01

Metodyka i Techniki Programowania
Wprowadzenie do systemu UNIX
dr inż. Andrzej Głowacz

2010-10-04

Wprowadzenie:

•

Program merytoryczny laboratorium

•

Oceny

•

Obecności

Ćwiczenie 1 Uruchamianie systemu Kubuntu Linux

1. Na początku, po włączeniu zasilania w komputerze, należy wybrać system, który ma zostać uruchomiony

(Kubuntu).

2. System uruchamia program startowy, po czym pyta o podanie dodatkowych opcji do załadowania.

Pomijamy ten krok wciskając [ENTER].

3. W dalszym ciągu ładowane jest jądro systemu, rozpoznawany zostaje sprzęt oraz załadowane niezbędne

sterowniki. Po załadowaniu systemu Knoppix, pierwszą rzeczą, którą zobaczymy jest środowisko graficzne
KDE i okno z informacją o dystrybucji otwarte w przeglądarce Konqueror. W przeglądarce wpisujemy adres
strony przedmiotu

http://eit.agh.edu.pl/spe/MiTPI

i zapoznajemy się z zamieszczonymi tam materiałami:

a) zasadami zaliczenia przedmiotu, b) wykładami oraz c) instrukcjami do laboratorium.

Ćwiczenie 2 Konsola

1. Z paska zadań systemu wybieramy program konsoli (ang. Konsole) - licząc od lewej strony należy kliknąć

szóstą ikonę przedstawiającą ekran terminala.

2. Po uruchomieniu konsoli zobaczymy okienko ze znakiem zachęty (ang. prompt)

ubuntu@ubuntu:~$

3. Zapis ten oznacza, że jesteśmy zalogowani w systemie o nazwie "ubuntu" (druga nazwa) jako użytkownik

o nazwie "ubuntu", zaś aktualną ścieżką jest "~" (tylda). Tylda jest ogólnie przyjętym skrótem oznaczającym
katalog domowy użytkownika. W tym przypadku jesteśmy zalogowani w systemie lokalnym ładowanym
z dysku komputera.

Ćwiczenie 3 Komendy w systemie Linux

1. W systemie UNIX mamy do dyspozycji wiele komend i możliwości ich łączenia. Jest to oczywiście znaczne

ułatwienie dla programistów, przez co UNIX jest chętnie używany do zaawansowanych zadań. Komenda
składa się z nazwy, opcji i parametrów, które wprowadzamy w oknie konsoli.

komenda [opcje] [parametry]

2. Opcje komendy (zwane również przełącznikami) to zwykle ciąg znaków zaczynający się od "-" definiuje

różne zachowania tej samej komendy. Na przykład opcją polecenia

ls

wyświetlającego pliki w bieżącym

katalogu jest

ls –l

, która powoduje wyświetlenie rozszerzonej informacji. Parametry (argumenty)

określają obiekty, na których działa komenda np.

ls –l Desktop

w systemie Kubuntu wyświetli zawartość

katalogu Desktop. Zauważmy, że obowiązkowa w wywołaniu jest jedynie nazwa komendy, natomiast opcje
i parametry nie zawsze są wymagane (oznacza to zapis klamrowy []).

3. Komenda

uname –a

pozwala zorientować się, w jakim systemie się znajdujemy,

date

wyświetla aktualny

czas w systemie. Poleceniem

pwd

sprawdzamy jaki jest bieżący katalog. Polecenie

ls

służy do wyświetlania

plików w katalogu.

Ćwiczenie 4 Dokumentacja komend

1. Większość komend jest dosyć dobrze udokumentowana. Komendą

man komenda

wyświetlamy podręcznik

dla danej komendy. Na przykład

man ls

(ls jest tutaj parametrem komendy man) wyświetli opis komendy

wyświetlającej zawartość katalogu (ls). Po stronach podręcznika man poruszamy się

•

w przód - kombinacjami "^V" (CTRL+V) lub spacją,

•

w tył - kombinacją "^B" (CTRL+B),

•

"/" - wyszukiwanie tekstu,

•

"Q" - wyjście.

2. Dla niektórych komend formą dokumentacji jest

info komenda

, np.

info type

.

3. Część komend wypisuje sposób ich użycia po wpisaniu

komenda --help

, np.

ls --help

. Z kolei

whatis

komenda

podaje zwięzły opis działania komendy,

whereis komenda

wyświetla lokalizację komendy

i dokumentacji man,

type komenda

wyświetla informację o typie komendy.

4. Do wyszukiwania słowa kluczowego w całej dokumentacji służy polecenie

apropos słowo

. Polecenie

zwraca strony, na których znaleziono słowo kluczowe.
Proszę zapoznać się teraz z dokumentacją.

Ćwiczenie 5 Użytkownicy

1. Użytkownicy systemu UNIX są podzieleni na grupy o różnych uprawnieniach. Zarówno konta użytkowników

jak i grupy są zakładane przez administratora systemu o specjalnych uprawnieniach. Swoje identyfikatory
możemy sprawdzić wydając polecenie

id

.

2. Równocześnie w systemie może być zalogowanych wielu użytkowników. Każdy użytkownik może zaś

logować się do systemu wielokrotnie. Aby sprawdzić listę zalogowanych użytkowników wydajemy jedną
z komend:

who

,

w

,

finger

. Komendy te różnią się między sobą rezultatami i opcjami. Np. użycie

finger

login

wyświetla następującą informację o użytkowniku login: nazwa użytkownika, katalog macierzysty,

status zalogowania, status poczty, plik planu, rzeczywiste imię i nazwisko oraz rodzaj używanej powłoki.
Powłoka jest programem interpretującym komendy. Często występujące rodzaje powłok to bash (GNU
Bourne-Again SHell) oraz tcsh (T C-like syntax SHell).

3. Użytkownicy uruchamiają w systemie programy, które tworzą procesy w pamięci maszyny. Listę naszych

uruchomionych procesów możemy sprawdzić komendą

ps

, lub ew. podając konkretnego użytkownika

ps -u login

.

4. Zasadniczo działającym procesem jest zwykle powłoka oraz sam program sprawdzający procesy ps –

w chwili jego uruchomienia. Przydatne informacje to PID (unikalny numer procesu), TTY (terminal
z którego uruchomiono proces), czas działania oraz nazwa procesu.

Ćwiczenie 6 Logowanie do systemu zdalnego (student.uci.agh.edu.pl)

1. Zamierzamy połączyć się z serwerem zdalnym o nazwie student.uci.agh.edu.pl, który znajduje się

w Uczelnianym Centrum Informatyki (UCI). Poleceniem

ping serwer

sprawdzamy, czy serwer jest

osiągalny:

ping student.uci.agh.edu.pl

. To polecenie przydaje się, gdy z jakiś powodów nie udaje nam

się połączyć z serwerem. Aby wyświetlić ścieżkę połączenia sieciowego do serwera wpisujemy komendę

traceroute serwer

.

2. W celu bezpiecznego zalogowania na serwerze, wydajemy komendę ssh (ang. Secure SHell)

ssh [e-mail]

,

gdzie login jest nazwą użytkownika którą otrzymaliśmy przy zakładaniu konta na serwerze student w UCI.

3. System serwera pyta nas o hasło. Podajemy hasło (hasło nie jest wyświetlane, żeby nie mogło zostać

podpatrzone na ekranie).

password:

4. Po zalogowaniu widzimy informacje o systemie oraz znak zachęty

login@student:~ (101) >

. W tym

momencie jesteśmy w terminalu zdalnego systemu. Odtąd polecenia wydawane w konsoli dotyczą zdalnego
systemu!

5. Polecenie

passwd

służy do zmiany naszego hasła w systemie. Należy podać stare hasło i dwa razy nowe

(w celu uniknięcie ew. błędów przy wpisywaniu). Obowiązują te same zasady co przy logowaniu (hasła nie
pojawiają się na ekranie). Hasło należy zmienić przy pierwszym logowaniu i powinno być ono zmieniane co
pewien czas.

6. Wylogowanie następuje po wydaniu komendy

logout

. Jesteśmy z powrotem w systemie Kubuntu.

Zadania

1. Zapoznaj się dokładnie z zasadami organizacji i zaliczenia przedmiotu. Czy są dla Ciebie jasne? Jeśli masz

pytania, jest to najlepszy czas żeby spytać prowadzącego zajęcia.

2. Jeśli to Twój pierwszy kontakt z systemem, naucz się uruchamiać i zamykać system, przeglądarkę oraz

konsolę.

3. Zapoznaj się z komendami: man, info, ls, uname, whatis, whereis, type, apropos, id, who, w, finger, ps, ping,

ssh. Zwróć uwagę: a) do czego służą te komendy? b) jaka jest ich składnia? c) jakie są ich opcje? d) jakie są
ich parametry? Jak myślisz, które komendy będą najczęściej używane?

4. Zauważ i wymień różnice pomiędzy systemem lokalnym (Kubuntu) a systemem zdalnym (student). Czy

sposoby działania komend różnią się pomiędzy tymi systemami?

5. Ze strony

http://www.kubuntu.org

pobierz obraz płyty systemu Kubuntu Linux. Zwróć uwagę na numer

wersji systemu, rodzaj nośnika (DVD) oraz język systemu (angielski, EN). Po nagraniu płyty, system jest
gotowy do użycia bez instalacji (wystarczy uruchomienie komputera z płyty DVD). Jeszcze raz przećwicz
wszystkie komendy.