Dokładność graficzna mapy zasadniczej

• Punkty osnowy poziomej

± 0,1 mm (skale 1:5000, 1:2000, 1 :1000)

± 0,2 mm (skala 1:500)

• Punkty sytuacyjne I grupy dokładnościowej

± 0,3 mm

• Punkty sytuacyjne II i III grupy dokładnościowej

± 0,6 mm

Dokładność osnów - pozioma

• Podstawowa fundamentalna – 1 klasa

mp ≤ ± 0,01 m (1pkt/20000 km2)

• Osnowa podstawowa bazowa – 2 klasa

mp ≤ ± 0,01 m (1pkt/50 km2)

• Osnowa szczegółowa – 3 klasa

mp ≤ ± 0,07 m (nowe) oraz 2 i 3 klasa (mp ≤ ± 0,05m, mp ≤ ±

0,10 m

• Osnowa pomiarowa

mp ≤ ± 0,10 m

Dokładność osnów - pionowa

• Podstawowa fundamentalna – 1 klasa

62 punkty sieci EUVN

• Podstawowa bazowa – 2 klasa

± 1,5 mm/km

• Osnowa szczegółowa – 3 klasa

± 4 mm/km ; mh ≤ ± 0,01 m

• Osnowa pomiarowa

± 20 mm/km; mh ≤ ± 0,02 m

Warunki instrumentalne

Warunek libelli LL VV

Warunek kolimacji HH CC

Warunek inklinacji HH VV

LL – oś libelli (styczna w punkcie głównym libelli do

krzywizny libelli

HH – oś obrotu lunety

VV – oś główna teodolitu

CC - oś celowa (przechodzi przez środek krzyża kresek i

punkt główny obiektywu)

Rektyfikacja teodolitu

Warunek libelli (sprawdzanie i rektyfikacja)

1. Ustawiamy teodolit na statywie i poziomujemy za

pomocą libelli pudełkowej .

2. Ustawiamy libellę rurkową równolegle do dwóch,

dowolnie wybranych, śrub poziomujących.

3. Poziomujemy libellę za (doprowadzamy do górowania) za

pomocą poprzednio wybranych śrub poziomujących.

4. Obracamy libellę o 180 stopni i obserwujemy pęcherzyk

libelli.

5. Wychylenie pęcherzyka świadczy o braku prostopadłości

osi libelli do osi głównej teodolitu.

6. Rektyfikacja. Połowę wychylenia usuwamy śrubą

poziomującą (jedną z tych dwóch), drugą połowę śrubkami

rektyfikacyjnymi libelli.

7. Ponownie poziomujemy, obracamy o 180 stopni.

Sprawdzamy.

Centrowanie teodolitu wykonujemy łącznie z jego

poziomowaniem.

1. Ustawiamy teodolit tak, aby spodarka była w przybliżeniu

pozioma a punkt nad którym centrujemy był widoczny w

polu widzenia pionownika optycznego.

2. Śrubami poziomującymi doprowadzamy po pokrycia się

krzyża kresek (lub dwóch centrycznych kółek) pionownika

optycznego z punktem nad którym teodolit centrujemy.

3. Skracając lub wydłużając nogi statywu (wciskając je w

podłoże) poziomujemy teodolit.

4. Powtarzamy czynności opisane w pkt 2 i 3.

5. Ponownie (jeżeli zachodzi konieczność ) powtarzany

czynności opisane w pkt 2 i 3.

6. Po wykonaniu kilku iteracji teodolit jest w przybliżeniu

spoziomowany i w przybliżeniu ustawiony nad punktem.

7. Przeprowadzamy właściwe poziomowanie teodolitu

(libella równolegle do dwóch śrub poziomujących,

górowanie, obrót o 90 stopni, poziomowanie trzecią śrubą.

8. Jeżeli teodolit nie jest ustawiony nad punktem z

wymaganą dokładnością, zwalniamy delikatnie śrubę

sprzęgającą (łączącą teodolit ze statywem) i delikatnie

„nasuwamy” teodolit nad punkt. Przykręcamy śrubę

sprzęgającą.

9. Sprawdzamy i ewentualnie poprawiamy poziomowanie.

10. Sprawdzamy i ewentualnie poprawiamy centrowanie

(pkt .

11. Sprawdzany poziomowanie.

Błędy występujące przy pomiarze kąta poziomego

Błąd poziomowania

Błąd centrowania

Błąd celowania

Błąd odczytu

Błąd kolimacji

Błąd inklinacji

Rodzaje analiz dokładnościowych

• Analiza dokładności a’priori (wstępna)służy do wyboru

metod pomiarowych i sprzętu

• Analiza dokładności a’posteriori (na podstawie

materiałów polowych) służy do oceny poprawności

wykonania

pomiarów i do wagowania obserwacji przed wyrównaniem

• Analiza ostateczna (ścisła z wyrównaniem)

Błędy metody analitycznej

• Błąd względny 1 : 1000

błędy odwzorowania

błędy osnowy

błędy pomiarów terenowych

Błędy metody graficznej

• Błąd względny 1:100 – 1 :400

błędy odwzorowania

błędy osnowy

błędy pomiarów terenowych

błędy kartowania mapy

błędy wykreślenia mapy

błędy deformacji arkusza mapy

błedy graficznego odczytania długości odcinków

Błędy metody mechanicznej

• Błąd względny 1:100 - 1 :400

błędy odwzorowania

błędy osnowy

błędy pomiarów terenowych

błędy kartowania na mapie

błędy wykreślenia

błędy deformacji arkusza

błędy wyznaczenia stałych planimetru

błędy planimetrowania

Zasady planimetrowania

1. Na początku planimetrowania kąt pomiędzy ramieniem

wodzącym a biegunowym powinien tworzyć w przybliżeniu

kąt prosty.

2. Kąt między ramionami wodzącym a biegunowym nie

może być większy od 150⁰ ani mniejszy od 30⁰.

3. Planimetrowany obiekt nie może być zbyt śliski, kółko

całkujące musi mieć właściwe tarcie zapewniające

swobodny obrót.

4. Obiekt planimetrujemy dwa razy przestawiając biegun

symetrycznie do pierwszego ustawienia

5. Odczytujemy zawsze 4 cyfry (tarczka, podział, podział,

noniusz).

Interpretacja geometryczna stałych planimetru

• Stała mnożenia – pole prostokąta o bokach równych

długości ramienia wodzącego i 1/1000 obrotu kółka

całkującego. Stała mnożenia np. dla mapy w skali 1:1000

wynosi 10 m .

• Stała dodawania – pole koła martwego (obojętnego) które

zatoczy planimetr przy nieruchomym kółku całkującym.

Niwelację stosujemy do:

• wyznaczania różnic wysokości ciągów niwelacyjnych

(geometryczna precyzyjna i techniczna, trygonometryczna,

GNSS),

• wyznaczania pionowego ukształtowania terenu, niwelacja

powierzchniowa (geometryczna techniczna,

trygonometryczna, GNSS, skaning laserowy).

Warunki instrumentalne niwelatora

1. Niwelator ze śrubą elewacyjną:

warunek równoległości osi celowej do osi libelli – warunek

libelli CC II LL

2. Niwelator samopoziomujący:

warunek właściwego ustawienia osi celowej przez

kompensator w poziomie – warunek quasilibelli.

Inne błędy niwelacji

2. Refrakcja pionowa.

3. Zakrzywienie Ziemi.

4. Brak pionowego ustawienia łat..

5. Błąd odczytu z łaty.

6. Osiadanie łat (żabek).

7. Osiadanie instrumentu.

8. Błąd stopki łaty (zera łaty).

Sprawdzanie i rektyfikacja warunku

CC II LL lub CC II „LL”

Niezależnie od typu niwelatora sprawdzanie warunku libelli

(quasilibelli) odbywa się w taki sam sposób. Warunek ten

możemy sprawdzić metodą podwójnej niwelacji (środek i

stanowisko excentryczne) lub

metodą Kukkamaki (trzech równych odcinków). Różna jest

metoda rektyfikacji. W niwelatorze ze śrubą elewacyjną

rektyfikujemy libellę elewacyjną, w samopoziomujących

przesuwamy krzyż kresek.

Sprawdzanie warunku libelli metodą podwójnej niwelacji

1. Wykonujemy podwójna niwelację (ze zmianą wysokości

osi celowej) ze środka (stosując równe celowe).

2. Zamiast odczytów w1, p1, oraz w2, p2 otrzymujemy w’1,

p’1 oraz w’2, p’2.

3. Ze względu na równość celowych i ten sam kąt zawarty

pomiędzy osią poziomą a osią celowa odcinki p1-p’1 i w1-

w’1 oraz p2-p’2 i w2-w’2 są sobie równe.

4. Wobec tego Δh1 = p1 – w1 = p’1 – w’1 oraz h2 = p2 – w2

= p’2 – w’2

12Stanowisko excentryczne

131. Wykonujemy niwelację ze stanowiska excentrycznego.

2. Wobec nierównych celowych odcinki t1-t”1 oraz w1-w”1

są różne.

3. Ze względu na długość celowej zakładamy że t1 = t”1.

4. Wobec powyższego jeżeli Δh centr = Δh excentr. to

warunek libelli jest spełniony.

5. W przeciwnym wypadku niwelator musimy rektyfikować.

Jeżeli warunek spełniony to zachodzi równość:

O4 – O1 = O3 – O2

W innym wypadku:

O4 – O’1 = O’3 – O’2

Obliczamy poprawny odczyt:

O4 = O’1 – O’2 + O’3