1

Ekorozwój w gminie

Przesłanie „myśl globalnie - działaj lokalnie"

to jedna z najbardziej praktycznych
przesłanek koncepcji ekorozwoju.

Ukazuje ono ogromną rolę, jaką w ochronie

środowiska naturalnego mogą odgrywać
społeczności lokalne.

Odpowiednio zaprogramowane działania

na poziomie gminy mogą w konsekwencji
mieć ogromne znaczenie dla realizacji
teoretycznych rozwiązań koncepcji
zrównoważonego rozwoju.

2

Ekorozwój w gminie

• Gmina stanowi podstawową jednostkę podziału

terytorialnego Polski. Mieszkańcy gminy tworzą

wspólnotę samorządową.

Władze gminy stanowią :
• rada gminy - wybierana przez mieszkańców

gminy na czteroletnią kadencję,

• zarząd gminy - wybierany przez radę gminy, na

czele którego stoi wójt w gminach wiejskich,

burmistrz w gminach miejsko-wiejskich i

prezydent w gminach miejskich liczących

ponad 100 tys. mieszkańców oraz w

miastach wojewódzkich.

• Misją gminy i jej władz jest zaspokojenie

potrzeb zbiorowych mieszkańców przez

wykonywanie zadań publicznych nie

zastrzeżonych ustawowo dla innych poziomów

władzy.

3

Ekorozwój w gminie

Zadania własne gmin obejmują sprawy ładu

przestrzennego, gospodarki terenami i

ochrony środowiska. W szczególności

władze gminy odpowiadają za:

• usługi edukacyjne, zdrowotne i kulturalne,
• pomoc społeczną,
• drogi i lokalną komunikację zbiorową,
• dostawy prądu, ciepła, gazu i wody,
• różne czynności urzędowe.

4

Zadania gmin w zakresie ochrony środowiska

Zadania gmin, w zakresie ochrony środowiska można

podzielić na:

• zadania o charakterze kreatywnym -

zobowiązanie określonej jednostki organizacyjnej do

podejmowania działań na rzecz ochrony środowiska,

• zadania o charakterze zobowiązaniowym -

upoważnienie lub zobowiązanie danej jednostki

organizacyjnej do nakładania na inne podmioty

obowiązk444ów związanych z ochroną środowiska,

• zadania o charakterze reglamentacyjnym -

zobowiązanie jednostki organizacyjnej do określenia
dopuszczalnego zakresu i form korzystania ze

środowiska,

• zadania o charakterze kontrolno-nadzorczym - kontrola

stanu środowiska.

5

Zadania gmin w zakresie ochrony

środowiska

Biorąc za kryterium podziału środowisko

przyrodnicze, zadania gmin związane z
ochroną środowiska dzielą się na:

1.

Zadania dotyczące działań ochronnych
wobec całego środowiska

2.

Zadania służące ochronie
określonych elementów środowiska
(biosfery, hydrosfery, atmosfery,
geosfery)

6

1.

Zadania dotyczące działań ochronnych

wobec całego środowiska:

• programowanie ekorozwoju,
• zapewnienie realizacji przepisów

ochronnych oraz sprawowanie kontroli
przestrzegania i stosowania tych przepisów,
planowanie przestrzenne, podejmowanie i
lokalizacja inwestycji,

• prowadzenie działalności gospodarczej,

funkcjonowanie uzdrowisk, nadzwyczajne
zagrożenia środowiska.

7

2.Zadania służące ochronie określonych elementów

środowiska (biosfery, hydrosfery, atmosfery, geosfery):

• zapewnienie mieszkańcom gmin możliwości

korzystania z przyrody żywej: tworzenie i utrzymywanie

terenów zielonych- ogrodów botanicznych, ogrodów

zoologicznych, ogrodów działkowych,

• ochronę drzew i krzewów: obowiązek uzyskania

zezwoleń władz gminnych na wycięcie drzew i

krzewów, opłaty i kary za usuwanie drzew,

• ustanowienie uchwałą rady gminy parku - na obszarach

gmin pokrytych drzewostanem o charakterze

parkowym, stanowiących własność gminy,

• ochrona lasów: zadania o charakterze opiniodawczym,

zadania związane z wymiarem i poborem podatku

leśnego, ochrona przyrody: wprowadzanie
konserwatorskich form ochrony przyrody,
popularyzowanie ochrony przyrody,

8

2.Zadania służące ochronie określonych elementów

środowiska (biosfery, hydrosfery, atmosfery, geosfery):

• ochrona geosfery (powierzchnia i wnętrze

ziemi wraz z surowcami naturalnymi): ochrona przed
odpadami, dbałość o utrzymanie czystości i porządku,
ochrona gruntów rolnych i leśnych,

• ochrona hydrosfery: ochrona wód przed

zanieczyszczeniami powodowanymi
funkcjonowaniem społeczności lokalnych,
zaopatrzenie ludności w wodę, ochrona przed
powodzią,

• ochrona atmosfery: możliwości ograniczania działania

urządzeń technicznych oraz środków transportu
stwarzających uciążliwości dla środowiska
naturalnego w zakresie hałasu i wibracji.

9

Zadania gmin w zakresie ochrony środowiska

• Nie wszystkie zadania gmin w zakresie ochrony

środowiska są ich zadaniami własnymi, czyli
realizowanymi we własnym zakresie, na własny
rachunek i odpowiedzialność oraz
finansowanymi z własnych środków.

• Część tych zadań jest wykonywana przez

gminy jako zadania zlecone przez administrację
rządową. Uważa się bowiem, że skoro zadania
te wykonywane są w interesie całego
społeczeństwa, powinny być finansowane ze
środków publicznych nie tylko szczebla
lokalnego, ale i szczebla centralnego.

10

Zadania gmin w zakresie ochrony środowiska

• Ponadto wykonywanie tych zadań

powinno być pod szerszą kontrolą niż

tylko kontrola legalności (tylko takie

kryterium brane jest pod uwagę w trakcie

kontroli wykonania zadań własnych
gminy).

• Kontrola realizacji zadań zleconych

gminom przez administrację rządową

bierze natomiast pod uwagę również

kryterium gospodarności i rzetelności.

11

Zadania gmin w zakresie ochrony środowiska

• Realizacja zadań gminy związanych z ochroną

środowiska może być finansowana ze środków

Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i

Gospodarki Wodnej (GFOŚiGW).

• Fundusze gminne, podobnie jak fundusze

powiatowe (PFOŚiGW), w odróżnieniu od

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i

Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)

i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i

gospodarki wodnej (WFOŚiGW), nie stanowią

wyodrębnionych jednostek organizacyjnych.

Pozostając pod zarządem organów gminy,

stanowią one część ogólnego budżetu gminy.

12

Dochody gminnych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej

Dochodami gminnych funduszy ochrony

środowiska i gospodarki wodnej mogą być:

♦ wpływy z tytułu opłat i kar pieniężnych,
♦wpływy z przedsięwzięć organizowanych na

rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej,

♦ dobrowolne wpłaty zakładów pracy,
♦ dobrowolne wpłaty, zapisy i darowizny osób

fizycznych i prawnych,

♦ świadczenia rzeczowe i środki pochodzące z

fundacji.

13

Dochody gminnych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej

Zgodnie z art. 88 ustawy o ochronie i kształtowaniu

środowiska, swoje środki gminne fundusze

ochrony środowiska i gospodarki wodnej mogą

przeznaczać na:

♦ edukację ekologiczną oraz propagowanie działań

proekologicznych i zasady zrównoważonego
rozwoju,

♦ wspomaganie systemów kontrolno-pomiarowych

stanu środowiska oraz systemów pomiarowych

zużycia wody i ciepła,

♦ realizowanie zadań modernizacyjnych i

inwestycyjnych, służących ochronie środowiska i
gospodarce wodnej,

♦ urządzanie i utrzymywanie terenów zielem,

zadrzewień, zakrzewień oraz parków

ustanowionych przez radę gminy,

14

Dochody gminnych funduszy ochrony
środowiska i gospodarki wodnej c.d.

♦ realizację przedsięwzięć związanych z

gospodarczym wyko­rzystaniem oraz

składowaniem odpadów,

♦ wspieranie działań zapobiegających

powstawaniu zanieczyszczeń i odpadów, w

szczególności zmierzających do
wprowadzenia czystszej produkcji,

♦ profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach

szczególnej ochrony środowiska, na których

występuje przekroczenie norm zanieczysz­czeń

środowiska,

♦ inne zadania służące ochronie środowiska,

wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju

w gminie, ustalone przez radę gminy.

15

Zarządzanie środowiskowe na szczeblu gminy
• Samorządy gminne stanowią obok firm i dużych

przedsiębiorstw najważniejszy element
w

systemie zarządzania środowiskiem.

• Zarządzanie środowiskiem to nie tylko jego

ochrona, ale jego racjonalne kształtowanie
i

zrównoważone korzystanie z jego zasobów.

• W nowoczesnych systemach zarządzania czy

to w gospodarce komercyjnej czy komunalnej,
do

ochrony środowiska podchodzi się w sposób

coraz bardziej kompleksowy i zintegrowany.

16

Zarządzanie środowiskowe na szczeblu gminy

• Mówi się też coraz częściej o zarządzaniu

środowiskowym, niż o wąsko rozumianej
ochronie środowiska i ochronie przyrody,
co

związane jest z przyjmowaniem koncepcji

tzw. zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju).

• Nowoczesne systemy zarządzania środowiskiem

nie są już sporadycznym kaprysem bogatych
firm i

samorządów, lecz posiadają europejskie

i

międzynarodowe unormowania i standardy.

• Posiadające je organizacje i instytucje mogą

określać się jako w pełni ekologiczne i liczyć
na

ułatwienia w pozyskiwaniu środków

pomocowych UE.

17

Zarządzanie środowiskowe na szczeblu gminy

• Poza prawnymi unormowaniami

ochrony środowiska i ich
systematycznym egzekwowaniem,
przed władzami samorządu gminnego
stoją dwie możliwości wprowadzenia
nowoczesnego, kompleksowego
kształtowania zrównoważonego rozwoju
gminy i

zarządzania środowiskiem

na

poziomie standardów europejskich.

18

Zarządzanie środowiskowe na szczeblu gminy

• Pierwszym jest tzw. Lokalna Agenda 21 (LA 21),

określana też jako lokalny program ekorozwoju gminy,

której posiadaniem i realizacją może poszczycić się

już wiele jednostek samorządowych w Polsce,
w

różnych dziedzinach swojej aktywności.

• LA 21 jest konkretyzacją wytycznych Agendy 21,

przyjętej na Szczycie Ziemi ONZ w Rio de Janeiro
w 1992 i stanowi jej zastosowanie do lokalnych

uwarunkowań. Pomocą w jej sporządzaniu i realizacji

zajmuje się organizacja doradcza UMBRELLA,

specjalizująca się w przeprowadzaniu audytów

zrównoważonego rozwoju, zgodnych ze standardami
UE i ONZ.

• Drugą możliwością jest wprowadzenie przez

samorząd gminny europejskiego, certyfikowanego
i

zestandaryzowanego systemu zarządzania ochroną

środowiska, jakim jest EMAS.

19

Zasady organizacji zarządzania środowiskowego

na szczeblu gminy

• Zasady organizacji zarządzania środowiskowego na

szczeblu gminy nie różnią się od ogólnych zasad

zarządzania. Są to:

• wyraźny podział kompetencji i odpowiedzialności

pomiędzy poszczególnymi szczeblami zarządzania a

jednostkami organizacyjnymi działającymi na tym
samym szczeblu,

• jasno określony stan własności zarządzanych obiektów,
• odpowiednio sprecyzowany zakres kompetencji

kontrolno-nadzorczych,

• zrozumiale określony i sprawnie funkcjonujący system

przepływu informacji,

• oddzielenie funkcji zarządzających od funkcji

politycznych,

• stabilność przyjętego systemu organizacyjnego i

ekonomiczno-finansowego.

20

Wdrożenie lokalnego programu ekorozwoju (lokalnej
Agendy 21)

• Ważnym wydarzeniem, ukierunkowującym działania

związane z ochroną środowiska w gminie, było

podpisanie przez Polskę dokumentów „Szczytu Ziemi"

z Rio de Janeiro.

• Jeden z dokumentów zobowiązał każdą polską gminę

do opracowania i wdrożenia lokalnego programu

ekorozwoju (lokalnej Agendy 21). Opracowany

program ekorozwoju stałby się podstawą zarządzania

środowiskowego w gminie.

• Programowanie ekorozwoju w gminie pozwala na

uporządkowanie działań związanych z ochroną

środowiska. Przedstawia ono wizję stanu docelowego

oraz określa sposoby dojścia do tego stanu.

• Programowanie różni się od planowania, które jest

rozpisaniem celów na zadania i opracowaniem

harmonogramów ich realizacji. Programowanie jest

podstawowym środkiem osiągania celów

długookresowych.

21

Skuteczne programowanie

ekorozwoju na szczeblu lokalnym

Uważa się, że skuteczne programowanie

ekorozwoju na szczeblu lokalnym wymaga
tworzenia w gminie:

• międzysektorowego lobby na rzecz

ekorozwoju, tworzącego podstawy

partnerstwa dla środowiska samorządu
gminnego, biznesu, organizacji

pozarządowych i lokalnych liderów,

• systemu informacji o stanie ekorozwoju (w

tym o stanie zasobów naturalnych),

• programu ekorozwoju,
• systemu zarządzania realizacją programu.

22

Uspołecznienie procesu programowaniu ekorozwoju

• Bardzo ważnym elementem w programowaniu

ekorozwoju jest uspołecznienie procesu.

• Udział zainteresowanych grup społecznych w

tworzeniu i realizacji programu ekorozwoju zwiększa

akceptację stawianych celów, a przez to skuteczność

ich osiągania.

• Podstawowa forma uspołeczniania procesu

programowania to tworzenie porozumień partnerskich,

poprzez zrzeszenie w lokalnym forum środowiskowym

przedstawicieli takich sektorów, jak: organizacje

pozarządowe, biznes, środowiska twórcze, sektor

związkowy czy sektor samorządowy.

• Najważniejszy cel istnienia forum to możliwość

wymiany informacji. Funkcjonowanie forum powinno

być uzupełnione innymi formami pozyskiwania opinii,

jak ankietowanie mieszkańców czy konsultacje

społeczne.

23

Inwentaryzacja zasobów przyrodniczych

i raport o stanie ekorozwoju

Programowanie powinno być oparte na dokładnej informacji,

dotyczącej stanu zasobów naturalnych, kulturowych, ludzkich,

a także na informacji o poziomie wdrożenia koncepcji
ekorozwoju w gminie.

Inwentaryzacja zasobów przyrodniczych powinna dostarczyć:
• informacji o stanie przyrody gminy,
• wskazać na przyrodniczo cenne obszary i obiekty
• oraz ukazać zachodzące w przyrodzie procesy zmian.
Raport o stanie ekorozwoju powinien opisywać stan obecny oraz

działania gminy w takich obszarach, jak:

• środowisko przyrodnicze i kulturowe,
• infrastruktura techniczna,
• gospodarka,
• społeczeństwo,
• zarządzanie.

24

Program ekorozwoju

• Program ekorozwoju powinien ukazywać, jak w praktyce

integrować ład ekonomiczny, ekologiczny, społeczny,
przestrzenny i

instytucjonalno-polityczny.

• W związku z tym program ten stanowi połączenie celów

polityki ekologicznej, gospodarczej, społecznej i
przestrzennej.

• Przy opracowywaniu programu ekorozwoju należy więc brać

pod uwagę takie dokumenty opracowywane na szczeblu

lokalnym, jak: studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego, miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego czy strategia rozwoju

społeczno-gospodarczego gminy.

• Dwa pierwsze dokumenty stanowią opracowania

obligatoryjne, których wykonanie narzucone jest gminom
na mocy ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym.

Trzeci z wymienionych dokumentów ma charakter
fakultatywny.

25

Program ekorozwoju

Poza tym program ekorozwoju powinien nawiązywać do

takich dokumentów o znaczeniu ogólnokrajowym lub
regionalnym, jak:

• Polityka Ekologiczna Państwa,
• Strategia Zrównoważonego Rozwoju Polski,

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju,

• strategia rozwoju województwa
• czy program rozwoju zrównoważonego województwa
• i program ochrony środowiska województwa.
Dlatego też program traktuje się jako plan koordynujący

procesy powstawania różnych dokumentów

strategicznych (planów, strategii, polityki) w celu

zintegrowania ich treści oraz nadania im spójności i

komplementarności.

26

System zarządzania realizacją ekorozwoju w gminie

• System zarządzania realizacją

ekorozwoju w gminie stanowi bardzo
ważny element programowania
ekorozwoju.

• Brak tego systemu może

spowodować, że program ekorozwoju
stanie się jedynie dokumentem,
którego cele, zamierzenia i zasady nie
są w praktyce realizowane.

.

27

System zarządzania realizacją ekorozwoju w gminie

System zarządzania realizacją ekorozwoju obejmuje:
• tworzenie i doskonalenie instrumentów realizacji

programu:

• prawno-administracyjnych,
• ekonomicznych,
• rynkowych,
• finansowych,
• z zakresu organizacji, zarządzania i marketingu,
• informacyjno-edukacyjnych,
• monitorowanie, czyli obserwację realizacji celów i

zadań programu oraz zmian w warunkach realizacji,

• aktualizację programu.

28

Programowanie ekorozwoju w gminie

• Podsumowując zagadnienia dotyczące

programowania w gminie ekorozwoju,
należy dokonać porządkującego
przeglądu dokumentów dotyczących
ekorozwoju, sporządzanych na szczeblu
gminnym. Przegląd taki przedstawiony
został w tabeli IV.6.

• Podstawowym kryterium podziału tych

dokumentów może być obowiązek ich
sporządzania.

29

Programowanie ekorozwoju w gminie

Dokumenty obligatoryjne to:
• studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego,

• miejscowy plan zagospodarowania

przestrzennego oraz program ekorozwoju.

Dodatkowymi dokumentami, przygotowywanymi

fakultatywnie, są:

• raport z powszechnej inwentaryzacji

przyrodniczej,

• strategia rozwoju społeczno-gospodarczego

gminy

• i polityka ekologiczna gminy.

30

Zarządzanie środowiskowe w gminie

• Programowanie ekorozwoju może stanowić

wstępny etap wdrożenia systemu zarządzania
środowiskowego w gminie.

• Zarządzanie środowiskowe w gminie to

zintegrowanie działań zarządczych dotyczących
ochrony środowiska z ogólnym systemem
zarządzania gminą.

• Analizą skutków ekologicznych objęte zostają

projekty wszystkich uchwał rady i zarządu gminy,
a każdemu z pracowników urzędu gminy
przypisane zostają obowiązki z zakresu ochrony
środowiska.

31

Zarządzanie środowiskowe w gminie

• System zarządzania środowiskowego w

gminie może mieć charakter

niesformalizowany lub może zostać

wdrożony na podstawie istniejących norm:
ISO 14001 lub EMAS.

• Wdrożenie systemu według

międzynarodowej normy oznacza

możliwość certyfikowania systemu, a co za
tym idzie -

uzyskania określonych korzyści

(promocja gminy, wzrost atrakcyjności

lokalizacyjnej, redukcja kosztów itp.).

32

Tabela IV.6

Podział dokumentów dotyczących ekorozwój u sporządzanych

na szczeblu gminnym

Nazwa dokumentu

Podstawa prawna

Warunki wykonania

Raport z powszechnej
inwentaryzacji przyrodniczej

Nie ma

Gminy opracowują
dobrowolnie

Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania
przestrzennego

Ustawa o zagospodarowaniu
przestrzennym z 7 lipca 1994 r.

Gminy mają obowiązek
sporządzania studium

Miejscowy plan
zagospodarowania
przestrzennego

Ustawa o zagospodarowaniu
przestrzennym z 7 lipca 1994 r.

Gminy mają obowiązek
sporządzania planu

Strategia rozwoju społeczno-
gospodarczego gminy

Nie ma

Gminy opracowują
dobrowolnie

Program ekorozwoju

• Ustawa o ochronie i
kształtowaniu środowiska z 31
stycznia 1980 r. ze zmianami
(nowelizacja z 27 sierpnia 1997 r.)
• Polityka Ekologiczna Państwa
• Dokumenty końcowe Konferencji
w Rio de Janeiro z 1992 r.,
podpisane przez rząd Polski

Globalny Program Działań
AGENDA 21 zobowiązuje
gminy we wszystkich krajach
uczestniczących w konferencji
w Rio de Janeiro do
opraco­wania własnych
programów ekorozwoju

Polityka ekologiczna gminy

Nie ma

Dokumenty gminy
opracowują dobrowolnie

Źródło: J. Oleńska, Program ekorozwoju gmin, s. 197.

33

Wdrożenie systemu zarządzania

środowiskowego w gminie według normy EMAS

Wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego w

gminie według normy EMAS składa się z

następujących etapów :

• Podjęcie uchwały rady gminy o przystąpieniu

do wdrażania zarządzania środowiskowego gminą.

• Przeprowadzenie wstępnego przeglądu

ekologicznego gminy.

• Opracowanie polityki ekologicznej gminy.
• Opracowanie programu zarządzania środowiskowego.
• Wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego.
• Przeprowadzenie przeglądu ekologicznego dla

potrzeb certyfikacji.

• Opracowanie deklaracji środowiskowej.
• Zatwierdzenie i uprawomocnienie systemu.

34

Polityka środowiskowa gminy

Podstawowym dokumentem w systemie

zarządzania jest polityka środowiskowa
gminy. Stanowi ona pisemną deklaracje
celów i zamiarów w odniesieniu do
użytkowania, ochrony i kształtowania
środowiska.

Polityka powinna być spójna z programem

ekorozwoju i strategią rozwoju społeczno-
gospodarczego gminy.

35

Polityka środowiskowa gminy

W szczególności polityka powinna:
• określać cele bezpośredniej i pośredniej

ochrony środowiska w kontekście wszystkich

oddziaływań powodowanych przez gminę oraz zasady

podejmowania działań zapobiegawczych,

• deklarować spełnienie obowiązujących

wymogów prawnych w zakresie użytkowania,

ochrony i kształtowania środowiska,

• deklarować wdrażanie ciągłych usprawnień w

systemie zarządzania gminą, skierowanych na

redukcję negatywnego oddziaływania na środowisko,

• sprzyjać wdrażaniu najlepszych osiągalnych

technologii,

• wskazywać priorytety i narzędzia zarządzania,
a także:
• być zrozumiała dla całej lokalnej społeczności,
• być zatwierdzona przez radę gminy.

36

Cele i zamiary polityki ekologicznej gminy

Cele i zamiary polityki ekologicznej powinny

wyrażać zaangażowanie gminy na rzecz:

• zmniejszenia zużycia energii, wody i surowców,
• usprawnienia gospodarki odpadami,
• usprawnienia systemu komunikacji i transportu,
• ograniczenia zanieczyszczenia powietrza, wody i

gleby oraz emisji hałasu,

• ekologizacji budownictwa,
• usprawnienia systemu ochrony zdrowia,

bezpieczeństwa i poprawy jakości produktów

spożywczych,

• zapewnienia należytej ochrony przyrody,
• organizacji gminnych systemów informacji i

edukacji ekologicznej,

• prowadzenia racjonalnej gospodarki przestrzennej.

37

Wybór optymalnego kierunku ekorozwoju gminy

Poprawne ułożenie relacji ze środowiskiem wymaga

opracowania wielu dokumentów, wdrożenia i realizacji

ich założeń.

Dla ułatwienia wyboru optymalnego kierunku ekorozwoju

gminy w zależności od jej specyfiki zaproponowano

specjalny algorytm. Wymaga on udzielenia

odpowiedzi na następujące pytania:

• Czy gmina posiada opracowane dokumenty obligatoryjne?

• Czy gmina posiada opracowane dokumenty dodatkowe?

• Jaki jest typ gminy (przemysłowa, rolnicza, turystyczna,

rolniczo-turystyczna)?

• Czy gmina będzie w przyszłości wdrażać system

zarządzania środowiskowego?

Udzielnie odpowiedzi na te pytania pozwala obrać

najlepszą drogę w kierunku realizacji zasad i celów

przyjętych w Rio de Janeiro, zgodnie z przesłaniem

„myśl globalnie - działaj lokalnie".

38

Ekorozwój w gminie

Przesłanie „myśl globalnie - działaj lokalnie" to

jedna z najbardziej praktycznych przesłanek
koncepcji ekorozwoju.

Ukazuje ono ogromną rolę, jaką w ochronie

środowiska naturalnego mogą odgrywać
społeczności lokalne.

Odpowiednio zaprogramowane działania na

poziomie gminy mogą w konsekwencji mieć
ogromne znaczenie dla realizacji teoretycznych
rozwiązań koncepcji zrównoważonego rozwoju.

39

System ekozarządzania i audytu (kontroli)- EMAS

(Eco Management and Audit Scheme)

EMAS (Eco Management and Audit Scheme)
to system ekozarządzania i audytu (kontroli)
czyli najprościej zbiór zasad, według których
powinna działać organizacja
(przedsiębiorstwo, urząd itp.), jeśli chce
chronić środowisko.

Co ważne, zasady te są jednakowe dla

wszystkich krajów Unii Europejskiej, a więc w
przyszłości umożliwią porównywanie
organizacji z różnych krajów.

40

System ekozarządzania i audytu (kontroli)- EMAS

• Akronim EMAS pochodzi od angielskiej nazwy

Eco-Management and Audit Scheme
(Schemat/System Eko-

Zarządzania

i Audytowania).

• Został on wprowadzony Rozporządzeniem

Rady UE nr 1836/93 z 29 czerwca 1993,
znowelizowanym następnie Rozporządzeniem
761/2001 z dnia 19 marca 2001 roku,
umożliwiającym organizacjom i instytucjom
dobrowolne uczestnictwo w programie
zarządzania środowiskowego i audytów
Wspólnoty.

41

System ekozarządzania i audytu (kontroli)- EMAS

(Eco Management and Audit Scheme)

System EMAS w krajach UE istnieje od kilku
lat (jest jednym z przepisów unijnych:

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i
Rady 761/2001).

W Polsce EMAS wprowadzono w dniu

przystąpienia do Unii.
Uczestnictwo w EMAS jest dobrowolne,
organizacje przestrzegają jego zasad
dlatego, że przynosi im to korzyści np.
lepszy, "ekologiczny" wizerunek, mniejsze
opłaty za zanieczyszczanie środowiska.

42

System ekozarządzania i audytu (kontroli)- EMAS
• 19 lutego 2004 r. sejm RP przyjął ustawę

o

krajowym systemie ekozarządzania i audytu

(EMAS)

, obowiązującą od 1 maja 2004r.

• Do prowadzenia oficjalnego rejestru organizacji

i

instytucji uczestniczących w EMAS zostali

zobligowani wojewodowie.

• Z kolei rejestr i certyfikację weryfikatorów

środowiskowych, uprawnionych
do przeprowadzania audytu ekologicznego
prowadzi Polskie Centrum Akredytacji.

43

System ekozarządzania i audytu (kontroli)- EMAS

• O systemie EMAS mówi się zazwyczaj

w

kontekście wprowadzania wysokich

standardów ochrony środowiska przez

firmy. Częściej wspomina się także
o

międzynarodowej normie ISO 14000,

która także wprowadza standardy ochrony

środowiska w danej organizacji, lecz jest

mniej wymagająca niż system EMAS.

Zapomina się, że system EMAS może być

także wprowadzany przez jednostki

samorządowe,

a

nie tylko przez przedsiębiorstwa i zakłady

przemysłowe.

•

44

System ekozarządzania i audytu (kontroli)- EMAS

•

O

rejestrację w systemie EMAS mogą

ubiegać się instytucje użyteczności

publicznej, placówki naukowe i edukacyjne,

urzędy administracji publicznej.

• Warto przypomnieć, że uzyskanie

certyfikatu EMAS nie jest tylko formalnym
zabiegiem i

staraniem się o ekologiczną

laurkę dla gminy, lecz stanowi wyraz

trwałego i kompleksowego zaangażowania
gminy w

ochronę lokalnego środowiska,

a

tym samym zdrowia jej mieszkańców

45

Rola jednostek samorządowych

w

zarządzaniu środowiskiem

• Rola jednostek samorządowych w zarządzaniu

środowiskiem była podkreślana wielokrotnie,

szczególnie zaś w V i VI, obecnie obowiązującym

Programie Działań UE na rzecz Środowiska
oraz w

Polityce Ekologicznej Państwa.

Zgodnie z

europejską zasadą subsydiarności,

odpowiedzialność i główny wysiłek poprawy

stanu środowiska naturalnego spoczywa
na

możliwie najniższym szczeblu

samorządowym, czyli gminie.

W

wypełnianiu tego zadania pomocne mają być

fundusze strukturalne i zestandaryzowane,
dobrowolne programy, takie jak EMAS.

46

Najważniejszy element w systemie EMAS

• Najważniejszym elementem w systemie EMAS

jest identyfikacja tzw. aspektów

środowiskowych. Istnieją one w niemal
wszystkich dziedzinach gospodarczej

działalności komunalnej, szczególnie
w gospodarce wodnej, gospodarce odpadami,

transporcie, służbie zdrowia, handlu,
weterynarii, gospodarce przestrzennej.

• Celem EMAS jest podejmowanie

systematycznych działań na rzecz zmniejszenia

negatywnego oddziaływania tych aspektów
na

środowisko naturalne i publikowanie efektów

podejmowanych działań w okresowych
raportach.

47

Zarządzanie środowiskowe w Europie Zachodniej

W Europie Zachodniej samorządy lokalne
i

jednostki komunalne coraz częściej postrzegają

zarządzanie środowiskowe jako sposób na:

• systematyczne zmniejszanie obciążenia

środowiska naturalnego,

• obniżenie kosztów ochrony środowiska

i

poprawy jej efektywności,

• poprawę ekologicznego wizerunku gminy

w

obliczu nowych uregulowań prawnych,

nowych wymogów banków i ubezpieczycieli
w

zakresie bezpieczeństwa ekologicznego

48

Uzyskanie certyfikatu systemu

zarządzania środowiskowego

• Pionierskie doświadczenia we wdrażaniu

systemu mają samorządy lokalne Wielkiej
Brytanii.

W 1993 r. siedem gmin przystąpiło do realizacji

projektu pilotażowego, który w kilku

przypadkach zakończył się uzyskaniem
certyfikatu.

Obecnie również w wielu innych państwach

jednostki samorządu lokalnego i regionalnego

posiadają certyfikowany system zarządzania

środowiskowego.

49

Pojęcie zarządzanie środowiskowe gminą

• Pojęcie zarządzanie środowiskowe gminą

oznacza, że zarządzanie ochroną środowiska
jest zintegrowane z

ogólnym systemem

administrowania gminą.

• Zintegrowane, tzn. wpisane do wszystkich

czynności zarządczych w gminie, począwszy
od

analizy ekologicznych skutków projektów

uchwał rady lub zarządu gminy, poprzez

ustalenie ekologicznych kryteriów przyznawania

zamówień publicznych, aż po przypisanie

obowiązków w zakresie ochrony środowiska

każdemu pracownikowi urzędu gminy (np.

pracownik gospodarczy powinien być zobowiązany

do

zakupu takich materiałów biurowych, opału,

itp., które są najmniej uciążliwe dla środowiska).

•

50

Pojęcie zarządzanie środowiskowe gminą

•

Zarządzanie środowiskowe definiuje

się jako zasób wiedzy, umiejętności
i

technik zarządzania gminą, które

zapewnia rozwój produkcji i usług
i

przyczynia się do poprawy jakości

życia mieszkańców, przy minimalnym
obciążeniu środowiska naturalnego.

51

System EMAS, zaadoptowany na potrzeby

jednostek samorządowych

System EMAS, zaadoptowany na potrzeby

jednostek samorządowych, różni się od jego

wersji przemysłowej (dla firm) w trzech
zasadniczych elementach:

1.

Podstawową jednostką wdrażającą EMAS dla

przemysłu jest obiekt, a dla samorządów

jednostka operacyjna, którą może stanowić

wydzielony wydział, określona jednostka

usługowa czy rodzaj działalności prowadzony

przez gminę (gospodarka wodna,

energetyczna, odpadami, transport, usługi

socjalne, zużycie materiałów przez

pracowników urzędu gminy).

52

System EMAS, zaadoptowany na potrzeby

jednostek samorządowych

2. EMAS dla przemysłu pozwala na uzyskanie rejestracji

przez pojedynczy obiekt wewnątrz przedsiębiorstwa.
Na

poziomie całego przedsiębiorstwa wymagane jest

natomiast realizowanie polityki ekologicznej.

EMAS dla samorządów lokalnych pozwala na uzyskanie

rejestracji przez pojedynczą jednostkę operacyjną,

ale nakłada więcej obowiązków na poziomie

samorządu jako całości.

Gmina powinna realizować nie tylko politykę ekologiczną

(Program ochrony środowiska, Plan gospodarki

odpadami) lecz także wdrożyć system współpracy
i

koordynacji między jej wszystkimi jednostkami

operacyjnymi.

Rejestracja poszczególnych jednostek operacyjnych

w systemie EMAS jest okresowa, a do uzyskania

certyfikatu powinna dążyć cała gmina. Musi też ona

określić termin ostatecznej rejestracji.

53

System EMAS, zaadoptowany na potrzeby

jednostek samorządowych

3. EMAS dla przemysłu dotyczy kontroli

i

minimalizacji oddziaływań

na

środowisko powodowanych

działalnością zakładu produkcyjnego.
Samorząd gminy oddziałuje
na

środowisko w sposób pośredni,

poprzez podległe gminie jednostki
komunalne i organizacyjne.

54

Uzyskanie certyfikatu EMAS

• Uzyskanie certyfikatu EMAS potwierdzającego

wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego jest

obecnie najlepszą formą promocji gminy w zakresie

ochrony środowiska,lecz nie tylko.

• Oznacza to, że przedsiębiorstwa wdrażające systemy

zarządzania środowiskowego, chętnie podejmą

współpracę z taką gminą, z uwagi na kompatybilność

systemów zarządzania.

• Firmy posiadające EMAS dobrowolnie zobowiązują się

do

zakładania swoich filii, przedstawicielstw czy stacji

obsługi na terenie gmin zarejestrowanych w tym
systemie.

• Powoduje to powstawanie nowych, tzw. "zielonych"

miejsc pracy i

zrównoważony rozwój społeczno-

gospodarczy regionu.

55

Proces wdrażania systemu EMAS składa się

z

następujących działań:

• podjęcie uchwały rady gminy o przystąpieniu do wdrażania

systemu zarządzania środowiskowego gminą,

• przeprowadzenie wstępnego przeglądu ekologicznego gminy

przez jednostkę ekspercką lub metodą partnerską,

• opracowanie polityki ekologicznej gminy, skorelowanej

z

Programem ochrony środowiska,

• opracowanie programu zarządzania środowiskowego,
• wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego zgodnego

z

wytycznymi rozporządzenia EMAS,

• przeprowadzenie audytu ekologicznego dla potrzeb certyfikacji

przed akredytowaną jednostkę weryfikacyjną

• opracowanie deklaracji środowiskowej,
• ustanowienie komunikacji z opinią publiczną odnośnie

wdrażanego systemu zarządzania środowiskowego, wraz
z

publikacją okresowych raportów środowiskowych,

• zatwierdzenie i uprawomocnienie systemu potwierdzone

uzyskaniem certyfikatu EMAS.

56

Proces wdrażania systemu EMAS

• W przeprowadzeniu powyższych działań

pomocne mogą być informacje i doświadczenia
zebrane w

trakcie przygotowywania programów

ochrony środowiska i planów gospodarki
odpadami.

• Dokonanie wstępnego przeglądu ekologicznego

gminy jest najważniejszym elementem

determinującym wdrożenie w niej systemu

zarządzania środowiskowego. Informacje
zdobyte w trakcie jego przeprowadzania

stanowią materiał wyjściowy do formułowania
polityki ekologicznej, opracowania programu

zarządzania środowiskowego i wdrożenia

całego systemu

57

Cele przeglądu ekologicznego gminy

• Poza potwierdzeniem spełniania wszystkich wymogów

prawnych w

zakresie ochrony środowiska, co jest

warunkiem przystąpienia do systemu EMAS, celem
przeglądu ekologicznego gminy jest:

• ustalenie źródeł, miejsc i zakresu oddziaływań

i

zagrożeń dla środowiska (aspektów

środowiskowych) oraz kolejności ich możliwego
minimalizowania i likwidacji,

• opis funkcjonującego systemu zarządzania ochroną

środowiska, wraz z identyfikacją jego wszystkich wad
i zalet, ze

szczególnym uwzględnieniem procedur

wydawania pozwoleń na prowadzenie działalności
gospodarczej, lokalizację inwestycji, sprzedaż
gruntów, itp.,

58

Cele przeglądu ekologicznego gminy

c.d

.

• ustalenie wszystkich bezpośrednich efektów

środowiskowych powodowanych przez

funkcjonowanie administracji gminy (odpady, zużycie

papieru, opału),

• wskazanie zakresu niezbędnych działań

proekologicznych i

określenie czasu dostosowania się

do

obowiązujących norm prawnych,

• sporządzenie informacji o zaistniałych przypadkach

awarii i sposobach zapobiegania ich negatywnym

skutkom dla środowiska,

• identyfikacja barier natury organizacyjnej, społecznej

kompetencyjnej, technicznej, finansowej, stojących
na drodze do

wprowadzenia systemu zarządzania

środowiskiem, zgodnym z wymogami EMAS.

59

Cele przeglądu ekologicznego gminy

• Polityka ekologiczna gminy jest pisemną

deklaracją celów i zamiarów w odniesieniu
do

użytkowania, ochrony i kształtowania

środowiska.

• Powinna ona wynikać z przyjętej wizji

i strategii rozwoju gminy i

wskazywać

sposoby rozwiązywania bieżących

problemów ekologicznych i społecznych.

• Powinna być ona zrozumiała i dostępna

dla lokalnej społeczności i oficjalnie

zatwierdzona przez radę gminy.

60

Polityka ekologiczna gminy

Cele i zamiary polityki ekologicznej powinny

wyrażać zaangażowanie gminy na rzecz:

• zmniejszenia zużycia energii, i wprowadzania

jej odnawialnych źródeł

• zmniejszanie zużycia i zanieczyszczenia wody,
• zmniejszenie zużycia surowców i materiałów

(recykling)

• usprawnienia i proekologicznej modernizacji

infrastruktury i logistyki gospodarki odpadami
(selektywna zbiórka odpadów),

61

Polityka ekologiczna gminy

Cele i zamiary polityki ekologicznej powinny

wyrażać zaangażowanie gminy na rzecz (c.d.):

• systematycznego ograniczania

zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego

(szczególnie niską emisją),

• usprawnienia systemu komunikacji i transportu

(np. rozwój transportu zbiorowego,
rowerowego),

• zapewnienia należytej ochrony przyrody,
• organizacji lokalnych systemów i centrów

edukacji ekologicznej,

• prowadzenia zrównoważonej ekologicznie

i

społecznie gospodarki przestrzennej

62

Polityka ekologiczna gminy

• W przypadku, gdy tylko jedna jednostka

organizacyjna ubiega się o rejestrację
w systemie EMAS, jej polityka ekologiczna
musi być kompatybilna z polityką gminy
jako całości

63

Program zarządzania środowiskowego

powinien korespondować

• Program zarządzania środowiskowego powinien

korespondować z opracowanymi już w gminie
strategią rozwoju, planem przestrzennego
zagospodarowania, programem ochrony środowiska,
planem gospodarki odpadami.

• Jego celem jest konkretyzacja zawartych tam celów

ekologicznych i

ich przełożenie na codzienną praktykę

administrowania w

formule zarządzania

środowiskowego.

• W odniesieniu do konkretnych zadań i działań

proekologicznych, program powinien określać
jednoznaczne wskaźniki, za pomocą których będzie
mierzona ekologiczna efektywność ich realizacji.

64

Program zarządzania środowiskowego

w

gminie powinien określać:

1.

Sposób integracji ochrony środowiska
z

ogólnym systemem administrowania

w gminie

. Ochrona środowiska, a tym

bardziej zarządzanie środowiskowe nie może

być traktowane oddzielnie (sektorowo), lecz

musi być integralnie powiązane z całością

procesów i procedur administracyjnych
w gminie.

•

Zarządzanie środowiskowe nie jest jednym
z

rodzajów zarządzania, lecz określa jego

proekologiczny charakter w danej jednostce
organizacyjnej.

65

Program zarządzania środowiskowego w gminie

2. Zakresy imiennej odpowiedzialności

za

rozwiązywanie problemów środowiskowych

w gminie. Dotyczy to

wszystkich pracowników

urzędu gminy. W praktyce gmin w Europie

Zachodniej osobistą odpowiedzialność za realizację

polityki ekologicznej powierza się wójtowi
(burmistrzowi), a

poszczególnym pracownikom -

wybrane aspekty programu, np. odpowiedzialność
za

system lokalnej informacji środowiskowej

i komunikacji z

otoczeniem zewnętrznym; edukację

ekologiczną społeczności lokalnej; analizę

nakładów, kosztów i źródeł finansowania ochrony

środowiska, odpowiedzialność za sprowadzanie
do

urzędu gminy wyłącznie produktów i urządzeń

spełniających normy ekologiczne, pochodzące
od

firm posiadających EMAS lub ISO 14001.

66

Program zarządzania środowiskowego w gminie

3. System wskaźników środowiskowych w gminie,

natury fizycznej, ekonomicznej, społecznej, sposób
ich mierzenia, monitorowania i przechowywania (np.

stosunek procentowy odpadów przypadający
na

jednego mieszkańca do poziomu odpadów

poddanych odzyskowi).

Zestaw zbieranych danych powinien być

reprezentatywny i

umożliwiać obiektywną ocenę

zachodzących zjawisk gospodarczych w czasie,
a

zwłaszcza efektów i skutków decyzji

podejmowanych przez samorząd gminny.

Wskaźniki i parametry powinny mieć praktyczny

charakter a

ich pozyskanie nie powinno być zbyt

kosztowne.

Dane te

powinny być prezentowane w rocznych

raportach i okresowo w mediach lokalnych.

67

Program zarządzania środowiskowego

w gminie

4.

System przeciwdziałania

sytuacjom zagrożenia
bezpieczeństwa ekologicznego
(awariom) wraz z

określeniem

jednostek i

osób odpowiedzialnych

za zapobieganie i

ewentualną

likwidację skutków ekologicznych.

68

Program zarządzania środowiskowego w gminie

5. System edukacji ekologicznej, formalnej

i

nieformalnej, sprzyjający rozwojowi

świadomości ekologicznej wszystkich członków

samorządu gminnego, w szczególności

pracowników urzędu gminy, kierownictwa
jednostek komunalnych i wszystkich

mieszkańców gminy.

• Dużą pomocą może być tutaj nawiązanie

współpracy z lokalnymi organizacjami

pozarządowymi o profilu społeczno-

ekologicznym, których celem statutowym jest
edukacja ekologiczna. Zlecanie im

zadań z tego

zakresu umożliwia ustawa o działalności

pożytku publicznego i o wolontariacie

69

Program zarządzania środowiskowego w gminie

6.System finansowania zadań programowych.
Należy wskazać, jakie zadania będą finansowane

ze

środków budżetowych, komunalnych

i prywatnych a

jakie zostaną zrealizowane przy

zaangażowaniu społecznych nakładów pracy.
Pomocnym instrumentem może być tutaj
partnerstwo publiczno-prywatne (PPP).
W

umowie PPP gmina może zawrzeć warunek

spełniania wysokich wymogów ochrony
środowiska przez stronę prywatną w sferze
usług komunalnych lub w przedsięwzięciu
inwestycyjnym.

70

Program zarządzania środowiskowego w gminie

7. Procedurę kontroli przebiegu realizacji

programu i

weryfikacji jego postanowień.

Ma

ona określić, czy system zarządzania

środowiskowego przynosi oczekiwane efekty
oraz co

należy ewentualnie zmienić, aby

usprawnić jego funkcjonowanie.

Wnioski z

kontroli powinny zawierać ocenę

ekonomicznej efektywności, ekologicznej
skuteczności i akceptowalności społecznej
wdrażanych przedsięwzięć

71

System ekozarządzania i audytu (kontroli)

- EMAS (Eco Management and Audit Scheme)

Dowodem na to, że organizacja stosuje się do

zasad EMAS, jest rejestracja w prowadzonym
przez rząd rejestrze uczestników EMAS.

• Aby móc się zarejestrować, organizacja powinna

przeprowadzić wstępny przegląd środowiskowy i
ocenę oddziaływania na środowisko, wprowadzić
system zarządzania środowiskowego, regularnie
przeprowadzać audyty (kontrole) środowiskowe,
przygotować deklarację programu
środowiskowego (plan działań na przyszłość).

•

72

System ekozarządzania i audytu (kontroli)

- EMAS (Eco Management and Audit Scheme)

•

W działaniach tych wspiera ją firma

weryfikująca, która posiada akredytację,
tzw. weryfikator środowiskowy, i to ona
potwierdza, że organizacja jest dobrze
przygotowana do wprowadzenia EMAS.

• Po zarejestrowaniu organizacja publikuje

swoją deklarację środowiskową (ważnym
elementem EMAS jest informowanie
społeczeństwa).

73

System ekozarządzania i audytu (kontroli)-

EMAS (Eco Management and Audit Scheme)

Poprzednikiem EMAS jest norma ISO 14001, zbiór
przepisów dotyczących zarządzania środowiskowego.

ISO 14001 wymaga od organizacji mniej niż EMAS,

nieobowiązkowa jest m.in. ocena oddziaływania na

środowisko, oświadczenie dla opinii publicznej.

Przepisy ISO 14001 dotyczą tylko organizacji, EMAS
-

również jej otoczenia (dlatego odnoszą się do

konkretnego miejsca, lokalizacji i np. w dużej firmie

każdy oddział musi mieć swoje EMAS). A przede

wszystkim ISO 14001 to norma międzynarodowa,

obejmująca wszystkie kraje świata, podczas gdy
EMAS obejmuje tylko kraje europejskie.

Najwygodniej jest, jeśli przedsiębiorstwo najpierw

wprowadza ISO 14001, a potem na jego podstawie
EMAS.
Ustawa o EMAS: Dz. U. Nr 70, poz. 631,
[

http://www.abc.com.pl/serwis/du/2004/0631.htm

]

74

75

Celem przeglądu ekologicznego

• Dokonanie pełnego przeglądu ekologicznego jest

przedostatnim etapem wdrażania systemu zarządzania

środowiskowego w gminie i stanowi podstawę wystąpienia
o wydanie certyfikatu EMAS.

Celem przeglądu jest:
• kontrola realizacji celów polityki ekologicznej i zadań

programu środowiskowego,

• sprawdzenie spełniania wszystkich wymogów prawnych

ochrony środowiska,

• ocena założeń programu środowiskowego w kontekście

najważniejszych oddziaływań na środowisko,

• ocena efektywności realizacji polityki ekologicznej gminy.
• Zgodnie z wymogami EMAS, pełny przegląd ekologiczny

powinien być wykonany przynajmniej raz na trzy lata.
Decyzja o

jego częstotliwości powinna być podjęta przez

radę gminy.

76

Deklaracja środowiskowa

• Kolejnym elementem wdrażania systemu

EMAS w

gminie jest sporządzenie deklaracji

środowiskowej.

• Stanowi ona dokument analogiczny do raportu

o

stanie środowiska, jaki przygotowuje wiele

gmin.

• Jego celem jest dostarczenie opinii publicznej

informacji dotyczącej stanu środowiska gminy,
zakresu i

sposobu jego użytkowania, ochrony

oraz kształtowania.

• Dokument ten jest formalnie oceniany przez

zewnętrznych weryfikatorów

77

Co powinna zawierać deklaracja?

Deklaracja powinna zawierać:

• opis działalności poszczególnych jednostek

operacyjnych (komunalnych),

• ocenę oddziaływania na środowisko przez

te jednostki,

• zestawienie w formie wykresów i tabel danych

dotyczących efektów środowiskowych

bezpośrednich i pośrednich,

• opis polityki ekologicznej i programu

środowiskowego,

• termin opublikowania następnego oświadczenia,

• harmonogram uzyskiwania rejestracji w systemie

przez jednostki organizacyjne gminy,

• dane dotyczące weryfikatora.

78

Ocena wdrożenia systemu

Ocena wdrożenia systemu jest także

dokonywana przez niezależnego

weryfikatora.

Proces oceny dokonywany jest

na

podstawie pisemnej umowy między

nim a

lokalnym samorządem, w której

zdefiniowany jest zakres prac i warunki

współpracy.

79

Na czym polega praca weryfikatora?

Praca weryfikatora polega na:
• przejrzeniu dokumentacji, przeprowadzeniu wywiadu

z pracownikami w czasie wizyty lokalnej
i

przygotowaniu raportu zawierającego rekomendacje

dotyczące wszystkich zidentyfikowanych problemów.

Jeśli ocena okaże się pozytywna i weryfikator

zaakceptuje deklarację środowiskową, jednostka

samorządowa może zgłosić się do rejestracji
w systemie EMAS w

urzędzie wojewódzkim.

• Szczegółowe informacje nt. systemu EMAS,

szczególnie dotyczących jednostek gospodarczych,

można znaleźć w wydanym przez Narodową Fundację

Ochrony Środowiska Poradniku przygotowującym
do rejestracji w systemie EMAS.

• Przygotowywane jest także opracowanie dotyczące

wdrażania EMAS w jednostkach samorządu
terytorialnego