ETYKA W BIZNESIE
ETYKA W BIZNESIE
Przystępując do rozważania na temat etyki biznesu celowym wydaje
się określenie przedmiotu etyki w ogóle.
Termin „etyka” pojawił się po raz pierwszy w filozofii starogreckiej w
VI wieku p.n.e. Użył go Arystoteles określając swe badania dotyczące życia
i postępowania człowieka. Długo, bo jeszcze 200 lat wstecz, etyka była
więc traktowana jako nauka o naturze człowieka, przyczynach i celach
jego działania. Zakres jej badań obejmował zarówno kwestie opisowe jak i
normatywne.
Dopiero Immanuel Kant (1724-1804) filozof niemiecki, dokonał
klasycznego i faktycznie ostatecznego sformułowania przedmiotu etyki. W
jego ujęciu jest to nauka o tym, co być powinno, a nie o ty co jest.
Stanowisko to stało się pewnego rodzaju cenzurą, mimo wielu
późniejszych modyfikacji i propozycji w tym przedmiocie.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że rozważania Kanta miały
poważny wpływ również na powstanie etyki biznesu. Do dzisiaj wiele z jego
myśli , jako że nie uległy zdezaktualizowaniu stanowi bazę do rozważań
dla współczesnych badaczy etyki biznesu.
W uproszczeniu aktualnie etyka to nauka o moralności, filozofia
moralności, jak też ogół zasad i norm postępowania obowiązujących w
danej epoce, środowisku.
Etyka biznesu to po prostu etyka stosowana w biznesie, zajmuje się
w szczególności zagadnieniami moralnymi w sferze biznesu. Jest ona
szczególną odmianą etyki jako działalności badawczej. W związku z tym
koncentruje się na postępowaniu człowieka, lecz w sprawach interesów, a
nie w innych. Kwestie etyczne są tu w istocie pytaniami, czy powinniśmy
podejmować określone działania czy nie, czy są one dobre i słuszne,
moralne, czy też nie; jak należy postępować ; czy opłaca się, czy warto
działać etycznie w sferze interesów.
Powyższe ma znaczenie praktyczne i służy zapewnieniu naszej
działalności lepszej, bardziej racjonalnej podstawy, uzasadnienia.
Metodami działania w przedmiocie etyki biznesu są obserwacje,
lustracje, ankiety, wywiady, testy i podobne instrumenty ujawniające i
opisujące postawy i zachowanie ludzi biznesu oraz tego, co myślą i mówią
o moralności.
Najważniejszym elementem i dopełnieniem powyższych działań jest
surowa analiza krytyczna, której należy poddać ujawnione zachowania
oraz proponowane reguły i zasady. Po to, aby zobaczyć, czy jesteśmy w
stanie określić, dlaczego są one moralne lub niemoralne, czyli, mówiąc
językiem potocznym – dobre lub złe.
Aby działać moralnie, musimy szanować osobowość ludzi i nigdy nie
traktować ich tylko jako środków do jednego celu, lecz zawsze i przede
wszystkim jako cele same w sobie. W ujęciu Kanta brzmi to: „Postępuj tak,
byś człowieczeństwa tak w twej osobie, jak też w osobie każdego innego
używał zawsze zarazem jako celu, nigdy tylko jako środka”
Wielostronne i nowatorskie zastosowanie tej reguły Kanta
przedstawili w teorii dobrej praktyki zarządzania Amerykanie T. Peters i R.
Waterman opracowanej w 1982r.
Chodzi im między innymi o to, że kierownictwo dobrze funkcjonującej
spółki przywiązuje uwagę do potrzeb klienta, automatycznie dba o
potrzeby pracowników, dostawców i właścicieli. Nie ma wątpliwości, że
etyka obsługi klienta przenosi się na społeczność, skutkując dobrą
reputacją spółki w społeczności w jakiej działa.
Warto przytoczyć inne rozumienie przedmiotu etyki biznesu.
Definicję określoną jako konwencjonalną i statyczną przedstawił w 1982r.
Verne E. Henderson w swoich rozważaniach „Etyczna strona
przedsiębiorczości”. Etyka wg Hendersona to zbiór zasad wyznaczających
kodeks postępowania, który wyjaśnia, co jest dobre i słuszne, a co i
niesłuszne, może też ogólnie zarysować moralne obowiązki i powinności.
Jednak w dynamicznym środowisku, w jakim działa biznes w naszych
czasach, gdzie podstawowe reguły i gry biznesu ulegają również zmianom,
przez co staje się nie przez wszystkich rozumiane i akceptowane, bardziej
interesująca i przydatna jest definicja dynamiczna. Została ona
zaproponowana przez Amerykanów Ch. Powersa i D. Vogla (praca na
temat etyki w biznesie – 1980r) i brzmi: „W istocie rzeczy etyka zajmuje