Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji 

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie

rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez

NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

 sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej

zgody

NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej

od-sprzedaży, zgodnie z 

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym 

Nexto.pl

.

SPIS TREŚCI

Wstęp  ....................................................................................................................... 9

Wykaz skrótów  ..................................................................................................... 13

Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa  .......................................... 15

1.1. Uwagi wprowadzające  .............................................................................  16
1.2. Prawo podatkowe jako gałąź prawa  .......................................................  16

1.2.1.  Przesłanki uzasadniające przyznanie prawu podatkowemu  

 

statusu gałęzi prawa  .......................................................................  16

1.2.2.  Autonomia prawa podatkowego  ...................................................  24
1.2.3.  Prawo podatkowe a prawo cywilne  ...............................................  30

1.3. Zasady podatkowe  ...................................................................................  36
1.4. Podsumowanie  ..........................................................................................  45

Rozdział 2. Cechy i funkcje podatków dochodowych  .................................. 47

2.1. Uwagi wprowadzające  .............................................................................  47
2.2. Ogólna charakterystyka podatków dochodowych  .................................  48

2.2.1.  Podatki dochodowe w klasyfikacji podatków  ..............................  48
2.2.2.  Podstawy prawne podatków dochodowych  ..................................  54

2.3. Zakres podmiotowy opodatkowania  ......................................................  60
2.4. Zakres przedmiotowy opodatkowania  ...................................................  65
2.5. Podsumowanie  ..........................................................................................  72

Rozdział 3. Pojęcie, źródła oraz zasady opodatkowania nieodpłatnych  
świadczeń  ...............................................................................................................76

3.1. Uwagi wprowadzające  .............................................................................  76
3.2. Nieodpłatne świadczenia na gruncie prawa cywilnego  .........................  77

3.2.1.  Pojęcie świadczenia  ........................................................................  77
3.2.2.  Świadczenia odpłatne i nieodpłatne  .............................................  80
3.2.3. Umowy jako źródło nieodpłatnych świadczeń  .............................  84



SPIS TREŚCI

3.3. Cechy nieodpłatnych świadczeń w świetle przepisów regulujących  

 

podatki dochodowe  ..................................................................................  89

3.3.1. Uwagi ogólne  ..................................................................................  89
3.3.2. Zakres podmiotowy nieodpłatnych świadczeń  ............................  90
3.3.3. Przedmiot nieodpłatnych świadczeń  .............................................  92
3.3.4. Ocena elementu odpłatności według przepisów  

 

podatkowoprawnych  ......................................................................  97

3.3.5. Warunki powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń  ......  100
3.3.6. Podatkowoprawne rozumienie nieodpłatnego świadczenia  ...... 116

3.4. Podsumowanie  ........................................................................................  119

Rozdział 4. Odstępstwa od zasad opodatkowania nieodpłatnych  
świadczeń  .............................................................................................................122

4.1. Uwagi wprowadzające  ...........................................................................  122
4.2. Nieodpłatne świadczenia niewywołujące skutków podatkowych  ....... 123
4.3. Nieodpłatne świadczenia a obejście prawa podatkowego  ................... 132
4.4. Nieodpłatne świadczenia a ceny transferowe  ......................................  143

4.4.1. Zagadnienia wstępne  ...................................................................  143
4.4.2. Podmioty powiązane oraz zasada „długości ramienia” .............  146
4.4.3. Weryfikacja cen transferowych  ....................................................  150

4.5. Podsumowanie  ........................................................................................  155

Rozdział 5. Charakter korzyści majątkowej uzyskanej w wyniku 
otrzymania nieodpłatnego świadczenia  ........................................................ 160

5.1. Uwagi wprowadzające  ...........................................................................  160
5.2. Problemy związane z ustaleniem wartości nieodpłatnych świadczeń   161
5.3. Rzeczywiste skutki opodatkowania nieodpłatnych świadczeń  ...........  169
5.4. Podsumowanie  ........................................................................................  175

Rozdział 6. Opodatkowanie nieodpłatnych świadczeń na tle  
unormowań wybranych państw  ...................................................................... 178

6.1. Uwagi wprowadzające  ...........................................................................  178 
6.2. Niemcy  ....................................................................................................  179
6.3. Wielka Brytania  ......................................................................................  183
6.4. Czechy  .....................................................................................................  187
6.5. Wnioski  ...................................................................................................  190
6.6. Podsumowanie  ........................................................................................  193



SPIS TREŚCI

Zakończenie  ....................................................................................................... 196

Bibliografia  ......................................................................................................... 206

Wykaz aktów prawnych  ................................................................................... 215

Orzecznictwo  ...................................................................................................... 218

WSTĘP

Opodatkowanie przychodów z nieodpłatnych świadczeń jest 

zagadnieniem bardzo istotnym z punktu widzenia zakresu obo­

wiązku podatkowego (świadczenia te stanowią przecież zgodnie 

z obowiązującym stanem prawnym jeden z rodzajów przychodów), 

które dodatkowo łączy się z materią właściwą dla prawa cywilnego, 

konstytucyjnego oraz prawa pracy. Chodzi zatem o interesujący, 

a zarazem skomplikowany problem wzajemnego przenikania się 

rozwiązań i instytucji należących nie tylko do różnych gałęzi, ale 

również do różnych dziedzin prawa (prawo publiczne, prawo pry­

watne).

Wątpliwości związane z opodatkowaniem przychodów z nieod­

płatnych świadczeń spowodowane są przede wszystkim cywilistycz­

nym charakterem pojęcia „nieodpłatne świadczenie” oraz brakiem 

jego legalnej, podatkowoprawnej definicji, co stwarza różne moż­

liwości interpretacyjne w procesie stosowania przepisów prawa 

podatkowego. Kwestia jest bardzo ważna, ponieważ w grę mogą 

wchodzić różnorodne zdarzenia prawne, brak zaś jednoznacznego 

ustalenia treści owego pojęcia wywołuje niepewność co do istnienia 

w danym przypadku obowiązku podatkowego. Wybór określonego 

sposobu interpretacji ma zresztą bardziej ogólny wymiar, w dużej 

mierze zależy bowiem od poglądów na temat statusu norm podat­

kowoprawnych jako odrębnej gałęzi prawa, a w konsekwencji rów­

nież od skutków wykorzystania przez ustawodawcę podatkowego 

terminologii pochodzącej z obszaru prawa cywilnego i jego nauki. 

Wydaje się, że rozwiązaniem najbardziej racjonalnym jest w tej 

sytuacji podjęcie takiej próby interpretacji pojęcia „nieodpłatne 

świadczenie”, która odpowiadałaby z jednej strony publicznopraw­

nemu charakterowi norm tworzących prawo podatkowe, z drugiej 

zaś – zachowałaby wewnętrzną spójność systemu prawnego jako 

całości.

10

WSTĘP

Dla właściwego stosowania przepisów regulujących opodatko­

wanie nieodpłatnych świadczeń istotne jest również ustalenie, czy 

fakt legislacyjnego wyodrębnienia podatku dochodowego od osób 

fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych wywiera 

jakiś wpływ na rozumienie tego pojęcia. Mówiąc inaczej, chodzi 

o zbadanie, czy nieodpłatne świadczenie jest pojęciem treściowo 

spójnym na gruncie ustaw normujących podatki dochodowe, czy 

też ustawodawca wprowadził w tym zakresie jakieś różnice.

Stosowanie prawa nie jest jednak jedyną płaszczyzną, na któ­

rej należy rozpatrywać kwestie związane z opodatkowaniem przy­

chodów z nieodpłatnych świadczeń. Trzeba bowiem pamiętać, że 

racjonalnie skonstruowane przepisy powinny powodować powsta­

nie obowiązku podatkowego jedynie wtedy, gdy zaistnienie okreś­

lonego  zdarzenia  rzeczywiście  wywołuje  skutki  mieszczące  się 

w przedmiotowym zakresie opodatkowania, a to oznacza, że skutki 

te powinny zostać przewidziane i uwzględnione przez ustawodaw­

cę już w procesie prawotwórczym. Chodzi zwłaszcza o to, ażeby 

rozwiązania zawarte w ustawach normujących podatki dochodowe 

nie miały jedynie na celu realizacji fiskalnej funkcji podatków, lecz 

by uwzględniały w dostatecznej mierze także inne, w tym etyczne 

wymagania stawiane opodatkowaniu. Krótko mówiąc, powinny być 

to rozwiązania sprawiedliwe, nie tylko chroniące interesy państwa, 

lecz zabezpieczające również uzasadnione interesy podatników, co 

w pełni odnosi się także do unormowań dotyczących opodatkowa­

nia przychodów z nieodpłatnych świadczeń.

Na tle przedstawionych uwag pojawiły się następujące kwestie, 

które należy rozstrzygnąć, ażeby właściwie zinterpretować i ocenić 

regulacje obowiązujące w zakresie zasad i sposobu opodatkowania 

omawianych świadczeń:

a) czy  treść  pojęcia  „nieodpłatne  świadczenie”  występującego 

w ustawach normujących podatki dochodowe wzorowana jest 

na znaczeniu nadanym temu pojęciu przez naukę prawa cywil­

nego?

b) czy pojęcie nieodpłatnego świadczenia jest pod względem po­

datkowoprawnym jednolite, a więc nie zależy od przynależności 

podatników do określonej kategorii podatkowej (osoby fizycz­

ne, osoby prawne)?

11

WSTĘP

c)  czy stan prawny obowiązujący w zakresie opodatkowania nie­

odpłatnych świadczeń zachowuje niezbędną równowagę między 

fiskalnymi zadaniami podatków a etycznymi regułami opodat­

kowania?

Odpowiedzi na te pytania uzyskano dzięki ustaleniom poczy­

nionym w sześciu rozdziałach pracy.

W rozdziale pierwszym przedstawiono zagadnienia teoretycz­

ne, niezbędne dla dokonania podatkowoprawnej analizy pojęcia 

„nieodpłatne świadczenie” oraz zasad opodatkowania przychodów 

uzyskanych z tego tytułu. Wykazano zatem konieczność traktowa­

nia prawa podatkowego jako samodzielnej gałęzi prawa, ze szcze­

gólnym uwzględnieniem jego autonomii oraz związków terminolo­

gicznych z prawem cywilnym. W rozdziale tym omówiono również 

problematykę zasad podatkowych, koncentrując się zwłaszcza na 

treści zasady sprawiedliwości opodatkowania i wymaganiach, któ­

re realizacja owej zasady stawia przed ustawodawcą w procesie 

prawotwórczym.

Rozdział drugi dotyczy cech i funkcji podatków dochodowych, 

co umożliwia między innymi sformułowanie istotnych z punktu wi­

dzenia celów rozprawy wniosków wynikających z klasyfikacji podat­

ków, a także określenie zakresów opodatkowania tymi podatkami. 

W tym ostatnim przypadku chodzi zwłaszcza o ustalenie, na czym 

polega osiągnięcie dochodu, co pozwoli na określenie warunków, 

które powinny zostać spełnione, ażeby mówić o uwzględnieniu 

etycznych reguł opodatkowania w procesie tworzenia i stosowania 

prawa podatkowego.

Rozdział trzeci składa się z dwóch części. W części pierwszej 

przedstawiono problematykę świadczeń nieodpłatnych z punktu 

widzenia nauki prawa cywilnego, która to pojęcie ukształtowała. 

Natomiast część druga ma na celu ustalenie podatkowoprawnego 

znaczenia tego pojęcia w obowiązującym stanie prawnym, wska­

zanie źródeł nieodpłatnych świadczeń oraz zasad opodatkowania 

uzyskanych z tego tytułu przychodów.

W rozdziale czwartym omówiono odstępstwa od opodatkowania 

nieodpłatnych świadczeń, a zatem zarówno przypadki, w których 

świadczenia te nie wywołują skutków podatkowych (pozostają 

podatkowo obojętne), jak również sytuacje, w których spełnienie 

12

WSTĘP

nieodpłatnego świadczenia wywołuje szczególne skutki w sferze 

opodatkowania (obejście prawa podatkowego, zagadnienie cen 

transferowych).

Rozdział  piąty  poświęcony  został  trudnościom  związanym 

z  określeniem  wartości  nieodpłatnych  świadczeń  oraz  analizie 

skutków ich wykonania z perspektywy rozliczeń podatkowych, do­

konywanych przez samych podatników. W konsekwencji chodzi 

o stwierdzenie, czy istota korzyści majątkowej uzyskanej z tytu­

łu otrzymania nieodpłatnego świadczenia uzasadnia w każdym 

przypadku konieczność ustalania świadczeniobiorcy przychodu do 

opodatkowania.

W rozdziale szóstym wskazano, w jaki sposób kwestię opodat­

kowania przychodów z nieodpłatnych świadczeń rozwiązano w in­

nych państwach, a mianowicie w Niemczech, Wielkiej Brytanii 

i Czechach. Z punktu widzenia problematyki niniejszej pracy jest 

bowiem istotne, czy w kontekście regulacji zagranicznych można 

mówić o jakiejś wspólnej koncepcji opodatkowania tychże przy­

chodów, co z kolei pozwoli na ustalenie, jak na tym tle prezentują 

się rozwiązania polskie.

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji 

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie

rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez

NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

 sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej

zgody

NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej

od-sprzedaży, zgodnie z 

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym 

Nexto.pl

.