PROTEINEMIA

Normoproteinemia. Hipoproteinemia i hiperproteinemia. Ocena stężenia białka
całkowitego w surowicy krwi. Znaczenie diagnostyczne i interpretacja wyników.

Podział białek:

Funkcje białek:

• strukturalne – pełnią je białka tkanki łącznej, a wewnątrzkomórkowo białka

mikrofilamentów

• enzymatyczne – enzymy katalizują większość reakcji chemicznych zachodzących w

organiźmie

• regulatorowe – aktywatory i inhibitory enzymów regulują szereg procesów

• przekazywanie informacji (zewnątrzkomórkowo – hormony białkowe i cytokiny ,

wewnątrzkomórkowo – np. białka G , receptory komórkowe – warunkują odpowiedź
komórki na określone bodźce )

• transportowe – transport zewnątrzkomórkowy i wewnątrzkomórkowy związków

trudno rozpuszczalnych w wodzie, przenoszenie elektronów w łańcuchu oddechowym

• magazynowe – np. ferrytyna (gromadzenie jonów żelaza)

• odpornościowe (odporność swoista – immunoglobuliny , odporność nieswoista –

układ dopełniacza, interferony )

• krzepnięcie krwi

• fibrynoliza

• kurczliwość – białka włókien mięśniowych

• funkcje buforowe

Stężenie białka całkowitego:

STAN

WARTOŚCI

HIPOPROTEINEMIA

< 60 g/l

NORMOPROTEINEMIA 60 – 80 g/l

HIPERPROTEINEMIA

> 80 g/l

Poziom krytyczny: poniżej 45 g/l

Hipoproteinemia (najczęściej zachodzi hipoalbuminemia) powoduje „uciekanie” płynu z
naczyń do przestrzeni śródmiąższowej, klinicznie powoduje to obrzęki

Hipoproteinemia występuje częściej niż hiperproteinemia. Hiperproteinemia w wielu
chorobach jest objawem przejściowym – wzrastającemu stężeniu immunoglobulin towarzyszy
zmniejszenie stężenia albuminy = przy znacznej hipergammaglobulinemii stężenie białka
może być prawidłowe lub obniżone (późne stadia marskości, rozwój zespołu nerczycowego w
przebiegu chorób kolagenowych)

EUPROTEINEMIA – stan, w którym występuje prawidłowy stosunek frakcji osocza.

Przyczyny HIPOPROTEINEMII:

• Defekty uwarunkowane genetycznie (np. niezdolność wytwarzania albumin,

występuje rzadko)

• Niedostateczna podaż białka w pożywieniu

• Zespoły złego wchłaniania i trawienia (niewydolność części egzokrynnej trzustki,

zmiany o charakterze zapalnym w obrębie jelita)

• Choroby wątroby i układu immunologicznego

• Utrata białka z organizmu (zespół nerczycowy, oparzenia, enteropatia przesiękowa –

układ pokarmowy, przetoki, krwioplucie, wysięki i przesięki do jam ciała, choroby
zapalne przewodu pokarmowego, choroba popromienna itd.)

• Wzmożony katabolizm białek (w wyniszczających chorobach - przede wszystkim w

chorobach nowotworowych, rzadziej przewlekłych zapaleniach, chorobach
gorączkowych, nadczynności tarczycy)

• Przewodnienie i obrzęki (wyniki fałszywie dodatnie: białka jest pod dostatkiem, ilość

bezwzględna prawidłowa, natomiast rozcieńczona w płynie pozakomórkowym –
osoczu). Hematokryt: niski pokaże nam, że to artefakt, a wysoki - hipoproteinemia.

• Artefakty

Przyczyny HIPERPROTEINEMII

• Zjawiska odpornościowe w przebiegu zakażeń

 w przebiegu rozmaitych infekcji: bakteryjnych, pasożytniczych

 bez zmian jakościowych w białku

• Reakcje ostrej fazy

• Nowotwory układu immunologicznego syntetyzujące immunoglobuliny

 szpiczak mnogi (rozrost nowotworowy komórek plazmatycznych)

 makroglobulinemia (rozrost nowotworowy komórek limfoidalnych)

(Zmiany jakościowe w białku)

• Odwodnienie

• Artefakty – błędy w pobieraniu krwi

Hiperproteinemia - może być całkowita lub określonych frakcji.

Elektroforeza białek:

Stwierdzona nieprawidłowość w zakresie białka całkowitego implikuje konieczność
sprawdzenia, która z frakcji białkowych się obniżyła/wzrosła (wskazanie do wykonywania
elektroforezy białek); badanie zalecane, nie rutynowe.

FRAKCJE BIAŁKOWE

Stężenie

Zakres – wartości
referencyjne (%)*

Albuminy

60%

50-67

Αlfa – 1 – globuliny

4%

2-5

Alfa – 2 – globuliny

8%

6-13

Betaglobuliny

12%

9-14

Gammaglobuliny

16%

8-21

Elektroforeza - zjawisko elektrokinetyczne, w wyniku którego pod wpływem przyłożonego
pola elektrycznego dochodzi do przemieszczania się makrocząsteczek obdarzonych
niezrównoważonym ładunkiem elektrycznym. Elektorforeza: bibułowa, żelowa, kapilarna.
Szybkość migracji zależy od: ładunku cząstki, wielkości i kształtu cząstki, siły elektrycznej
pola, temperatury rozdziału oraz właściwości nośnika. Jest ona wprost proporcjonalna do
ładunku i odwrotnie proporcjonalna do wielkości cząstki i lepkości podłoża.

Proteinogram to badanie diagnostyczne polegające na elektroforetycznych rozdziale białek
surowicy na frakcje i ilościowym oraz procentowym oznaczeniu ich składu.

kolejność: albuminy (najdalej) - alfa – 1 – globuliny, alfa – 2 – globuliny, beta-globuliny,
fibynogen, gammaglobuliny (najbliżej)

W rozdziale elektroforetycznym białek osocza pomiędzy frakcją β i γ globulin jest obecna
frakcja zawierająca fibrynogen, która może utrudniać analizę, dlatego w praktyce klinicznej
raczej nie wykonuje się rozdziału białek osocza.

Dysproteinemia – zmiana stosunku albumin do globulin.

Paraproteinemia – pojawienie się nowego białka w osoczu.

Stężenie białka całkowitego a wiek

Przez całe życie poziom białka całkowitego kształtuje się mniej więcej na tym samym
poziomie. W okresie młodości (10 a 30 r.ż.) białko całkowite osiąga stężenie najwyższe,
potem sukcesywnie ulega obniżeniu i aż do późnej starości jest na prawidłowym poziomie. Z
wiekiem obniża się stężenie albumin, w to miejsce rosną globuliny – zmienia się stosunek
białek osocza, prawidłowy stosunek albumin do globulin u większości osób ok. 1,5.

 60% stanowią albuminy,

 40% stanowią globuliny

Mimo zmian tego stosunku stężenie białka całkowitego się nie zmienia, dlatego z
wiekiem stosunek albumin do globulin ulega normalizacji u osób w wieku podeszłym
– oscyluje wokół wartości 1,1 – 1,2.