Emisje głównych 

zanieczyszczeo powietrza w 

Polsce i ich wpływ na 

środowisko 

Emisje głównych 

zanieczyszczeo 

powietrza w Polsce i ich 

wpływ na środowisko 

Opracowanie fragmentu książki  

K. Judy – Rezler  

pt. „Oddziaływanie zanieczyszczeo  

powietrza na środowisko” 

str. 36-72 

Paweł Gorzała 

Gr. 2 / Rok III 

WEiP 

 

Sektory odpowiedzialne za emisje 

zanieczyszczeń do powietrza: 

Energetyka zawodowa; 
Źródła przemysłowe; 
Źródła komunalno – bytowe; 
Transport; 
Rolnictwo. 

 

Procentowy

 

udział głównych sektorów w 

zanieczyszczeniu powietrza w roku 2011: 

 

Główne zanieczyszczenia powietrza: 

 

 Tlenek węgla (CO); 
 Dwutlenek siarki (SO

2

);  

 Tlenki azotu (NO

X

); 

 Ozon (O

3

); 

 Pyły zawieszone; 
 Dwutlenek węgla (CO

2

). 

 

 

 

Tlenek węgla (CO): 

 Bezbarwny, bezwonny, silnie trujący dla człowieka 

gaz.  

 Główne źródła tlenku węgla: 
a) Emitowany z naturalnych źródeł: 
- oceany; 
- procesy utleniania metanu. 
b) Emitowany ze źródeł antropogenicznych: 
- spalanie paliw; 
- niesprawne urządzenia spalania w gospodarstwach 

domowych. 
 

 

 

 

 

Tlenek węgla (CO) – Wpływ na  

środowisko i człowieka: 

Nie stwierdzono bezpośredniego szkodliwego 

wpływu CO na środowisko. 

Wpływ na człowieka: 
 Tlenek węgla wdychany z powietrzem łączy się z 

hemoglobinę krwi, która traci zdolnośd do 
pobierania tlenu: 

𝐶𝑂 + ℎ𝑒𝑚𝑜𝑔𝑙𝑜𝑏𝑖𝑛𝑎 → 𝑘𝑎𝑟𝑏𝑜𝑘𝑠𝑦ℎ𝑒𝑚𝑜𝑔𝑙𝑜𝑏𝑖𝑛𝑎 (𝐶𝑂𝐻𝑏) 

 

 Zatrucie tlenkiem węgla może powodowad: 
• Wymioty, osłabienie, bóle głowy, duszności. 

 

 

 

Dwutlenek siarki (SO

2

): 

Bezbarwny gaz o ostrej, duszącej woni. 
Główne źródła: 
a) Emitowany ze źródeł naturalnych: 
- wybuchy wulkanów; 
- pożary lasów i stepów; 
- procesy rozkładu materii organiczne. 
b) Emitowany ze źródeł antropogenicznych: 
-    spalanie paliw kopalnych. 
Dostaje się do atmosfery ze spalinami, a następnie jest z niej 

usuwany w wyniku suchej i mokrej depozycji. 

W Polsce jest emitowany głównie ze źródeł energetycznych (ok. 

50%) oraz przemysłowych. 

Polska jest jednym z największych emiterów SO

2

 w UE. 

  

 

Dwutlenek siarki (SO

2

) – Wpływ na  

środowisko: 

Kwaśne deszcze :          SO2 + H2O -> H2SO3 
    powodują: 
-  niszczenie budynków  i różnych materiałów (np. marmurów,       
wapieni, piaskowców); 
-  wpływa szkodliwie na faunę i florę. 
Aerozol siarczanowy (SO

4

2-

): 

- zmniejsza widzialnośd; 
- osłabia warstwę ozonową. 
 Roślinnośd jest bardziej wrażliwa na działanie SO

2

 niż człowiek. 

 W Polsce jest normowane dopuszczalne stężenie SO

2

 dla 

obszarów parków narodowych (15 μg/m

3

) oraz obszarów leśnych 

kompleksów promocyjnych (20 μg/m

3

). 

 

 

 

Dwutlenek siarki (SO

2

) – Wpływ na  

człowieka: 

 Największym zagrożeniem dla zdrowia ludzkiego jest 

występowanie (w okresie zimy) epizodów bardzo wysokiego 
stężenia SO

2

 w trakcie zjawiska „czarnego smogu”. 

 Przy dużym stężeniu może powodowad objawy następujących 

chorób: 

- Przewlekłe zapalenie oskrzeli; 
- Choroby krążenia; 
- Zmniejszona odpornośd płuc na infekcje. 
 Polsce obowiązująca wartośd dopuszczalnego średniorocznego 

stężenia  SO

2 

wynosi 20 μg/m3 (od 3 lutego 2012 r.). 

 

Tlenki azotu (NO

x

): 

Główne źródła: 
a) Emitowany ze źródeł naturalnych: 
- wybuchy wulkanów; 
- procesy zachodzące w glebie i oceanach; 
- fotoutlenianie zawartego w powietrzu azotu. 
b) Emitowany ze źródeł antropogenicznych: 
-    spalanie paliw kopalnych. 
Ilośd tlenków azotu produkowanych naturalnie znacznie 

przewyższa te stworzone przez człowieka, ale wartośd stężenia tła 
jest niewielka 

𝑵

𝟐

+ 𝑶

𝟐

⇄ 𝟐𝑵𝑶 

𝟐𝑵𝑶 + 𝑶

𝟐

⇄ 𝟐𝑵𝑶

𝟐

 

NO

2

 w niewielkim stopniu podlega procesom suchej i mokrej 

depozycji. Tlenki azotu absorbują również promieniowanie 
słoneczne wpływając tym samym na widzialnośd 

 

Tlenki azotu (NO

x

) – Wpływ na  

środowisko i człowieka: 

 Kwaśne deszcze  

2 NO2 + 2 H2O -> 2 HNO3 + H2  

 Absorbuje promieniowanie słoneczne. 
 Wraz z lotnymi związkami organicznymi tworzy ozon w troposferze. 
 Teoretycznie azot zawarty w NO

x

 wpływa stymulująco na rozwój roślin, ale 

faworyzuje rośliny o dużym zapotrzebowaniu na azot co powoduje 
zachwiania w ekosystemie. 

 W obecności innych zanieczyszczeo (SO

2

 i O

3

) jeszcze bardziej szkodzą 

roślinom. 

 
 Podobnie jak SO

2

, NOx są wchłaniane przez człowieka układem 

oddechowym. 

 Przy dużych stężeniach może powodowad: 
- infekcje wirusowe i bakteryjne oraz stanów zapalnych dróg oddechowych; 
- osłabienie funkcji obronnych płuc. 

 

 

Ozon (O

3

): 

 Jest formą alotropową tlenu o cząsteczce trójatomowej. W atmosferze jest jednym z 

głównych związków utleniających. 

 Około 90% całkowitej zawartości ozonu w atmosferze występuje w stratosferze, a dokładniej 

w ozonosferze. 

 Ozon jest zanieczyszczeniem wtórnym, tzn. powstaje w troposferze na skutek przemian 

chemicznych innych związków. 

 Główne źródła: 
a) Emitowany ze źródeł naturalnych: 
- materiały osadowe; 
- aerozole morskie, roślinne i zwierzęce; 
- wulkany. 
b) Emitowany ze źródeł antropogenicznych: 
- Procesy produkcyjne; 
- Procesy spalania. 


Powstawanie ozonu 

𝑁𝑂

𝑥

+ 𝑁𝑀𝐿𝑍𝑂 + CO + 𝐶𝐻

4

+ ℎ𝜈 → 𝑂

3

+ 𝑃𝐴𝑁 + 𝐻𝐶𝐻𝑂 + 𝑋 

Gdzie: 
M – cząsteczka działająca jak o ciało trzecie, przejmujące nadmiar en. 
hυ – kwant ultrafioletowego promieniowania słonecznego  
HCHO – formaldehyd 
PAN – azotan nadtlenku acetylu 
X – inne produkty reakcji (aldehydy, ketony, organiczne azotany i azotyny) 

 

 

Ozon (O

3

) – Wpływ na  

środowisko i człowieka: 

 Ozon uszkadza rośliny zmniejszając wydajnośd fotosyntezy, a także 

przyswajanie węgla i wzrost roślin. 

Szczególnie niekorzystnie ozon oddziałuje na rośliny uprawne (np. 

pszenicy, fasoli, ziemniaków, kukurydzy, itp.).

  

 

 Negatywny wpływ ozonu na człowieka jest szeroko 

udokumentowany, m.in. przez badania epidemiologiczne jak i 
kontrolowaną ekspozycję ludzi. Najbardziej wrażliwe na działanie 
ozonu są grupy osób: dzieci, chorzy na astmę oraz osoby 
przebywające często na zewnątrz budynków. 
 
 
 

 

 

Pyły

: 

 Pyłem nazywamy mieszaninę małych cząstek stałych zawieszonych w powietrzu. 
 Obecnie stosuje się podział ze względu na rozmiary cząstek: 
- całkowity pył zawieszony TSP – oznacza całkowitą zawartośd pyłu w powietrzu 
- pył drobny PM10 – oznacza frakcję pyłu zawieszonego, której cząstki mają 
średnice mniejsze od 10 μm 
- pył bardzo drobny PM2.5 – jest to frakcja pyłu zawieszonego, o rozdrobnieniu 
koloidalnym, w której cząstki mają średnice mniejsze od 2,5 μm 
 Główne źródła: 
a) Emitowane ze źródeł naturalnych: 
- materiały osadowe; 
- wybuchy wulkanów; 
- pożary lasów. 
b) Emitowane ze źródeł antropogenicznych: 
- procesy produkcyjne; 
- spalania paliw (energetyka, przemysł chemiczny, wydobywczy, metalurgiczny, 

budowlany). 

 

Pyły – Wpływ na  

środowisko i człowieka: 

 Zmniejszenie oddziaływania promieniowania UV co powoduje hamowanie rozwoju 

roślin. 

 Zanieczyszcza wody powierzchniowe i gruntowe. 
 Powodują powstawanie mgieł i smogów. 
 Działanie pyłów polega głównie na pokrywaniu liści warstwą izolującą, ograniczającą 

działanie promieniowania słonecznego. 

 W rejonach o dużym zapyleniu zaobserwowano spadek wydajności plonów. 

 

 Pył dostaje się do organizmu przede wszystkim przez drogi oddechowe lub 

pośrednio przez układ pokarmowy. Najbardziej toksyczne są pyły emitowane przez 
hutnictwo miedzi, cynku, ołowiu i aluminium 

 Do najbardziej zagrożonych oddziaływaniem pyłów należą: 
- osoby w podeszłym wieku, osoby z przewlekłymi schorzeniami serca i płuc, dzieci, 
chorzy na astmę. 
 Pyły mogą przyczyniad się do takich chorób jak: 
- astma, osłabienie płuc oraz pylica. 

 

 

Dziękuję za uwagę.