych
ustalanie wysokości stóp procentowych
NBP (redyskontowej i lombardowej)
NBP (redyskontowej i lombardowej)
2.
2.
ustalanie stopy rezerw obowiązkowych
ustalanie stopy rezerw obowiązkowych
(rezerwy są w większości przekazywane
(rezerwy są w większości przekazywane
nieodpłatnie NBP
nieodpłatnie NBP
3.
3.
dokonywanie oceny działalności Zarządu
dokonywanie oceny działalności Zarządu
w zakresie realizacji założeń polityki
w zakresie realizacji założeń polityki
pieniężnej
pieniężnej
4.
4.
ustalanie zasad operacji otwartego
ustalanie zasad operacji otwartego
rynku
rynku
Komisja Nadzoru
Komisja Nadzoru
Bankowego
Bankowego
Autonomiczny organ –kierowany przez
Autonomiczny organ –kierowany przez
Prezesa NBP i Ministra Finansów –
Prezesa NBP i Ministra Finansów –
działający na rzecz bezpieczeństwa
działający na rzecz bezpieczeństwa
systemu bankowego
systemu bankowego
Uprawnienia
Uprawnienia
1.
1.
Udzielanie zezwoleń na utworzenie banku
Udzielanie zezwoleń na utworzenie banku
2.
2.
Określanie zasad ich funkcjonowania i nadzór na
Określanie zasad ich funkcjonowania i nadzór na
przestrzeganiem prawa zwłaszcza w zakresie
przestrzeganiem prawa zwłaszcza w zakresie
wymogów decydujących o ich wypłacalności
wymogów decydujących o ich wypłacalności
3.
3.
Dokonywanie ocen stanu finansowego banków
Dokonywanie ocen stanu finansowego banków
4.
4.
Nakładanie kar, zawieszanie działalności i
Nakładanie kar, zawieszanie działalności i
wnioskowanie o upadłość
wnioskowanie o upadłość
5.
5.
Akceptowanie programu naprawczego banku i w
Akceptowanie programu naprawczego banku i w
razie potrzeby wyznaczanie zarządu
razie potrzeby wyznaczanie zarządu
komisarycznego dla jego realizacji
komisarycznego dla jego realizacji
Instrumenty oddziaływania B.C. na
Instrumenty oddziaływania B.C. na
podaż pieniądza
podaż pieniądza
Zmiany stopy rezerw obowiązkowych – ustalania
Zmiany stopy rezerw obowiązkowych – ustalania
minimalnego poziomu rezerw w gotówce w kasie
minimalnego poziomu rezerw w gotówce w kasie
banku i w BC
banku i w BC
a.
a.
cele: zapewnienie wypłacalności banków
cele: zapewnienie wypłacalności banków
komercyjnych (utrzymanie płynności) oraz regulacja
komercyjnych (utrzymanie płynności) oraz regulacja
podaży pieniądza poprzez kontrolowanie zdolności
podaży pieniądza poprzez kontrolowanie zdolności
banków do kreowania pieniądza
banków do kreowania pieniądza
b.
b.
znaczenie drugiego celu rośnie – bo
znaczenie drugiego celu rośnie – bo
-
same banki mają ogromne aktywa i
same banki mają ogromne aktywa i
doświadczenie w prowadzeniu polityki
doświadczenie w prowadzeniu polityki
kredytowej w sposób skutecznie chroniący je
kredytowej w sposób skutecznie chroniący je
przed niebezpieczeństwem bankructwa
przed niebezpieczeństwem bankructwa
-
mogą liczyć na pomoc BC
mogą liczyć na pomoc BC
c.
c.
efekty: podwyższenie prowadzi do ograniczenie
efekty: podwyższenie prowadzi do ograniczenie
kreacji, obniżenie zysków, mobilizacji do ściągania
kreacji, obniżenie zysków, mobilizacji do ściągania
wierzytelności i sprzedaży papierów wartościowych
wierzytelności i sprzedaży papierów wartościowych
co w rezultacie skutkuje spadkiem aktywności
co w rezultacie skutkuje spadkiem aktywności
gospodarczej
gospodarczej
Instrumenty oddziaływania B.C. na
Instrumenty oddziaływania B.C. na
podaż pieniądza-
podaż pieniądza-
kontyn.
kontyn.
Zmiany stopy redyskontowej -
Zmiany stopy redyskontowej -
stopy
stopy
procentowej od pożyczek udzielanych przez B.C.
procentowej od pożyczek udzielanych przez B.C.
bankom komercyjnym pod zastaw weksli i innych
bankom komercyjnym pod zastaw weksli i innych
papierów wartościowych
papierów wartościowych
a. skutki zmian:
a. skutki zmian:
-
podniesienie stopy podraża kredyt i w efekcie
podniesienie stopy podraża kredyt i w efekcie
zmniejsza ekspansję kredytową banków
zmniejsza ekspansję kredytową banków
komercyjnych – restrykcyjna polityka pieniężna
komercyjnych – restrykcyjna polityka pieniężna
lub polityka trudnego pieniądza
lub polityka trudnego pieniądza
-
obniżenie stopy zwiększa ekspansję kredytową –
obniżenie stopy zwiększa ekspansję kredytową –
ekspansywna polityka
ekspansywna polityka
b. implikacje makroekonomiczne:
b. implikacje makroekonomiczne:
podwyżka stopy
podwyżka stopy
osłabia aktywność gospodarczą a zatem możliwa do
osłabia aktywność gospodarczą a zatem możliwa do
stosowania w okresach ożywienia; obniżka
stosowania w okresach ożywienia; obniżka
stymuluje wzrost aktywności a zatem pożądana w
stymuluje wzrost aktywności a zatem pożądana w
okresach dekoniunktury (recesji)
okresach dekoniunktury (recesji)
Instrumenty oddziaływania B.C. na
Instrumenty oddziaływania B.C. na
podaż pieniądza-
podaż pieniądza-
kontyn.
kontyn.
Operacje otwartego rynku –
Operacje otwartego rynku –
sprzedaż i zakup przez B.C.
sprzedaż i zakup przez B.C.
papierów wartościowych
papierów wartościowych
a.
a.
sprzedaż papierów skutkuje zmniejszeniem
sprzedaż papierów skutkuje zmniejszeniem
spadkiem podaży pieniądza w gospodarce i
spadkiem podaży pieniądza w gospodarce i
zmniejszeniem potencjału kredytowego
zmniejszeniem potencjału kredytowego
banków, co w rezultacie prowadzi do
banków, co w rezultacie prowadzi do
osłabienia aktywności gospodarczej; skup
osłabienia aktywności gospodarczej; skup
prowadzi do przeciwnych skutków
prowadzi do przeciwnych skutków
b.
b.
zaletą tego instrumentu duża elastyczność i
zaletą tego instrumentu duża elastyczność i
skuteczność
skuteczność
c.
c.
warunki efektywnego działania: istnienie
warunki efektywnego działania: istnienie
rozbudowanego i dobrze działającego rynku
rozbudowanego i dobrze działającego rynku
obrotu aktywami finansowymi
obrotu aktywami finansowymi
Rodzaje polityki pieniężnej
Rodzaje polityki pieniężnej
jako
jako
instrumentu stabilizacji
instrumentu stabilizacji
makroekonomicznej
makroekonomicznej
Ekspansywna – sprzyjać może
Ekspansywna – sprzyjać może
pobudzania koniunktury poprzez
pobudzania koniunktury poprzez
a.
a.
obniżenie stopy rezerw obowiązkowych
obniżenie stopy rezerw obowiązkowych
b.
b.
obniżenie stopy redyskontowej
obniżenie stopy redyskontowej
c.
c.
skup papierów wartościowych przez BC
skup papierów wartościowych przez BC
Restrykcyjna – może być
Restrykcyjna – może być
wykorzystywana do przeciwdziałania
wykorzystywana do przeciwdziałania
przegrzewaniu się koniunktury
przegrzewaniu się koniunktury
poprzez
poprzez
a.
a.
Podniesienie stopy rezerw obowiązkowych
Podniesienie stopy rezerw obowiązkowych
b.
b.
Podniesienie stopy redyskontowej
Podniesienie stopy redyskontowej
c.
c.
Sprzedaż papierów wartościowych przez BC
Sprzedaż papierów wartościowych przez BC