Temat: Bank Centralny i polityka pieniężna. 
 

1.  Funkcje banku centralnego 

 

Emisja pieniądza; 

 

Bank banków – w tym sensie, że banki komercyjne często zwracają się do banku centralnego z 
wnioskiem o pożyczkę lub mogą tam przechowywać swoje wkłady; 

 

Bank  państwa  –  prowadzi  politykę  państwa,  politykę  pieniężną  zgodną  z  celami  polityki 
gospodarczej; 

 

Stabilizuje rynki finansowe – aby sytuacja na rynkach nie zmieniała się zbyt szybko, bo jest to 
niekorzystne dla gospodarki, np. stabilizuje kursy, ceny; 

 

Prowadzi politykę pieniężną. 

 

2.  Instrumenty polityki pieniężnej 
a)  Emisja pieniądza 

W  tym  zakresie  polityka  polega  na  zwiększaniu  lub  zmniejszaniu  rozmiarów  emisji  pieniądza.  Winny  być  one 
dostosowane  do  potrzeb  obiegu  pieniężnego.  Im  więcej  transakcji  dokonuje  się  w  gospodarce,  im  większa 
produkcja  w  gospodarce,  im  szybszy  wzrost  gospodarczy,  tym  większe  są  potrzeby  pieniężne  systemu 
gospodarczego i większe mogą być rozmiary emisji. 
Jeśli  jednak  rozmiary  są  większe  niż  rozmiary  transakcji,  produkcji,  wzrostu  gospodarczego,  to  zagraża  to 
spotęgowaniem wzrostu cen. 
Bank  centralny  podejmując  decyzje  o  emisji  wpływa  na  gospodarkę.  Zwiększenie  emisji  pieniądza  stymuluje 
popyt  na  towary,  a  to  może  się  przełożyć  na  wspieranie  stymulowanej  produkcji.  Ale  w    pewnych  warunkach 
stymulowany  popyt  może  się  przełożyć  na  wzrost  cen,  dlatego  też  bank  centralny  musi  prowadzić  politykę 
ostrożnie. 

b)  Stopa rezerw obowiązkowych 

Polityka stopy rezerw obowiązkowych polega na podnoszeniu, obniżaniu, bądź utrzymywaniu na stałym poziomie 
stopy rezerw obowiązkowych. 
Obniżenie  stopy  rezerw  obowiązkowych  winno  wywołać  następujące  skutki:  zwiększyć  możliwości  kredytowe 
banków  stymulacja popytu na towary  stymulacja produkcji i zatrudnienia. 
Podnoszenie  stopy  rezerw  obowiązkowych  przynosi  odwrotne  skutki.  Hamuje  wzrost  cen  poprzez  hamowanie 
wzrostu popytu. 
 
Polityka pieniężna: 

 

Charakter  ekspansywny  –  polega  na  takich  zmianach instrumentów  iż  w  rezultacie  następuje 
zwiększenie popytu rynkowego na towary 

 

Charakter  restrykcyjny  –  to  takie  zmiany  instrumentów,  iż  w  rezultacie  popyt  na  towary  jest 
ograniczany. 

c)  Stopy procentowe banku centralnego 

Polityka  w  tym  zakresie  polega  na  podnoszeniu,  obniżaniu,  bądź  utrzymywaniu  na  stałym  poziomie  stóp 
procentowych  banku  centralnego.  Bank  centralny  udziela  różnego  rodzaju  pożyczek  bankom  komercyjnym 
pobierając odsetki określone przez stopy procentowe banku centralnego. 
W polskiej praktyce bankowej stopy mają swoje nazwy: stopa lombardowa, stopa kredytu refinansowanego, stopa 
redyskontowa. 
Jeśli  bank  centralny  obniża  swoje  stopy  procentowe,  to  w  rezultacie  obniżają  się  koszty  działalności  banków 
komercyjnych,  dlatego  też  konsekwencją  tego  jest  obniżenie  stóp  procentowych  w  bankach  komercyjnych. 
Obniżki stóp procentowych w bankach komercyjnych powodują: 

 

Zachęcają do zaciągania kredytów i pożyczek, co zwiększa popyt na towary i stymuluje produkcję; 

 

Zniechęcają  podmioty  do  trzymania  oszczędności  w  bankach  i  zachęcają  je  przez  to  do  zwiększenia 
swoich wydatków. 

Polityka podnoszenia stóp procentowych w banku centralnym prowadzi do odwrotnych skutków. 

d)  Operacje otwartego rynku 

Polegają  one  na  dokonywaniu  przez  bank  centralny  zakupów  i  sprzedaży  papierów  wartościowych  (zwłaszcza 
obligacji  państwowych).  Jeśli  bank    centralny  za  pośrednictwem  banków  komercyjnych  sprzedaje  papiery 
wartościowe  podmiotom  gospodarczym,  to  w  rezultacie  w  rękach  podmiotów  pozostaje  mniej  pieniędzy,  co 
osłabia popyt rynkowy. 
Jeśli  natomiast  bank  centralny  wykupuje  z  rynku  papiery  wartościowe,  to  w  rezultacie  w  rękach  podmiotów 
gospodarczych pojawia się wiej pieniędzy, co stymuluje popyt rynkowy (popyt wzrasta). 
 
PAPIERY WARTOŚCIOWE: 

 

Akcja  –  papier  wartościowy,  który  potwierdza  współudział  we  własności  spółki  akcyjnej  i  daje 
właścicielowi  prawo  do  udziału  w  zyskach  spółki  pod  postacią  dywidendy  (dochód  z  akcji  otrzymany 
przez  właściciela  akcji).  Dywidenda  zależy  od  różnych  czynników,  ale  najważniejszy  to  zysk  spółki 
akcyjnej. 

 

Obligacja – papier wartościowy o stałym dochodzie i wcześniej określonym. Ryzyko zakupu obligacji jest 
mniejsze od ryzyka zakupu akcji 

 
                                                      dochód z obligacji (stały) 

Stopa procentowa od obligacji =                                           * 100% 
                                                       cena rynkowa obligacji 
                                                            (ulega zmianie) 
e)  Oddziaływanie na kurs walutowy 

I.  Kurs walutowy 

KURS  WALUTOWY  –  jest  to  cena  jednej  jednostki  pieniężnej  waluty  krajowej  wyrażona  w  jednostkach 
pieniężnych waluty zagranicznej, np. 1zł = 0,312USD, 1zł = 0,26€. 

II.  Rodzaje rynku walutowego 

ISTOTA  RYNKÓW  SZTYWNYCH  –  polega  na  tym,  że  wysokość  kursu  jest  niezmienna  przez  pewien  dłuższy 
okres  w  trakcie  którego  bank  centralny  podejmuje  interwencje  na  rynku  walutowym  w  celu  zapewnienia 
sztywności kursu. 
W Polsce kurs sztywny miał miejsce w latach 1990 – 1994 (transformacje). 
W  systemie  kursów  sztywnych  są  dokonywane  zmiany.  Są  inicjowane  przez  bank  centralny  i  mają  charakter 
jednorazowy, są dość znaczne, po czym znów następuje dłuższy okres niezmienności kursu. 
Zmiany kursów w tym systemie są nazywane: 

 

dewaluacja – obniżka kursu waluty krajowej; 

 

rewaluacja -  podwyżka kursu waluty krajowej. 

ISTOTA  RYNKÓW  PŁYNNYCH  –  polega  na  tym,  że  wysokość  kursów  kształtuje  się  swobodnie  na  rynku 
walutowym  pod  wpływem sił rynkowych. W takim  systemie  kurs  zmienia się  bardzo  często  (każdego  dnia),  ale 
zmiany te są zazwyczaj niewielkie. 
Od 1994 roku w Polsce mamy system kursów płynnych. 
Zmiany kursów w systemie płynności to: 

 

deprecjacja – spadek kursu waluty krajowej; 

 

aprecjacja – wzrost kursu waluty krajowej. 

Z ekonomicznego i społecznego punktu widzenia nie jest korzystne, gdy kurs silnie się zmienia, a więc korzystniej 
jest gdy kurs jest stabilny. 

III.  Determinanty kursu walutowego 

Od czego zależy cena 1$ w Polsce? 

Od Pd dolara w Polsce 

Od Pp dolara w Polsce 

Gdy Pd dolara > Pp dolara – to cena 1$ spadnie 

Gdy Pd dolara < Pp dolara – to cena 1$ wzrośnie 

 

Od czego zależy Pd i Pp dolara w Polsce? 

Eksport – im większy tym Pd większa 

Import - – im większy tym Pp większy 

Kapitał  zagraniczny  w  Polsce  –  im  większy  tym  Pd 
większa 

Kapitał polski za granicą – im większy tym Pp większy 

Turyści  zagraniczni  w  Polsce  –  im  więcej  turystów 
przyjeżdża tym Pd większa 

Turyści  polscy  za  granicą  –  im  więcej  turystów 
wyjeżdża tym Pp większy 

Cena 1$ w złotówkach – im większa tym Pd większa 

Cena 1$ w złotówkach – im większa tym Pp większy 

Saldo bilansu płatniczego 

To zestawienie wszystkich przychodów i wydatków w kraju w związku ze stosunkami kraju z zagranicą 
 

 

Pd, Pp na 1$ w Polsce 

Cena 1$ w zł 

Pp 

Pd 

Wizyta Papieża w Polsce: (Pd wzrasta) 

 

Wzrost importu: (Pp wzrasta) 

 

 

IV.  Wpływ zmian kursu walutowego na: import, eksport, produkcję, inflacje. 

Wpływ zmian kursu walutowego na produkcję i inflację: 
Y = C + I + G + Ex – Im 
Mechanizmy: 
Zmiana kursu walutowego  Ex, Im:   Y 
                                                              inflacja  
Gdy kurs waluty krajowej spada to rozmiary eksportu wzrastają, a importu spadają. Gdy kurs waluty krajowej się 
podnosi to eksport spada, a import rośnie. 
EKSPORT 

t

0 

1zł = 0,25 $ 

4zł = 1$ 

100zł  25$ 

Obniżka 

kursu 

złotówki 

powoduje, 

że 

produkty 

polskie 

eksportowane  za  granice  stają  się  zagranicą  tańsze.  Zagranica 
dostrzega  tanienie  polskich  produktów  i  kupuje  więcej,  a  polscy 
eksporterzy  sprzedają  więcej.  Gdy  kurs  waluty  krajowej  spada  to 
eksport rośnie. 

t

1 

1zł = 0,20$ 

5zł = 1$ 

100zł  20$ 

IMPORT 

t

0 

1zł = 0,25 $ 

4zł = 1$ 

100$  400zł 

Obniżka kursu złotówki sprawia, że produkty importowane stają się 
droższe, a to zmniejsza popyt na towary importowane ( zmniejszają 
się  rozmiary  importu).  Obniżka  ta  stymuluje  wzrost  produkcji 
krańcowej i sprzyja wzrostowi cen w kraju. 

t

1 

1zł = 0,20$ 

5zł = 1$ 

100$  500zł 

 

V.  Wpływ banku centralnego na kurs walutowy 

Wpływ ten polega na zmianie rezerw walutowych. 
Poprzez  sprzedawanie  rezerw  dolarowych  cena  za  1$  w  złotówkach  spadnie,  a  poprzez  skupowanie  rezerw 
dolarowych cena 1$ w złotówkach wzrośnie. 

Pd

0 

Cena 1$ w zł 

Pd, Pp na 1$ w Polsce 

Pp 

Pd

1

 

Pp

1 

Pp

0 

Cena 1$ w 
zł 

Pd, Pp na 1$ w Polsce 

Pd