9
Uk³ady i urz¹dzenia
elektroniczne kojarz¹ siê przede
wszystkim z takimi podzespo³ami,
jak uk³ady scalone,
rezystory, kondensatory, czy elementy
indukcyjne. Jednak w produkcji tych
urz¹dzeñ, ich eksploatacji, konserwacji
i serwisie, korzysta siê z ró¿nego
rodzaju preparatów
chemicznych i akcesoriów.
P
reparaty chemiczne dla elektroniki to obecnie szeroki asor-
tyment p³ynów, past, proszków, akcesoriów, o ró¿nych prze-
znaczeniach. U¿ywaj¹ ich nie tylko producenci wszelkiego
rodzaju urz¹dzeñ elektronicznych, pracownicy laboratoriów
i serwisów, lecz tak¿e hobbyci. W artykule dokonano próby sklasy-
fikowania preparatów chemicznych i akcesoriów u¿ywanych w elek-
tronice, opisano ich w³aciwoci i zastosowania, a tak¿e zebrano in-
formacje o wiêkszych firmach, które te preparaty na naszym rynku roz-
prowadzaj¹. Mo¿e siê okazaæ, ¿e nie uda³o siê dotrzeæ do wszystkich
CHEMIA
DLA
ELEKTRONIKI
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 6/2001
r
PORADNIK
ELEKTRONIKA
Nazwa
Zastosowania
Producent
Dystrybutor
preparatu
Kontakt PR
Czyci i smaruje potencjometry
AG chemia AG chemia
i inni
Kontakt PS
Czyci oraz smaruje zestyki,
AG chemia AG chemia
z³¹cza, prze³¹czniki
i inni
Kontakt 60
Czyci oraz smaruje zestyki,
Kontakt
TME
z³¹cza, prze³¹czniki
Chemie
SEMICON
Kontakt S
Czyci mocno zabrudzone
AG chemia AG chemia
zestyki i z³¹cza. Usuwa tlenki,
i inni
siarczki, t³uszcze, wosk itp.
Kontakt U
Zmywa obwody drukowane
AG chemia AG chemia
z kalafonii, topnika, t³uszczów itp.
i inni
Kontakt WL
Czyci i odt³uszcza podzespo³y,
Kontakt
TME
zestyki, obwody drukowane.
Chemie
SEMICON
Usuwa kalafoniê
Kontakt 40 AG Czyci, smaruje, usuwa wilgoæ,
AG chemia AG chemia
uwalnia zatarte mechanizmy
i inni
Kontakt 40
Do konserwacji styków pokrytych
Kontakt
TME
metalami szlachetnymi
Chemie
SEMICON
Kontakt 61
Antykorozyjny i smaruj¹cy.
AG chemia AG chemia
Do wra¿liwych styków i napêdów
i inni
Kontakt Gold 2000 Do konserwacji styków pokrytych
AG chemia AG chemia
metalami szlachetnymi
i inni
Electro-Wash PX Do czyszczenia zestyków. Usuwa t³uszcz, Chemtronics ELFA
tlenki itp., smaruje
POW-R-Wash CZ Do czyszczenia zestyków i aparat. elektron. Chemtronics ELFA
Nie smaruje
Electro-Wash PX Do czyszczenia zestyków. Usuwa t³yszcz,
Chemtronics
Elfa
tlenki itp., smaruje.
Kontakt CD
Czyci czytniki p³yt
AG chemia AG chemia
(IPA)
kompaktowych
i inni
Kontakt IPA
Czyci urz¹dzenia optyczne,
Kontakt
TME
napêdy dysków, g³owic AV itd.
Chemie
SEMICON
Video spray
Czyci g³owice AV
AG chemia
AG chemia
i inni
Video 90
Czyci g³owice AV
Kontakt
TME
Chemie
SEMICON
Pianka do
Czyci ekrany komputerów,
AG chemia AG chemia
czyszczenia AG szklane elementy skanerów,
i inni
kopiarek itp.
T a b l i c a 1. Aerozole
firm, które na tym rynku dzia³aj¹
lub ¿e zosta³y pominiête jakie
produkty. W razie potrzeby do te-
matu wrócimy.
Jednoznaczne sklasyfikowanie
preparatów chemicznych stoso-
wanych w elektronice jest trud-
ne, poniewa¿ niektóre z nich, sto-
sowane do tych samych celów,
wystêpuj¹ pod ró¿nymi postacia-
mi. Na przyk³ad, lakiery do p³y-
tek drukowanych mog¹ byæ w p³y-
nie lub w aerozolu. Najbardziej
praktyczna jest chyba klasyfikacja
mieszana, grupuj¹ca preparaty
wed³ug ich postaci albo zastoso-
wania.
Aerozole
To najliczniejsza grupa chemika-
liów o ró¿nych zastosowaniach,
np. przeznaczonych do czyszcze-
nia i konserwacji zestyków, wy-
konywania i zabezpieczania ob-
wodów drukowanych, usuwania
wilgci, smarowania precyzyjnych
Aerozole firmy AG chemia
Pasta lutownicza i kalafonia
firmy AG chemia
10
r
PORADNIK
ELEKTRONIKA
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 6/2001
Nazwa
Zastosowania
Producent
Dystrybutor
preparatu
Smar
Z dodatkiem teflonu
AG chemia AG chemia,
silikonowy TF
Do precyzyjnych mechanizmów
TME
_40
o
C
÷
+200
o
C
Smar silikonowy
Ogólnego stosowania.
SERV SGT
Do elementów plastyk.
bd
TME
Odporny na wys. temper.
Smar
Do powierzchni i czêci
WACKER
ELFA,
silikonowy 400 M
ruchomych _40
o
C
÷
+180
o
C
SEMICON
Smar syntetyczny
Do ³o¿ysk lizgowych
SPG
i detali z tworzyw sztucznych
Electrolube ELFA
_40
o
C
÷
+125
o
C
Pasta silikonowa N Izoluje uk³ady elektroniczne,
AG chemia
AG chemia,
zapobiega przebiciom
TME
Pasta silikonowa H Termoprzewodz¹ca, u³atwia
AG chemia AG chemia,
przekazywanie ciep³a z el. elektr.
TME
do radiatora
Pasta P4
Nie topi¹ca siê silikonowa
hydrofobowa pasta
Wacker
ELFA
dielektryczna. Nie ma w³asnoci
smaruj¹cych
Pasta P12
Silikonowa, nie topi siê,
Wacker
ELFA
termoprzewodz¹ca, izolacyjna
Pasta HTCP
Bezsilikonowa termoprzewodz¹ca
Electrolnbe ELFA
izolacyjna
Pasta HTSP
Silikonowa, termoprzewodz¹ca
Electrolnbe ELFA
z wype³niaczem _ tlenkiem metalu
Smar przewodz¹cy
Smar silikonowy z dodatkiem srebra. bd
ELFA
7100
B.dobre w³aciwoci smaruj¹ce.
i przewodz¹ce
Pasta silikonowa
U³atwia odprowadzanie ciep³a
AG chemia AG chemia,
termoprzewodz. Silpox z elementów mocy
TME
Pasta
U³atwia odprowadzanie ciep³a
AG chemia TME
termoprzewodz¹ca WP z elementów mocy
Smar LSM
Smaruje elementy napêdowe
AG chemia AG chemia,
sprzêtu AV
TME
Pasta lutownicza
rednio aktywny topnik do lutowania AG chemia AG chemia,
TME
Bezkwasowa pasta Do lutowania
Hakko
TME
lutown.
Pasta lutownicza
Cyna 62%, o³ów 36%, srebro 2%.
bd
TME
Solder SMD
Do elementów SMD
Pasta lutownicza
Do dozowników. Do monta¿u SMD. Alphametals. TME
RMA 390
W skrzykawce 10 ml
Pasta lutownicza
Do monta¿u powierzchniowego.
Multicore 10 BAS 86 62% cyny, 36% o³owiu,
Multicore
ELFA
2% srebra.
Pasta topnikowa
Bezhalogenkowy, niekorozyjny
Multicore
ELFA
450-01
topnik. Pozostawia b.ma³o resztek
Topnik w pacie
Niekorozyjny topnik na bazie kalafonii Multicore
ELFA
Ersin R.F. 10
Topnik w pacie
Niekorozyjny topnik do lutowania
Multicore
ELFA
F 10 P
wiêkszoci metali. Bez chlorku cynku
Topnik w ¿elu RMA Do napraw i monta¿u SMD
bd
TME
Smar do ochrony Smar do stosowania na zestykach
Electrolube ELFA
zestyków SGB
SEMICON
Pisak dozuj¹cy
Zawiera olej do czyszczenia zestyków Electrolube ELFA
olej EML 05
SEMICON
bd _ brak danych
T a b l i c a 1. Aerozole (ci¹g dalszy)
Nazwa
Zastosowania
Producent
Dystrybutor
preparatu
Screen 99
Czyci ekrany komputerów,
Kontakt
TME
szklane elementy skanerów, kopiarek itp. Chemie
SEMICON
antystatic AG
Usuwa ³adunki statyczne
AG chemia AG chemia
i zapobiega ich tworzeniu
i inni
Antystatic 100 Usuwa ³adunki statyczne
Kontakt
TME
i zapobiega ich tworzeniu
Chemie
SEMICON
printer AG
Czyci mechanizmy oraz g³owice
AG chemia
AG chemia
drukuj¹ce w drukarkach ig³owych
i inni
Printer 66
Czyci mechanizmy oraz g³owice
Kontakt
TME
drukuj¹ce w drukarkach ig³owych
Chemie
SEMICON
degreaser AG
Czyci i odt³uszcza silnie
AG chemia AG chemia
zabrudzone mechanizmy
i inni
Degreaser 65
Czyci i odt³uszcza silnie
Kontakt
TME
zabrudzone mechanizmy
Chemie
SEMICON
Cleaner AG
Czyci obudowy sprzêtu
AG chemia AG chemia
komputerowego i biurowego
i inni
Surface 95
Czyci obudowy sprzêtu
Kontakt
TME
komputerowego i biurowego
Chemie
SEMICON
transparent AG Powoduje, ¿e papier staje siê
AG chemia AG chemia
przezroczysty. U¿ywany do p³ytek druk.
i inni
Transparent 21 Chroni wie¿o wykonane
Kontakt
TME
p³ytki drukowane
Chemie
SEMICON
przed niedzi¹, u³atwia lutowanie
odkurzacz
Sprê¿one powietrze do usuwania
AG chemia AG chemia
kurzu z trudno dostêpnych miejsc
i inni
Dust Off 67
Sprê¿one powietrze do usuwania
Kontakt
TME
kurzu z trudno dostêpnych miejsc
Chemie
SEMICON
zamra¿acz
Lokalizuje usterki sch³adzaj¹c
AG chemia AG chemia
podejrzane elementy uk³adu do _67
o
C
i inni
Freeze 75
Lokalizuje usterki sch³adzaj¹c
Kontakt
TME
podejrzane elementy uk³adu do _67
o
C Chemie
SEMICON
Label killer
Usuwa papierowe naklejki samoprzylepne AG chemia AG chemia
z wszelkich produktów
i inni
Label Off 50
Usuwa naklejki samoprzylepne
Kontakt
TME
z wszelkich produktów
Chemie
SEMICON
grafit AG
Lakier grafitowy do tworzenia
AG chemia AG chemia
pow³ok przewodz¹cych pr¹d
i inni
Graphit 33
Chroni uk³ady elektroniczne przed
Kontakt
ME
wilgoci¹,temperatur¹ i wys. napiêciem Chemie
SEMICON
Lakier
Chroni uk³ady elektroniczne przed
AG chemia
AG chemia
uretanowy AG
wilgoci¹, temperatur¹ i wys. napiêciem
i inni
Urethan 71
Chroni uk³ady elektroniczne przed
Kontakt
TME
wilgoci¹, temperatur¹ i wys. napiêciem Chemie
SEMICON
lakier topnik AG Chroni wie¿o wykonane p³ytki drukowane AG chemia AG chemia
przed niedzi¹, u³atwia lutowanie
i inni
Flux SK 10
Chroni wie¿o wykonane p³ytki drukowane Kontakt
TME
przed niedzi¹, u³atwia lutowanie
Chemie
SEMICON
Kontakt PCL
Do mycia p³ytek drukowanych, usuwa
Kontakt
TME
resztki topnika, zapobiega up³ywnoci
Chemie
SEMICON
EMI 35
Ekranuje od pól elektromagnetycznych. Kontakt
TME
Tworzy przewodz¹c¹ pow³okê
Chemie
SEMICON
na bazie miedzi
Zinc 62
Zabezpiecza elementy metalowe
Kontakt
TME
przed rdz¹. Zawiera 45% cynku
Chemie
SEMICON
smar TF
Smar silikonowy z dodatkiem teflonu
AG chemia AG chemia
do precyzyjnych mechanizmów
i inni
Kontaflon 85
Smar silikonowy z dodatkiem teflonu
Kontakt
TME
do precyzyjnych mechanizmów
Chemie
SEMICON
Cleaner 601
Nieprzewodz¹cy preparat do czyszczenia
Kontakt
TME
wra¿liwych i trudno dostêpnych elementów Chemie
SEMICON
Fluid 101
Chroni przed korozj¹ wypieraj¹c wilgoæ Kontakt
TME
Chemie
SEMICON
CRC 5-56
Wielofunkcyjny preparat smarny
CRC Industries TME
i antykorozyjny
Europe
SEMICON
T a b l i c a 2. Smary i pasty
mechanizmów, lakierów do zabezpiecza-
nia powierzchni itp.
Zestawienie aerozolowych preparatów za-
mieszczono w tablicy 1.
Smary i pasty
Obydwie grupy preparatów z uwagi na
podobn¹ konsystencjê potraktowano ³¹cz-
nie. Tak¿e wród producentów te nazwy
stosowane s¹ zamiennie. Najprostsza kla-
syfikacja to podzia³ tych preparatów we-
d³ug zastosowañ. G³ówne rodzaje zasto-
sowañ to smarowanie mechanizmów, po-
lepszanie izolacji miêdzy elementami i ze-
spo³ami uk³adów elektronicznych, zmniej-
szanie rezystancji termicznej miêdzy na-
grzewaj¹cym siê elementem a radiato-
rem.
Osobn¹ grupê tworz¹ preparaty aktywne
chemicznie, u³atwiaj¹ce lutowanie, albo
chroni¹ce powierzchnie zestyków, np.
przekaników przed utlenianiem.
Ofertê smarów i past u¿ywanych w elektro-
nice zebrano w tablicy 2.
Lakiery, kleje, ¿ywice
Preparaty chemiczne wymienione w tym dziale s³u¿¹ g³ównie do prac
serwisowych _ naprawy uszkodzeñ warstw przewodz¹cych, np.
cie¿ek obwodów drukowanych lub metalizowanych cie¿ek w sa-
mochodowych szybach ogrzewanych. Umieszczono tu równie¿
tzw. masy zalewowe do pokrywania p³ytek z elementami elektronicz-
nymi nara¿onych na drgania, niekorzystne wp³ywy atmosferyczne,
zanieczyszczenia. Pominiêto, ze zrozumia³ych wzglêdów, kleje
epoksydowe, cyjanoakrylowe i termotopliwe, poniewa¿ s¹ u¿ywa-
ne powszechnie i dobrze znane. Preparaty z tej grupy zebrano
w tablicy 3.
Chemikalia do p³ytek drukowanych
Do wykonywania p³ytek drukowanych, zarówno metodami prze-
mys³owymi jak i jednostkowo, potrzebne s¹ specjalne preparaty che-
miczne. wiat³oczu³ych lakierów i wywo³ywaczy do nich, albo kwa-
soodpornych pisaków, u¿ywa siê do odwzorowania rysunków dru-
ku. Specjalne preparaty s³u¿¹ do wytrawiania zbêdnej miedzi, po-
krywania przewodz¹cych cie¿ek innymi metalami oraz zabezpie-
czania cie¿ek.
Czêæ preparatów, g³ównie do ochrony i naprawy cie¿ek przewo-
dz¹cych, omówiono wczeniej, natomiast w tablicy 4 podano che-
mikalia u¿ywane w produkcji p³ytek.
11
Nazwa
Zastosowania
Producent Dystrybutor
preparatu
Positiv 20 Plus
wiat³oczu³y lakier
Kontakt TME
do wykonywania obwodów
Chemie Semicon
drukowanych
Wywo³ywacz
Uniwersalny wywo³ywacz
SENO-4007
do wiat³oczu³ych lakierów
bd
TME
Chlorek ¿elazowy
Do trawienia p³ytek drukowanych
bd
AG chemia, TME
rodek do trawienia
Wytrawia dok³adniej. Wydajniejszy
bd
TME
miedzi B327
ni¿ chlorek ¿elazowy
Preparat do cynowania Do bezpr¹dowego cynowania
bd
TME
SENO-3211
obwodów drukowanych
Pisaki odporne
DAL033
bd
TME
na trawienie
MSP5
Pentel
TME
bd _ brak danych
T a b l i c a 4. Chemikalia do p³ytek drukowanych
Nazwa
Zastosowania
Producent
Dystrybutor
preparatu
Lakier grafitowy
Do uzupe³niania warstw
grafitowych i naprawy
AG chemia AG chemia,
oraz tworzenia
TME,
cie¿ek przewodz.
SEMICON
Lakier przewodz¹cy
Do naprawy cie¿ek
bd
TME
obwodów drukowanych
Przewodz¹ca srebrna
Do naprawy cie¿ek
bd
ELFA
farba
obwodów drukowanych
Output 384
Klej termoprzewodz¹cy.
Do mocowania
Loctite
ELFA
elementów na radiatorach
Klej elektro-
Dwusk³adnikowy
przewodz¹cy 2400
z wype³niaczem srebrnym.
Circuit Works
ELFA
Do napraw obwodów drukow.
Klej przewodz¹cy
Dwusk³adnikowy. Do naprawy
szyb ogrzewanych
bd
TME
w samochodach
SEMICON
Kauczuk
Do mocowania, klejenia
Wacker
ELFA
silikonowy N10
i hermetyzacji
SEMICON
podzespo³ów elektronicznych
¯ywica epoksydowa
Do zalewania elementów
Electrolube ELFA,
ER 2188
elektronicznych
SEMICON
¯ywica poliuretanowa
Do zalewania elementów
VR5080
elektronicznych.
Electrolube
ELFA,
Mo¿na j¹ usuwaæ przy
SEMICON
naprawie
¯ywica
Jak wy¿ej. Po utwardzeniu
Electrolube
ELFA,
poliuretanowa VR5083 jest galaretowata
SEMICON
Lateks maskuj¹cy
Do chwilowej ochrony
Spot-On
elementów podczas
Multicore
ELFA
lutowania. Odrywa siê pincet¹
Lateks maskuj¹cy
Do ochrony wra¿liwych
Chemask W
elementów przed cyn¹
Chemtronics
ELFA
Usuwa siê dejonizowan¹
wod¹ i ultradwiêkami
bd _ brak danych
T a b l i c a 3. Lakiery, kleje, ¿ywice
Aerozole firmy Kontakt Chemie
Wielofunkcyjny
preparat CRC 5-56
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 6/2001
Nazwa
Zastosowania
Producent
Dystrybutor
preparatu
Pasta miedziowa ASP
Zapobiega powstawaniu w¿er
w grotach lutownic
Electrolube ELFA, SEMICON
Preparat TTC 1
Do czyszczenia grotów lutownic
Multicore
ELFA
i pokrywania ich cyn¹
Salmiak
Do czyszczenia na gor¹co
bd
ELFA
grotów lutownic
Paski CCS
Paski nasycone czyciwem
i olejem s³u¿¹
Electrolube
ELFA, SEMICON
do czyszczenia zestyków
Serwetki anty-
Do czyszczenia ekranów klawiatur, Electrolube ELFA, SEMICON
elektrostatyczne
kserokopiarek, wywietlaczy itp.
Dyskietka
Zestaw do czyszczenia stacji
czyszcz¹ca
dysków 3 1/2
Allsop
ELFA
CD czyszcz¹ca
P³yta z 6 szczoteczkami
do czyszczenia odtwarzaczy CD
Allsop
ELFA
Karta czyszcz¹ca
Zestaw czyszcz¹cy do czytników
bd
ELFA
kart magnetycznych
Tama samo-
Tworzy lit¹ warstwê.
wulkanizuj¹ca 2501
Do wodoszczelnych po³¹czeñ
bd
ELFA
kabli i z³¹cz
Elastyczna tama
Tama poliestrowa pokryta miedzi¹,
miedziana 1190
z przewodz¹c¹ warstw¹
3M
ELFA, SEMICON
przylepn¹. Do ekranowania
Tama magnetyczna 1317
Elastyczna, samoprzylepna.
Np. do monta¿u plakietek
3M
ELFA, SEMICON
i szyldów na podk³adach ¿elaznych
Tama termoprze-
Samoprzylepna, m.in. do mocowania
wodz¹ca 9890
elementów
3M
ELFA, SEMICON
pó³przewodnikowych do radiatorów
bd _ brak danych
T
a b l i c a 5. Ró¿ne preparaty i akcesoria
P³yta czyszcz¹ca CD
Ró¿ne preparaty i akcesoria
Oprócz rodków chemicznych dla elektroniki, które da³o siê sklasyfikowaæ
w mniejszych lub wiêkszych grupach, istnieje pewna liczba wyrobów o bar-
dzo ró¿nych zastosowaniach albo postaciach. Tak¿e i w tym przypadku
mo¿na by³o te wyroby przynajmniej czêciowo uporz¹dkowaæ.
Wyodrêbniono np. ró¿nego rodzaju akcesoria do czyszczenia urz¹-
dzeñ, tamy do ró¿nych zastosowañ, preparaty do konserwacji gro-
tów lutownic. Liczba rodzajów tam, izolacyjnych, przewodz¹cych i kle-
jowych, jest tak du¿a, ¿e wybrano tylko kilka z nich dla przyk³adu. Te
ró¿norodne akcesoria i preparaty zestawiono w tablicy 5.
Niemal w ka¿dym sklepie z podzespo³ami elektronicznymi mo¿na zna-
leæ preparaty chemiczne i akcesoria dla elektroniki. Natomiast w ta-
blicach umieszczono firmy dystrybucyjne o zasiêgu krajowym, oferu-
j¹ce szeroki wybór omawianych produktów.
Poni¿ej podano kontakty do tych firm, aby zainteresowanym Czytel-
nikom u³atwiæ zebranie obszerniejszych informacji o zastosowaniach
i parametrach technicznych poszczególnych wyrobów. Równie¿ infor-
macji o cenach trzeba zasiêgaæ u dystrybutorów.
n
Janusz Justat
Dystrybutorzy
AG chemia tel. (0-85) 715 33 28, 715 50 33, ag
@
ag.net.pl
ELFA Polska Sp. z o.o. tel. (0-22) 652 38 80
obsluga.klienta
@
elfa.se, www. elfa.se
SEMICON Sp. z o.o. tel. (0-22) 615 73 71, 615 64 31
info
@
semicon.com.pl, www.semicon.com.pl
TME Transfer Multisort Elektronik tel. (0-42) 640 01 06
tme
@
tme. com. pl, www. tme.com.pl
Przewodz¹ca srebrna farba w dozowniku
12
r
PORADNIK
ELEKTRONIKA
www.uniprod.com.pl
UNIPROD - COMPONENTS
UNIPROD - COMPONENTS
44-100 Gliwice, ul. Sowiñskiego 26, tel. (032) 237 44 58, fax (032) 237 44 60
e-mail: uniprod@uniprod.com.pl
Spó³ka z o.o.
Spó³ka z o.o.
44-100 Gliwice, ul. Sowiñskiego 26, tel. (032) 237 44 58, fax (032) 237 44 60
e-mail: uniprod@uniprod.com.pl
Oferujemy podzespo³y nastêpuj¹cych firm:
t
t
MAXIM: analogowe uk³ady scalone
t
t
BURR-BROWN: analogowe uklady scalone
t
t
ANALOG DEVICES: analogowe uk³ady scalone
t
t
SEIKO-EPSON: kwarce, zegary RTC
t
t
MOTOROLA, DALLAS SEMICONDUCTORS
t
t
CIRRUS LOGIC (CRYSTAL)
t
t
POWER CONVERTIBLES: przetwornice DC/DC
t
t
SMARTEC: czujniki temperatury wilgotnoci
t
t
POWERTIP: wywietlacze LCD
t
t
RAMTRON: pamiêci FRAM
t
t
LITTELFUSE: bezpieczniki i oprawki