375

RECENZJA
Praca semestralna z przedmiotu „ Psychologia polityki”

Mirosław Karwat „ O PERFIDII”

O autorze

Mirosław Karwat
Politolog, absolwent Instytutu Nauk Politycznych UW

Doktor  habilitowany  nauk  humanistycznych,  profesor  nadzwyczajny  w  WyŜszej  Szkole
Pedagogicznej  im.  Tadeusza  Kotarbińskiego  w  Zielonej  Górze  i  na  Uniwersytecie
Warszawskim;  wykłada  równieŜ  w  WyŜszej  Szkole  Humanistycznej  wPułtusku.
Wyspecjalizowany  w  dziedzinie  teorii  polityki,  socjologii  polityki,  socjotechniki.
Zainteresowania  badawcze,  dydaktyka  i  publikacje  skoncentrowane  na  następujących
zagadnieniach:  mechanizmy  uczestnictwa  w  polityce;  podmiotowość  polityczna
jednostek  i  grup  społecznych;  wartości  i  normy  polityczne;  wzorce  i  style  kultury
politycznej; deformacje i paradoksy Ŝycia politycznego; patologie ruchów społecznych i
instytucji  politycznych;  metody  i  techniki  działania  politycznego  (szczególnie:  formy
manipulacji);  warunki  i  bariery  efektywności  działania  politycznego;  metodologiczne
problemy

nauki

polityce.

Autor  monografii  naukowych:  Podmiotowość  polityczna.  Warszawa  1980;  Człowiek
polityczny. Warszawa 1989.
Autor  ksiąŜek  popularnonaukowych:  Kołowrót  działacza,  czyli  traktat  o  samoparaliŜu
organizacji.  Warszawa  1983;  Poradnik  pseudodziałacza.  Warszawa  1983;  Sami  swoi.
Rzecz  o  rozkładzie  partii  rządzącej.  Warszawa  1991;  Miernoty  i  figuranci.  Forma-
listyczna  degeneracja  władzy.  Toruń  1993;  Sztuka  manipulacji  politycznej  (3  wydania:
Toruń 1998, 1999, 2000); O perfidii. Warszawa 2001.

O ksiąŜce
„ O PERFIDII „

KsiąŜka  prof.  Mirosława  Karwata  ma  układ  dwuczęściowy.  W  pierwszej  części,  w  postaci
wykładów  przedstawione  są  podstawowe  i  szczegółowe  typy  i  pojęcia  dotyczące  perfidii.
Uzyskujemy teoretyczne odpowiedzi na pytania: czym jest perfidia, jakie są narzędzia perfidii
i kogo moŜemy nazwać perfidentem.
Pytania te jednocześnie są tytułami rozdziałów. KaŜdy z nich zawiera mnóstwo informacji na
temat  zachowań  określanych  jako  perfidne.  Dowiadujemy  się,  Ŝe  perfidia  jest  szczególnie
złośliwą i szkodliwą odmianą przewrotności.

Człowiek  perfidny  stara  się  wytworzyć  aurę  intymnego  zbliŜenia  i  poufałości  z  ofiarą,  by  -
mając go na talerzu - zadać cios. Perfidny. To oczywiście uproszczenie, bowiem w tysiącach
przypadków,  takŜe  tych,  opisanych  w  ksiąŜce,  perfidia  nie  potrzebuje  zbliŜenia,  a  jedynie
odpowiednich warunków czy argumentów.
Perfidny,  oznacza  to,  co  wiarołomny.  Tyle,  Ŝe  chyba  nie  do  końca  w  naszym  rozumieniu.
Przez  osobę  wiarołomną  najzwyczajniej  rozumiemy  zdrajcę.  Człowiek  perfidny  teŜ  "łamie
naszą wiarę", ale wcale to nie znaczy, Ŝe wcześniej uwaŜaliśmy go za sojusznika. On nas po
prostu podszedł, wykorzystał sprzyjającą sytuację, zagrał na uczuciach, zawiódł zaufanie.

Źródło: Onet.pl – czytelnia Polityki

(...)  Perfidia  to  wyjątkowa  podstępność  działania  połączona  z  wyjątkową  szkodliwością  dla
ofiary, a zarazem potencjalną bezkarnością sprawcy, z trwałością i kumulacją wyrządzonych
szkód oraz trudnością ich usunięcia.”
Ta  definicja  najbardziej  syntetyczna  z  przytoczonych  w  ksiąŜce  najbardziej  oddaje  sedno
zagadnienia. Jest najbardziej Ŝyciowa.

Na kolejnych stronach pierwszej części poznajemy znaczenie jadowitości, knucia, misternych
intryg,  tzw.  koronkowej  roboty.  Dowiadujemy  się  jak  w  takich  sytuacjach  zachowuje  się
ofiara i jak perfident potrafi je wykorzystać do swoich celów.
Tyle o teorii. Tym bardziej, Ŝe pierwsze 94 strony są napisane w trochę zagmatwany sposób.
Na  pewno  nie  nadają  się  do  poczytania  w  metrze.  Bez  odpowiedniej  koncentracji  łatwo  jest
się pogubić pomiędzy perfidią, obłudą i przewrotnością.

Druga część nazwana przez prof. Karwata ćwiczeniami to juŜ sama czytelnicza przyjemność.
Autor przytacza cały szereg przykładów ułatwiających zrozumienie i rozróŜnienie przejawów
perfidii łagodnej wręcz zabawnej, od zachowań szkodliwych.

Okazuje się, Ŝe perfidią błyszczy wiele arcydzieł literatury światowej i polskiej.
Sztuki  Szekspira  (np.  „Poskromienie  złośnicy”,  ”Otello”),  Moliera  (choćby  „Świętoszek”),
Aleksandra Fredry, Tadeusza Dołęgi –Mostowicza („Kariera Nikodema Dyzmy”) aŜ roją się
od  perfidnych  intryg  i  knucia,  dzięki  którym  bohaterowie  o  wątpliwej  moralności  osiągają
stawiane sobie cele.

Autor  wyjaśnia  równieŜ,  na  czym  polega  urok  powieści  detektywistycznej.  Mianowicie  w
zagadce,  o  tym,  kto  zabił  z  reguły  dowiadujemy  się  na  końcu,  gdy  przez  całą  lekturę
towarzyszy nam niepewność i zaskoczenie.
Do czego moŜe jeszcze słuŜyć przekora? Do igraszek erotycznych i flirtów.
W  jaki  sposób?  Poprzez  radosne  przekomarzanie  się,  drobne  złośliwości,  Ŝarciki,  które
podnoszą  temperaturą  i  są  doskonałym  afrodyzjakiem,  pod  jednym  warunkiem:  jeŜeli  są
zastosowane z umiarem i nie ranią uczuć. To typowy przykład poŜytecznej przewrotności.
Na ten temat napisano wiele aforyzmów. Przykładem moŜe być twórczość Monduzziego „ W
Ŝ

yciu kochałem tylko jedną kobietę, ale nie wiem, którą”. Nic dodać nic ująć. Klasyczny

męski dowcip charakteryzujący tzw. motylka.
Czy zabawny, rzecz gustu.
Podobnie jak aforyzmy dotyczące wierności:
„Szczyt  potencji  seksualnej:  móc  to  robić  zawsze  z  jedną  kobietą.  Ideałem  byłoby  nie
zauwaŜać, Ŝe jest to jedna i ta sama kobieta.” Jako kobieta powstrzymam się od komentarza.
DuŜo sympatyczniej brzmią aforyzmy Jana Sztaudyngera, piszącego dość często o podbojach
miłosnych i Pani Perfidii.

W dzisiejszym świecie szczytem perfidii bywają niektóre reklamy. Przykładów jest wiele. W
tej dziedzinie przodują producenci reklam napojów alkoholowych.
Łódka Bols Sport Travel, sport – raczej nie i tak wszyscy wiedzą, Ŝe chodzi o wódkę.
A  WTK  Soplica.  Piękni  zadowoleni  męŜczyźni  pędzą  przez  ostępy  na  równie  pięknych
rumakach, a później gaszą pragnienie krystalicznym płynem ...wodą ?
Reklamy doskonale utrwalające znaki firmowe i wywołują bardzo właściwe, choć zabronione
skojarzenia.
A kampania największych producentów piwa na rzecz bezpieczeństwa na drogach.
Szczyt perfidii.