www.imp.lodz.pl

CZYNNIKI FIZYCZNE

W ŚRODOWISKU

PRACY-HAŁAS

CZYNNIKI FIZYCZNE

W ŚRODOWISKU

PRACY

HAŁAS

alab@bg.p.lodz.pl

Dźwięk o charakterze akustycznym, niepożądany w

danych warunkach i przez daną osobę (wg Polskiej

Normy)
W zależności od częstotliwości drgań wyróżniamy:

hałas infradźwiękowy

, niesłyszalny, lecz

odczuwalny, o częstotliwości drgań 1-20 Hz

hałas niskoczęstotliwościowy,

10-250 Hz

hałas słyszalny

o częstotliwości w przedziale 20-

20000 Hz (20 kHz)

hałas ultradźwiękowy

, niesłyszalny, ponad 10 –40

kHz

Hałas

Ze względu na charakter zmian poziomu

akustycznego wyróżniamy:

hałas ustalony

(zmiany poziomu dźwięku nie są

większe od 5 dB)

hałas nieustalony

(zmienny w czasie, przerywany,

zmiany poziomu dźwięku większe od 5 dB), odmianą

hałasu nieustalonego jest:

Hałas impulsowy

-występowanie jednego lub kilku

impulsów o czasie trwania krótszym niż 1 sek.

Hałas

0 dB

próg słyszalności

10 dB

szmer liści

20 dB

szept, cichy ogród

30 dB

czytelnia

40 dB

szmery w mieszkaniu, darcie papieru

50 dB

szum w biurach

60 dB

odkurzacz dobrej jakości

70 dB

wnętrze głośnej restauracji

80 dB

głośna muzyka w pomieszczeniach, klakson

Od szmeru do wybuchu

90 dB

zwykły odkurzacz

90-100 dB samochód ciężarowy
100 dB

motocykl bez tłumika

110 dB

młot pneumatyczny

120 dB

śmigło samolotu w odległości 5 m, start

samolotu

140 dB

granica bólu

160 dB

wybuch petardy

Od szmeru do wybuchu

W Polsce ok. 248 tys. osób jest zatrudnionych w

narażeniu na hałas o poziomie

>85 dB

, a 375 tys.

pracuje w narażeniu na hałas

80-85 dB.

45/1000

pracowników narażonych jest na hałas

ponadnormatywny

W Europie-25-30 mln ludzi jest zatrudnionych w

warunkach hałasu stwarzających ryzyko trwałego

uszkodzenia słuchu

Hałas zawodowy

Nie może przekraczać:
9

w Polsce w miejscu pracy -

85 dB,

dla kobiet w ciąży

65 dB,

dla młodocianych

80 dB

w Unii Europejskiej

87 dB

w USA

90 dB

Hałas zawodowy (zwłaszcza impulsowy)

Hałas zawodowy

źródła

przemysł ciężki

90-134 dB

przemysł maszynowy

92- 125 dB

przemysł lekki

90 - 114 dB

budownictwo i przemysł materiałów

budowlanych

91- 119 dB

przemysł chemiczny

90 - 130 dB

55 dB

w pomieszczeniach administracyjnych,

biur projektowych, przeznaczonych do prac

teoretycznych, opracowywania danych i w

innych pomieszczeniach o podobnym

przeznaczeniu

Hałas zawodowy

W Polsce ok. 248 tys. osób jest zatrudnionych w

narażeniu na hałas o poziomie

>85 dB

, a 375 tys. W

narażeniu na hałas

80-85 dB

45/1000 pracowników narażonych jest na hałas

ponadnormatywny

W Polsce

13 mln

osób jest narażonych na hałas

13%

Polaków ma problemy zdrowotne spowodowane

hałasem

Hałas

Nie może przekraczać w Polsce

45- 60 dB

Szacuje się, że średniodobowe poziomy hałasu

wynoszą:
9

na sieci dróg krajowych

70 dB

na sieci dróg kolejowych

69 dB

na terenach przylotniskowych

80-100 dB

w otoczeniu zakładów przemysłowych

50- 90 dB.

Hałas środowiskowy

pojazdy jednośladowe

79-87 dB

samochody ciężarowe

83-93 dB

autobusy i ciągniki

85-92 dB

samochody osobowe

75-84 dB

maszyny drogowe i budowlane

75-85 dB

wozy oczyszczania miasta

77-95 dB

Środki komunikacji drogowej

Hałas

Hałas groźny dla zdrowia

Zaburzenia funkcji fizjologicznych

występują przy poziomie hałasu 75 dB

Silne reakcje tj. zaburzenia wzroku,

równowagi, czucia występują przy

poziomie 110-120 dB.

Negatywne oddziaŁywanie haŁasu na

organizm człowieka jest utożsamiane przede

wszystkim z bezpośrednim oddziaływaniem

na narząd słuchu. Szkodliwość oddziaływania

hałasu zależy od poziomu ciśnienia

akustycznego oraz czasu trwania narażenia,

czyli tzw. „dawki” hałasu.
Im wyższy jest poziom ciśnienia

akustycznego i dłuższy czas narażenia na

hałas, tym jest on bardziej szkodliwy.

Hałas w środowisku pracy

charakteryzowany jest przez:

poziom ekspozycji odniesiony do

8-godz. dobowego wymiaru czasu

pracy i odpowiadającą mu ekspozycję

dzienną

maksymalny poziom dźwięku A

szczytowy poziom dźwięku C

Reakcją obronną organizmu na nadmierny hałas

jest czasowe przesunięcie progu słyszenia,

które ustępuje po upływie określonego czasu.

Trwałe przesunięcie progu słyszenia jest

nieodwracalne i wynika z wywołanych hałasem

zmian w uchu środkowym i wewnętrznym.

Narząd krytyczny – ucho wewnętrzne

Uszkodzenie słuchu (upośledzenie sprawności

słuchu, uszkodzenia anatomiczne) – postępujący

niedosłuch

Hałasy o wysokich szczytowych poziomach

ciśnienia akustycznego o wartościach

130–140 dB

(zwłaszcza hałasy impulsowe) są

czynnikiem niebezpiecznym środowiska pracy,

gdyż narażenie na hałas o takich poziomach

może prowadzić do natychmiastowego i

nieodwracalnego uszkodzenia słuchu (w wyniku

mechanicznych uszkodzeń narządu słuchu).

Hałas o poziomie dźwięku

nieprzekraczającym

80 dB

może mieć

istotny wpływ na wydajność pracy i jakość

realizowanych zadań gdyż:

ogranicza zdolność koncentracji uwagi,

utrudnia wykonywanie prac

precyzyjnych i koncepcyjnych

utrudnia zrozumiałość mowy

utrudnia percepcję sygnałów

ostrzegawczych.

Jest traktowany jako czynnik uciążliwy w

środowisku pracy.

Hałas zawodowy

W polskiej normie

PN-N-01307

: 1994 zostały

podane wartości hałasu dopuszczalne ze względu

na możliwość realizacji przez pracownika jego

podstawowych zadań (tj. z uwzględnieniem

pozasłuchowych skutków oddziaływania hałasu –

kryterium uciążliwości).

75 dB

w kabinach bezpośredniego sterowania

bez łączności telefonicznej, w laboratoriach, w

których są źródła hałasu, w pomieszczeniach, gdzie

są maszyny i urządzenia liczące, maszyny do

pisania i w innych pomieszczeniach o podobnym

przeznaczeniu

65 dB

- w kabinach dyspozytorskich,

obserwacyjnych i zdalnego sterowania z łącznością

telefoniczną używaną w procesie sterowania, w

pomieszczeniach do wykonywania prac

precyzyjnych i w innych pomieszczeniach o

podobnym przeznaczeniu

Hałas zawodowy

Skutki zdrowotne działania hałasu

Trwały ubytek słuchu przy spełnieniu

odpowiednich kryteriów może być traktowany

jako choroba zawodowa

Hałas powoduje ok. 28 % wszystkich chorób

zawodowych w Polsce

Choroby zawodowe o najwyższej zapadalności w

Polsce w latach 1980

2003

Prz.ch. na rz.głos u

Us zk. s łuchu

Pylice płuc

Ch.za ka ź.i inwa zyjne

Ch. Skóry

Prze wl. ch. os krz.

Ze s pół wibra c.

Za tr. os tre i prze wl.

h n

0 0

Hałas

Gałęzie przemysłu o najwyższym wskaźniku

zapadalności na zawodowe uszkodzenie słuchu

/100 tys. zatrudnionych:

Górnictwo

Hutnictwo stali i żelaza

Przemysł maszynowy

Przemysł budowy środków transportu

Przemysł włókienniczy

Wg danych z Rejestru Chorób Zawodowych

Skutki zdrowotne działania hałasu

Działania pozasłuchowe hałasu

Działanie hałasu odbywa się nie tylko za

pośrednictwem słuchu. Potwierdzono to w

badaniach na zwierzętach, które pozbawiono

operacyjnie ucha środkowego. Z tego względu

zabezpieczenie przed patogennym działaniem

hałasu tylko za pomocą ochronników słuchu

może być niewystarczające.

Hałas groźny dla zdrowia

Wpływ na układ krążenia

(zwężenie drobnych

obwodowych naczyń krwionośnych, zmniejszenie

objętości wyrzutowej i minutowej serca, przy

częstym narażeniu na hałas - wzrost ciśnienia

tętniczego, sprzyja rozwojowi nadciśnienia

Wpływ na psychikę

(np. zwrócono uwagę, że

zaburzenia psychiczne występowały częściej u

osób mieszkających wzdłuż ruchliwej arterii

komunikacyjnej, w porównaniu z mieszkańcami

innych rejonów miasta)

Wpływ na układ nerwowy –

zespoły nerwicowe

Hałas

Wpływ na układ pokarmowy

- sprzyja

rozwojowi choroby wrzodowej

Wpływ hałasu na zdrowie reprodukcyjne

badania na zwierzętach - narażenie na

hałas (75-95 dB) samic szczurów podczas

pierwszych 20 dni ciąży powodowało u

płodów zaburzenia gospodarki wapniowej (w

konsekwencji zaburzenia rozwoju,

deformacje kośćca)

Odruchy motoryczne

– skurcz mięśni jako

reakcja na niespodziewany hałas

Hałas

Reakcja fizjologiczna na hałas zależy od wielu

czynników:

Pory doby (w nocy hałas o natężeniu 50-

60 dB wywołuje taką samą reakcję jak w

ciągu dnia hałas 80-90 dB).

Stanu organizmu (wypoczęty-zmęczony)

Współistnienia innych czynników

szkodliwych lub uciążliwych

Cech psychologicznych

U człowieka nie występuje adaptacja

fizjologiczna do hałasu

Społeczne skutki oddziaływania hałasu

obniżenie sprawności i chęci działania oraz

wydajności pracy;

negatywny wpływ na możliwość komunikowania

się;

utrudnianie odbioru sygnałów ostrzegawczych;

obniżenie sprawności uczenia się;

powodowanie lokalnych napięć i kłótni między

ludźmi;

zwiększenie negatywnych uwarunkowań w pracy

i komunikacji, powodujących wypadki;

wcześniejsze starzenie się

Środowiskowe skutki hałasu

zmniejszenie (lub utrata) wartości terenów

rekreacyjnych lub leczniczych

zmiana zachowań ptaków i innych zwierząt

(stany lękowe, zmiana siedlisk, zmniejszenie

liczby składanych jaj, spadek mleczności

zwierząt i inne)

Ochrona przed hałasem

Minimalne wymagania w zakresie bezpieczeństwa i

ochrony zdrowia pracowników w miejscu pracy

związane z narażeniem na hałas zawarto w dwóch

tzw. dyrektywach socjalnych.

dyrektywa 86/188/EWG

dotycząca ochrony

pracowników przed zagrożeniami związanymi z

narażeniem na hałas podczas pracy,

dyrektywa 86/188/EWG (od 15.02.2006)

sprawie minimalnych wymagań ochrony zdrowia i

bezpieczeństwa dotyczących narażenia

pracowników na czynniki fizyczne (hałas). Na ich

podstawie państwa członkowskie mogą ustalić

własne, wyższe standardy

Ochrona przed hałasem

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA GOSPODARKI I PRACY

z dnia 5 sierpnia 2005 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach

związanych z narażeniem na hałas lub drgania

mechaniczne

Rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i

higieny pracy dotyczące prac, podczas wykonywania

których z przyczyn wynikających z cech miejsca pracy,

stosowanych środków lub procesów pracy, mogą wystąpić

szkodliwe czynniki fizyczne w środowisku pracy w postaci

hałasu lub drgań mechanicznych.

Ochrona przed hałasem

Przepisy rozporządzenia wdrażają postanowienia

dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady:

2002/44/WE

z dnia 25 czerwca 2002 r. w

sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony

zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia

pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami

fizycznymi

(wibracji) (szesnasta dyrektywa

szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy

89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 177 z 6.07.2002),

2003/10/WE

z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie

minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i

bezpieczeństwa dotyczących narażenia

pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami

fizycznymi (hałasem) (siedemnasta dyrektywa

szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy

89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 042 z 15.02.2003).

Ochrona przed hałasem

Metody ograniczania zagrożenia hałasem
9

administracyjno-prawne

stosowanie przerw w pracy i ograniczanie czasu

pracy na hałaśliwych stanowiskach,
¾

przenoszenie pracowników wrażliwych na działanie

hałasu oraz tych, u których stwierdzono schorzenia,

a zwłaszcza upośledzenie słuchu, do pracy w

warunkach mniej uciążliwych.
¾

stosowanie profilaktyki lekarskiej, w tym badania

lekarskie wstępne i okresowe obejmujące kontrolę

wszystkich pracowników narażonych na hałas

przekraczający dopuszczalne wartości,

Zakres i częstotliwość badań profilaktycznych

dla osób pracujących w narażeniu na hałas

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z

dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań

lekarskich pracowników z zakresu profilaktycznej opieki

zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich

wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.

Dz. U. nr 69, poz. 332 ze zm.: Dz. U. 1997, nr 60, poz.

375, Dz. U. 2001, nr 37, poz. 451.

Stosowanie profilaktyki lekarskiej

badania wstępne:

–

badania lekarskie – ogólne i otolaryngologiczne,

–

badania pomocnicze – audiometryczne tonalne w

zakresie 125÷8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i

kostne) oraz inne badania w zależności od wskazań,

badania okresowe:

–

badania lekarskie – ogólne i otolaryngologiczne,

–

badania pomocnicze – audiometryczne tonalne w

zakresie 125÷8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i

kostne),

Stosowanie profilaktyki lekarskiej

Ochrona przed hałasem

Badania ogólne powinny być wykonywane

co 4 lata

Badania otolaryngologiczne i audiometryczne

powinny być wykonywane przez pierwsze trzy lata

pracy w hałasie –

co 1 rok, następnie co 3 lata,

Ostatnie badania okresowe powinny obejmować:
–badania lekarskie – ogólne i otolaryngologiczne,
–badania pomocnicze – audiometryczne tonalne w

zakresie 125÷8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i

kostne)

Ochrona przed hałasem

w razie ujawnienia w okresowym badaniu

audiometrycznym ubytków słuchu

charakteryzujących się znaczną dynamiką

rozwoju, częstotliwość badań audiometrycznych

należy zwiększyć, skracając przerwę między

kolejnymi testami do 1 roku lub 6 miesięcy,
9

w razie narażenia na hałas impulsowy albo

hałas, którego równoważny poziom dźwięku

przekracza stale lub często 110 dB (A), badanie

audiometryczne należy przeprowadzać nie

rzadziej niż 1 raz w roku.

Ochrona przed hałasem

Metody ograniczania zagrożenia hałasem
9

Metody techniczne

ograniczanie transmisji hałasu, tj. ograniczanie

energii wibroakustycznej na drogach jej

przenoszenia,
¾

ograniczanie imisji (tj. oddziaływania) hałasu

na określone obszary hal produkcyjnych i na

stanowiska pracy, oraz stosowanie m.in.

ochronników słuchu,
¾

aktywna redukcja hałasu, polegająca na

kompensowaniu hałasu sygnałem generowanym

przez dodatkowe źródła.

Ochrona przed hałasem w środowisku

Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska -

wprowadzenie systemu ewidencji hałaśliwych obiektów

w środowisku.
9

ocena obiektów szczególnie uciążliwych dla

środowiska, pomiary kontrolne, mapy akustyczne

terenów wokół lotnisk i całych miast
9

nowelizacja ustaw i przepisów wykonawczych

dotyczących ochrony środowiska przed hałasem i

wibracjami.
9

przeciwhałasowe ekrany urbanistyczne,

antywibracyjne podtorza tramwajowe

Cisza

Wg Lehmanna niezbędny dla dobrego

samopoczucia poziom wpływów akustycznych

jest cechą indywidualną i wynosi 20-30 dB

(szept) w warunkach wypoczynku i 40-60 dB

(zwykła mowa) w warunkach aktywności.

ROLA FIZJOLOGII

PRACY W OCHRONIE

ZDROWIA

PRACOWNIKÓW

ROLA FIZJOLOGII

PRACY W OCHRONIE

ZDROWIA

PRACOWNIKÓW

FIZJOLOGIA PRACY

Nowa encyklopedia powszechna PWN

© Wydawnictwo Naukowe PWN SA

FIZJOLOGIA PRACY, gałąź fizjologii, badająca wpływ pracy na
człowieka; do zakresu zainteresowań f.p. należy wpływ
dynamicznej i statycznej pracy fizycznej oraz monotypii
ruchowej na zdrowie człowieka; f.p. bada zarówno skutki
przeciążenia, jak i niedociążenia pracą; jest elementem
medycyny pracy oraz ergonomii.

Co to jest fizjologia pracy?

Nauka o pracującym człowieku, zarówno w aspekcie

funkcjonowania organizmu w różnych warunkach

środowiska jak i w pojęciu jego struktury

psychicznej i związków z otoczeniem

Fizjologia pracy i psychologia pracy uzupełniają się

wzajemnie i trudno czasami traktować te dwie

dziedziny nauki oddzielnie

Fizjologia pracy

Fizjologia

+praca

Od czasu powstania koncepcji homeostazy fizjologia

stała się nauką o mechanizmach utrzymujących stałość

środowiska wewnętrznego w warunkach działania

czynników zewnętrznych

Homeostaza-właściwość utrzymywania przez organizm

stałości środowiska wewnętrznego (

Walter Cannon

amerykański fizjolog). Warunkuje prawidłowy przebieg

procesów biochemicznych i enzymatycznych istotnych

dla zachowania zdrowia i życia.

Fizjologia+

praca

Praca = siła x przesunięcie
Ta fizyczna definicja nie odpowiada pracy w

rozumieniu fizjologii pracy
Praca (w rozumieniu stosowanym w fizjologii

pracy) to każda czynność ludzka wykonywana

zawodowo, prowadząca do wytworzenia produktu
Fizjologia pracy to nie tylko fizjologia pracy

mięśni, procesów krążenia, przemiany materii,

ale także fizjologiczne podłoże wszystkich

procesów zachodzących w organizmie biorących

udział w wykonywaniu pracy (w tym także

procesów myślowych)

Fizjologia pracy jest nauką młodą, zaczęła

się rozwijać pod koniec XIX w.

Amerykański inżynier, Frederick W. Taylor

jako pierwszy zwrócił uwagę na istotne

znaczenie racjonalnego wykorzystania

możliwości ludzkich w procesie pracy, nie

tylko ze względów społecznych, ale także

ekonomicznych (Scientific Management)

Próbował on zoptymalizować wielkość

(powierzchnię) łopaty w zależności od typu

materiału przesypywanego - lekkiego czy

ciężkiego, tak żeby zawsze obciążenie wynosiło

około 6-8 kg.

Z perspektywy czasu może się to wydawać nic nie

znaczącym faktem, był to jednak początek

naukowych rozważań nad dostosowaniem pracy do

możliwości człowieka.

Ludwig i Rubner – Niemcy (stworzyli w 1913r.

Instytut Fizjologii Pracy im. Cesarza

Wilhelma, przekształcony w Instytut

Fizjologii Pracy im. Maxa Plancka w

Dortmundzie

Marey i Amare- Francja

Johannson i Tigerstedt – Szwecja, Prowadzili

badania laboratoryjne (przede wszystkim na

zwierzętach) i stworzyli podstawy

współczesnej fizjologii pracy

Kontynuatorzy idei Taylora:

Gunther Lehmann-wieloletni dyrektor

Instytutu Fizjologii Pracy im. Maxa Plancka

w Dortmundzie, twórca podręcznika p.t.

„Praktyczna fizjologia pracy”

Kontynuatorzy idei Taylora:

Obecnie w większości krajów w Europie i

na świecie są instytuty naukowo-

badawcze, w których prowadzone są

badania z zakresu fizjologii pracy i

ergonomii oraz działają krajowe i

międzynarodowe organizacje i

towarzystwa naukowe zajmujące się

problemami ergonomii, fizjologii pracy i

medycyny pracy

WHO

ILO (MOP)

Finnish Institute of Occupational Health (Finlandia)

National Institute of of Occupational Healt (Dania)

Nordic Institute of Advanced Training in Occupational

Health

Health and Safety Executive (Anglia)

IOSH Institution of Occupational Safety and Health

(Anglia)

European Foundation for the Improvement of Living and

Working Conditions

OSHA (U.S. Department of Labor)

NIOSH – National Institute of Occupational Safety

and Health (USA)

NIEHS – The National Institute of Environmental

Health Sciences (USA)

CCOHS – Canadian Centre for Occupational Health

and Safety

SafetyLine (Australia)

ICOH (International Commission on Occupational

Health

International Occupational Hygiene Association

(IOHA)

International Ergonomics Association (IEA)

European Science Foundation

Instytuty Medycyny Pracy (Łódź, Sosnowiec, Lublin)

CIOP - Centralny Instytut Ochrony Pracy

Rada Ochrony Pracy

Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy

Towarzystwo Higienistów Polskich

Polskie Towarzystwo Ergonomiczne

W Polsce później niż w innych krajach rozwinęła

się fizjologia stosowana, w tym fizjologia pracy i

fizjologia sportu. Pierwszy podręcznik z tej

dziedziny pt. „Zarys fizjologii pracy” przygotował

w roku 1965 profesor fizjologii pracy i medycyny

pracy Włodzimierz Missiuro (1892-1967), który

zajmował się przede wszystkim fizjologią wysiłków

fizycznych.

Kontynuatorem tego kierunku badań był profesor

Stanisław Kozłowski, autor podręcznika: „Zarys

fizjologii klinicznej” oraz „Granice przystosowania”

Celem fizjologii pracy jest poznanie

warunków w jakich praca powinna być

wykonywana, by nie prowadziła do

niepotrzebnego wysiłku i zmęczenia, a w

konsekwencji do powstania negatywnych

skutków zdrowotnych

Zadania fizjologii pracy

zbadanie zmian zachodzących w organizmie

pod wpływem czynników związanych z

pracą,

wyjaśnienie czy wpływy te mogą stanowić

zagrożenie dla zdrowia

określenie, jakie nasilenie i czas trwania

tych czynników może być tolerowany -

granice tej tolerancji muszą być

precyzyjnie ustalone i przestrzegane

Sprawdzanie czy wyznaczone wartości NDS i

NDN naprawdę zabezpieczają przed negatywnymi

skutkami zdrowotnymi, czy długotrwała

ekspozycja na niższe poziomy nie wywołuje

odległych skutków zdrowotnych?

Sprawdzenie, czy przyjęte standardy higieniczne

zabezpieczają w równym stopniu osoby w różnym

wieku (młodociani, osoby starsze) różnej płci,

osoby z przewlekłymi schorzeniami?

Odpowiedzi na te pytania nie da się udzielić na

podstawie badań eksperymentalnych na zwierzętach.

Problemy te może wyjaśnić tylko fizjologia pracy.

Zmiany tolerancji pracy związane

z wiekiem - praca osób starszych

Jak zmienia się zdolność do pracy pracowników

starszych ?

1. Starzenie wiąże się z pogorszeniem stanu zdrowia,

zmniejszeniem energii fizycznej, zwiększeniem liczby

chorób, co prowadzi do zmniejszenia możliwości

wykonywania zadań roboczych, zmniejszenia sił

życiowych, wzrostu absencji chorobowej.

2. Starzenie się wiąże się ze wzrostem częstości

wypadków, stratami dni pracy, wzrostem kosztów

ubezpieczenia i usług medycznych. W rezultacie starsi

pracownicy są bardziej kosztowni dla

przedsiębiorstwa, zwiększają ryzyko dla siebie i dla

współpracowników.

Pracownicy starsi są mniej wydajni, ponieważ wolniej

pracują, mają większą absencję chorobową, są przez to

mniej związani z pracodawcą i przegrywają w konkurencji

z młodszymi pracownikami.
4. Wiek jest powodem braku ustępliwości w postępowaniu,

zmniejszenia zdolności do uczenia się rzeczy nowych,

odrzucania innowacji. Z tego względu uważa się, że starsi

pracownicy nie są dobrymi kandydatami do pracy

wymagającej uczenia się nowych sprawności i nowej

organizacji pracy.
5. Wraz z wiekiem zmniejsza się wartość wprowadzanych

innowacji, nie warto więc inwestować w starszych

pracowników.

U osób starszych, nawet zdrowych następuje spadek

możliwości fizycznych i umysłowych.

Pogarsza się zdolność do wykonywania wysiłku

fizycznego:
¾

zmniejsza się masa mięśni i obniża siła mięśniowa

zmniejsza się maksymalna częstość skurczów serca,

naczynia stają się mniej elastyczne
¾

w płucach zmniejsza się powierzchnia wymiany

gazowej, zmniejsza się siła i wytrzymałość mięśni

oddechowych, zmniejsza się pojemność życiowa płuc;
¾

konsekwencją tych zmian jest obniżanie się

maksymalnych możliwości wysiłkowych (VO

max).

U osób starszych najbardziej wyraźne różnice w

możliwościach wysiłkowych w porównaniu do osób

młodszych dotyczą ciężkich wysiłków angażujących duże

grupy mięśniowe. Natomiast u osób starszych nie

pogarszają się możliwości wykonywania wysiłków

angażujących małe grupy mięśniowe.
Starsze osoby jednak szybciej odczuwają zmęczenie

podczas wysiłków o charakterze statycznym. Pogarsza się

u nich możliwość odnowy po wysiłku, co doprowadza do

chronicznego przeciążenia.

Korzystna jest tendencja, by osoby po 45 roku życia

przechodziły ze stanowisk związanych z pracą

wymagającą dużego wysiłku fizycznego do prac

lżejszych

Starsi pracownicy dzięki wieloletniemu doświadczeniu,

uzyskują wysoką sprawność w wykonywaniu określonych

czynności.

Osiągają to dzięki:

optymalizacji pozycji ciała podczas pracy,

zmianie metod pracy na bardziej efektywne,

optymalnemu wykorzystaniu narzędzi,

zwolnieniu tempa pracy.

Zwolnienie tempa pracy jest możliwe wówczas, gdy na

danym stanowisku pracownik dysponuje szerokim

zakresem kontroli, co umożliwia mu w większym zakresie

korzystanie ze swych umiejętności i doświadczenia.

U osób starszych pogarsza się funkcjonowanie

narządów zmysłów:

pogarsza się zdolność akomodacji oka, zmniejsza

się ostrość widzenia, pogarsza zdolność adaptacji

do ciemności, pogarsza się przezierność soczewki,

zwiększają się wymagania co do intensywności

oświetlenia;

pogarsza się słuch i wraz z wiekiem nasilają się

zmiany wynikające z narażenia na hałas

U osób starszych proces przetwarzania informacji

przebiega wolniej, ale najczęściej udzielają poprawnych

odpowiedzi, choć po dłuższym czasie.

Pogorszenie wykonywania zadań jest widoczne szczególnie

wówczas, gdy wymagana jest duża szybkość, nie pogarsza

się dokładność ich wykonywania.

Pogarsza się zdolność zapamiętywania, koncentracja

uwagi

Zmiany w układzie nerwowym prowadzą do tego, że

produktywność osób starszych pozostaje niezmieniona

tylko wówczas, gdy mają oni możliwość indywidualnego

regulowania tempa pracy.

Pracowników starszych należy w mniejszym stopniu

angażować

do prac wykonywanych w szybkim tempie (stres

czasu),

do prac, w których tempo jest narzucone przez

czynniki zewnętrzne (maszynę)

W takiej sytuacji ogólne oceny wydawane starszym

pracownikom przez ich przełożonych rzadko są gorsze

niż oceny pracowników młodych. Niższe oceny

pracowników starszych wynikają tylko stąd, że osiągają

oni mniejszą szybkość pracy i mają mniejszą zdolność

uczenia się nowych zadań.

Osoby starsze mają większe trudności w pracach

koncepcyjnych i wymagających abstrakcyjnego

myślenia.

U osób starszych zanika możliwość wykonywania

kilku czynności równocześnie i płynnego przejścia

z jednego typu aktywności do innego.

Pogarszają się możliwości adaptacyjne organizmu

do nieregularnych godzin pracy, pracy

zmianowej, a także do gorącego lub zimnego

mikroklimatu, hałasu itp.

Wytyczne i rekomendacje dotyczące stanowisk pracy,

na których mają być zatrudnione osoby starsze:

1. Organizacja pracy

Tempo pracy

- powinno być ustalane przez pracownika,

nie powinno być narzucane przez maszynę lub grupowe

wymagania.

Godziny pracy

- nie jest wskazane wydłużanie czasu

pracy, szczególną uwagę należy zwracać na

wprowadzenie przerw wypoczynkowych.

Zmienność

- korzystną sytuacją jest zróżnicowanie

pracy (ograniczenie monotonii), jednakże wskazane są

przerwy po każdym rodzaju pracy.

Wytyczne i rekomendacje dotyczące stanowisk pracy,

na których mają być zatrudnione osoby starsze:

Praca zmianowa

- krytycznym okresem życia, w którym

nasilają się objawy nietolerancji pracy zmianowej jest wiek

40-45 lat: narastają zaburzenia snu, trudności z

zasypianiem, skłonność do drzemek w ciągu dnia, zmniejsza

się amplituda rytmu dobowego i zwiększa skłonność do

desynchronizacji rytmów. Dla pracowników starszych

korzystne jest wprowadzenie ruchomego czasu pracy,

również w systemie zmianowym, co ma im ułatwić

dostosowanie się do zmieniających się godzin

rozpoczynania pracy.

2. Czynniki psychologiczne

Rola

- niejednoznaczne określenie roli w miejscu pracy

stanowi poważne obciążenie dla pracowników starszych i

pogarsza ich pewność siebie.
¾

Perspektywy

- obawy związane z przyszłością (dalszym

zatrudnieniem) wpływają w negatywny sposób na wydajność

pracy i mają negatywne konsekwencje zdrowotne.
¾

Kontrola

- starsi pracownicy są bardziej lojalni wobec

organizacji pod warunkiem, że sami kontrolują wykonywanie

pracy.

3. Czynniki ergonomiczne

Powtarzalność pracy

- należy unikać powtarzalnych

czynności, gdyż one, szczególnie u osób starszych powodują

uszkodzenia (zaburzenia) w zakresie układu mięśniowo-

szkieletowego.
¾

Pozycja ciała

- ponieważ starsi pracownicy mają mniejsza

wytrzymałość mięśni gorzej tolerują wydłużone okresy pracy w

pozycji wymuszonej. Ponadto niewygodne i obciążające pozycje

u osób starszych przyspieszają pojawianie się zmian

zwyrodnieniowych w układzie ruchu.
¾

Podnoszenie/przenoszenie ciężkich przedmiotów

- ze

względu na zachodzące z wiekiem zmiany w układzie ruchu są

to czynności szczególnie źle tolerowane przez osoby starsze,

ich wykonywanie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem

uszkodzenia układu ruchu i/lub wypadku.

Czynniki ergonomiczne

Szybkość

- czynności wymagające dużej szybkości ruchów nie

są wskazane dla osób starszych, ponieważ zmniejszona jest u

nich liczba szybkich włókien mięśniowych, gorsza jest również

koordynacja nerwowo-mięśniowa.
¾

Precyzja

- tego rodzaju prace nie są wskazane dla

pracowników starszych ponieważ wiążą się najczęściej z dużym

obciążeniem statycznym i koniecznością bardzo dobrego

oświetlenia stanowisk pracy, należałoby specjalnie dostosować

stanowiska pracy precyzyjnych do osób starszych.
¾

Ciężkość pracy

- ponieważ maksymalne możliwości obniżają

się wraz z wiekiem duża intensywność wysiłku zwiększa ryzyko

zmęczenia i wypadków przy pracy.
¾

Parametry antropometryczne

- należy brać pod uwagę zmiany

masy ciała pracowników starszych.

Czynniki fizyczne

Gorąco

- obciążenie gorącem zaczyna być gorzej

tolerowane po 40 roku życia, częściowo z powodu

obniżenia wydolności, częściowo z powodu zmian w

gruczołach potowych i pogorszenia tolerancji dużych

zmian przepływu krwi.

Zimno

- biologiczna adaptacja do pracy w niskich

temperaturach jest gorzej tolerowana przez osoby

starsze, większy jest wzrost ciśnienia krwi jako reakcja

na zimno, gorsza jest tolerancja gwałtownych zmian

temperatury.

Czynniki fizyczne

Hałas

- zakłóca pracę osób starszych w większym

stopniu niż młodszych z powodu pogorszenia słuch u

starszych i większej wrażliwości na zakłócenia podczas

prac wymagających koncentracji uwagi.
¾

Wibracja

- wibracja przenosząca się na całe ciała, a

również miejscowa jest bardziej niebezpieczna u

pracowników starszych ponieważ jest gorsza u nich

tolerancja wszystkich tkanek i mniejsza siła mięśniowa.

Oświetlenie

- starsi pracownicy wolniej adaptują się do

zmian oświetlenia, wymagają znacznie większego natężenia

oświetlenia stanowisk pracy.

W ujęciu historycznym fizjologia pracy

zajmowała się przede wszystkim badaniem

zdolności do wykonywania wysiłków fizycznych
9

Praca fizyczna:

dynamiczna (ciężkość pracy)

statyczna (obciążenie statyczne, pozycja

ciała)

Praca umysłowa, która była domeną psychologii

pracy

Obecnie trudno rozdzielić te dwa rodzaje pracy

Zadaniem współczesnej fizjologii pracy jest ocena

reakcji organizmu na pracę o różnym

charakterze, wykonywaną w różnych warunkach

środowiska, w różnych porach doby, oraz ocena

bezpośrednich konsekwencji pracy i jej odległych

skutków.

Wykorzystuje nowoczesne metody diagnostyczne

(monitorowanie długookresowe parametrów

fizjologicznych-HR, BP, analiza obciążenia układu

ruchu, badania parametrów biochemicznych).

Badania ukierunkowane są na określone grupy

pracowników np. kierowców, pracowników służby

zdrowia, pracowników budownictwa lub na

wybrane czynniki środowiska pracy np. pola

elektromagnetyczne, hałas, czynniki chemiczne

itp.

Szczegółowe zagadnienia fizjologii

pracy

Wysiłki fizyczne, wydolność fizyczna i aktywność

ruchowa,

Ograniczenie aktywności ruchowej-fizjologia bezczynności

ruchowej (dziedzina fizjologii, która powstała w 1945 r.)

Żywienie, a zdolność do pracy

Środowisko termiczne

Mikroklimat gorący

Mikroklimat zimny

Ciśnienie atmosferyczne

Ciśnienie obniżone - duże wysokości

Ciśnienie podwyższone (w środowisku wodnym –

nurkowanie lub gazowym-prace w kesonach)

Szczegółowe zagadnienia fizjologii

pracy

Czynniki środowiska tworzone przez człowieka

Czynniki fizyczne: hałas, wibracja,pola

elektromagnetyczne, oświetlenie

Czynniki chemiczne

Czynniki organizacyjne -systemy pracy, praca

zmianowa, rytmy dobowe,

Czynniki psychospołeczne

Obciążenia emocjonalne

Zmęczenie

Zmiany tolerancji pracy związane z wiekiem (praca

młodocianych i osób starszych)

Wpływ płci na zdolność do pracy

Nowy problem - fizjologia

bezczynności

Homo sedentarius

Określenie zdolności do pracy

Zdolność do pracy

- bardzo złożona cecha, jej poziom

jest wynikiem interakcji

wymagań pracy

co do wielkości

wysiłku fizycznego i umysłowego, z

możliwościami

czynnościowymi i umiejętnościami pracownika, jego stanem

zdrowia i własną oceną funkcjonowania w określonej

sytuacji organizacyjnej i społecznej.

Dobre zasoby indywidualne nie oznaczają wysokiego

poziomu zdolności do każdej pracy. Niskie zasoby nie

wskazują na całkowity brak zdolności do pracy. Z tych

zależności wynika, że zdolność do pracy jest dynamicznym

procesem, którego składowe mogą zmieniać się z upływem

lat życia zależąc również od rodzaju wykonywanej pracy i

spotykanych obciążeń.

Koszt fizjologiczny adaptacji

Zdolność człowieka do pracy zależy od mechanizmów

przystosowawczych do różnych warunków i wymagań.
Doskonalenie mechanizmów adaptacji fizjologicznej

jest doskonaleniem zdrowia, nie tylko w pojęciu

braku choroby, ale utrzymania dobrostanu

fizycznego i psychicznego.
Współczesna fizjologia pracy stale doskonali metody

oceny adaptacji fizjologicznej do różnych warunków

pracy, wyznacza drogi zapobiegania utracie zdrowia.

Jednak ciągle zbyt wiele uwagi poświęca się ocenie

środowiska pracy a zbyt mało człowiekowi w tym

środowisku

Fizjologia pracy- fizjologia procesów

adaptacji

Adaptacja-zjawisko przejściowe wytworzone

poprzez wpływy środowiska, które powinno

ustąpić po ich ustaniu. Jeśli jednak trwają

przez dłuższy czas po ustaniu działania

czynnika mogą stać się zbędne lub szkodliwe
Adaptacja fizjologiczna zwiększa tolerancję

zmiennego środowisku życia i pracy. Ale czy

zawsze jest korzystna? Gdzie leży granica

między adaptacją fizjologiczną a patologią

(czy jak niektórzy autorzy określają

adaptacją patologiczną)?

Koszt fizjologiczny adaptacji

Policytemia

rozwijająca się podczas pobytu na

dużych wysokościach – zwiększa zdolność krwi do

przenoszenia tlenu, jednak w warunkach

normalnych staje się czynnikiem obciążającym,

zwiększa lepkość krwi, opory naczyniowe,

obciążenie układu krążenia

Łokieć tenisisty

(deformacja wyrostka łokciowego

kości ramiennej pod wpływem stymulacji rozrostu

tkanki kostnej przez czynnik mechaniczny-ruch

zwiazany z grą w tenisa. Zmiany te wzmacniają

przyczep mięśnia prostującego staw łokciowy

(adaptacja) ale jednocześnie ograniczają zakres

ruchów w stawie (patologia?)

Zdolność do pracy a dieta

Dieta zbilansowana - dostarczająca do

organizmu składniki niezbędne do wyrównania

strat energetycznych, do odnowy komórek

ulegających degradacji, do wzrostu tkanek
Pod względem wartości kalorycznej i zawartości

mikroelementów dieta zbilansowana pracownika

wykonującego ciężką pracę fizyczną i urzędnika

prowadzącego siedzący tryb życia będzie różna

Warunkiem utrzymania zdolności wysiłkowej jest

wyrównywanie zachodzących podczas pracy strat

energetycznych, przede wszystkim

węglowodanów a następnie tłuszczów (posiłki

regeneracyjne)
Przyjmowanie płynów z zawartością 5% glukozy-

najłatwiej wchłaniane z przewodu pokarmowego
Wchłanianie cukru-50 g /godzinę podczas

umiarkowanego wysiłku
Problemem jest kiedy rozpocząć uzupełnianie

zapasów glukozy (przed rozpoczęciem wysiłku, w

trakcie?)

Zdolność do pracy a dieta

Sposoby żywienia zwiększające zdolność do

pracy fizycznej i poprawiające sprawność

psychiczną – jeden z problemów fizjologii pracy

Zdolność do pracy a dieta

Można obliczyć wydatek energetyczny

pracującego górnika, czy hutnika, ale trudno

określić czy ten wydatek energetyczny związany

jest z proporcjonalnym zużyciem różnych

składników (węglowodanów, białek, tłuszczów).

Dane doświadczalne wskazują, że różne rodzaje

wysiłku (intensywność, czas trwania) powodują

różne zużycie określonych składników np.

Wysiłki bardzo intensywne, krótkotrwałe -

glukoza

Wysiłki o umiarkowanej intensywności,

długotrwałe - tłuszcze

Zdolność do pracy a dieta

Głównym źródłem energii w organizmie jest

spalanie węglowodanów- 1 g-4 kcal oraz

tłuszczów 1 g-9 kcal. Jednak spalanie tłuszczów

wymaga większej ilości tlenu (zużycie 1 litra

tlenu przy spalaniu węglowodanów dostarcza 5

kcal energii a przy spaleniu tłuszczów 4,7 kcal),

tzn., że spalanie węglowodanów jest o 9%

sprawniejsze:

Mózg wykorzystuje 75% glukozy, w

warunkach spoczynku zużywa 100-145 g

glukozy

Inne tkanki 25%

W spoczynku mięśnie wykorzystują głównie wolne

kwasy tłuszczowe, natomiast podczas pracy

korzystają z glikogenu zgromadzonego w mięśniach

i glukozy krążącej w surowicy.
Zapasy glikogenu w wątrobie nie pokrywają nawet

dobowego zapotrzebowania na ten substrat

energetyczny. Konieczna jest synteza glukozy

tzw. glukoneogeneza, która zachodzi w wątrobie.

Substraty: kwas mlekowy, kwas pirogronowy

(przemiana węglowodanów w mięśniach), glicerol

(uwalniany z trójglicerydów), aminokwasy (alanina)

powstające z rozpadu białek

Zdolność do pracy a dieta

Jedynym wewnętrznym, dostępnym źródłem

glukozy jest glikogen zmagazynowany w

wątrobie, jednak te zapasy są małe (mogą być

zużyte w ciągu kilkunastu godzin spoczynku).

Podczas długotrwałej pracy mięśnie wychwytują

krążącą glukozę i może się rozwijać

hipoglikemia. Początkowo jej objawy są trudne

do zidentyfikowania, następuje upośledzenie

mechanizmów przystosowania do pracy -

pogarsza się koordynacja ruchów, zmniejsza się

ich precyzja, występuje uczucie znużenia

Zdolność do pracy a dieta

Zmniejszenie zasobów węglowodanów podczas

długotrwałej pracy mięśniowej jest czynnikiem

ograniczającym zdolność do jej kontynuowania

Obniżenie stężenia glikogenu w mięśniach –

wyczerpanie energetyczne mięśni

Obniżenie stężenia glukozy w surowicy -

upośledzenie czynności ośrodkowego układu

nerwowego

Hipoglikemia może wystąpić podczas pracy nawet

o niewielkiej intensywności, która nie powoduje

obniżenia zasobów glikogenu w mięśniach

Zdolność do pracy a dieta

Fizjologia pracy stwarza podstawy dla

medycyny pracy, wyznacza granice między

prawidłową reakcją na pracę, a reakcją

nieprawidłową:

Zła tolerancja pracy

Choroby związane

z pracą

Choroby zawodowe

Wypadki przy pracy

Co to jest medycyna pracy?

wiecie termin medycyna pracy (

occupational

medicine

) jest rozumiany jako specjalno

ść

medyczna

Natomiast zdrowie pracuj

cych (

occupational

health

) zawiera elementy dzia

technicznych,

medycznych i organizacyjnych zmierzaj

cych do

ograniczenia szkodliwych skutk

w zdrowotnych

pracy.

W Polsce wprowadzone zosta

o ustawowo

poj

cie

„

by medycyny pracy

”

dla

okre

lenia systemu organizacyjnego

stworzonego w celu

„

ochrony zdrowia

pracuj

cych przed wp

ywem

niekorzystnych warunk

w zwi

zanych ze

rodowiskiem pracy i sposobem jej

wykonywania a tak

e w celu sprawowania

profilaktycznej opieki zdrowotnej nad

pracuj

cymi

”

Ustawa z dn.27 czerwca 1997 r o służbie medycyny

pracy (Dz U. art. 96, poz.593 z późniejszymi zmianami)

Ochrona zdrowia pracownik

zapewnienie higienicznych, bezpiecznych i

nieszkodlwych dla zdrowia warunków pracy -

obowiązki

pracodawcy

ochrona zdrowia pracowników przed skutkami

niekorzystnych warunków pracy, sprawowanie opieki

profilaktycznej -

obowiązki służb medycyny pracy.

Rodzaje badań

profilaktycznych wyróżnionych w

Kodeksie Pracy:

badania wstępne

badania okresowe

badania kontrolne

badanie byłych pracowników narażonych

działanie substancji i czynników rakotwórczych i

pyłów zwłókniających

W ustalaniu zakresu i częstotliwości badań

profilaktycznych podstawowe znaczenie mają

„Wskazówki metodyczne w sprawie

przeprowadzania badań

profilaktycznych

pracowników”, stanowiące załącznik do

Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki

Społecznej z dn. 30 maja 1996 r. Wskazówki te

spełniają rolę standardów i określają minimum

zakresu badań profilaktycznych.

Czynnik szkodliwy lub uciążliwy

Badania wstępne/okresowe

lekarskie

pomocnicze

Czynniki fizyczne

Promieniowanie i pola

elektromagnetyczne

Ogólne, neurologiczne, okulistyczne z oceną

soczewek

EKG, w zależności od wskazań EEG

Mikroklimat gorący

Ogólne

EKG

Mikroklimat zimny

Ogólne.

W zależności od wskazań dermatologiczne

W zależności od wskazań EKG

Zwiększone lub obniżone ciśnienie

atmosferyczne

Ogólne, otolaryngologiczne, neurologiczne,

stomatologiczne

EKG

Czynniki toksyczne

Arsen i jego związki

Ogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę i

skórę. W zależności od wskazań

neurologiczne

Morfologia krwi z rozmazem, badania

czynności wątroby, EKG, badanie ogólne

moczu

Czterochloroetylen /PER/

Ogólne, neurologiczne

Badania czynności wątroby. W

zależności od wskazań EKG, EEG

Kobalt

Ogólne, ze zwróceniem uwagi na układ

krążenia, oddechowy i skórę

EKG, spirometria, zdjęcie rtg klatki

piersiowej

Nitrogliceryna i nitroglikol

Ogólne, ze zwróceniem uwagi na układ

krążenia i nerwowy

EKG

Ołów i jego związki

Ogólne, ze zwróceniem uwagi na układ

nerwowy

Morfologia krwi, badanie ogólne moczu,

stężenie kreatyniny w surowicy

W Polsce 60,7% osób jest

aktywnych zawodowo. Największą

grupę zawodową stanowią rolnicy

(27,5%), ale proporcje te ulegają

ciągłym zmianom w związku z

postępującym procesem przemian

ekonomicznych zapoczątkowanych w

roku 1989.

Struktura pracujących wg wielkości zakładów

23,5

42,7

9,5

18,6

59,2

17,1

25,3

13,9

26,7

10,7

13,4

16,2

17,9

20,4

15,8

58,7

34,3

24,0

6,1

46,0*

Ogółem

Działalność

produkcyjna

Handel

i naprawy

Budownictwo Transport,

gosp.magaz.

i łączność

-9 prac.

10-49

50-249

250 prac.-

* w tym ponad 26% stanowią rolnicy

Lata 1980

–

opieką

profilaktyczną objętych było ok. 6,5

mln

pracowników zatrudnionych w

tys

zakładach pracy

2000

opieką profilaktyczną

objętych było ok.10

mln

pracowników zatrudnionych w

2,3

mln

zakładach pracy.

Konsekwencje przemian ekonomicznych:

niedoskona

ci systemu kontroli

nara

enia

(

konieczno

ść

skontrolowania 2

mln

ych przedsi

biorstw sprawia

statystycznie ka

de przedsi

biorstwo

e by

obj

te inspekcj

tylko 1 raz na

20 lat

brak uregulowa

dotycz

cych pracy z

nowymi technologiami, gdzie wyst

puj

inne

, nowe

zagro

enia np. stres

niewystarczaj

cy dost

p do opieki

zdrowotnej i prawnej ochrony przed

szkodliwymi warunkami pracy

osób

samozatrudniaj

ę (o

becnie 40%

wszystkich pracujących).

e to

wywo

ywa

negatywne skutki zdrowotne

samozatrudniajacych

ę i

owod

ować

wzrost koszt

w pracy

zwi

zanych z

eczeniem

ehabilitacj

entami chorobowymi

Choroby zawodowe

Pojęcie choroby zawodowej jest zdefiniowane

prawnie.

Jest nią taka choroba, rozpoznana u pracownika

(byłego pracownika), która bezspornie lub z

wysokim prawdopodobieństwem została

spowodowana działaniem czynników szkodliwych

dla zdrowia występujących w środowisku pracy

lub w wyniku sposobu wykonywania pracy.

W Polsce, po II wojnie światowej kilkakrotnie

nowelizowano przepisy o chorobach zawodowych i

rozszerzano ich wykaz.

Aktualne przepisy

wprowadzone zostały

Rozporządzeniem Rady

Ministrów z dn. 30 lipca 2002 w sprawie wykazu

chorób zawodowych, szczegółowych zasad

postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia,

rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych

oraz przedmiotów właściwych w tych sprawach

Wykaz ten zawiera 26 jednostek chorobowych

(

Dz.U.132 z dn. 19. 08. 2002)

ustawa z dnia 30

października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z

tytułu wypadk

w przy pracy i chorób zawodowych -

Dziennik Ustaw z 2002r., Nr 199, poz. 1673, z
późniejszymi zmianami)

ROZWIĄZANIA PRAWNE DOTYCZĄCE

CHORÓB ZAWODOWYCH

W NIEKTÓRYCH KRAJACH EUROPEJSKICH

System mieszany

Holandia

Francja

Dania

Niemcy

Luxemburg

Portugalia

Wykaz chorób zawodowych

Belgia

Hiszpania

Irlandia

Wielka Brytania

Grecja

Wypadki przy pracy

W Polsce w roku 2000 zarejestrowano 94 881

wypadk

w przy pracy w tym 604

miertelne i

1371 ci

ęż

kich

Wypadek przy pracy

zdarzenie nag

wywo

ane przyczyn

zewn

trzn

maj

ce zwi

zek z prac

Zawał mięśnia sercowego- wypadek przy

pracy czy nie?

Przez wiele lat zawał serca nie był uznawany za wypadek przy

pracy. Od 1963 roku w niektórych przypadkach zawał serca

może być uznany za wypadek przy pracy.
Zdarzenie nagłe - zaistniało w ciągu 1 zmiany roboczej.

Do przyczyn zewnętrznych zaliczamy:

nagły, nadmierny wysiłek fizyczny, który zwiększa

zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen

nadmierny, nagły stres

Według uchwały Sądu Najwyższego nie każdy stres jest

przyczyną zewnętrzną wypadku np. stres w pracy na stanowisku

kierowniczym nie jest uznany za przyczynę zewnętrzną wypadku.

Zmiany warunk

w pracy

powinny

powod

ować

inne podej

cie do ochrony

zdrowia pracuj

cych.

Mniejsze znaczenie

będą

ły

choroby

zawodowe w

„

ciu klasycznym

”

a coraz

ksz

choroby

związane z pracą

(

parazawodowe

Medycyna pracy jest dyscyplin

medyczn

ra najszybciej spo

d wszystkich

specjalno

ci medycznych musi reagowa

zmieniaj

ce si

warunki ekonomiczne i

spo

eczne.

Struktura zatrudnienia w Polsce w

roku

2001

(nie uwzgl

dnia

samozatrudnienia

)

Działalność

produkcyjna

18,6%

Ochrona

zdrowia

6,2%

Budownictwo

5,8%

Edukacja

5,8%

Transport

5,3%

Handel

13,3%

Rolnictwo

27,6%

Pozostałe

17,4%

15 691,7 tys.

Dziękuję za uwagę

Document Outline