Charyzmatyczne postaci filmowe – mit, legenda, propaganda. 

 

To  pytanie,  chyba  najbardziej  enigmatyczne,  ale  i  najszersze  nie  powinno  przysporzyć 

kłopotów. Trzeba się tylko zdać na swoja pasję filmową i opowiedzieć to w pewnym kluczu. 

Tak  naprawdę  jest  ono  sformułowane  nieco  niejasno,  toteż  postaram  się  omówić  je  dość 

szeroko, co by dąć jak  najwięcej tropów, którymi można podążać. Oczywiście, mój wybór 

postaci  będzie  siłą  rzeczy  subiektywny  (choć  staram  się  myśleć  obiektywnie),  ale  jak 
zaczniecie to czyt

ać, to sami będziecie mogli dopasowywać też swoje postaci z epoki kina 

klasycznego.  

Tak jak napisałem, temat jest mega szeroki, więc skupię się głównie na kinie amerykańskim, 

a inne kinematografie tylko zasygnalizuje, wtedy kiedy będzie to konieczne. 
 
Kol

ejny problem to termin „charyzmatyczny”. Cóż to znowu zagadka. W przypadku postaci 

filmowych można go rozumieć na kilka sposobów: 
- legendarne – 

najbardziej znane, najsłynniejsze, ikoniczne, takie które stały się ikonami kina 

- 

najbardziej inspirujące, wyjątkowe, charyzmatyczne, niekoniecznie ikoniczne 

-  

takie, które miały wpływ na świat rzeczywisty, często wykorzystywane propagandowo. 

- 

jest  także  typ  postaci,  niekoniecznie  bardzo  znanych,  ale  wiążących  się  pewna  konkretną 

gwiazdą, przez co stały się ich ikonami, często łączonymi z prawdziwymi osobami. 
 

Postaram się teraz do każdego z tych typów podać kilka swoich przykładów i uzasadnić je. 
 
Postaci legendarne i najbardziej znane – kwintesencja kina 
 

•  King-Kong  –  ikona, niby Frankenstein, Drakula, Tarzan, S

uperbohaterowie  też,  ale 

King- 

Kong jest dzieckiem kina, został wmyślony specjalnie dla kina. Stał się jednym 

z symboli kina i wyznaczał dalsze drogi rozwoju horroru. 

• 

Frankenstein i Drakula też, choć nie wywodzą się bezpośrednio z kina – jednakże w 
kinie s

ię  rozwinęły  i  najlepiej  zaistniały.  O  ich  charyzmatyczności  świadczą  liczne 

sequele i remaki. Filmowe wyobrażenie wampira naznaczyło całą jego ikonografię. 

 

•  Nieco z innej beczki – Scarlett O’Hara – 

kolejna ikona kina. Postać z książki, jednak 

dopiero na e

kranie  stała  się  ikoną,  głównie  dzięki  bezbłędnej  roli  Vivien  Leigh  w 

„Przeminęło z wiatrem”. Kobieta pewna siebie, czasem zbyt pewna i za to musi na 

koniec  zapłacić,  bardzo  charyzmatyczna,  choć  popełnia  błędy,  kibicujemy  jej  i 

współczujemy,  kiedy  trzeba.  W  zasadzie  Rhett  Butler,  czyli  postać  grana  przez 

Gable’a też może się tym panteonie postaci filmowych znaleźć. 

 

• 

Innym  przykładem  mogą  być  postaci,  które  zyskały  niesamowita  sympatię  widzów, 

tak iż ich filmy miały dużo kontynuacji. Takimi bohaterami mogą być Nick i Nora z 

serii filmów detektywistycznych (bardziej screwball Komedy niż detektywistyczny). 

Filmy te („W pogoni za cieniem”, „Od wtorku do czwartku” i 4 inne) stały się hitami 

przede  wszystkim  dzięki  parze  głównych  bohaterów  (grają  ich  William  Powell i 
Myrna Loy). 

 

• 

Czeto takimi mega charyzmatycznymi bohaterami stają się zwierzaki: np. Asta (piesek 
Nory i Nicka – 

patrz wyżej), Lessie – chyba najsłynniejszy pies klasycznych filmów 

 

1 

amerykańskich.  W  Lessim  np.  cały  czas  zmieniali  się  aktorzy  i  postaci  ludzkie, a 

Lessie pozostawał Lessim. 

 

• 

Mega  ikonami  stają  się  postaci  animowane.  Przede  wszystkim  z  wytwórni  Walta 
Disneya. Myszka Miki i Kaczor Doland. 

 
 
Wykorzystanie postaci do propagandy: 
 

•  Wracamy do Kaczora Donalda i Disneya – 

dobrym  przykładem  mogą  być 

krótkometrażowe  filmy  Disneya    z  czasów  wojny  np.  „Der  Fuhrer  Face”  z  1943  z 
Kaczorem Donaldem 

wyśmiewającym i krytykującym totalitarne Niemcy. Albo „Blitz 

Wolf” z postaciami z „Trzech świnek” także o wymowie anty-nazistowskiej. 

•  Wiele filmow z okresu wojn

y charakteryzowało się charyzmatyczna główną postacią, 

czy grupa bohaterów, którzy 

stanowią wzór dla widzów. Dobrym przykładem może 

być tytułowa Pani Kay Minvier  filmu z 1942 roku, gdzie główna bohatera, staje się 

ostoją rodzinnego ciepła, ale potrafi także wpierać i aktywnie działać. 

• 

Odchodząc trochę od Ameryki – np. postaci historyczne bywają kreowana na bardzo 
charyzmatycznych bohaterów w celach propagandowych – 

można  to  omówić  na 

przykładzie filmów Eisensteina – Aleksander Newski i Iwan Groźny (Iwan – raczej I 

część).  Przywódcy  rosyjscy  są  tam  wzorem  cnot,  są  pewna  paralelą  do  sytuacji 

obecnej. Są jak superbohaterowie.  

• 

Inny  przykład  Alosza    z  „Ballady  o  żołnierzu”  –  niesamowita  postać,  wzór  do 

naśladowania,  prosty  chłopak,  żołnierz,  pomaga  ludziom,  zakochuje  się,  mimo 

wszystko, odwiedza matkę, choć tylko na kilka  minut. Wyciskacz łez. Postać ikona 
dla kina radzieckiego. 

 

Postaci inspirujące, ukochane, interesujące, charyzmatyczne: 
 

Tak naprawdę, to zależy od osobistych gustów, bo takich postaci może być mnóstwo, jednak 

te szczególnie popularne i ważne dla amerykańskiej kultury to np.: 

•  Rick Blaine – 

główny bohater „Casablanki” , wspaniały Humphrey Bogart. Poświęca 

miłość  do  ukochanej,  dla  dobra  ogółu  (wojna,  konspiracja etc) –  po prostu wzór! 

Płaczemy, kiedy Rick zostaje na lotnisku, a Isla i Victor odlatują. 

•  George Bailey – 

główny bohater „To wspaniale życie” Franka Capry. Jak większość 

postaci, granych przez Jimmy’ego Stewarta – 

człowiek,  jakiego  chcielibyśmy  znać. 

Niezwykle inspirująca postać. Pokazująca jak cenne jest życie i że nie może nas w nim 

zabraknąć. George i anioł Clarence wpisali się na stałe w kulturę amerykańską 

•  Jefferson Smith – 

kolejna, druga najbardziej znana postać Jimmy’ego z „Pan Smith 

jedzie do Waszyngtonu” 

także Franka Capry. Smith to wzór Amerykanina, dobry do 

gruntu. Do gruntu. Uczciwy, za wszelka cenę walczący o prawdę, przeciw korupcji. 

Wzór do naśladowania dla wszystkich. 

•  Will Kane – 

postać Gary’ego Coopera z „W samo Południe” – kolejny wzór postawy 

obywatelskiej, oddania i uczciwości. Mega ikona -> plakaty na  wybory 4 czerwca ‘89 
hehe 

•  Heathcliff – 

z powieści do filmu, antybohater, ale jednak go lubimy. Najsłynniejsza 

adaptacja „Wichrowych Wzgórz” 1939  z Laurencem Olivierem. 

•  Johnny (Brando) z „Dzikiego” i Jim Stark (James Dean) z „Buntownika bez powodu” 

– 

kolejne ikony zarówno ze względu na ich postaci, o byli to mega buntownicy, ale 

tutaj wchodzi kolejny aspekt, kojarzeni bardziej z aktorami, którzy je odtwarzali. 

 

2 

Bohatera „Buntownika…” kojarzymy bardziej jako Jamesa Deana w „Buntowniku” 

niż jako Jima Starka. 

 
Ikony, mity, aktorzy ich postaci 
 

Tutaj  tak  naprawdę  można  wymienić  szereg  postaci  zrośniętych  z  ich  odtwórcami.  Np. 

wspomniani już wyżej Brando i Dean 
 

•  Marlena  –  zarówno posta

ć  Loli  Loli  jest  ikoniczna,  jak  i  jej  „wspólna  postać”  w 

późniejszych,  sześciu  melodramatach  Sternberga  zrealizowanych  już  w  Hollywood. 

Postać = Marlena, nie ważne, czy to Lola, Kicia, Amy, Lily czy jeszcze inna. Liczyla 

się charyzma, urok i powab Marleny. 

•  Marilyn Monroe – 

zwłaszcza  postaci  Sugar  Kowalczyk  („Pół  żartem,  pół  serio”)  i 

Roslyn  („Skłóceni  z  życiem”).  Większość  postaci  Marilyn  to  po  prostu  Marilyn  – 

seksowna blondynka, wiadomo, ciało, wdzięk, urok, to się liczyło. Widzimy to także 
w postaci Suga

r.  W  zasadzie  jedyna  rola,  w  której  Marilyn  tak  bardzo  zerwała  ze 

swoim wizerunkiem to bardzo smutna postać owej Roslyn. Przez tę postać prześwituje 

nie Marilyn Monroe ale Norma Jane Baker (prawdziwa Marilyn). To bardzo piękny 

przykład burzenia swojego własnego mitu i emploi, splatający się z realnym zyciem 
aktorki 

•  Chaplin  – 

postać  Charciego-  niby  jeszcze  kino  nieme,  ale  dwa  jego  filmy  „Światła 

wielkiego miasta” i „Dzisiejsze czasy” to już po wprowadzeniu dźwięku. Nie będę się 

rozwodził nad postacią Włóczęgo Charciego. Każdy ją zna i to kolejna ikona kina. Ale 

Chaplin  umiał  tez  stworzyć  inna  postać,  różnie  charyzmatyczną,  która  miała 

wydźwięk  propagandowy-  mowa  o  żydowskim  fryzjerze  z  „Dyktatora”  (w  zasadzie  

jest  to  trochę  przedłużenie  postaci  Charciego.  Jego  słynne  finałowe  pacyfistyczne 

przemówienie przeszło do historii. 

•  Bracia Marx – 

mieszanie się wizerunku rzeczywistego i postaci 

•  Flip i Flap – generalie postaci z komedii. 

•  Gilda – 

postać, legenda, kreowana przez Ritę Hayworth. Rita to Gilda i Gilda to Rita. 

•  Fred Astaire i Ginger Rigers – 

ich postaci także zbudowane sa na ich empli. Tańczą, 

śpiewają, jest uroczo. Bardziej pamiętamy „Freda Astaire’a z Panó w Cylindrach” niż 

konkretna postać. 

•  We Francji w latach 30s – postaci kreowane przez Jeana Gabina np. Pele le Moco – 

ikona dla Francuzów. 

•  Gloria Swanson –  Norma Desmond – 

każdy  widział  „Bulwar”  więc  wie,  jaka  jest 

zależność między Glorią a Normą. W zasadzie to ta sama osoba/postać. Poza tym, ze 

Gloria nie postradała zmysłów. 

•  Blanche DuBois i Stanley Kowalski – ikony z „Tramwaju…”. 

•  John Wayne – kowboj 

•  Errol Flynn –  zawsze gra bohaterów –  „Kapitan Blood” (dobry pirat), „Przygody 

Robin Hooda” 

•  Charyzmatyczne postaci Mae West 

 

Tak  naprawdę  w  tym  temacie  można  mega  popłynąć  i  mówić  o  tym,  co  się  lubi.  Pewnie 
takic

h charakterystycznych postaci jest dużo więcej, ale wszystkie je można powsadzać do 

tych kategorii (choć niektóre pasują do kilku, jak np. Chaplin, Kaczor Doland, czy Sugar). 
Powodzenia! 

 

3