Maciej Bak SiMR 2.8
20.XII.2000
Projekt sprawdzianu do otworu i walka
φ
240F9/h8
(produkcja jednostkowa)
Sprawdziany to najprostsze narzedzia do mechanizacji kontroli, sluza do oceny
poprawnosci jednego okreslonego parametru geometrycznego (najczesciej
wymiaru). Stosowane sa w róznych formach produkcji, od jednostkowej, az do
masowej gdzie spotyka sie je obok bardzo skomplikowanych, automatycznych
urzadzen kontrolno-pomiarowych.
Sa liczne typy sprawdzianów, znacznie rózniace sie budowa i zastosowaniem.
Podzial uwzgledniajacy przeznaczenie sprawdzianu:
a) sprawdziany do wymiarów wewnetrznych (otworów),
b) sprawdziany do wymiarów zewnetrznych (walków),
c) sprawdziany do wymiarów mieszanych,
d) sprawdziany do wymiarów posrednich,
e) sprawdziany ksztaltu,
f) sprawdziany do wyrobów o zlozonej budowie.
Wszystkie sprawdziany wymiarów dlugosciowych (a-d) mozna podzielic na
jednograniczne – do kontroli, czy nie zostal przekroczony jeden z wymiarów
granicznych, oraz dwugraniczne – do kontroli, czy wymiar znajduje sie w polu
tolerancji ograniczonym dwoma wymiarami granicznymi.
Ze wzgledu na tresc zadania interesuja nas tylko sprawdziany z punktu a i b.
I. Obliczenia dla sprawdzianu otworu
φ240F9 wedlug normy
PN-72/M-02140
(wszystkie wymiary podane w mm)
D=240 – wymiar nominalny otworu
T=0,115 – tolerancja otworu
ES=0,165 – odchylka górna (z PN-EN 20286-2)
EI=0,050 – odchylka dolna (z PN-EN 20286-2)
H=0,010 – tolerancja sprawdzianu do otworu o powierzchni pomiarowej
walcowej
z=0,021 – odleglosc pomiedzy osia symetrii pola tolerancji sprawdzianu
przechodniego S
min
do otworów i linia odpowiadajaca wymiarowi
dolnemu A otworu.
a=0,004 – wielkosc kompensujaca bledy sprawdzania otworów o wymiarach
nominalnych D powyzej 180mm.
A
o
=D+EI=240+0,050=240,05
B
o
=D+ES=240+0,165=240,165
Wymiar nowego sprawdzianu nieprzechodniego (S
max
) – dla powierzchni
pomiarowej walcowej.
S
max
=B
o
-a
±
0,5xH
S
max
=240,165-0,004
±
0,005=240,161
±0,005
Wymiar sprawdzianu minimalnego przechodniego do otworów (S
min
).
S
min
=A
o
+z
±
0,5xH
S
min
=240,05+0,021
±
0,005=240,071
±0,005
Wymiar granicy zuzycia (G
z
) sprawdzianu przechodniego S
min
.
G
z
=A
o
+a
G
z
=240,05+0,004=240,054
Polozenie pól tolerancji sprawdzianu i otworu przedstawia rysunek 1a.
Sprawdzian lopatkowy przechodni MSDb dla przedmiotów sztywnych, do
otworu
φ
240F9 przedstawia rysunek 1b.
II. Obliczenia dla sprawdzianu walka
φ240h8 wedlug normy
PN-72/M-02140
(wszystkie wymiary podane w mm)
D=240 – wymiar nominalny walka
T=0,072 – tolerancja walka
es=0 – odchylka górna
ei= -T =-0,072 – odchylka dolna
H
1
=0,014 – tolerancja sprawdzianu do walka
z
1
=0,012 – odleglosc pomiedzy osia symetrii pola tolerancji sprawdzianu
przechodniego S
max
do walków i linia odpowiadajaca wymiarowi
górnemu B walka.
y
1
=0,007 – róznica pomiedzy wymiarem górnym B walka i wymiarem granicy
zuzycia G
z
sprawdzianu przechodniego S
max
do walków.
a
1
=0,004 – wielkosc kompensujaca bledy sprawdzania walków o wymiarach
nominalnych D powyzej 180mm.
A
w
=D-T=240-0,072=239,928
B
w
=D=240
Wymiar nowego sprawdzianu przechodniego do walków (S
max
).
S
max
=B
w
-z
1
±
0,5xH
1
S
max
=240-0,012
±
0,007=239,988
±0,007
Wymiar sprawdzianu nieprzechodniego do walków (S
min
).
S
min
=A
w
+a
1
±
0,5xH
1
S
min
=239,928+0,004
±
0,007=239,932
±0,007
Wymiar granicy zuzycia (G
z
) sprawdzianu przechodniego S
min
.
G
z
=B
w
+y
1
-a
1
G
z
=240+0,007-0,004=240,003
Polozenie pól tolerancji sprawdzianu i walka przedstawia rysunek 2a.
Sprawdzian szczekowy MSKa ze szczekami wstawianymi, dla przedmiotów
sztywnych, do walka
φ
240h8 przedstawia rysunek 2b.
III. Obliczenia dla przeciwsprawdzianu do sprawdzianu szczekowego
wedlug normy PN-72/M-02140
(wszystkie wymiary podane w mm)
H
p
=0,007 – tolerancja przeciwsprawdzianu do sprawdzania sprawdzianów
szczekowych.
Przeciwsprawdzian do sprawdzania nowych sprawdzianów szczekowych
przechodnich S
max
:
P
max
=B
w
-z
1
±
0,5xH
p
P
max
=240-0,012
±
0,007=239,9880
±0,0035
Przeciwsprawdzian do sprawdzania sprawdzianów szczekowych
nieprzechodnich S
min
:
P
min
=A
w
+a
1
±
0,5xH
p
P
min
=239,928+0,004
±
0,0035=239,9320
±0,0035
Przeciwsprawdzian do sprawdzania zuzycia sprawdzianów przechodnich S
max
:
P
z
=B
w
+y
1
-a
1
±
0,5xH
p
P
z
=240+0,007-0,004
±
0,0035=240,0030
±0,0035
Polozenie pól tolerancji przeciwsprawdzianu przedstawia rysunek 3.