Teresa Szafraniec 
nauczyciel nauczania zintegrowanego 
Szkoła Podstawowa nr 316 w Warszawie 
 

Trudności w pisaniu spowodowane leworęcznością 

 

 

 

 

H. Spionek [1997] terminem „trudności szkolne” posługuje 

się w dwojakim znaczeniu: 

-  w celu określenia sytuacji, kiedy uczeń pomimo starań nie potrafi 

w odpowiednim czasie przyswoić sobie wiedzy i umiejętności 

przewidzianych w programie nauczania; w tym znaczeniu trudności 

stanowią pierwszy etap niepowodzeń szkolnych. 

-  w celu określenia sytuacji, kiedy uczeń wykazuje postępy w nauce 

i otrzymuje oceny zadawalające, ale czyni to kosztem niewspółmiernie 

dużego   wkładu  własnej   pracy czy   też   wysiłku   rodziców,   korepetycji  

Wraz z rozpoczęciem nauki pisania  i czytania dziecko leworęczne staje przed 

szeregiem problemów. Trudności te dla wielu osób zwłaszcza praworęcznych 

są nieistotne, bądź przez nie bagatelizowane. Jednak rzeczywistość jest inna. 

W pierwszym okresie nauki dzieci leworęczne wymagają szczególnej uwagi ze 

strony rodziców i nauczycieli, ponieważ wczesna, fachowa pomoc ułatwia 

przezwyciężenie trudności. Pismo nasze niezależnie od tego, którą ręką się 

posługujemy, przeznaczone jest dla osób praworęcznych. Fakt ten dotyczy 

zarówno kierunku pisania (od lewej do prawej strony), jak i sposobu kreślenia 

i łączenia liter. Dla dziecka leworęcznego naturalnym kierunkiem pisania byłby 

kierunek od prawej do lewej. Pokonanie tej tendencji wymaga od dziecka 

leworęcznego wiele wysiłku. Pisanie lewą ręką powoduje zadzieranie kartek              

w zeszycie, zamazywanie tego, co przed chwilą zostało napisane, robienie 

kleksów. Obraz pisma jest  nieestetyczny, co z kolei pociąga za sobą 

konsekwencje w postaci dezaprobaty rodziców i nauczycieli, oraz 

otrzymywania obniżonych ocen. Ta sytuacja wpływa na rozwój emocjonalny 

dziecka, a także na stosunek do szkoły i nauki.  

Leworęczność może występować na tle ogólnie lewostronnej 

lateralizacji dziecka, a może też łączyć się z praworęcznością (przy 

skrzyżowanej lateralizacji). Następstwem skrzyżowania dominacji w zakresie 

oka i ręki jest zaburzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej. Dezorganizuje ona 

czynność pisania, jak również powoduje błędy w postaci inwersji dynamicznej      

i statycznej [za: Zakrzewska 1996]. 

Napięcie mięśniowe w dużym stopniu zależy od napięcia 

emocjonalnego. Mogą wystąpić również zaburzenia takie jak: moczenie 

nocne, jąkanie. Należy więc zwrócić szczególną uwagę na trudności związane 

z pisaniem w liniach. Dziecko leworęczne nie może się w nich „zmieścić”, gdyż 

ogranicza ono swobodę ruchu [za: Bogdanowicz 1992]. 

Oprócz wyżej wymienionych trudności, które można nazwać 

technicznymi dzieci z zaburzonym procesem lateralizacji borykają się z innymi 

bardzo poważnymi problemami, a mianowicie: 

 

•  Statyczne odwracanie liter - jest to mylenie liter o podobnych kształtach               

a innym położeniu i kierunku - (b - d, b - p, u - n, w - m). Błędy te noszą 

nazwę inwersji statycznej, 

•  Dynamiczne odwracanie liter - charakteryzuje się zmianą kolejności liter               

w wyrazie (sok - kos, kot - tok, lok - kot). Te błędy nazywamy inwersją 

dynamiczną, 

•  Uporczywe opuszczanie lub dodawanie liter a nawet całych sylab, 

•  Błędne odtwarzanie liter - dziecko niedokładnie odczytuje i pisze zarówno 

niektóre spółgłoski jak i samogłoski (np. los czyta jak las). 

Interesującym zjawiskiem jest często spotykane u dzieci leworęcznych 

pismo lustrzane. Stanowi ono zwierciadlane odbicie pisma normalnego. 

W jego zakresie wyróżniamy 2 formy. Pierwsza z nich charakteryzuje się 

odwracaniem pojedynczych liter i cyfr, zapisanych w izolacji lub znajdujących 

się w środku wyrazu. Druga zaś polega na całkowitym odwróceniu 

normalnego pisma. Pismo zwierciadlane spotykamy dość często u dzieci do 5 

roku życia, jednak w  tych wypadkach jest ono przejawem niedojrzałości. 

Jeżeli jednak utrzymuje się dłużej i występuje u dziecka ośmioletniego jest już 

przejawem zaburzeń. 

Jeśli do tych zaburzeń dodamy jeszcze problemy ze znajomością 

schematu ciała oraz kierunków w przestrzeni, to należy przyznać, że trudności 

dziecka leworęcznego mają pokaźny rozmiar. Ukończenie szkoły i uporanie 

się z trudnościami dotyczącymi nauki czytania i pisania nie oznacza końca 

problemów. Na dorosłych leworęcznych również czekają różne niemiłe 

„niespodzianki”. Do dzisiaj istnieje wiele zawodów, w których leworęczni dają 

sobie radę z największym trudem. Według statystyk zarówno leworęczne 

kobiety jak i mężczyźni są  w porównaniu z praworęcznymi częściej ofiarami 

wypadków w pracy oraz odnoszą więcej kontuzji w sporcie i w domu. 

Przyczyny tej zwiększonej podatności na obrażenia są łatwe do wyjaśnienia - 

świat techniki jest nastawiony wyłącznie na potrzeby osób praworęcznych.   

Nie tylko maszyny i urządzenia przeznaczone do obsługiwania prawą ręką ale 

jest również wiele sytuacji środowiskowych i zawodowych, w których 

leworęczni z uwagi na odmienną dominację ręki są w gorszej sytuacji.            

Można tu wymienić: pracę w zespołach asystowania w szpitalach, pracę 

kelnera, krawcowej, podawanie ręki przy powitaniu. Niektóre zawody są 

całkowicie dla leworęcznych niedostępne np.: medyczne o specjalności – 

stomatologia.