Diety
Dieta
bogatoenergetyczna
powinna byd dietą lekko strawną. Jej głównym celem jest dostarczenie odpowiedniej ilości energii pokrywającej
zwiększone zapotrzebowanie energetyczne oraz pełna podaż witamin i składników mineralnych
Zastosowanie:
wychudzenie,
anoreksja
nadczynnośd tarczycy
Cel diety:
Zwiększenie podaży energii i składników odżywczych powyżej zapotrzebowania do uzupełnienia niedoborów.
Dieta polega na podaży około 5-6 posiłków lekkostrawnych.
Jadłospis należy wzbogacid o zwiększoną ilośd warzyw, owoców, produktów zbożowych oraz zwiększyd podaż
węglowodanów łatwo przyswajalnych jak miód, dżem, cukier.
Zdrowe i jednocześnie kaloryczne są: banany, winogrona, awokado, owoce suszone oraz orzechy. Do
przyrządzania potraw stosowad oleje roślinne lub masło.
Tłuszcze zaleca się dodawad na surowo do gotowanych potraw.
Nie należy:
pid napojów gazowanych - szybko sycą ale nie są odżywcze, lepiej pid niegazowaną wodę mineralną lub soki,
jeśd słodyczy - są kaloryczne ale szybko hamują apetyt,
palid papierosów - palenie hamuje apetyt, a organizm zużywa mnóstwo energii na metabolizowanie trucizn.
Dieta ubogobiałkowa
Dieta ubogobiałkowa (małobiałkowa) charakteryzuje się zmniejszoną
zawartością białka w porównaniu z dietą prawidłową. Reszta składników odżywczych i
mineralnych, witamin nie ulega modyfikacji.
Zastosowanie:
Niewydolnośd nerek
Niewydolnośd wątroby
Zapalenie kłębuszków nerkowych
Cel diety:
Dieta powinna byd łatwo strawna.
Zapobieganie gromadzenia we krwi zbędnych produktów przemiany materii.
Z racji minimalnego zapotrzebowania na białko należy podawad białko o dobrej jakości. Zalecane
jest białko pochodzenia zwierzęcego, natomiast eliminuje się białko roślinne.
Tłuszcze nie ulegają ograniczeniu.
Główne źródło energii stanowią węglowodany. Produkty zbożowe najlepiej niskobiałkowe.
Diety niskobiałkowe nie zapewniają pokrycia wapnia, żelaza i witamin rozpuszczalnych w
wodzie.
Należy kontrolowad podaż płynów i elektrolitów z dietą.
Błonnik do 20 g na dobę
Lepiej tolerowane są potrawy o smaku kwaśnym.
Dieta
bogatobiałkowa
Redaktor: Katarzyna
Dieta bogatobiałkowa polega na zwiększonej podaży białka w stosunku do norm.
Dieta łatwo strawna bogatobiałkowa jest przeznaczona dla osób w określonych jednostkach
chorobowych.
Zastosowanie:
Przewlekłe aktywne zapalenie wątroby
Toksyczne uszkodzenie wątroby
Stłuszczenie wątroby
Wyrównana marskośd wątroby
Wychudzenie
Gruźlica
Przewlekła nerczyca
Niedokrwistośd niedobarwliwa
Cel diety:
Dostarczenie białka dla procesów odnowy
Regeneracja tkanek
Tworzenie ciał odpornościowych, enzymów, hormonów.
Dieta powinna byd łatwo strawna
Modyfikacja polega na zwiększonej podaży białka do 2 g/kg mc.
2/3 białka powinno pochodzid z produktów zwierzęcych jak mleko, twaróg, chude mięs.
Dieta
ubogotłuszczowa
Dieta ubogotłuszczowa polega na ograniczeniu spożycia tłuszczu i cholesterolu
w postaci produktów będących ich źródłem.
Zastosowanie:
Choroby trzustki
Choroby wątroby
Kamica żółciowa
Przewlekłe zapalenie trzustki
Niedokrwistośd niedobarwliwa
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego w okresie zaostrzenia choroby.
Cel diety:
Ograniczenie podaży tłuszczu z powodu problemów z trawienie i wchłanianiem
Obecnośd kamieni w przewodach pokarmowych.
Dieta polega na wyłączeniu:
tłustych mięs,
wędlin,
ryb,
serów
tortów
chałwy
czekolady
smalcu
łoju
Zalecenia:
Tłuszcz powinien pochodzid z takich produktów jak: mleko, masło, śmietana, olej słonecznikowy,
sojowy.
Częśd chorych nie toleruje olejów roślinnych.
Dieta powinna byd łatwo strawna z ograniczoną podażą błonnika.
Należy wyłączyd produkty wzdymające jak nasiona roślin strączkowych, kapustę, cebulę i pory.
Jeżeli chodzi o obróbkę technologiczną to zalecane jest wyłącznie gotowanie.
Bez ograniczeo można spożywad ziemniaki i marchew, natomiast w zmniejszonych ilościach należy
konsumowad dynie oraz zielony groszek.
Zmniejszona ilośd tłuszczu w diecie ogranicza podaż witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, zalecane
jest zwiększenie podaży warzyw bogatych w beta karoten oraz witaminę C.
Tłuszcze powinny pokrywad zapotrzebowanie do 20%, białko 12-18%, natomiast węglowodany
uzupełniają wartośd energetyczną.
Dieta łatwo
strawna
Dieta łatwo stawna jest modyfikacją żywienia w diecie fizjologicznej. Ma ona szerokie
zastosowanie w lecznictwie. Dieta ta polega na modyfikacji produktów na produkty łatwo
strawne oraz zmianie procesu przygotowania ich do spożycia.
Zastosowanie diety:
stany zapalne błony śluzowej żołądka i jelit
nadmierna pobudliwośd jelita grubego
nowotwory jelita cienkiego
choroby nerek i dróg moczowych
choroby infekcyjne przebiegające z gorączką
zapalne choroby płuc i opłucnej o przebiegu ostrym (angina, grypa)
przewlekłe choroby układu oddechowego przebiegające z rozedmą
zaburzenia krążenia płucnego (zawał)
okres rekonwalescencji po zabiegach operacyjnych (resekcja żołądka, jelit)
u chorych długo leżących, u których dochodzi do zaburzeo pracy przewodu pokarmowego
u osób w wieku podeszłym
schorzenia wątroby i dróg żółciowych (kamica wątrobowa)
niewydolnośd układu krążenia (zmiany miażdżycowe)
Zabiegi technologiczne stosowane do sporządzania potraw łatwo strawnych
Potrawy sporządza się metodą gotowania na wodzie, na parze, w naczyniach bez wody.
Można stosowad również duszenie, obsmażając produkty bez tłuszczu na patelniach do smażenia
beztłuszczowego oraz pieczenie w folii przezroczystej, w pergaminie, w naczyniach ceramicznych,
na ruszcie, w piekarniku lub opiekaczu elektrycznym.
Smażenie i pieczenie na tłuszczu jest całkowicie wykluczone.
Nasiąknięta tłuszczem potrawa jest trudno strawna. Dozwolony tłuszcz to oleje: słonecznikowy,
sojowy, kukurydziany, rzepakowy bezerukowy, oliwa z oliwek; masło, śmietanka, miękkie
margaryny pakowane w kubkach.
Tłuszcze zaleca się podawad na surowo do gotowych potraw. W diecie łatwo strawnej duże
zastosowanie mają potrawy dokładnie rozdrobnione, spulchnione przez dodatek ubitej piany,
namoczonej bułki.
Przykładowy jadłospis
Śniadanie: bułka, masło, parówki drobiowe na gorąco , sałata , dżem, kawa zbożowa z mlekiem
Śniadanie II: budyo z sokiem owocowym
Obiad: zupa kalafiorowa z ziemniakami, filet z okonia, ziemniaki, marchewka gotowana
Podwieczorek: ciastko drożdżowe , kompot z truskawek
Kolacja: leniwe pierogi, bułka , kiełbasa szynkowa , masło , herbata z cytryną, banan
Dieta
bogatoresztkowa
Dieta bogatoresztkowa polega na
zwiększonej podaży błonnika
pokarmowego w diecie.
Błonnik pokarmowy nie ulega
strawieniu oraz wchłanianiu,
natomiast jest niezbędny do
utrzymania prawidłowej funkcji
przewodu pokarmowego.
Zastosowanie:
Otyłośd
Zaparcia atoniczne
Miażdżyca
Cukrzyca typ II
Jelito drażliwe
Profilaktyka nowotworów jelita
grubego oraz kamicy żółciowej.
Cel diety:
Pobudzenie motoryki jelita
grubego
Regulacja czynności jelit.
Zmniejszenie uczucia głodu
Zalecenia:
2-3 razy dziennie po łyżce otrąb,
które można dodawad do posiłków
np. surówek, jogurtów, a nawet
posypywad kotlety.
Kasze gruboziarniste, orzechy,
suszone owoce i warzywa
Owoce i warzywa w ilości około 1
kg dziennie
Jednodniowy kefir, szklanka wody
na czczo
Unikad produkty wysoko
oczyszczonych, tłustych, słodyczy
Posiłki należy spożywad często
oraz należy dużo pid po posiłku
Korzystne działanie mają ostre
przyprawy, kawa, wody gazowane,
buliony
Dieta
bezglutenowa
Dieta bezglutenowa
stosowana jest przy trwałej
nietolerancji glutenu, jaką obserwuje
się w glutenozależnej chorobie
trzewnej - celiakii.
Zastosowanie:
Stosowanie diety bezglutenowej jest
zalecane w celiakii i chorobie
Duhringa.
Choroby te są spowodowane
nietolerancją glutenu a dokładniej
jego frakcję gliadynę, czyli białka
zawartego w otoczkach zbóż
(pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa).
Spożywanie pokarmów
zawierających gluten powoduje zanik
błony śluzowej jelita cienkiego.
Prowadzi to do zaburzeo wchłaniania
i wyniszczenia organizmu.
Pod wpływem stosowania diety
bezglutenowej następuje regeneracja
kosmków jelitowych i ustąpienie
objawów klinicznych. W
przeciwieostwie do celiakii
ustępowanie objawów choroby
Duhringa, w postaci zmian skórnych
widoczne jest dopiero po 6
miesiącach stosowania diety
bezglutenowej.
Zalecenia:
Dieta bezglutenowa nie może
zawierad przetworów zbożowych z
pszenicy, żyta, owsa, jęczmienia a
także przetworów słodowych. Mąka
ziemniaczana, kukurydziana, ryżowa i
sojowa nie zawiera gliadyny i
produkty te mogą byd spożywane.
Bezglutenowe produkty zbożowe są
oznakowane znakiem przekreślonego
kłosa. Bezglutenowe są oczywiście
produkty nie zbożowe jak jaja, mięso,
ryby. Żywnośd przetworzona musi
byd oznakowana jako bezglutenowa
np. lody czekolada, cukierki.
Do pokarmów zawierających gluten
należą: płatki owsiane, napoje
mleczna zawierające słód, produkty
zbożowe i zboża, pieczywo, ciastka
zawierające żyto, pszenicę, jęczmieo,
produkty oparte o słód, mąkę
wykorzystywaną do produkcji chleba:
graham i wafle.
Produkty, które mogą zawierad
gluten: czekolada, potrawy
wykorzystujące mięso i pochodne
serów , omlety, a także pokarmy do
których wykorzystano białko soi.
Glutenu nie zawierają: mleko, masło,
margaryna, oleje roślinne, mięso,
jaja, ryby, twaróg, kawa, herbata,
pieczywo ze skrobi ryżowej,
kukurydzianej, ziemniaczanej.
W diecie bezglutenowej nie podaje
się konserw, tłustych mięs, serów,
czekolady, ostrych przypraw.
Dąży się do obniżenia podaży tłuszczu
a także do wzrostu udziału
produktów dostarczających białka
zwierzęce. W diecie tej należy
ograniczyd podaż błonnika
pokarmowego.
Dieta
niskocholesterolowa
Dieta
niskocholesterolowa jest dietą o
obniżonej zawartości cholesterolu.
Zalecana jest przede wszystkim
osobom z jego podwyższonym
poziomem oraz mających problemy z
układem krążenia.
Zastosowanie:
Miażdżyca
Cel diety:
Obniżenie hiperlipoproteinemi
Zalecenia:
Należy ograniczyd podaż cholesterolu nawet do 100 mg dziennie.
Jednocześnie zwiększyd podaż witamin z grupy B, witaminy C oraz E.
Ograniczyd cukry proste.
Zwiększyd ilośd spożywanego błonnika.
Dieta polega na wyłączeniu:
żółtek,
podrobów,
smalcu,
boczku,
masła,
tłustych produktów mięsnych, mlecznych,
słodyczy.
Produkty zalecane:
Pieczywo pełnoziar
Kefir, maślanka, jogurt naturalny,
Chudy biały ser,
Czerwone wino z dzikiej róży,
Ryby pochodzenia morskiego: makrela, dorsz, śledź, łosoś, szprot, sardynka
(nie smażone),
Oliwa tłoczona na zimno, olej rzepakowy tłoczony na zimno,
Marchew, czosnek, cebula, buraki, kalafior, pomidory, dynia, szpinak, kabaczki,
brokuły, zielony groszek, fasola szparagowa, cykoria, sałata, ziemniaki,
kapusta,
Jabłka, cytryny, winogrona, truskawki, arbuzy, morele, kiwi, brzoskwinie,
pomarańcze, maliny
Zupy owocowe i warzywne bez tłuszczu,
Herbata zielona,
Ryż brązowy i grube kasze,
Naturalne (przecierane) soki owocowe i warzywne, napoje owocowe
Dieta niskosodowa
jest dietą o ograniczonej ilości sodu w zależności od rodzaju schorzenia.
Zastosowanie:
Zapalenie kłębuszków nerkowych
Nerczyca
Niewydolnośd krążenia
Nadciśnienie tętnicze
Marskośd wątroby z obrzękami
Cel diety:
Zapobieganie zaburzeniom wodno-elektrolitowym.
Dietę niskosodową można podzielid na trzy rodzaje:
Dietę małosodową, której poziom spożycia sodu wynosi do 1200 mg na dzieo.
Dietę ubogosodową, której poziom spożycia sodu wynosi do 400 mg na dzieo.
Dieta ścisła, której poziom spożycia sodu wynosi do 50 mg na dzieo.
Dzienna podaż soli nie powinna przekraczad 5 g na dzieo jednak u większości osób znacznie
przekracza zapotrzebowanie.
Należy wykluczyd z diety:
Sól kuchenną
Konserwy
Mięso peklowane
Śledzie
Ryby morskie
Podroby
Zalecane jest zastąpienie tłuszczu zwierzęcego olejam
Buliony
Wyciągi mięsne
Maggi
Mleko krowie
Proszek do pieczenia
Szparagi
Seler
Zalecana do spożycia jest woda destylowana.
Dieta bogatopotasowa
Dieta bogatopotasowa jest dietą o zwiększonej podaży składnika mineralnego
jakim jest potas. Dieta ta jest wskazana we wszystkich zespołach charakteryzujących się
niedoborami potasu.
Zastosowanie:
Hipokaliemia czyli zmniejszenie stężenia potasu w osoczu krwi.
Niewystarczającej podaży potasu w pokarmach.
W długotrwałym nie zbilansowanym żywieniu pozajelitowym.
Podczas wymiotów i biegunek.
Utraty potasu przez nerki w kwasicy towarzyszącej cukrzycy, stosowania leków moczopędnych,.
Marskośd wątroby (potas tylko w produktów roślinnych)
Zapalenie wątroby bez cech niewydolności. (potas tylko w produktów roślinnych)
Cel diety:
Zwiększenie poziomu potasu.
Zalecenia:
Do produktów bogatopotasowych należą:
Orzechy
Warzywa
Mięso
Ryby
Przy sporządzaniu potraw należy pamiętad o startach jakie zachodzą w trakcie obróbki.
Marskośd wątroby i przewlekłe ostre zapalenie wątroby bez cech niewydolności.
Dieta papkowa
jak nazwa wskazuje są to wszytskie pokarmy w formie papkowatej.
Zastosowanie:
Schorzenia jamy ustnej.
Schorzenia przełyku.
Po zabiegach chirurgii szczękowej
Utrudnione gryzienie w trakcie leczenia ortodontycznego.
Pierwszy okres choroby wrzodowej.
Cel diety:
Pokrycie zapotrzebowania na białka, tłuszcze i węglowodany, witaminy i składniki mineralne.
Zalecenia:
Dieta powinna byd dietą oszczędzającą.
Pokarmy powinny byd w formie papkowatej.
Należy wyłączyd pokarmy pobudzające procesy wydzielnicze soku żołądkowego.
Zwiększenie podaży białka, głównie zwiększenie podaży mleka w diecie.
Potrawy przygotowywad metodą gotowania.
Podaje się:
Zupy przecierane
Zupy krem
Zupy czyste
Warzywa i owoce w formie soków
Mięsa mielone z sosami
Dieta
płynna I
Dieta płynna I, inaczej dieta ścisła ma za zadanie dostarczenie
odpowiedniej ilości płynów, nie ma na celu dostarczania energii i innych składników
pokarmowych.
Zastosowanie:
Po zabiegach operacyjnych
Napadach kamicy nerkowej
Napadach kamicy żółciowej
W ostrym nieżycie żołądka
Ostrej nerczycy
W wymiotach
W biegunce
Cel diety:
Dostarczenie płynu
Złagodzenie pragnienia
Zalecenia:
Podaż dużej ilości płynów.
Zaleca się słabą herbatę, napary z ziół,
Ilośd 30-60 ml na godzinę.
Dieta jest dietą niezbilansowaną, toteż podaję się ja jedynie 1-2 doby.
Dieta
płynna II
Dieta płynna II inaczej dieta płynna wzmocniona (pełna). Dieta ma na celu
dostarczenie odpowiedniej ilośd energii oraz składników pokarmowych.
Zastosowanie:
Zwężenie przełyku
Urazy twarzy
Urazy szczęki
Choroby jamy ustnej i przełyku
U chorych nieprzytomnych
Cel diety:
Ochrona jamy ustnej i przewodu pokarmowego przed podrażnieniami mechanicznymi,
chemicznymi i termicznymi.
Zalecenia:
Dieta powinna byd bardzo dobrze zbilansowana.
Potrawy powinny byd gotowane, rozdrabniane i rozcieoczone.
Zalecane produkty:
Kasze w formie kleików
Mąka
Biszkopty
Suchary
Mleko
Jaja gotowane
Żółtka jaja
Chude mięsa
Chuda szynka
Masło
Słodka śmietanka
Olej rzepakowy bezerukowy
Olej sojowy
Olej słonecznikowy
Oliwa z oliwek
Ziemniaki
Warzywa gotowane
Owoce gotowane
Miód
Kompoty
Łagodne przyprawy
Produkty przeciwwskazane:
Pieczywo świeże żytnie, razowe
Makarony, kasze grube
Mleko przekwaszone
Sery żółte, topione
Jaja na surowo
Mięsa tłuste
Wędliny tłuste
Ryby tłuste
Smalec, słonina
Warzywa kapustne, cebulowe, papryka, ogórki
Suche nasiona roślin strączkowych, brukiew, rzepa
Gruszki, śliwki, czereśnie, agrest, owoce
Orzechy, chałwa, czekolada, kakao
Ostre przyprawy
Dieta kleikowa znalazła zastosowanie głównie w ostrych schorzeniach
przewodu pokarmowego.
Zastosowanie:
Osty nieżyt żołądka
Czwarta doba po zabiegu operacyjnym na żołądku
Po głodówce w nerczycy
W chorobach zakaźnych
Stanach pooperacyjnych
Schorzenia trzustki, pęcherzyka żółciowego, nerek
Cel diety:
Oszczędzanie chorego narządu
Stopniowe rozszerzenie diety podawanej doustnie.
Zalecenia:
Dieta powinna byd głównie węglowodanowa, niestety jest to dieta niezbilansowana.
Alkohol
Dieta kleikowa
Należy podawad:
Słabe napary z ziół, herbaty
Kleiki na wodzie z dodatkiem masła
Kleiki z ryżu, kaszy jęczmiennej, płatków owsianych, kaszy mannej
Dieta może byd stosowana tylko 1-3 dni, gdyż może doprowadzid do wyniszczenia organizmu.