plik

Tytuł oryginału: Women’s Bodies, Women’s Wisdom. Creating Physical and Emotio-
nal Health and Healing

This translation published by arrangement with Bantam Books, a division of Random
House, Inc., New York, New York

Wszystkie prawa zastrzeżone. Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowy-
wana ani w żaden inny sposób reprodukowana lub odczytywana w środkach masowe-
go przekazu bez pisemnej zgody Zacharek Dom Wydawniczy Sp. k.

Redaktor wydania: Wojciech Zacharek

Korekta: Blanka Łyszkowska

Projekt okładki: Marcin Borkowski

ISBN: 978-83-7748-000-7

Zacharek Dom Wydawniczy Sp. k.
ul. Pustelnicka 48/4
04-138 Warszawa
e-mail: biuro@zacharek.com
www.zacharek.com

Wydanie I

Fotografie wykorzystane do okładki za zgodą: FotoChannels Sp. z o.o. oraz Charles
Bush, Photography

Druk i oprawa: SOWA Sp. z o.o.
ul. Hrubieszowska 6a
01-209 Warszawa
tel. (22) 431 81 40
fax. (22) 431 81 50
e-mail: sowadruk@sowadruk.pl

Ta książka jest dla tych, którzy wierzą, że można doświadczać pełni życia

bez względu na okoliczności.

I dla tych, którzy akceptują w życiu tajemnicę, niepewność i nadzieję.
Dla tych, którzy chcą cieszyć się dobrym samopoczuciem i wiedzą, że

uzdrawianie nie jest tylko kwestią podania leku i zastosowania urządzeń tech-
nicznych.

Ta książka jest dedykowana tym spośród lekarzy, pielęgniarek, pracowni-

ków służby zdrowia, uzdrowicieli i pacjentów, którzy nie bali się przyznać, jak
wiele nie wiemy.

Jest dla tych, którzy wiedzą, że pełne uzdrawianie nie jest możliwe bez

przywrócenia życiu świętości.

Jest wyrazem wdzięczności dla naukowców i uzdrowicieli z przeszłości,

teraźniejszości i przyszłości, którzy, wbrew otępiającemu myśleniu konwenc-
jonalnemu, mieli i mają odwagę iść naprzód z wiarą, nadzieją i radością.

O Autorce

Dr Christiane Northrup – wizjonerka, pionierka i autorytet w dziedzinie kobie-

cego zdrowia i dobrostanu. Jest absolwentką Dartmouth Medical School i New Tufts
England Medical Center. Jest dyplomowaną położną-ginekolożką z ponad dwudzie-
stoletnim doświadczeniem w badaniach klinicznych i nauczaniu.

Kierując się przekonaniem o tym, że ciało, umysł i dusza tworzą jedną całość,

dr Northrup pomaga kobietom w odnajdowaniu siły, dzięki której mogą zestroić się ze
swoim wrodzonym, wewnętrznym przewodnictwem i osiągnąć pełnię zdrowia.

Jako była przewodnicząca American Holistic Medical Association i były

adiunkt położnictwa i ginekologii na University of Vermont College docenia potrzebę
partnerstwa pomiędzy najlepszymi praktykami medycyny konwencjonalnej
i komplementarnej (alternatywnej).

Jest autorką dwóch bestsellerów New York Timesa: Women’s Bodies, Women’s

Wisdom i The Wisdom of Menopause. Jej trzecia książka pt. Mother-Daughter Wisdom
została nominowana do nagrody Quill w 2005 roku oraz była wybrana książką roku
2005 serwisu Amazon w dwóch kategoriach: rodzicielstwo i zdrowie psychofizyczne.

Redaguje miesięcznik Women's Health Wisdom i dwumiesięcznik Dr. Christia-

ne Northrup.

Była gościem w siedmiu programach telewizyjnych m.in. takich jak: the Oprah

Winfrey Show, the Today Show, NBC Nightly News, The View, the Rachael Ray Show,
Good Morning America oraz ABC’s 20/20. W swoim programie radiowym Flourish!
(Rozkwitaj!)  na  falach radia  Hay House  oraz  za  pośrednictwem  Women’s Wisdom
Circle  dzieli   się   z   kobietami   wieloma   trafnymi   radami,   które   dotyczą   stylu   życia
i zdrowia.

Mieszka w Maine.
Więcej informacji na www.DrNorthrup.com.

Spis treści, ilustracji i tabel

Spis treści

Podziękowania ......................................................................................................19
Wstęp do trzeciego wydania: Moc wiary w siebie ................................................21
Wstęp do drugiego wydania: Głoszenie swojej prawdy ........................................23
Wstęp do pierwszego wydania: Lekarzu, ulecz się sam ........................................25

To, co osobiste, jest polityczne .........................................................................27
Women to women (kobiety kobietom) .............................................................28
Kreowanie zdrowia ..........................................................................................29

Część I Od zewnętrznej kontroli do wewnętrznego przewodnictwa ...........................31

Rozdział 1. Mit patriarchatu: źródło rozdźwięku między duszą, ciałem a emocjami
...............................................................................................................................33

Nasze dziedzictwo kulturowe ...........................................................................33
Uzależnienie jest produktem patriarchatu ........................................................36
Podstawowe przekonania systemu dominacyjnego ..........................................37

Przekonanie pierwsze: choroba jest wrogiem ..............................................38
Przekonanie drugie: medycyna jest wszechmocna ......................................39
Przekonanie trzecie: ciało kobiety nie jest normalne ...................................41

Odzyskiwanie władzy nad sobą ........................................................................42

Moc nazywania ...........................................................................................44
Nazywanie i uzdrawianie emocjonalnego bólu i jego fizycznych następstw
.....................................................................................................................48
Uzdrawianie to pozostawianie bólu za sobą ................................................50

Rozdział 2. Kobieca inteligencja i nowy sposób uzdrawiania ...............................55

Pola energetyczne i systemy energetyczne .......................................................55
Zrozumieć jedność ciała i umysłu ....................................................................59
Kobieca inteligencja: jak ucieleśniają się myśli ...............................................62
Cielesność przekonań .......................................................................................64

Jak przekonania stają się ciałem ..................................................................67

Uzdrawianie a leczenie .....................................................................................69

Rozdział 3. Wewnętrzne przewodnictwo ...............................................................77

Wsłuchiwanie się w ciało i jego potrzeby ........................................................79
Oczyszczanie emocjonalne: uzdrawianie przeszłości .......................................82
Sny: brama do nieświadomości ........................................................................83

Spis treści, ilustracji i tabel

Intuicja i intuicyjne przewodnictwo .................................................................84
Jak działa wewnętrzne przewodnictwo ............................................................84

Świadomość tego, czego nie chcemy ..........................................................86

Rozdział 4. System energetyczny kobiety .............................................................93

Kontinuum materii i energii .............................................................................93

Jak uzdrowić wycieki energii ......................................................................94

Energia Ziemi ...................................................................................................97
Czakry ............................................................................................................100
Dolne centra energetyczne: czakra pierwsza, druga i trzecia ..........................101

Czakra pierwsza: w jaki sposób rany pokoleniowe są przechowywane w cie-
le ...............................................................................................................107
Czakra druga: symboliczna przestrzeń kreatywności ................................108
Czakra trzecia: poczucie własnej wartości i siły ........................................110
Archetypy i trzy pierwsze czakry ..............................................................111
Trzy pierwsze czakry i wstyd ....................................................................113
Czwarta czakra ..........................................................................................114
Jak uzdrowić rany dolnych czakr ..............................................................116

Problemy związane z innymi czakrami ..........................................................116

Część II Anatomia kobiecej mądrości .......................................................................119

Rozdział 5. Cykl menstruacyjny ..........................................................................121

Nasza cykliczna natura ...................................................................................121

Faza folikularna i lutealna .........................................................................124
Uzdrawianie dzięki cyklom .......................................................................129

Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................130

Cykl menstruacyjny, tabletki antykoncepcyjne i kobieca intuicja .............134

Bóle menstruacyjne (dysmenorrhea) ..............................................................137

Leczenie ....................................................................................................138
Historie kobiet ...........................................................................................144

Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) ...............................................145

Diagnoza ...................................................................................................146
SAD (depresja sezonowa) i PMS: wyjaśnienie związku ...........................149
Leczenie ....................................................................................................150
Historie kobiet ...........................................................................................155
PMS i współzależność ...............................................................................157

Nieregularne krwawienia ...............................................................................158

Czym jest regularne krwawienie? .............................................................158

Rozrost tkanki wyścielającej macicę (hiperplazja endometrium, hiperplazja gru-
czolakowata i torbielowata) ............................................................................159

Metody leczenia ........................................................................................160

Czynnościowe krwawienie maciczne (DUB) .................................................160

Terapia konwencjonalna ............................................................................161
Program leczenia metodami alternatywnymi ............................................162

Spis treści, ilustracji i tabel

Historie kobiet ...........................................................................................164

Obfite krwawienia miesięczne (menorrhagia) ................................................166

Leczenie ....................................................................................................168

Uzdrawianie menstruacyjnej przeszłości: przygotowanie córek .....................169

Kreowanie zdrowia przez cykl menstruacyjny ..........................................175

Rozdział 6. Macica ..............................................................................................177

Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................177
Anatomia energii ............................................................................................180
Przewlekłe bóle miednicy mniejszej ..............................................................182
Endometrioza .................................................................................................182

Objawy ......................................................................................................184
Diagnoza ...................................................................................................184
Sprawy budzące niepokój ..........................................................................184
Powiązania neuroendokrynno-immunologiczne ........................................186
Leczenie ....................................................................................................187
Historie kobiet ...........................................................................................191

Mięśniaki macicy ...........................................................................................193

Objawy ......................................................................................................194
Sprawy budzące niepokój ..........................................................................196
Leczenie ....................................................................................................199
Opowieści kobiet .......................................................................................211

Rozdział 7. Jajniki ...............................................................................................217

Anatomia ........................................................................................................218
Torbiele jajników ...........................................................................................222

Objawowe, funkcjonalne torbiele jajników ...............................................223

Policystyczne jajniki (PCO) ...........................................................................225

Amenorrhea a związek umysłu z ciałem ...................................................226
Leczenie PCO ...........................................................................................226
Historie kobiet ...........................................................................................228

Rak jajnika .....................................................................................................234

Syndrom złotej klatki ................................................................................235
Prawdopodobne przyczyny .......................................................................236
Rozpoznanie ..............................................................................................237
Rodzinnie występujący rak jajnika ............................................................238
Usunięcie jajnika przy okazji innej operacji w obrębie miednicy ..............239
Konwencjonalne metody leczenia .............................................................240
Historie kobiet ...........................................................................................241

Rozdział 8. Odzyskiwanie sfery erotycznej .........................................................243

Jesteśmy istotami seksualnymi .......................................................................243
Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................247
W poszukiwaniu prawdziwej seksualności .....................................................250
Kobieca seksualność a natura .........................................................................253

Spis treści, ilustracji i tabel

Program, który pozwoli ci świadomie odzyskać sferę erotyczną ..............255
Historie kobiet ...........................................................................................265

Rozdział 9. Srom, pochwa, szyjka macicy i dolny odcinek układu moczowego . 271

Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................271
Anatomia ........................................................................................................276
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) ............................................................279

Objawy ......................................................................................................280
Rozpoznanie ..............................................................................................280
HPV – sprawy budzące niepokój ...............................................................281
Leczenie ....................................................................................................282

Opryszczka .....................................................................................................286

Objawy ......................................................................................................287
Rozpoznanie ..............................................................................................288
Opryszczka – sprawy budzące niepokój ....................................................288
Leczenie ....................................................................................................290

Zapalenie szyjki macicy (cervicitis) ...............................................................293
Dysplazja szyjki macicy (nieprawidłowy wymaz cytologiczny) ....................293

Objawy ......................................................................................................294
Cytologia ...................................................................................................294
Inne metody badania komórek szyjki macicy ............................................298
Dysplazja – sprawy budzące niepokój .......................................................299
Leczenie ....................................................................................................299
Historie kobiet ...........................................................................................300

Rak szyjki macicy ..........................................................................................305

Historie kobiet ...........................................................................................305

Zapalenie pochwy (vaginitis) .........................................................................307

Objawy i najczęstsze przyczyny ................................................................308
Rozpoznanie ..............................................................................................310
Leczenie ....................................................................................................310
Aspekty psychologiczne i emocjonalne .....................................................312

Kilka słów na temat chorób przenoszonych drogą płciową ............................314

Słowo na temat AIDS ................................................................................316

Chroniczny ból sromu (wulwodynia) .............................................................317

Co powoduje wulwodynię?........................................................................318
Odżywianie a wulwodynia ........................................................................318
Psychologiczne aspekty wulwodynii .........................................................319
Inne metody leczenia .................................................................................320

Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego (zespół bolesnego pęcherza)
........................................................................................................................321

Leczenie ....................................................................................................322

Nawracające zakażenia układu moczowego ...................................................322

Leczenie ....................................................................................................323

Spis treści, ilustracji i tabel

Historie kobiet ...........................................................................................325

Wysiłkowe nietrzymanie moczu .....................................................................326

Najczęstsze przyczyny ..............................................................................326
Leczenie ....................................................................................................327

Rozdział 10. Piersi ..............................................................................................331

Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................331
Anatomia ........................................................................................................334
Samobadanie piersi ........................................................................................335

Zmiana podejścia do samobadania piersi ..................................................335

Łagodne objawy: bolesność piersi, guzki, torbiele i wydzielina z sutka .........339

„Dysplazja włóknisto-torbielowata piersi” ................................................340
Wydzielina z brodawki sutkowej ...............................................................341
Torbiele piersi ...........................................................................................341

Leczenie łagodnych objawów w obrębie piersi ..............................................342

Co jest przyczyną bólu piersi? ...................................................................342
Postępowanie w celu złagodzenia dolegliwości związanych z piersiami . .343
Odkrywanie informacji kryjącej się pod objawem ....................................347
Biopsja piersi ............................................................................................348

Mammografia .................................................................................................349

Mammogram: Słabe strony złotego standardu ..........................................353
Ograniczenia wynikające z wczesnego rozpoznania .................................355
Badanie ultrasonograficzne piersi: uzupełnienie (a czasem alternatywa) dla
mammografii .............................................................................................355
Problem DCIS ...........................................................................................356

Rak piersi .......................................................................................................358

Rak piersi. Związek między dietą a hormonami ........................................359
Program podtrzymujący zdrowie piersi .....................................................360
Rodzinny rak piersi oraz gen raka piersi ...................................................363
Parę słów na temat profilów genetycznych ...............................................364
Zmień swoje dziedzictwo. Zapobieganie od podszewki ............................364
Leczenie raka piersi ...................................................................................366
Opowieści kobiet .......................................................................................369

Operacja plastyczna piersi ..............................................................................372

Implanty. Czy są bezpieczne? Czy ich potrzebujesz? ................................372
Historie kobiet ...........................................................................................376
Operacja piersi w celu ich zmniejszenia ....................................................380
Wpływ siły umysłu na piersi .....................................................................380

W trosce o piersi .............................................................................................382

Jeśli miałaś raka piersi ..............................................................................382

Rozdział 11. Nasza płodność ...............................................................................385

Aborcja ...........................................................................................................386

Uzdrawianie poaborcyjnej traumy ............................................................389

Spis treści, ilustracji i tabel

Inne spojrzenie na aborcję .........................................................................391

Antykoncepcja doraźna: zapobieganie aborcji ...............................................393

Biorąc sprawy we własne ręce ..................................................................394

Świadome poczęcie i antykoncepcja ..............................................................395

Wkładka wewnątrzmaciczna .....................................................................397
Kombinowane metody hormonalne ...........................................................397
Trwała antykoncepcja ...............................................................................413
Zmierzając w kierunku większej kreatywności .........................................415

Zmiana podejścia do bezpłodności .................................................................417

Czynniki psychologiczne ..........................................................................419
Poprawiający płodność program integrujący umysł i ciało .......................423
Inne czynniki, które należy rozważyć .......................................................426
Nowe metody terapeutyczne poprawiające płodność ................................430
Historie kobiet ...........................................................................................431

Utrata ciąży ....................................................................................................438

Poronienie .................................................................................................438
Ciąża pozamaciczna ..................................................................................441
Stracone nadzieje: doświadczenie martwego porodu ................................442

Adopcja ..........................................................................................................446
Płodność jako metafora ..................................................................................448

Rozdział 12. Ciąża i poród ..................................................................................451

Nasze dziedzictwo kulturowe: ciąża ...............................................................452

Ciąża jako choroba ....................................................................................452

Poród przedwczesny, stan przedrzucawkowy i poród pośladkowy – zapobiega-
nie ..................................................................................................................453

Stan przedrzucawkowy .............................................................................454
Ułożenie pośladkowe ................................................................................456
Zbiorowe myślenie ukierunkowane na sytuacje awaryjne .........................457

Transformująca siła ciąży ...............................................................................460

Lekarka położna zachodzi w ciążę ............................................................461
Program wspierający optymalną ciążę i obniżający ryzyko powikłań .......463
Magia porodu ............................................................................................466

Nasze dziedzictwo kulturowe: poród .............................................................468

Jak żyjesz, tak urodzisz .............................................................................469
“Ocalić” kobiety od porodu .......................................................................472

Technologie wspomagające poród ..................................................................474

Monitorowanie płodu i cesarskie cięcie ....................................................475
Nacięcie krocza .........................................................................................478
Słowo na temat dysfunkcji dna miednicy ..................................................479
Znieczulenie ..............................................................................................480
Pozycja na wznak ......................................................................................481

Matkowanie matce: rozwiązanie, na które nadszedł czas ...............................482

Spis treści, ilustracji i tabel

Jak uniknąć ryzyka cesarskiego cięcia ...........................................................483
Moja historia ..................................................................................................486
Czerpiąc osobistą moc z porodu .....................................................................491

Poród i kobieca seksualność ......................................................................493
Historie kobiet ...........................................................................................495
Zbiorowe odzyskiwanie mocy płynącej z porodu .....................................499

Rozdział 13. Macierzyństwo: nawiązywanie więzi z dzieckiem .........................501

Po porodzie: czwarty trymestr ........................................................................506

Depresja poporodowa ................................................................................507

Obrzezanie .....................................................................................................511
Pokarm sztuczny a mleko z piersi matki ........................................................512
Być matką w kulturze dominacyjnej: najtrudniejsza praca na świecie ...........516

Rozdział 14. Menopauza .....................................................................................521

Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................523

Lęk przed starzeniem: przejaw kultury dyskryminującej osoby starsze ....524

Kreowanie zdrowia w trakcie menopauzy ......................................................526

Menopauza: rozstaje dróg .........................................................................526
Okolice ciała produkujące hormony ..........................................................527

Funkcja nadnerczy: co każda kobieta powinna wiedzieć ...............................528

Program przywracający wydolność nadnerczy w trakcie menopauzy .......533

DHEA: Hormon młodości i zdrowia ....................................................533

Rodzaje menopauzy .......................................................................................536

Naturalna menopauza i perimenopauza .....................................................536
Przedwczesna menopauza .........................................................................538
Sztuczna menopauza .................................................................................538

Kwestia hormonalnej terapii zastępczej .........................................................539

Krótka historia konwencjonalnej, hormonalnej terapii zastępczej .............541
Potrzeba stosowania hormonów bioidentycznych .....................................543
Poszukiwanie kompromisu: zindywidualizowane dawkowanie hormonów
...................................................................................................................543

Baza hormonalna ............................................................................................546

Estrogeny ..................................................................................................546
Estriol ........................................................................................................547
Progesteron ...............................................................................................547
Androgeny ................................................................................................549

Objawy menopauzy ........................................................................................550
Uderzenia gorąca ............................................................................................550

Leczenie ....................................................................................................551

Pochwa: suchość, podrażnienie oraz ścieńczenie ścian ..................................552

Leczenie ....................................................................................................553

Osteoporoza ...................................................................................................554

Program wspierający zdrowie kości ..........................................................555

Spis treści, ilustracji i tabel

Seks w trakcie menopauzy .............................................................................557

Leczenie ....................................................................................................559

Wypadanie włosów ........................................................................................560

Leczenie ....................................................................................................561

Zmiany nastroju i depresja .............................................................................561

Leczenie ....................................................................................................562

Zamącone myślenie ........................................................................................562
Długoterminowe zagrożenia zdrowotne .........................................................564

Rak piersi ..................................................................................................564
Choroby serca ...........................................................................................565

Choroba Alzheimera .......................................................................................567

Zwalcz mity dotyczące procesu starzenia ..................................................569
Sposoby zapobiegania chorobie Alzheimera .............................................569

Decyzja dotycząca podjęcia leczenia ..............................................................571

Odstawienie lub zmiana hormonalnej terapii zastępczej ...........................571

Troska o siebie w trakcie menopauzy .............................................................572
Menopauza jako nowy początek ....................................................................572

Część III Program kobiecej mądrości prowadzący do pełni zdrowia i uzdrowienia . 575

Rozdział 15. Kroki prowadzące do kreowania pełni zdrowia ..............................579

Wyobraź sobie swoją przyszłość: zmień świadomość, zmień komórki ..........579
Krok pierwszy: odkryj i zaktualizuj swoje dziedzictwo .................................581
Krok drugi: przyjrzyj się swoim przekonaniom .............................................589
Krok trzeci: uszanuj i uwolnij emocje ............................................................599
Krok czwarty: naucz się słuchać własnego ciała ............................................601
Krok piąty: naucz się szanować swoje ciało ...................................................604
Krok szósty: uznaj siłę wyższą lub wewnętrzną mądrość ..............................606
Krok siódmy: odzyskaj pełnię swojego umysłu .............................................609

Rozmowa z ciałem: słuchanie umysłu, który tworzy komórki ..................612
Praca ze snami: inkubacja snów ................................................................612

Krok ósmy: postaraj się o pomoc ...................................................................614
Krok dziewiąty: pracuj z ciałem .....................................................................618
Krok dziesiąty: zbieraj informacje .................................................................619
Krok jedenasty: przebacz ...............................................................................620
Krok dwunasty: aktywnie dąż do przyjemności i własnego celu ....................626

Rozdział 16. Jak optymalnie korzystać z opieki zdrowotnej ...............................631

Wybór opieki lekarskiej .................................................................................631

Czy twoim lekarzem musi być kobieta? ....................................................638

Wybór terapii: od leczenia chirurgicznego po akupunkturę ............................639

Która terapia jest najlepsza? ......................................................................640
Analiza może sparaliżować .......................................................................641

Kreowanie zdrowia poprzez operację .............................................................642

Druga opinia medyczna .............................................................................643

Spis treści, ilustracji i tabel

Operacja nie jest porażką, ale szansą na uzdrowienie ...............................643
Szansa na uzdrowienie starych lęków .......................................................644
Jak przygotować się do zabiegu (lub chemioterapii) i przyspieszyć powrót
do zdrowia .................................................................................................646
Przeszłam operację wiele lat temu, gdy nie wiedziałam tego wszystkiego 652

Rozdział 17. Odżywianie ....................................................................................655

Kreowanie optymalnej budowy ciała i pełni zdrowia .....................................655

Krok pierwszy: zrozum, że szacunek dla samej siebie i akceptacja siebie, to
kamienie węgielne trwałego zdrowia i spadku wagi .................................657
Krok drugi: raz na zawsze przestań stosować dietę, a zacznij się zdrowo od-
żywiać .......................................................................................................658
Krok trzeci: zauważ związek pomiędzy poziomem cukru we krwi a stanem
zapalnym tkanek .......................................................................................661
Krok czwarty: bądź całkowicie szczera w sprawie związku pomiędzy jedze-
niem a emocjami .......................................................................................670
Krop piąty: zaktualizuj przekonania kulturowe .........................................673
Krok szósty: zawrzyj pokój ze swoją wagą ...............................................676
Krok siódmy: określ swoją budowę ciała ..................................................681
Krok ósmy: sprawdź czy jesteś w formie, czy jesteś otyła ........................681
Krok dziewiąty: otwórz oczy ....................................................................682
Krok dziesiąty: przeprogramuj metabolizm ..............................................683
Krok jedenasty: Suplementy diety .............................................................691

Cudowne właściwości magnezu .....................................................................704

Wskazówki dotyczące wyboru suplementu ...............................................709

Inne sprawy budzące niepokój .......................................................................710

Czy dieta może być pomocna w przypadku zespołu jelita drażliwego i in-
nych problemów z trawieniem?.................................................................710
Alergie pokarmowe ...................................................................................713

Słowo na temat palenia ..................................................................................717
Doceń energię pożywienia .............................................................................721

Rozdział 18. Moc płynąca z ruchu ......................................................................723

Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................723
Korzyści płynące z wykonywania ćwiczeń ....................................................724

Ćwiczenia i intuicja ...................................................................................725
Jak rozruszać swoje ciało ..........................................................................726

Ćwiczenie a uzależnienie ...............................................................................730
Ćwiczenia, brak miesiączki i utrata masy kostnej ..........................................731
Moja historia związana z ćwiczeniem: pakt pokojowy ...................................732
Początek .........................................................................................................734

Rozdział 19. Uzdrawiając siebie, uzdrawiamy świat ...........................................737

Nasze matki: nasze komórki ...........................................................................738
Rytuał odzyskiwania ......................................................................................739

Spis treści, ilustracji i tabel

Pokonywanie lęku przed szamańską przeszłością ..........................................741
Nasze marzenia: marzenia Ziemi ...................................................................744

Osobiste uzdrowienie jest planetarnym uzdrowieniem .............................744

Lekarzu, ulecz się sam – część druga .............................................................745
Stwarzanie bezpiecznego świata dla kobiet: zacznij od siebie ........................751

Źródła .......................................................................................................................753
Indeks alfabetyczny ..................................................................................................773
Przypisy ....................................................................................................................799

Indeks ilustracji

Ilustracja 1: Energia Ziemi płynąca w górę. ...............................................................99
Ilustracja 2: Postać kobiety ze schematem czakr. .....................................................103
Ilustracja 3: Cykl menstruacyjny (dni). ....................................................................125
Ilustracja 4: Księżycowy diagram cyklu menstruacyjnego. ......................................127
Ilustracja 5: Ciągłość kobiecego umysłu i ciała. Interakcja pomiędzy mózgiem a mied-
nicą. ..........................................................................................................................133
Ilustracja 6: SAD i PMS. ..........................................................................................151
Ilustracja 7: Macica, jajniki i szyjka macicy oraz nazwy anatomiczne. ....................178
Ilustracja 8: Rodzaje mięśniaków. ............................................................................194
Ilustracja 9: Anatomia piersi. ....................................................................................336
Ilustracja 10: Samobadanie piersi. ............................................................................338
Ilustracja 11: Rozpoznawanie dni płodnych. Owulacja i podstawowa temperatura cia-
ła................................................................................................................................411
Ilustracja 12: W poszukiwaniu partnerstwa. .............................................................438
Ilustracja 13: W harmonijnym połączeniu. ...............................................................439
Ilustracja 14: Punkty akupunkturowe lub akupresurowe pozwalające zmienić pozycję
płodu. .......................................................................................................................458
Ilustracja 15: Obszary ciała produkujące hormony. ..................................................529
Ilustracja 16: Prądy mądrości. ..................................................................................540
Ilustracja 17: Konwencjonalne, amerykańskie podejście do spożycia wapnia. .........697
Ilustracja 18: Zrównoważone podejście do spożycia wapnia. ..................................698

Spis treści, ilustracji i tabel

Indeks tabel

Tabela 1: Charakterystyka systemu uzależnień. .........................................................47
Tabela 2: Ciało jako proces a pogląd medyczny. ........................................................52
Tabela 3: Źródła przewodnictwa. ...............................................................................78
Tabela 4: Anatomia energii. Wzorce mentalne i emocjonalne, czakry oraz ciało fizycz-
ne. .............................................................................................................................104
Tabela 5: Anatomia kobiecej mądrości. ....................................................................122
Tabela 6: Porównanie metod antykoncepcyjnych. ....................................................403
Tabela 7: Czynniki ryzyka związane z porodem. ......................................................473
Tabela 8: Optymalne cechy zdrowej kobiety w średnim wieku. ...............................542
Tabela 9: Cechy kobiety w grupie wysokiego ryzyka: może wymagać hormonalnej te-
rapii zastępczej i/lub innej medycznej interwencji dla zachowania zdrowia. ...........542
Tabela 10: Hormonalna terapia zastępcza a ryzyko raka piersi. ................................564
Tabela 11: Sugestie USDA dotyczące wagi ciała dorosłego człowieka. ...................677
Tabela 12: Tablica przedstawiająca wskaźnik masy ciała (BMI). .............................679
Tabela 13: Obliczanie dziennego zapotrzebowania na białko. ..................................687
Tabela 14: Produkty wysokowapniowe.....................................................................702
Tabela 15: Zalecane dzienne dawki suplementów. ...................................................711

Podziękowania

Tak obszerna pozycja potrzebowała oddanej kadry położnych, które pomogły jej

narodzić się w obecnym wcieleniu.

Dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do powstania obu poprzednich edy-

cji książki (w 1994 i 1998 roku), pomagając stworzyć podwaliny. Leslie Meredith,
dr med. Monie Lisie Schulz i dr med. Joelowi Hargrove. Moim pierwszym wspólnicz-
kom w klinice Women to Women, pielęgniarkom dyplomowanym Marcelle Pick i An-
nie Rafter oraz dr med. Mary Ellen Fenn. Dziękuję dr med. Bethany Hays, pielęgniar-
ce dyplomowanej Susan Doughty i dr med. Hectorowi Tarrazza. A także Helen Rees,
agentce, która jako pierwsza stanęła w obronie książki.

Za to trzecie wydanie specjalne podziękowania i wyrazy uznania należą się Toni

Burbank, nadzwyczajnej redaktorce z Bantam House; jej zdolności redakcyjne nie
przestają mnie zdumiewać i zachwycać.

Dziękuję Irwyn Applebaum, prezesce wydawnictwa, która od początku wierzyła

w moje przesłanie.

Barb Burg i Theresie Zorro z działu reklamy za wspaniałą współpracę z media-

mi.

Agentce Ned Leavitt, z którą dzielę bogatą historię i duchowe pokrewieństwo.
Sue Abel, która przez cały czas, kiedy ja pisałam, opiekowała się moim domem

i kotami.

Regenie Thomashauer dziękuję za odwagę zaświadczania życiem nowej historii

kobiet i pokazanie lepszego sposobu na relacje z mężczyznami.

Chip'owi Gray, rodzinie Gray i personelowi wspaniałego hotelu Harraseeket.

Wasze pięknie przygotowane, smaczne i zdrowe posiłki, podawane w ciepłej i przytul-
nej atmosferze, dodawały mi sił w trakcie pisania i korekty dwóch książek. Jestem
wam ogromnie wdzięczna.

Pracownikom Royal River Grillhouse za pyszne lunche podawane w miłej at-

mosferze. Za najlepszy chleb, cappuccino i małże, jakie kiedykolwiek miałam okazję
spróbować.

Dziękuję Katy Koontz, nadzwyczajnej pisarce, której umiejętności pisarskie, or-

ganizacyjne i badawcze – nie wspominając już o poczuciu humoru – sprawiły, że pra-
ca przebiegała bardziej gładko i przyjemnie, niż śmiałabym marzyć!

Dr med. Dixie Mills, specjalistce chorób piersi i przyjaciółce, której uważna

lektura stosownych rozdziałów książki była dla mnie prawdziwym błogosławień-
stwem.

Fern Tsao i jej córce Maureen Manetti za to, że przez wiele lat przekazywały

mojej rodzinie fenomenalną wiedzę o tradycyjnej medycynie chińskiej.

Julie Hofheimer za umiejętność uzdrawiania poprzez pracę z ciałem.
Dziękuję mej dobrej przyjaciółce, Deenie Spear, która zajmuje się medycyną

wibracyjną. Nasze rozmowy o Szkole Uzdrawiania Hogwash i innych niesamowitych

Ciało kobiety, mądrość kobiety

wydarzeniach oraz moje „zestrojenie” z tobą były nie tylko błogosławieństwem, ale
i okazją do śmiechu!

Inie May Gaskin dziękuję za wizję narodzin jako ekstatycznego, transformują-

cego życie wydarzenia i za badania, które wizję tę potwierdzają.

Donnie Abate i Judie Harvey – redaktorkom mojego biuletynu i e-biuletynu. Je-

steście wspaniałym zespołem. Uwielbiam z wami pracować.

Mike'owi Brewer'owi dziękuję za dbanie o posesję i za dobre serce.
Abby Shattuck za ujmujący sposób postępowania z kwiatami

i pracę w ogro-

dzie.

Louisie Hay, Reidowi Tracy'emu, Ronowi Tillinghast, Margarete Nelson, Nancy

Levin i wszystkim pracownikom Hay House. Pokazaliście mi, że praca, przyjemność
i dobrobyt mogą pięknie się ze sobą łączyć. Każdego dnia dziękuję za naszą współpra-
cę.

Paulinie Carr, mojej pomocy biurowej, za zajmowanie się wszystkim, czym

trzeba się było zająć, łącznie z przyprowadzeniem własnego samochodu, gdy zaszła
taka potrzeba.

Janet Lambert za niezwykły talent do prowadzenia księgowości i biznesu.
Diane Grover, której zdolności organizacyjne, intuicja, lojalność, przyjaźń oraz

wsparcie są dla mnie darem Opatrzności. Nie wiem, czym sobie zasłużyłam na spotka-
nie dwadzieścia pięć lat temu kogoś tak niezwykłego jak ty. Dziękuję, że będąc moją
pierwszą pielęgniarką, dałaś z siebie wszystko i miałaś odwagę wzrastać i zmieniać
się ze mną, zajmując się wszystkim; że nie wspomnę już o tym, że byłaś matką moich
dzieci. Dziękuję ci też za pożyczenie męża, Charliego, z którym mogłam chodzić na
lekcje tanga!

Dziękuję rodzicom za ogromne wsparcie: niepokonanej matce, Ednie i świętej

pamięci ojcu, Wilburowi, którego pracę kontynuuję na swój sposób. Moje serce jest
pełne wdzięczności i uznania dla mojej siostry Penny i jej męża Phila, mojego brata
John'a i jego żony Annie, a także brata Billa i jego żony Lori. Tworzycie niesamowicie
mocną pierwszą czakrę, dzięki której moja odporność i poczucie przynależności są tak
solidne i pewne. Dzisiaj doceniam was bardziej niż kiedykolwiek.

Wreszcie dziękuję moim córkom, Annie i Katie, które wcielają w życie owoce

tej pracy i czynią to w tak wyjątkowy sposób. Jestem wam wdzięczna za wasze pięk-
no, wspaniałe zdrowie, entuzjazm oraz hałaśliwy śmiech (który niczym nie różni się
od mojego).

Dr Christiane Northrup

Wstęp do trzeciego wydania: Moc wiary

w siebie

Dwie dekady minęły od czasu, gdy moje doświadczenia ginekologa, kobiety

i świeżo upieczonej matki sprawiły, że dostrzegłam potrzebę rewolucyjnego podejścia
do zdrowia i dobrostanu kobiet, podejścia, które uznaje niekwestionowaną jedność
ciała, umysłu i ducha. Chociaż nie było to oczywiste w latach osiemdziesiątych i dzie-
więćdziesiątych, gdy po raz pierwszy wdrażałam w życie przedstawione w tej książce
metody, obecnie to nie sekret, że istotny wpływ na stan zdrowia kobiety ma kultura,
w jakiej przyszło jej żyć, jej pozycja w tej kulturze, doświadczenia, codzienne prze-
myślenia, przekonania i zachowania.

Prawie trzydzieści lat zajęło mi dogłębne poznanie prawdy o tym, co sprawia,

że jesteśmy zdrowe, a co wywołuje chorobę. Pragnę, abyście wiedziały, że bez wzglę-
du na sytuację osobistą, przeszłość czy wiek każda z nas dysponuje wewnętrznym
przewodnictwem, w które możemy się wsłuchać, by od dziś, każdego dnia, cieszyć się
pełnią zdrowia. Rodzimy się z tym wewnętrznym przewodnictwem, które przejawia
się jako pragnienie lepszego życia, dobrego wykształcenia, większej miłości, większej
radości i większego spełnienia. Uzewnętrznia się ono jako pragnienie wolności, przy-
jemności i radości, nawet jeśli w dzieciństwie zbyt często odwodzono nas od naszych
pragnień. Nauczyłam się, że możemy ufać temu, co daje nam trwałą przyjemność
i sprawia, że rano chce się nam wstać z łóżka. Jako nasze pragnienia przepływa przez
nas i wypełnia nas uzdrawiająca siła życiowa. To dzięki niej warto żyć. To one są źró-
dłem nadziei i marzeń. I zawsze są kluczem, niezbędnym do uzdrowienia nie tylko
ciała, ale całego życia. Jako lekarka wielokrotnie widziałam, jak to wewnętrzne prze-
wodnictwo uzewnętrznia się w postaci chorób i objawów cielesnych – szczególnie
wtedy, gdy nasze życie jest pozbawione przyjemności, radości i nadziei. Choroby
mają nas przyhamować, zmusić do odpoczynku i zwrócić uwagę na sprawy, które są
naprawdę istotne, nadają życiu sens i przywracają radość – na te aspekty życia, które
odłożyliśmy na „później”.

Zrozumienie płynące z ponad dwudziestu lat praktyki lekarskiej, a także osobi-

ste problemy zdrowotne podważyły wszystko, czego się dowiedziałam na temat zdro-
wia kobiet podczas studiów medycznych i w trakcie stażu. Zauważyłam, że zespół na-
pięcia przedmiesiączkowego, bóle miednicy, mięśniaki macicy, przewlekłe zapalenie
pochwy i bóle menstruacyjne mają związek z kontekstem życia kobiety, jej przekona-
niami dotyczącymi siebie i swoich możliwości. Poznanie diety kobiet, ich sytuacji za-
wodowej i relacji z ludźmi często dostarczało wskazówek na temat źródła ich cierpie-
nia. Uświadomiłam sobie, że wzorce życiowe wpływają na stan zdrowia w sposób,
którego nie widziałam wcześniej. W momencie, gdy to dostrzegłam, zrozumiałam, że
samoświadomość kryje w sobie klucz do prawdziwego zdrowia i uzdrawiania. Na
przestrzeni lat, w miarę pogłębiania wrażliwości na wzorce zdrowia i choroby zarów-

Ciało kobiety, mądrość kobiety

no własne jak i moich pacjentek, uświadomiłam sobie, że sama zmiana nawyków
i diety, bez przyjrzenia się wszystkim aspektom życia i dotarcia do siły zdolnej je
zmienić, nie wystarczy, aby trwale wyleczyć z istniejących od dawna dolegliwości.
Przez prawie trzy dekady spotkałam wiele kobiet, których chorób nie da się przypisać
jedynie złej diecie i których nie da się wyleczyć jedynie za pomocą leków czy opera-
cji. Przejście na dietę oraz przebiegnięcie pięciu kilometrów dziennie nie sprawi, że
kobieta poczuje się lepiej, jeśli na jej zdrowie niekorzystnie wpływa podświadome
przekonanie, że nie jest wystarczająco dobra albo że należy do nieodpowiedniej płci
lub że cierpienie jest przeznaczeniem kobiety! Jeśli doświadczyła przemocy seksual-
nej w rodzinie i nie uwolniła związanych z tym emocji, jeśli była niechcianym lub
maltretowanym dzieckiem, nie ma takich leków, które mogłyby uzdrowić tę ranę i jej
fizyczne następstwa. Jednakże próba zmiany diety oraz poszukiwanie alternatywnych
metod leczenia to często pierwsze kroki, potężne i uzdrawiające, które otwierają nas
na nowe sposoby postrzegania ciała. Wraz z nową perspektywą, która mówi, że nie je-
steśmy ofiarami naszych ciał, dającą pewność, że wszystkie mamy w sobie zdolność
uzdrowienia każdej choroby oraz prawo do życia pełnego radości, przychodzi wiara,
niezbędna do uzdrowienia na poziomie mentalnym, emocjonalnym, duchowym, a tak-
że fizycznym. Ostatecznie zaczynamy dostrzegać, że naszym wrodzonym prawem jest
przyjemność a nie ból! Ta książka jest pełna opowieści o takim uzdrowieniu i przebu-
dzeniu.

Gdy dostrzeżemy związek między naszymi myślami, wierzeniami oraz wynika-

jącym z tego zdrowiem fizycznym i tym, co nam się przytrafia, zrozumiemy, że to my
kontrolujemy własne życie. Nic nie daje więcej radości i mocy.

Jedna z moich czytelniczek napisała niedawno, że „Ciało kobiety mądrość ko-

biety jest listem miłosnym skierowanym do kobiet i ich ciał”. I o to chodzi! Czytając
nowe wydanie mojej książki, miej na uwadze, że powstała ona po to, abyś mogła za-
kochać się w ludzkiej naturze oraz uświadomić sobie wspaniałość kobiecego ciała
i zachodzących w nim boskich procesów. Niech ci pomoże stać się cielesną manifesta-
cją duszy tak, abyś mogła odkryć kobietę, którą byłaś od zawsze. Niech ci pomoże
znaleźć najlepszą, odpowiednią dla twojej sytuacji, opiekę zdrowotną. A przede
wszystkim niech cię napełni odwagą, niezbędną do realizacji radykalnych i życiodaj-
nych zmian, które na zawsze obdarzą cię pełnią zdrowia i szczęściem. Najważniejszą
z tych zmian jest nauczenie się miłości i akceptacji cennej istoty, którą jesteś –
z wszystkimi twoimi wadami!

Wstęp do drugiego wydania: Głoszenie

swojej prawdy

Przez miesiąc, od pierwszego wydania tej książki, wielokrotnie śniłam koszma-

ry, w których ktoś był w mojej sypialni i usiłował mnie zabić. Pięć nocy z rzędu bu-
dziłam się, krzycząc ze strachu, ku przerażeniu zarówno moim jak i moich dzieci. Po-
przez te sny mój wewnętrzny głos w mało subtelny sposób mówił mi, jak bardzo prze-
rażające było ujawnienie światu mojej wiedzy.  Wstrząsnęła mną  siła tego strachu.
Chociaż na poziomie intelektualnym wiedziałam, że wiele kobiet, odważnych na tyle,
by głosić swoją prawdę, musi zmagać się z wewnętrznym lękiem, nie byłam świado-
ma tego, jak wiele tego lęku było także i we mnie. Gdy w czerwcu 1994 roku książka
pojawiła się na rynku, bałam się pójść do szpitala na zwyczajowe zebranie ginekolo-
gów i położników. Byłam przekonana, że moi koledzy nie zaakceptują ani mnie, ani
mojej pracy. Do tej pory prowadziłam podwójne życie zawodowe: część mnie mówiła
pacjentkom w zaciszu gabinetu to, w co naprawdę wierzyłam, a inna część, ta „oficjal-
na”, powstrzymywała mnie (mniej lub bardziej) w szpitalu i w obecności kolegów
z pracy. Dzięki pracy w służbie zdrowia dobrze wiedziałam, ile są w stanie zaakcepto-
wać moi koledzy i personel szpitalny. Od wielu lat balansowałam na cienkiej linie.
W 1980 roku, po narodzinach mojego pierwszego dziecka i tuż zanim przystąpiłam do
ustnego egzaminu specjalizacyjnego z zakresu ginekologii i położnictwa, wspomniano
o mojej pracy w dużym artykule East West Journal (obecnie Natural Health) na temat
holistycznego zdrowia kobiet. Aby się upewnić, że nikt z moich współpracowników
nie   zobaczy   artykułu,   poszłam   do   sklepiku   sprzedającego  East   West  i wykupiłam
wszystkie egzemplarze. Nikt z mojego szpitala nie zobaczył artykułu – a jeśli nawet,
to o nim nie wspomniał. W 1994 roku nie było jednak możliwości wykupienia każdej
kopii książki, skierowanej do masowego odbiorcy! Musiałam ponieść konsekwencje
i po   raz   pierwszy  –  przed   grupą   lekarzy  medycyny  konwencjonalnej  –  publicznie
ujawnić swoje przekonania.

Pierwszym krokiem było pójście do szpitala na cotygodniowe zebranie. We-

szłam tam i poczułam ulgę, gdyż prawie nikt nie wspomniał o książce i nie traktował
mnie inaczej niż zwykle. Jak gdyby nigdy nic się nie wydarzyło. Nie pozostało mi nic
innego, jak uśmiać się z siebie. W tym momencie bowiem dostałam lekcję na temat
egocentryzmu – przekonania, że ludzi wokół interesuje to, co robię czy mówię, pod-
czas gdy wszyscy żyli własnym życiem. Największą lekcją było dla mnie to, że mój
lęk nie był niczym więcej..., był tylko moim lękiem i nadszedł czas, by sobie odpu-
ścić. Był to jednak stopniowy proces: w pierwszą rocznicę wydania książki miałam
serię snów, w których ktoś filmował mnie nago. Wciąż byłam podatna na zranienie,
ale przynajmniej nikt nie chciał mnie zabić! Od tamtej pory sny stopniowo zanikały.

Od 1994 roku jestem systematycznie zapraszana na wykłady dla personelu szpi-

talnego i lekarzy w Stanach Zjednoczonych oraz za granicą. Spotykam się z pozytyw-

Ciało kobiety, mądrość kobiety

nym oddźwiękiem zarówno ze strony kobiet jak i mężczyzn. Bez wątpienia świat jest
gotów na przyjęcie kobiecej mądrości. Komentarz, który słyszę najczęściej, padający
z ust kobiet, mężczyzn, a nawet lekarzy brzmi: „Gdzieś w głębi duszy od zawsze zna-
na mi była prawda, którą głosisz, ... ale nie mogłam znaleźć dla niej odpowiednich
słów. I z pewnością nigdy nie słyszałam tego z ust lekarza”.

Zrozumiałam, że wiedza medyczna, połączona z mądrością serc i umysłów, jest

naprawdę potężna. Właśnie z tego powodu, niemal natychmiast po publikacji tej
książki, miałam ochotę ją poprawiać i aktualizować. Chociaż nic nie zastąpi rozwoju
i doskonalenia intuicyjnej kobiecej mądrości – wewnętrznego przewodnictwa, które
pomaga zdecydować, którą ścieżkę wybrać, a której unikać – zauważyłam, że to we-
wnętrzne przewodnictwo działa najlepiej, gdy jest zrównoważone dobrymi, konkret-
nymi i aktualnymi informacjami naukowymi.

I chociaż podstawy prawdziwej mądrości nie zmieniają się tak bardzo wraz

z upływem czasu, przydatne i praktyczne informacje – tak. Potrzebujemy obydwu –
tak jak potrzebujemy zarówno lewej jak i prawej półkuli mózgowej. Wraz z rosnącą
w zawrotnym tempie akceptacją medycyny alternatywnej w kulturze masowej (zjawi-
sko, które wciąż mnie zaskakuje i zachwyca), każdego dnia pojawia się coraz więcej
naukowo udokumentowanych, naturalnych rozwiązań zdrowotnych problemów ko-
biet. Jednocześnie wielu kobietom przynoszą korzyść dobre rozwiązania technologicz-
ne takie jak implanty, stosowane w wysiłkowym nietrzymaniu moczu, a także udosko-
nalone techniki chirurgiczne, które pozwalają usunąć mięśniaki. Za każdym razem,
gdy najświeższe doniesienia zmieniają moje przekonania i zalecenia, pragnę przekazy-
wać je czytelniczkom, aby i one mogły je zastosować w celu poprawy zdrowia i jako-
ści życia.

Praca nad pierwszą wersją książki Ciało kobiety mądrość kobiety otworzyła

mnie na szerszy świat kobiecej mądrości, która rozwija się na całej planecie. Dzięki
temu otrzymuję wsparcie od większej grupy ludzi, z większej ilości miejsc, niż mogła-
bym to sobie wymarzyć. Pozwoliło mi to jeszcze bardziej rozwijać swoją osobowość.
Z otrzymywanych przeze mnie listów dowiaduję się, że podobnie dzieje się z ludźmi
na całej kuli ziemskiej. Pierwsza wersja książki jest wykorzystywana jako podręcznik
w szkołach pielęgniarskich i szpitalach w całych Stanach Zjednoczonych – a to poma-
ga kobiecej mądrości nabrać siły i rozpędu.

Poznałam moc głoszenia osobistej mądrości. Stanowiło ono ważną część moje-

go procesu zdrowienia. Po jego zakończeniu czułam się silniejsza i miałam większe
poczucie wolności niż kiedykolwiek wcześniej. Mam nadzieję, że ta książka zainspi-
ruje także inne kobiety do głoszenia własnej prawdy. Wiem, że w miarę jak każda
z nas tego dokonuje, świat – i nasze zdrowie – zmieniają się na lepsze.

Wstęp do pierwszego wydania: Lekarzu,

ulecz się sam

W 1981 roku, gdy próbowałam wykarmić piersią pierwsze dziecko, pracując

jednocześnie sześćdziesiąt lub więcej godzin tygodniowo, nabawiłam się poważnego
zapalenia sutka, które doprowadziło do utraty pokarmu w prawej piersi. Widząc
pierwsze objawy zapalenia, zamiast wziąć dzień lub dwa wolnego, co na pewno zale-
ciłabym każdej pacjentce, zaniedbałam swój stan i wciąż chodziłam do pracy. Zrobi-
łam tak, gdyż byłam rozdarta wewnętrznie. Wierzyłam wówczas i wierzę nadal, że
mleko matki jest dla dziecka najlepszym pokarmem, więc chciałam w ten sposób kar-
mić moje dzieci. Wiedziałam, że jeśli pójdę do lekarza, ten zaleci mi zaprzestanie kar-
mienia piersią i dlatego podjęłam leczenie antybiotykami. Jednocześnie wiedziałam,
że lekarki są oskarżane przez kolegów płci męskiej o słabość czy nieprzykładanie się
do pracy, więc chciałam uniknąć tej etykietki. W tym czasie pracowałam w powszech-
nie szanowanej praktyce grupowej ginekologów-położników. W wieku trzydziestu je-
den lat osiągnęłam sukces w zdominowanej przez mężczyzn dziedzinie medycyny.
Pracowałam z ludźmi, których darzyłam szacunkiem i nie chciałam, aby cokolwiek
zagroziło mojej karierze. Zaniedbałam więc swoje zdrowie, w dalszym ciągu chodzi-
łam do pracy, a moja choroba się pogłębiała.

Pomimo przyjmowania leków, zapalenie okazało się zbyt poważne, by je opa-

nować za pomocą standardowych antybiotyków. W ciągu kolejnych kilku dni mój stan
systematycznie się pogarszał, aż pewnej nocy dostałam wysokiej gorączki, wstrząsały
mną dreszcze i zaczęłam majaczyć. Później dowiedziałam się, że w tym czasie głębo-
ko w mojej piersi formował się ropień. Nadal jednak chodziłam do pracy i wypełnia-
łam swoje obowiązki. Czułam, że będąc jednocześnie matką i lekarką, nie mam inne-
go wyboru. Lata praktyki nauczyły mnie zapominania o własnych potrzebach.

Po kilku tygodniach prób samoleczenia zadzwoniłam do chirurga, który zgodził

się przyjąć mnie w swoim gabinecie, kiedy skończę przyjmowanie pacjentek (w celu
uśmierzenia bólu przez cały dzień łykałam Tylenol z kodeiną

). Tego samego wieczoru

miałam zabieg – coś, czego za wszelką cenę starałam się uniknąć.

Chirurg powiedział mojemu mężowi, także lekarzowi, że jama ropnia pod moją

piersią była tak duża, że spenetrowała ścianę klatki piersiowej – najgorszy przypadek,
jaki widział w trakcie trzydziestu lat praktyki lekarskiej. Nie miał pojęcia, jak mogłam
w takim stanie chodzić do pracy. Zignorowałam starożytną maksymę, która mówiła:
„Lekarzu, ulecz się sam”. Zażenował mnie fakt, że będąc lekarką, nie byłam w stanie
się sama wyleczyć, że zachorowałam, sama stałam się pacjentką. Czułam ponadto, że
jeśli nie będę w stanie karmić piersią, ucierpi na tym moje poczucie własnej wartości
jako matki. (W tym czasie w wyniku stresu znacznie zmniejszyła się ilość pokarmu
w moich piersiach). Pamiętam jednak, jak tej nocy w szpitalu myślałam, że jak naj-

* Od red.: lek przeciwbólowy i przeciwzapalny, zawierający paracetamol i kodeinę.

Ciało kobiety, mądrość kobiety

szybciej muszę wrócić do pracy.

Dwa lata później po narodzinach drugiego dziecka uznałam, że stara rana jest

już zagojona. Chociaż w przypadku pierwszego dziecka musiałam uzupełniać mleko
z piersi mieszanką, myślałam, że tym razem nie będzie to konieczne. Jednak w prawej
piersi nie było pokarmu dla córki, chociaż mleko pojawiło się na czas. Przebyte zapa-
lenie zniszczyło przewody mleczne w tej piersi. Znów zaczęłam się obawiać, że nie
będę w stanie wykarmić dziecka. Za próbę udowodnienia sobie czegoś dwa lata wcze-
śniej zapłaciłam cenę w postaci szkód cielesnych. Wzięłam pełną odpowiedzialność za
taki stan rzeczy, ale zauważyłam wtedy, jak bardzo potrafię się zaniedbywać. Ignoro-
wanie fizycznych potrzeb własnego ciała było wbudowane w strukturę mojego życia.

Trzeciego dnia po porodzie, pogrążona w rozpaczy, zadzwoniłam do La Leche

League International

w Chicago z prośbą o radę. Kobieta, która odebrała telefon, mia-

ła kiedyś ten sam problem i poinformowała mnie, że jeśli będę karmiła częściej i nie
przeszkadza mi jedna pierś większa od drugiej, mogę karmić jedną stroną! Idąc za jej
radą, byłam w stanie karmić na tyle, aby podtrzymać laktację. Gdy wyjeżdżałam do
pracy i byłam z dala od córki, trzeba było ją karmić sztucznie, ale zawsze, gdy były-
śmy razem przez długi czas, moje mleko zaspokajało jej wszystkie potrzeby. Pozosta-
nę na zawsze wdzięczna tej oddolnej inicjatywie kobiet, zapoczątkowanej w Chicago
przez gospodynie domowe, które chciały karmić piersią w okresie, gdy nie można
było liczyć na wsparcie ze strony pracowników służby zdrowia. (Po dziś dzień więk-
szości lekarzom podczas stażu specjalizacyjnego nie oferuje się szkoleń dotyczących
karmienia piersią i dlatego nie mają oni wystarczającej wiedzy na temat tak ważnej
czynności).

Chociaż wiedziałam, że często kobiece piersi są fizyczną metaforą dawania,

brania i karmienia, w pędzie dbania o wszystkich wokół zapomniałam o sobie. Ciało
jednak nie pozwoliło ujść płazem mojemu zaniedbaniu i dało mi ważną lekcję: zna-
czenie objawów cielesnych znacznie wykracza poza bezpośredni problem zdrowotny,
przed którym nas ostrzegają. Carl Jung powiedział, że poprzez chorobę bogowie skła-
dają nam wizytę, a ja zrozumiałam, że uważnie słuchając informacji płynących z ciała,
możemy odnieść emocjonalne, fizyczne i duchowe korzyści.

Chociaż na poziomie intelektualnym zawsze w to wierzyłam, aby stać się sku-

teczną uzdrowicielką, musiałam sama tego doświadczyć. Borykając się z poważnym
problemem zdrowotnym, zrozumiałam, co przeżywają inne kobiety, które doświadcza-
ją kłopotów zdrowotnych i życiowych. Dopóki byłam cieszącą się idealnym zdrowiem
białą kobietą sukcesu, żyjącą pełnią życia w zdominowanym przez mężczyzn świecie,
dopóty nie mogłam dostrzec pewnych schematów, powszechnie związanych z proble-
mami zdrowotnymi kobiet. Tak długo, jak postrzegałam siebie jako kogoś odrębnego

* Od red.: organizacja międzynarodowa, której „misją jest pomoc matkom karmiącym pier-

sią na całym świecie poprzez wzajemne wsparcie matek pomiędzy sobą [ang. mother-to-
-mother support], zachętę, informację i edukację oraz promowanie lepszego zrozumienia
karmienia piersią jako ważnego elementu zdrowego rozwoju dziecka i matki”. (zob.
http://www.llli.org) W Polsce pomoc i informacje na temat laktacji można uzyskać na stro-
nach Komitetu Upowszechniania Karmienia Piersią: www.laktacja.pl.

Wstęp do pierwszego wydania: Lekarzu, ulecz się sam

od innych kobiet, nie mogłam zrozumieć, że te schematy to część walki wielu kobiet
o osiągnięcie pełni.

To, co osobiste, jest polityczne

Posiadanie dzieci i walka o znalezienie równowagi między pracą a rodziną

zmieniły mnie bardziej niż cokolwiek do tej pory. Z własnego doświadczenia, a nie
z książek czy od nauczycieli, uczyłam się, co feministki mają na myśli, mówiąc, że to,
co „osobiste, jest polityczne”. Nauczyłam się, że nie można być matką na pół etatu.
Kiedy kobieta rodzi dziecko, troska o nie wypełnia dwadzieścia cztery godziny dnia
w sposób, którego nie da się wytłumaczyć, dopóki się tego nie doświadczy. Nie byłam
przygotowana na ból serca, który się pojawiał każdego dnia, gdy zostawiałam dziecko
i szłam do pracy. Zaczęłam także podważać moje długoletnie przekonanie, że opieka
nad dzieckiem i macierzyństwo nie jest prawdziwą pracą.

Natychmiast zauważyłam, że pod wieloma względami praca była o niebo ła-

twiejsza niż przebywanie w domu z dwójką dzieci. W pracy tak wiele mogłam zrobić!
Jako posłuszna córka patriarchatu modliłam się przed ołtarzem wydajności. Zaczęłam
się zastanawiać, dlaczego tak troszczyłam się o ciała innych ludzi, ale nie o własne
czy moich dzieci. Dlaczego miałam poczucie winy za każdym razem, gdy odpoczywa-
łam? Nawet jeśli miałam dużo pracy, dlaczego nie potrafiłam usiąść na dywanie, by
przez pół godziny pobawić się z dziećmi? Dlaczego czułam, że to strata czasu? Zasta-
nawiałam się także, dlaczego opieka nad dziećmi jest zadaniem kobiet – dlaczego
dzieci były głównie moim zmartwieniem? Mieliśmy z mężem identyczne wykształce-
nie i identyczne dochody. Dlaczego po narodzinach dzieci jego życie nie zmieniło się
aż tak bardzo?

Kiedy zrozumiałam, jak duży wpływ na samopoczucie moje oraz innych kobiet

ma życie rodzinne, musiałam się zatrzymać i przemyśleć swoje przekonania dotyczące
sukcesu, medycyny i własnej osoby. Aż do narodzin drugiego dziecka nigdy nie uwa-
żałam się za feministkę. Byłam w stanie osiągnąć wszystko, co sobie zamierzyłam.
Nie miałam pojęcia, o czym mówią „te” kobiety, kiedy poruszają temat społecznej
niesprawiedliwości względem kobiet. Nie widziałam, że kobiety i mężczyźni są trak-
towani inaczej, ponieważ nie doświadczyłam (czy, ściślej mówiąc, nie zauważyłam)
tych różnic osobiście.

Stałam się lekarką i matką żyjącą w społeczeństwie, które radzi kobiecie wybie-

rać między tymi dwiema rolami, jeśli przynajmniej jedną z nich chce spełniać dobrze.
Moje życie runęło w gruzach. Nie byłam na to przygotowana. Superkobieta umierała.

Zapoczątkowany ropniem piersi wgląd w istotę sprawy wpłynął nie tylko na

moje przekonania odnośnie zdrowia, ale także na moją karierę lekarską. Ponownie za-
częłam rewidować swoje przekonania na temat istoty choroby. Zrozumiałam, że ze-
spół napięcia przedmiesiączkowego, bóle miednicy, mięśniaki, przewlekłe zapalenie
pochwy i inne problemy moich pacjentek często miały związek z kontekstem ich ży-
cia. Ich dieta, sytuacja zawodowa i relacje z ludźmi często dostarczały wskazówek na
temat źródła fizycznego cierpienia. Dostrzegłam pewne wzorce, wpływające na roz-

Ciało kobiety, mądrość kobiety

wój dolegliwości cielesnych, których wcześniej nawet nie zauważałam.

Na przestrzeni lat, w miarę jak pogłębiała się moja wrażliwość na schematy

związane ze zdrowiem i chorobą, które dostrzegałam u siebie i u moich pacjentek,
zrozumiałam, że sama zmiana nawyków i diety, bez przyjrzenia się wszystkim aspek-
tom życia, to o wiele za mało, aby trwale wyleczyć się z istniejących od dawna dole-
gliwości. Przez niemal dwie dekady pracowałam z wieloma kobietami, których chorób
nie dało się przypisać jedynie złej diecie i których nie dało się wyleczyć jedynie za po-
mocą leków czy operacji. Przestrzeganie specjalnej diety i przebiegnięcie pięciu kilo-
metrów dziennie nie przywróci kobiecie dobrego samopoczucia, jeśli wciąż żyje ona
z alkoholikiem czy pracoholikiem lub jeśli doświadczyła kazirodztwa i nie pozwoliła
sobie na uwolnienie związanych z tym emocji. Próba zmiany diety i zastosowanie al-
ternatywnych terapii może być pierwszym krokiem, który otworzy kobiety na nowy
sposób postrzegania zdrowia. Z nowym spojrzeniem na ciało i na siebie kobiety często
zaczynają zdrowieć na poziomie mentalnym, emocjonalnym, duchowym, a także fi-
zycznym. Ta książka jest pełna opowieści o takim uzdrowieniu i przebudzeniu ducho-
wym.

Możemy potraktować historie tych kobiet, w tym także moją historię ropnia

piersi, jako ostrzeżenie. Chociaż doświadczenia te były bolesne, ponownie sprowadzi-
ły nas do ciała i umocniły w świadomości tego, co jest w życiu ważne. Moja choroba
pokazała mi, że zdrowie jest procesem utrzymywania równowagi. Jako że ignorowa-
łam swoje ciało i duszę przez tak wiele lat, to w sobie powinnam poszukać odpowie-
dzi na pytania, które dotyczą problemów i wyzwań zdrowotnych zarówno moich jak
i innych kobiet. Ponieważ problem Przeciętnej Kobiety wynika po części z natury by-
cia płci żeńskiej w kulturze, która każe nam stawiać potrzeby innych ponad swoimi,
musimy wprowadzić radykalne zmiany w naszym myśleniu i życiu, aby odzyskać
zdrowie i móc się nim cieszyć.

Women to women (kobiety kobietom)

Z powodu moich odkryć w 1985 roku odeszłam z praktyki grupowej i zdecydo-

wałam się utworzyć poradnię, w której, oprócz opieki medycznej, mogłabym dzielić
się wiedzą na temat odżywiania, stylu życia i doświadczenia płynącego z bycia kobie-
tą w naszej kulturze. Wraz z trzema innymi kobietami postanowiłyśmy otworzyć cen-
trum medyczne dla kobiet, które doceniłoby kobiecość. Wiedziałyśmy, że istnieją al-
ternatywy dla konwencjonalnego sposobu przywracania zdrowia i leczenia problemów
zdrowotnych kobiet. Pragnęłyśmy nie tylko leczyć objawy. Chciałyśmy pomóc kobie-
tom zmienić sytuację życiową, prowadzącą do problemów zdrowotnych. Nie wystar-
czało nam „prywatyzowanie” i izolowanie sytuacji danej pacjentki. Chciałyśmy poka-
zać kobietom, że ich rany – fizyczne, psychiczne czy duchowe – są częścią większej
rany kulturowej, która potencjalnie ma wpływ na nas wszystkie.

W grudniu 1985 roku, w małym miasteczku w Maine, we czwórkę – dwie pielę-

gniarki i dwie lekarki ginekolożki – założyłyśmy centrum Women to Women. Nie mia-
łyśmy żadnych wzorów do naśladowania. Zamierzałyśmy działać w kontekście medy-

Wstęp do pierwszego wydania: Lekarzu, ulecz się sam

cyny konwencjonalnej, która ma wszakże wiele do zaoferowania. Widziałam zbyt
wiele kobiet, które, starając się radzić sobie z jakąś dolegliwością, unikały leczenia,
które w ich wypadku mogłoby się okazać skuteczne, gdyż dałoby ciału możliwość od-
zyskania i zachowania zdrowia. (Kiedy kobieta za bardzo skupia się na wyleczeniu ja-
kiejś dolegliwości, często robi to, aby zagłuszyć problemy, które do niej doprowadziły.
Proces uzdrawiania staje się wtedy uzależnieniem). Ponadto chciałyśmy reedukować
nasze pacjentki na temat zachowań korzystnie wpływających na zdrowie. Wszystkie
doświadczyłyśmy mocy myśli i objawów płynących z ciała, które doprowadziły do
uzdrowienia i głębszego zrozumienia własnego ciała i siebie. Chciałyśmy doprowa-
dzić do tego także nasze pacjentki. W istocie o to też staram się w tej książce.

Od samego początku prowadzenie Women to Women było aktem wiary. Przez

lata praktyki zrozumiałam, że nie jest rzeczą łatwą zmienianie czyjegoś myślenia z ne-
gatywnego na pozytywne i wzmacnianie kobiet tak, by porzuciły destrukcyjne nawyki
na korzyść tych, które są ogólnie kojarzone ze zdrowiem. Na przestrzeni lat wszystkie
musiałyśmy zrozumieć, jak głęboko zakorzenione są w nas nawykowe lęki i niszczące
zdrowie wzorce. Kiedy uznałyśmy, że do pewnego stopnia wszystkie podlegamy tym
samym wzorcom, stopniowo malała frustracja wywołana autodestrukcyjnymi nawyka-
mi naszych pacjentek. Wszyscy (łącznie ze mną), którzy od czasu powstania Women
to Women rozpoczęli tu pracę, musieli pracować nad sobą, swoimi zachowaniami
i sposobami komunikacji, aby stać się lepszymi pracownikami opieki zdrowotnej
i uzdrowicielami oraz aby postrzegać praktykę lekarską i pielęgniarską jako nieustan-
ny proces nauki. Przez lata pracowałyśmy nad przełamaniem, wynikającej z hierar-
chii, bariery pomiędzy nami a naszymi pacjentkami po to, aby pacjentki świadomie
uczestniczyły we własnym uzdrawianiu, szukając dla siebie najlepszej diety czy łą-
cząc terapie holistyczne. Nie odgrywałyśmy przed nimi roli wszechwiedzącej lekarki
czy pielęgniarki. Od 1986 roku współpracuje z nami wykwalifikowana terapeutka,
która ma nam pomóc uzyskać szczerość w trakcie dyskusji i przy podejmowaniu decy-
zji na temat obowiązków, godzin pracy, dyżurów, urlopu, czasu wolnego i wszelkich
innych ważnych spraw związanych z praktyką i komunikacją – abyśmy nie skrywały
prawdziwych uczuć pod maską „bycia miłą” tak, jak nauczono większość z nas.

Kreowanie zdrowia

W ciągu pięciu pierwszych lat działalności Women to Women nauczyłyśmy się,

że nasze pierwotne instynkty okazały się słuszne. Stan zdrowia kobiety jest ściśle
związany z kulturą, w której żyje, jej pozycją w tej kulturze, a także z indywidualnym
stylem życia. W trakcie naszego sformalizowanego kształcenia medycznego nie
uwzględniano tego, co dziś jest dla nas oczywiste.

Uznanie, że kontekst kulturowy, w którym żyje kobieta, wpływa na jej zdrowie,

jest dopiero pierwszym krokiem na drodze tworzenia nowego modelu zdrowia. Na-
szym kolejnym krokiem było zobowiązanie się do poprawy zdrowia kobiet poprzez
aktywną zmianę warunków życia, zarówno naszego jak i innych kobiet.

W 1991 roku sformułowałyśmy kredo dla Women to Women: „Jesteśmy w pełni

Ciało kobiety, mądrość kobiety

oddane życiu, promocji zdrowia i czerpaniu z niego radości, równowadze i wolności
na wszystkich poziomach, zarówno osobistym jak i zawodowym, świadcząc usługi
edukacyjne i medyczne”. Pokrzepia mnie samo czytanie powyższych słów. Nasza wi-
zja nie wymaga od nas perfekcji. Wymaga natomiast, aby każda z nas dawała z siebie
wszystko, pamiętając, że nikt nie naprawi naszego życia za nas. Jedynie my możemy
zrobić to dla siebie i musimy się tym zająć świadomie. Nie mówię, że jest to proste.
Każda z nas potrzebuje wsparcia i przewodnictwa. Women to Women stało się źródłem
takiego wsparcia i przewodnictwa dla tysięcy kobiet – miejscem, w którym opowiada-
my nasze historie, kreatywnie marzymy o przyszłości, uzdrawiamy z ran, by następnie
ruszyć naprzód, niosąc w życie zdrowie i radość.

Pragnę, aby książka Ciało kobiety, mądrość kobiety, prezentująca uzdrawiające

opowieści kobiet, moich pacjentek, koleżanek, kuzynek i przyjaciółek, także była źró-
dłem wsparcia i przewodnictwa. Te kobiety odnalazły swój głos, zaczęły się uzdra-
wiać i każdego dnia tworzyć zdrowie w swoim życiu. Razem stanowią część większej
kobiecej świadomości – dając głos naszej prawdziwej tożsamości i potrzebom, odzy-
skując kobiecość i będąc kobietami na swój sposób.

Te historie opowiedziane są za pomocą słów i obrazów tych kobiet; przedsta-

wiają ich rytuały, które, choć często indywidualne, mają wartość uniwersalną. Więk-
szość przypadków to portrety zbiorowe. Chociaż są oparte na prawdziwych historiach,
imiona kobiet i inne szczegóły zostały zmienione. Mam nadzieję, że czytanie tych
opowieści zainspiruje cię do przypomnienia sobie historii twojego życia – nie tylko hi-
storii choroby – i pozwoli ci spojrzeć na nią w nowym świetle. Mam także nadzieję,
że skłoni cię do spisania tej historii – abyś mogła przyjrzeć się wyłaniającym się sche-
matom i zobaczyć, jak są ze sobą powiązane. Analizując, nazywając, a następnie od-
zyskując swoje życie, ty także możesz się uzdrowić.

Dzięki tym opowieściom nauczysz się słuchać własnego ciała i ufać jego mą-

drości tak, aby wzrastać w fizycznym i duchowym zdrowiu. Z medycznego punktu
widzenia książka mówi o problemach zdrowotnych kobiet, trosce o kobiece układy
narządów. Omawiam w niej choroby, bóle i zaburzenia czynności wszystkich kobie-
cych układów i sugeruję, jak je uzdrowić. Jednak poza tym czysto medycznym spoj-
rzeniem najważniejsze, co pragnę przekazać – z pomocą doradców, kolegów, a przede
wszystkim pacjentek – to informacje, które przemawiają do kobiecych „wnętrz”. Pra-
gnę rozbudzić ten spokojny, cichy, mądry głos intuicji, który jest w nas wszystkich,
głos naszych ciał, który z powodu choroby naszej kultury, błędnych informacji i dys-
funkcji byłyśmy zmuszone ignorować. Pragnę dać wam odwagę, byście słuchały tego
głosu i za nim podążały.

Zrozumiałam, że problem dotyczy nas wszystkich, a na całym świecie kobiety

tworzą nową wizję zdrowia oraz tożsamości. Najważniejsze w tej wizji jest zaufanie
do wiedzy płynącej z głębi jestestwa: nasze ciała są naszymi sprzymierzeńcami i za-
wsze wskażą nam kierunek, w którym mamy podążać.

Niech ta książka będzie przewodnikiem, źródłem informacji i wsparcia w twojej

podróży ku uzdrowieniu.

Document Outline