PROPOZYCJE DO
Ś
WIADCZE
Ń
BIOLOGIA, SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA
A O
(ASOCJACYJNA) (OPERACYJNA)
metody słowne metody badawcze
i obserwacyjne
STRATEGIE
W NAUCZANIU BIOLOGII
P E
(PROBLEMOWA) (EMOCJONALNA)
metody badawcze
i obserwacyjne
METODY NAUCZANIA
WERBALNE BADAWCZE
(słowne)
pogadanka eksperyment naturalny
wykład eksperyment laboratoryjny
dyskusja modelowanie
praca z tekstem pomiar
opowiadanie obliczenia statystyczne
gry dydaktyczne
debata
OBSERWACYJNE
w
terenie w pracowni
METODY BADAWCZE
(polegają na stworzeniu sytuacji problemowej
w warunkach naturalnych lub sztucznych)
eksperyment eksperyment pomiar i obliczenia
naturalny laboratoryjny statystyczne
DOKUMENTACJA
1.
Temat doświadczenia.
2.
Cel.
3.
Hipoteza.
4.
Materiał doświadczalny.
5.
Przebieg doświadczenia.
6.
Wyniki – porównanie z próbą kontrolną.
7.
Omówienie wyników.
8.
Wnioski (potwierdzające lub obalające hipotezę).
Do
ś
wiadczenie I
Materiały:
- 200 g suchych nasion grochu lub fasoli,
- 2 termosy,
- 2 termometry laboratoryjne,
- wata, plastelina lub korki z otworami,
Przebieg doświadczenia
Wykonanie: do termosu oznaczonego literą A wrzucamy 100 g napęczniałych nasion grochu
lub fasoli (w tym celu naleŜy zalać nasiona letnią wodą i odstawić na kilka godzin, aŜ
napęcznieją). Do termosu B wrzucamy 100 g nasion suchych lub ugotowanych.
W otworach termosów umieść termometry (tak jak jest to przedstawione na schemacie) i
uszczelnić je np. watą.
Dokonywać pomiaru temperatury po 5, 10, 15, 20, 30 minutach a następnie co godzinę.
Polecenia
1.
Zaprojektuj tabelę, w której odnotujesz
wyniki.
2.
Sformułuj problem badawczy do
powyŜszego doświadczenia.
3.
Podaj hipotezę roboczą.
4.
Przeprowadź doświadczenie.
5.
Wyciągnij odpowiednie wnioski.
6.
Jaką rolę spełnia zestaw B?
1. Propozycja tabeli
czas
A – nasiona napęczniałe
(temperatura w ºC)
B – nasiona suche lub
ugotowane
(temperatura w ºC)
5 min.
10 min.
15 min.
20 min.
30 min.
1 godz.
1,5 godz.
2 godz.
3 godz.
4 godz.
2. Czy kiełkujące nasiona przeprowadzają proces oddychania komórkowego/wydzielają ciepło?
3. Nasiona podczas oddychania wydzielają ciepło.
5. WyŜsza temperatura w zestawie A dowodzi, Ŝe zachodzi intensywnie proces oddychania,
podczas którego emitowane jest ciepło.
6. Zestaw B jest zestawem kontrolnym.
Do
ś
wiadczenie II
Materiał i przyrządy:
- 50 nasion rzeŜuchy (po 10 nasion w kaŜdej szalce),
- bibuła filtracyjna (ewentualnie białe serwetki lub lignina),
- 5 szalek Petriego,
- menzurka 10 cm
3
,
- 1 zakraplacz,
Odczynniki:
- płyn do mycia naczyń,
- woda,
Wykonanie
1.
Sformułuj problem badawczy.
2.
Podaj hipotezę.
3.
Zaproponuj tabelę w celu udoku-
mentowania obserwowanych
zmian.
1.
Jaki jest wpływ detergentów na kiełkowanie nasion?
2.
Detergenty oddziałują na kiełkujące nasiona/wpływają na kiełkowanie nasion.
3.
Tabela do zbierania danych w doświadczeniu
Liczba skiełkowanych nasion w szalce numer:
Dzień
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
Do
ś
wiadczenie III
Zawartość witaminy C w produktach spoŜywczych
Materiały:
- soki owocowe naturalne i paczkowane (lecz nie witaminizowane) np. sok z cytryny, cebuli,
jabłkowy, pomarańczowy lub inny wybrany produkt,
- tabletkę z witaminą C rozpuścić w 1 ml wody,
- indofenol – barwnik koloru niebieskiego, który robi się przezroczysty w obecności witaminy C,
- probówki w takiej ilości ile mamy przygotowanych soków,
- kroplomierz.
Wykonanie
1.
Do ponumerowanych probówek nalać po 2 ml indofenolu.
2.
Do pierwszej probówki nie dolewać Ŝadnego soku – próba kontrolna.
3.
Do probówki nr 2 za pomocą kroplomierza dodawać po jednej kropli roztworu
witaminy C lekko mieszając.
4.
Do następnych probówek wpuszczać kroplomierzem krople kolejnych soków aŜ do
odbarwienia się indofenolu. NaleŜy liczyć krople i mieszać zawartość probówek.
5.
Wyniki naleŜy zanotować w tabelce.
Zadania do wykonania:
1.
Skonstruuj tabelkę, w której odnotujesz dane.
2.
Wyciągnij odpowiednie wnioski z rozprowadzonego doświadczenia.
Numer
probówki
Zawartość próbki
Liczba kropel potrzebnych
do odbarwienia indofenolu
1.
Próba kontrolna - indofenol
2.
Roztwór witaminy C
3.
Sok 1
4.
Sok 2
5.
Sok 3
Wnioski
…………………………………………………………………………………………………
Do
ś
wiadczenie IV
Badanie tętna przed i po wysiłku fizycznym.
Przebieg doświadczenia
1.
Pomiar tętna w ciągu minuty przed wysiłkiem fizycznym (uczniowie siedzą).
Odnotowanie wyników wszystkich uczestników doświadczenia.
2.
Bieg lub wykonanie np. 20 przysiadów.
3.
Pomiar tętna po wysiłku fizycznym i odnotowanie ich w tabeli.
Uczeń
Tętno
1.
przed wysiłkiem
po wysiłku
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Polecenia dla ucznia:
1.
Wyciągnij właściwe wnioski z przeprowadzonego doświadczenia.
2.
Na podstawie uzyskanych danych sporządź wykres obrazujący zaleŜność szybkości
tętna od aktywności fizycznej.
Do
ś
wiadczenie V
Przygotowano zestaw doświadczalny do zbadania procesu transpiracji.
Sformułuj hipotezę do przedstawionego doświadczenia.
Hipoteza
Temperatura wpływa na proces transpiracji/niska temperatura ogranicza proces transpira-
cji/wysoka temperatura zwiększa intensywność transpiracji.
Do
ś
wiadczenie VI
Na rysunku przedstawiono dwa zestawy doświadczalne: I i II. W kaŜdym zestawie jest po 100
nasion rzeŜuchy. Zadaniem uczniów jest codzienne liczenie kiełkujących nasion w ciągu
dwóch tygodni trwania doświadczenia.
Sformułuj problem badawczy do zaplanowanego doświadczenia.
Czy światło ma wpływ na kiełkowanie nasion?
Do
ś
wiadczenie VII
Wykrywanie cukrowców i tłuszczowców w materiale roślinnym
A/ wykrywanie cukrowców:
Materiały i odczynniki:
- mąka ziemniaczana (skrobia),
- bulwy ziemniaka,
- płyn Lugola,
- mikroskopy, szkiełka podstawowe, igły preparacyjne, Ŝyletki,
Wykonanie
B/ Wykrywanie tłuszczowców:
Materiały i odczynniki:
- 2-3 ml oleju,
- nasiona rzepaku lub słonecznika,
- odczynnik Sudan III,
- mikroskopy, szkiełka podstawowe, igły preparacyjne, Ŝyletki,
Wykonanie
C/ Wykrywanie białek:
Materiały o odczynniki:
- odrobina twarogu (białko),
- nasiona
- płyn Lugola,
a/ przeprowadź doświadczenia i wyciągnij odpowiednie wnioski,
b/ jaką rolę spełniają eksperymenty oznaczone literami a?
Do
ś
wiadczenie VIII
Materiały:
- 4 probówki,
- 4 jednakowej długości cylindry wycięte z bulwy ziemniaka (obrane ze skórki),
- 3 roztwory cukru: 5%, 10%, 20%,
- woda destylowana,
-linijka,
Wykonanie
W probówkach wypełnionych roztworami cukru i wodą destylowaną, umieszczono po
jednym cylindrze wykrojonym z bulwy ziemniaka. Po godzinie wyjęto cylindry z ziemniaka
i zmierzono ich długość.
Polecenia:
a/ podaj nazwę przedstawionego na rysunku zjawiska,
b/ przedstaw spodziewany wynik obserwacji tego doświadczenia, dotyczący zmian wielkości
cylindrów z bulwy ziemniaka we wszystkich probówkach,
Odpowiedzi:
a/ osmoza,
b/ w probówkach I-III cylindry zmniejszają swe wymiary, gdyŜ umieszczono je w roztworach
hipertonicznych. Cylinder IV stanowi próbę kontrolną.
Do
ś
wiadczenie IX
PoniŜej przedstawiono schemat doświadczenia, w którym wykorzystano jako materiał badaw-
czy równej wielkości fragmenty moczarki kanadyjskiej. Doświadczenie wykonano przy
zachowaniu jednakowych warunków oświetlenia i temperatury.
a/ Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.
b/ Zaproponuj hipotezę badawczą.
Odpowiedzi:
a/ Wpływ ilości dwutlenku węgla na intensywność procesu fotosyntezy/jaki wpływ na
intensywność fotosyntezy ma ilość dwutlenku węgla?
b/ Zwiększenie ilości dwutlenku węgla nasila proces fotosyntezy.
Do
ś
wiadczenie X
Materiały:
- 6 siewek fasoli,
- woda deszczowa,
- wodociągowa,
- roztwór poŜywki dla roślin,
Przyrządy:
- 3 zlewki,
- 3 tekturowe wieczka po dwa otwory w kaŜdym (na dwie siewki fasoli – ponumeruj je w
kaŜdym zestawie),
- linijka,
- wata,
Wykonanie
Polecenia:
a/ Sformułuj problem badawczy do powyŜszego doświadczenia.
b/ Zaprojektuj tabelę, w której odnotujesz wyniki.
c/ Po przeprowadzeniu doświadczenia wyciągnij wnioski.
Odpowiedzi:
a/ Badanie wpływu soli mineralnych na wzrost roślin.
b/ Tabela:
Długość siewki
Próba
1
2
Wygląd liści