UNIWERSYTET MEDYCZNY 
IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO  
W POZNANIU

 

 

 

 

KATEDRA BIOLOGII 
I PARAZYTOLOGII LEKARSKIEJ

 

 

 

 

 

 

 

 

ZESZYT 
DO ĆWICZEŃ

 

 

 

 

PARAZYTOLOGIA 
LEKARSKA

 

 

DLA STUDENTÓW FARMACJI 

 

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Anna C. MAJEWSKA 

  

     

Piotr NOWOSAD 

 

WYDANIE III 

Poznań – 2009

 

 

 

 

 

 
Copyright © 2009, by Anna C. Majewska, Piotr Nowosad 
Copyright © 2009, by Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego 

w Poznaniu 

 
 
AUTORZY: 
 

Prof. dr hab. Anna C. Majewska  

 

Dr Piotr Nowosad  

 
 
 
OPRACOWANIE GRAFICZNE: 
 

Katedra Biologii i Parazytologii Lekarskiej 

 

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ISBN  978-83-7597-043-2 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO 
im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 
ul. Bukowska 70, 60-812 Pozna

ń 

Ark. wyd. 3,2. Ark. druk. 5,3.  
Wydanie III zmienione. Format B5. Zam. nr 22/09. 
Przygotowano w sierpniu 2009 r. 

 

3 

SPIS TREŚCI 

 
 

PRZEDMOWA  

5 

 
ĆWICZENIE 1:   
 

Nauka mikroskopowania  

7 

ĆWICZENIE 2: 
 

Przywry (część I)  

11 

ĆWICZENIE 3: 
 

Przywry (część II)  

15 

ĆWICZENIE 4: 
 

Tasiemce (część I)  

19 

ĆWICZENIE 5: 
 

Tasiemce (część II)   

23 

ĆWICZENIE 6: 
 

Nicienie (część I)  

27 

ĆWICZENIE 7: 
 

Nicienie (część II)   

31 

ĆWICZENIE 8: 
 

Nicienie (część III)   

35 

ĆWICZENIE 9: 
 

Pierwotniaki (część I)  

39 

ĆWICZENIE 10: 
 

Pierwotniaki (część II)   

43 

ĆWICZENIE 11: 
 

Pierwotniaki (część III)  

47 

ĆWICZENIE 12: 
 

Pierwotniaki (część IV) 

53 

ĆWICZENIE 13: 
 

Pajęczaki i owady   

57 

 
Słownik polsko-łaciński nazw stosowanych do opisu rysunków 

61 

 
Karta zaliczenia ćwiczeń 

64 

 

PRZEDMOWA 

5

 

PRZEDMOWA 

 

Kurs parazytologii lekarskiej realizowany jest w naszej Katedrze na 

zajęciach praktycznych (ćwiczenia), poprzedzonych prezentacjami mul-
timedialnymi. Dla zredukowania czasu przeznaczonego na prelekcje,  
a poświęcenia większości czasu na zajęcia praktyczne, opracowaliśmy 
niniejszy Zeszyt do ćwiczeń oraz Przewodnik do ćwiczeń. 

W  Przewodniku, który nie jest obowiązkowy, zamieściliśmy kom-

pendium podstawowych informacji o biologii i diagnostyce laboratoryjnej 
pasożytów człowieka, podstawowe terminy parazytologiczne oraz zestaw 
pytań i odpowiedzi z uzasadnieniami, które mimo że nie pokrywają cało-
ści materiału, to jednak umożliwiają lepszą orientację w poziomie trudno-
ści sprawdzianu zaliczeniowego i charakterze zadań testowych. 

Zeszyt do ćwiczeń, stanowiący pewną całość z Przewodnikiem, jest 

formą syllabusa, czyli programu nauczania, który w miarę precyzyjnie 
określa wiedzę i umiejętności, jakie student powinien zdobyć w trakcie 
kursu parazytologii. Drugie wydanie Zeszytu opracowaliśmy zgodnie  
z realizacją programu ćwiczeń dla studentów farmacji. Na początku każ-
dego  ćwiczenia umieszczono w ramce informacje, które opisują zakres 
wiadomości, jakie będą wymagane od studenta po zakończeniu zajęć.  
W celu ułatwienia prowadzenia notatek w trakcie prelekcji oraz za-
pamiętania materiału teoretycznego wprowadziliśmy na końcu  ćwiczeń 
tabele, które należy wypełnić. Kolejność  ćwiczeń  ułożono kierując się 
stopniem trudności obserwacji (od obiektów nie wymagających dużych 
powiększeń, a kończąc na obiektach obserwowanych pod mikroskopem), 
a także biotopem pasożytów: 
Ćwiczenie 1. związane jest z nauką mikroskopowania i wykonywania 
dokumentacji obserwowanych obiektów. 
Ćwiczenie 2. i 3. dotyczy przywr pasożytujących u człowieka. 
Ćwiczenie 4. i 5. dotyczy tasiemców pasożytujących u człowieka. 
Ćwiczenie 6. - 8. dotyczy nicieni pasożytujących u człowieka. 
Ćwiczenie 9. – 12. dotyczy pasożytniczych pierwotniaków człowieka. 
Ćwiczenie 13. obejmuje stawonogi (pajęczaki i owady) pasożytujące na 
człowieku, które mogą być jednocześnie przenosicielami (wektorami) lub 
żywicielami pasożytniczych pierwotniaków i helmintów. 

W programie zajęć, przed każdym sprawdzianem, są przewidziane 

również repetytoria z zakresu tematyki ćwiczeń poprzedzających kolo-
kwium. Uważamy, że tabelki zamieszczone na końcu każdego ćwiczenia 
będą przydatne w opanowaniu materiału teoretycznego.  

6

 PRZEDMOWA 

Ćwiczenia z parazytologii oparte są na materiałach oryginalnych 

(utrwalone i barwione preparaty mikroskopowe oraz preparaty makro-
skopowe pasożytów i żywe pasożyty z hodowli in vitro).  Zeszyt do ćwi-
czeń został opracowany z myślą o usprawnieniu obserwacji mikroskopo-
wych i prowadzeniu dokumentacji cech istotnych dla rozpoznawania pa-
sożytów. Załączone na końcu zeszytu nazewnictwo polsko-łacińskie sta-
nowić  będzie pomoc w opisywaniu rysunków wykonywanych przez stu-
denta. 

Zaliczenie ćwiczeń uzyskuje się na podstawie sumy punktów uzys-

kanych z trzech sprawdzianów cząstkowych oraz punktów uzyskanych za 
przygotowanie i przedstawienie prezentacji z zakresu tematyki ekologicz-
nej. O szczegółowej tematyce prezentacji, jak również o regulaminie za-
jęć laboratoryjnych studenci zostaną poinformowani na pierwszych zaję-
ciach w Katedrze.  

Mamy nadzieję, że nowe wydanie materiałów do ćwiczeń z parazy-

tologii zapozna studentów naszej Uczelni z najważniejszymi elementami 
biologii układu pasożyt-żywiciel i laboratoryjnej diagnostyki parazytolo-
gicznej. Sądzimy,  że studenci akademii medycznej, niezależnie od kie-
runku studiów, powinni posiadać wiedzę dotyczącą różnorodności paso-
żytów i ich cyklów rozwojowych, epidemiologii i profilaktyki chorób 
pasożytniczych, a także podstawowej diagnostyki. Zakładamy, że wiedza 
zdobyta na tych zajęciach zostanie wykorzystana w szerzeniu oświaty 
zdrowotnej. 
 

A. C. Majewska i P. Nowosad 

ĆWICZENIE 1 

7

 

ĆWICZENIE 1: 
NAUKA MIKROSKOPOWANIA 

 

Efekt końcowy:

 

 

 
 

PREPARATY:

 

1. Fasciola hepatica – postać dojrzała, układ pokarmowy. 
2. Trypanosoma brucei gambiense – stadia trypomastigota w rozmazie krwi 

barwionym metodą Giemsy. 

3. Plasmodium  sp. – stadia schizogonii w rozmazie krwi barwionym metodą 

Giemsy. 

4. Entamoeba sp. – żywe trofozoity. 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

opanować podstawową terminologię parazytologiczną;

 

 

opanować umiejętność posługiwania się sprzętem do prowadze-
nia obserwacji mikroskopowej;

 

 

opanować technikę prowadzenia dokumentacji obserwacji mi-
kroskopowych (schematyczny rysunek z zachowaniem propor-
cji, dokładny opis obserwowanych elementów);

 

 

pamiętać,  że prawidłowa identyfikacja gatunku pasożyta wy-
maga znajomości charakterystycznych cech budowy (preparaty 
barwione) lub kształtu i sposobu poruszania (preparaty przyży-
ciowe).

 

8

 

ĆWICZENIE 1 

Rysunek 1:

 

Fasciola hepatica – postać dojrzała, układ pokarmowy.

 

 
W narysowane poniżej kontury wrysuj szczegóły budowy wewnętrznej. 
 

ao - przyssawka gębowa 

 

av - przyssawka brzuszna 

 

s - otwór gębowy 

 

p - gardziel 

 

oe - przełyk 

 

i - jelito 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ĆWICZENIE 1 

9

 

Rysunek 2:  Trypanosoma sp. – stadia trypomastigota i Plasmodium sp. – 

stadia schizogonii w rozmazie krwi. 

 
Wrysuj komórki pasożytów (zachowując odpowiednią proporcję komórek paso-
żyta i czerwonych krwinek) i przyporządkuj im odpowiednie nazwy rodzajowe. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

  Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdź je i ewentualnie popraw. 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, poproś o 
pomoc prowadzącego zajęcia. 

! 

10

 

ĆWICZENIE 1 

PODSTAWOWA TERMINOLOGIA PARAZYTOLOGICZNA 
Czy wiesz co oznaczają poniższe terminy? 
Uzupełnij poniższy wykaz prawidłowymi definicjami: 

 

Żywiciel ostateczny 

 

 

 

 

 

Żywiciel pośredni 

 

 

 

 

 

Pasożyt fakultatywny   

 

 

 

 

Pasożyt obligatoryjny   

 

 

 

 

Pasożyt monokseniczny 

 

 

 

 

Pasożyt polikseniczny   

 

 

 

 

Pasożyt homokseniczny 

 

 

 

 

Pasożyt heterokseniczny 

 

 

 

 

Pasożyt typowy 

 

 

 

 

 

Pasożyt przypadkowy  

 

 

 

 

Występowanie kosmopolityczne 

 

 

 

 

Występowanie endemiczne 

 

 

 

 

Zoonoza  

 

 

 

 

ĆWICZENIE 2 

11

 

ĆWICZENIE 2: 
PRZYWRY (CZĘŚĆ I) 

 

Efekt końcowy:

 

 

 
 

PREPARATY: 

1. Fasciola hepatica – postać dojrzała w formalinie.* 
2. F. hepatica – postać dojrzała, układ rozrodczy. 
3. F. hepatica – cerkarie w trzustko-wątrobie ślimaka Galba truncatula.* 
4. Fasciolopsis buski – postać dojrzała.* 
5. Skorupki ślimaków (Galba truncatula).* 
6. Kasztany i orzechy wodne – w formalinie.* 

 
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

podać cechy przywr;

 

 

opisać cykle życiowe Fasciola hepatica i Fasciolopsis buski;

 

 

przedstawić epidemiologię fasciolozy i fasciolopsozy;

 

 

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych 
gatunków pasożytów;

 

 

rozpoznawać morfologicznie podane wyżej przywry;

 

 

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania przywr. 

12

 

ĆWICZENIE 2 

Rysunek 1: Fasciola hepatica – postać dojrzała, układ rozrodczy. 

 
W narysowany niżej kontur wrysuj brakujące szczegóły układu rozrodczego  
i oznacz je odpowiednimi literami: 
 

ag - przedsionek płciowy 

 

o - jajnik 

 

od - jajowód 

 

oo. gM - ootyp i gruczoły Mehlisa 

 vi 

- 

żółtniki 

 

dv - przewody żółtkowe 

 

u - macica 

 

t - jądra 

 

ve - przewody wyprowadzające 

 

vd - nasieniowód 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

  Wróć do Rysunku 1, sprawdź i ewentualnie popraw. 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj  
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku  do 
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji  
w zaleconym podręczniku. 

! 

ĆWICZENIE 2 

13

 

M lub

 P 

Hm lub

 Ht

 

 

 

 

Met

o

d

a

 dia-

gn

ost

y

czn

a

 

 

 

 

Bio

top

 

 

 

 

D

roga

 t

ransmisj

i

 

 

 

 

Pos

ta

ć 

inwa

zyjna

 

 

 

 

Ż

y

w

iciel(e)

 

 

 

 

 

 

Gatune

k 

pas

o

żyta

 

 

F

F

.

.

 

 

h

h

e

e

p

p

a

a

t

t

i

i

c

c

a

a 

F

F

.

.

 

 

b

b

u

u

s

s

k

k

i

i 

 

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka  paso

żytów

 (g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej 

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę. 

(M/P

 = m

o

n

o

- lu

b 

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

o

mo- or

 he

terokseniczny) 

14

 

ĆWICZENIE 2 

 

ĆWICZENIE 3 

15

 

ĆWICZENIE 3:

 

PRZYWRY (CZĘŚĆ II) 

 

Efekt końcowy:

 

 

 

PREPARATY:

 

1. Opisthorchis felineus - postać dojrzała.* 
2. Clonorchis sinensis - postać dojrzała. 
3. Dicrocoelium dendriticum - postać dojrzała. 
4. Paragonimus westermani - postać dojrzała.* 
5. Schistosoma mansoni - samiec i samica.* 
6. Rak (Astacus) i krab (Eriocheir) - w formalinie.* 

 

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

opisać cykle życiowe  Clonorchis sinensis,  Opisthorchis feli-
neus,  Dicrocoelium dendriticum,  Paragonimus westermani, 
Schistosoma sp.;

 

 

przedstawić epidemiologię klonorchozy, opistorchozy, dikroce-
liozy, paragonimozy, schistosomozy; 

 

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów; 

 

rozpoznawać morfologicznie podane wyżej przywry; 

 

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania przywr. 

16

 

ĆWICZENIE 3 

Rysunek 1: Postać dojrzała Opisthorchis felineus i Clonorchis sinensis. 

 
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
i - jelito 

rs - chwytnik nasienia 

dex - przewód wydalniczy 

vi - żółtniki 

ag - przedsionek płciowy 

u - macica 

o - jajnik 

t - jądra 

od - jajowód 

 

oo.gM. - ootyp i gruczołyMehlisa 

ĆWICZENIE 3 

17

 

Rysunek 2: Postać dojrzała Dicrocoelium dendriticum.

 

 
W narysowany poniżej kontur wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami: 
 

i - jelito 

 

dex - przewód wydalniczy 

 

ag - przedsionek płciowy 

 

t - jądra 

 

o - jajnik 

 

od - jajowód 

 

oo. - ootyp 

 

rs - chwytnik nasienia 

 vi 

- 

żółtniki 

 

u - macica 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

   

 

Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdź je i ewentualnie popraw. 

 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj  
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku  do 
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji  
w zaleconym podręczniku. 

! 

18

 

ĆWICZENIE 3 

M lub

 P 

Hm lub

 Ht

 

 

 

 

 

 

 

Met

o

d

a

 dia-

gn

ost

y

czn

a

 

 

 

 

 

 

 

Bio

top

 

 

 

 

 

 

 

D

roga

 t

ransmisj

i

 

 

 

 

 

 

 

Pos

ta

ć 

inwa

zyjna

 

 

 

 

 

 

 

Ż

y

w

iciel(e)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gatune

k 

pas

o

żyta

 

 

C

C

.

.

 

 

s

s

i

i

n

n

e

e

n

n

s

s

i

i

s

s 

O

O

.

.

 

 

f

f

e

e

l

l

i

i

n

n

e

e

u

u

s

s

 

 

D

D

.

.

 

 

d

d

e

e

n

n

d

d

r

r

i

i

t

t

i

i

c

c

u

u

m

m

 

 

P

P

.

.

 

 

w

w

e

e

s

s

t

t

e

e

r

r

m

m

a

a

n

n

i

i

 

 

Scistosoma 

sp. 

 

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka  paso

żytów

 (g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej 

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę. 

(M/P

 = m

o

n

o

- lu

b 

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

o

mo- or

 he

terokseniczny) 

ĆWICZENIE 3 

15

 

ĆWICZENIE 3:

 

PRZYWRY (CZĘŚĆ II) 

 

Efekt końcowy:

 

 

 

PREPARATY:

 

1. Opisthorchis felineus - postać dojrzała.* 
2. Clonorchis sinensis - postać dojrzała. 
3. Dicrocoelium dendriticum - postać dojrzała. 
4. Paragonimus westermani - postać dojrzała.* 
5. Schistosoma mansoni - samiec i samica.* 
6. Rak (Astacus) i krab (Eriocheir) - w formalinie.* 

 

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

opisać cykle życiowe  Clonorchis sinensis,  Opisthorchis feli-
neus,  Dicrocoelium dendriticum,  Paragonimus westermani, 
Schistosoma sp.;

 

 

przedstawić epidemiologię klonorchozy, opistorchozy, dikroce-
liozy, paragonimozy, schistosomozy; 

 

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów; 

 

rozpoznawać morfologicznie podane wyżej przywry; 

 

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania przywr. 

16

 

ĆWICZENIE 3 

Rysunek 1: Postać dojrzała Opisthorchis felineus i Clonorchis sinensis. 

 
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
i - jelito 

rs - chwytnik nasienia 

dex - przewód wydalniczy 

vi - żółtniki 

ag - przedsionek płciowy 

u - macica 

o - jajnik 

t - jądra 

od - jajowód 

 

oo.gM. - ootyp i gruczołyMehlisa 

ĆWICZENIE 3 

17

 

Rysunek 2: Postać dojrzała Dicrocoelium dendriticum.

 

 
W narysowany poniżej kontur wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami: 
 

i - jelito 

 

dex - przewód wydalniczy 

 

ag - przedsionek płciowy 

 

t - jądra 

 

o - jajnik 

 

od - jajowód 

 

oo. - ootyp 

 

rs - chwytnik nasienia 

 vi 

- 

żółtniki 

 

u - macica 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

   

 

Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdź je i ewentualnie popraw. 

 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj  
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku  do 
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji  
w zaleconym podręczniku. 

! 

18

 

ĆWICZENIE 3 

M lub

 P 

Hm lub

 Ht

 

 

 

 

 

 

 

Met

o

d

a

 dia-

gn

ost

y

czn

a

 

 

 

 

 

 

 

Bio

top

 

 

 

 

 

 

 

D

roga

 t

ransmisj

i

 

 

 

 

 

 

 

Pos

ta

ć 

inwa

zyjna

 

 

 

 

 

 

 

Ż

y

w

iciel(e)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gatune

k 

pas

o

żyta

 

 

C

C

.

.

 

 

s

s

i

i

n

n

e

e

n

n

s

s

i

i

s

s 

O

O

.

.

 

 

f

f

e

e

l

l

i

i

n

n

e

e

u

u

s

s

 

 

D

D

.

.

 

 

d

d

e

e

n

n

d

d

r

r

i

i

t

t

i

i

c

c

u

u

m

m

 

 

P

P

.

.

 

 

w

w

e

e

s

s

t

t

e

e

r

r

m

m

a

a

n

n

i

i

 

 

Scistosoma 

sp. 

 

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka  paso

żytów

 (g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej 

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę. 

(M/P

 = m

o

n

o

- lu

b 

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

o

mo- or

 he

terokseniczny) 

ĆWICZENIE 4 

19

 

ĆWICZENIE 4:

 

TASIEMCE (CZĘŚĆ I) 

 

Efekt końcowy: 

 

 

 

PREPARATY:

 

1. Taenia saginata - strobila w formalinie.* 
2. T. saginata - skoleks.* 
3. T. saginata - proglotyd dojrzały. 
4. T. saginata - proglotyd przejrzały. 
5. T. saginata - proglotyd z układem wydalniczym. 
6. T. solium - skoleks.* 
7. T. solium - proglotyd przejrzały. 
8. T. solium - larwa cysticerkus.* 
9. T. saginata - larwa cysticerkus.* 

10. Diphyllobothrium latum - proglotydy. 

 

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

przedstawić cechy tasiemców;

 

 

opisać cykle życiowe Diphyllobothrium latum, Taenia saginata, 
T. solium;

 

 

przedstawić epidemiologię teniozy wywoływanej przez Taenia 
saginata i Taenia solium, difylobotriozy;

 

 

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów; 

 

rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej tasiemce; 

 

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpoz-
nawania tasiemczyc. 

20

 

ĆWICZENIE 4 

Rysunek 1: Skoleks i proglotydy Diphyllobothrium latum. 

 
Oznacz elementy budowy wykazane w opisie: 
 

b - bruzda czepna 

 

dex - przewody wydalnicze 

 

ag - przedsionek płciowy 

 

t - jądra 

 vi 

- 

żółtniki 

 

u - macica 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rysunek 2: Proglotyd dojrzały Taenia saginata. 

 
W narysowany poniżej kontur wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami: 
 

ag - przedsionek płciowy 

t - jądra 

 

dex - przewód wydalniczy 

vd - nasieniowód 

 

v - pochwa 

 

oo. - ootyp 

 vi 

- 

żółtnik 

 

o - jajnik 

 

u - macica 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ĆWICZENIE 4 

21

 

Rysunek 3: Skoleksy i proglotydy przejrzałe T. saginata i T. solium.

 

 
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami. 
 

a - przyssawka 

 

un - haczyki 

 

u - macica 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdź je i ewentualnie popraw. 

 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj  
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku  do 
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji  
w zaleconym podręczniku. 

 

Taenia saginata 

Taenia solium 

! 

22

 

ĆWICZENIE 4 

M lub

 P 

Hm lub

 Ht

 

 

 

 

 

Met

o

d

a

 dia-

gn

ost

y

czn

a

 

 

 

 

 

Bio

top

 

 

 

 

 

D

roga

 t

ransmisj

i

 

 

 

 

 

Pos

ta

ć 

inwa

zyjna

 

 

 

 

 

Ż

y

w

iciel(e)

 

 

 

 

 

 

 

 

Gatune

k 

pas

o

żyta

 

 

D

D

.

.

 

 

l

l

a

a

t

t

u

u

m

m

 

T

T

.

.

 

 

s

s

a

a

g

g

i

i

n

n

a

a

t

t

a

a

 

 

T

T

.

.

 

 

s

s

o

o

l

l

i

i

u

u

m

m

 

 

 

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka  paso

żytów

 (g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej 

ćwi-

czenie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę. 

(M/P = m

o

n

o

- 

lub p

o

liksenic

zny; Hm/H

t =

 hom

o

- 

or he

teroksenic

zny) 

ĆWICZENIE 5 

23

 

ĆWICZENIE 5:

 

TASIEMCE (CZĘŚĆ II) 

 

Efekt końcowy: 

 

 

 

PREPARATY: 

1. Hymenolepis nana - proglotydy. 
2. Dipylidium caninum - proglotyd. 
3. D. caninum - strobila w formalinie.* 
4. Echinococcus garnulosus - postać dojrzała.* 
5. E. garnulosus - larwy w formalinie.* 
6. E. garnulosus - protoskoleksy (piasek bąblowcowy). 
7. E. multilocularis - postać dojrzała.* 

 

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

przedstawić cechy tasiemców

 

 

opisać cykle życiowe Hymenolepis nana, Hymenolepis diminu-
ta,  Dipylidium caninum,  Echinococcus granulosus,  Echinococ-
cus mltilocularis, Multiceps multiceps.

 

 

przedstawić epidemiologię dipylidiozy, hymenolepiozy, echi-
nokokozy

 

 

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów

 

 

rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej tasiemce

 

 

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpo-
znawania tasiemczyc.

 

24

 

ĆWICZENIE 5 

Rysunek 1: Skoleks, proglotydy dojrzałe i przejrzałe Hymenolepis nana. 

 
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami. 
 

s - skoleks 

 

a - przyssawki 

 

un. r - haczyki i ryjek 

 

ag - przedsionek płciowy 

 

pg - proglotyd przejrzały 

 

u - macica 

 

ov - jajo 

 
 
 
 
 
 
 
 

 
Rysunek 2: Skoleks i proglotyd dojrzały Dipylidium caninum. 

 
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami. 
 

s – skoleks 

oo - ootyp 

 

a – przyssawki 

u - macica 

 

un. r - haczyki i ryjek 

v - pochwa 

 

pm - proglotyd dojrzały 

vd - nasieniowód 

 

o – jajnik 

t - jądra 

 vi 

– 

żółtniki 

ag - przedsionek płciowy 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 
 
 
 

ĆWICZENIE 5 

25

 

Rysunek 3: Strobila Echinococcus granulosus (A) i E. multilocularis (B). 

 
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami: 

A  

B

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rysunek 4: Echinococcus granulosus – protoskoleksy. 

 
Narysuj kilka protoskoleksów tasiemca według podanego niżej zarysuj i oznacz 
w nich haki i przyssawki. 

un - haki 

 

a - przyssawki 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

Wróć do Rysunków 1 - 4, sprawdź je i ewentualnie popraw. 

 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj  
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku  do 
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji  
w zaleconym podręczniku. 

 

 

s - skoleks 

 

a - przyssawka 

 

un - haki 

 

pi - proglotyd niedojrzały 

 

pm - proglotyd dojrzały 

 

pg - proglotyd przejrzały 

 

u - macica 

 

ag - przedsionek płciowy 

! 

26

 

ĆWICZENIE 5 

M lub

 P 

Hm lub

 Ht

 

 

 

 

 

 

 

Met

o

d

a

 dia-

gn

ost

y

czn

a

 

 

 

 

 

 

 

Bio

top

 

 

 

 

 

 

 

D

roga

 t

ransmisj

i

 

 

 

 

 

 

 

Pos

ta

ć 

inwa

zyjna

 

 

 

 

 

 

 

Ż

y

w

iciel(e)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gatune

k 

pas

o

żyta

 

 

H

H

.

.

 

 

n

n

a

a

n

n

a

a 

H

H

.

.

 

 

d

d

i

i

m

m

i

i

n

n

u

u

t

t

a

a

 

 

D

D

.

.

 

 

c

c

a

a

n

n

i

i

n

n

u

u

m

m

 

 

E

E

.

.

 

 

g

g

r

r

a

a

n

n

u

u

l

l

o

o

s

s

u

u

s

s

 

 

E

E

.

.

 

 

m

m

u

u

l

l

t

t

i

i

l

l

o

o

c

c

u

u

-

-

l

l

a

a

r

r

i

i

s

s

 

 

M

M

.

.

 

 

m

m

u

u

l

l

t

t

i

i

c

c

e

e

p

p

s

s

 

 

 

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka  paso

żytów

 (g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej 

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę. 

(M/P

 = m

o

n

o

- lu

b 

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

o

mo- lub 

he

terokseniczny) 

ĆWICZENIE 6 

27

 

ĆWICZENIE 6: 
NICIENIE (CZĘŚĆ I) 

 

Efekt końcowy: 

 

 

 

PREPARATY: 

1. Ascaris lumbricoides - postaci dojrzałe w formalinie.* 
2. A. lumbricoides – przekrój poprzeczny. 
3. Necator americanus - samiec. 
4. N. americanus - samica. 
5. Ancylostoma duodenale - samiec.* 
6. A. duodenale - samica.* 
7. Strongyloides stercoralis - larwa filariopodobna.* 

 

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

przedstawić cechy nicieni;

 

 

opisać cykle życiowe  Ascaris lumbricoides,  Necator ame-
ricanus (Ancylostoma duodenale), Strongyloides stercoralis;

 

 

przedstawić epidemiologię askariozy, nekatoriozy i ancylosto-
mozy oraz strongyloidozy;

 

 

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

 

 

rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej nicienie;

 

 

przedstawić materiał badań i metody diagnostyczne stosowane 
dla rozpoznawania zarażeń nicieniami.

 

28

 

ĆWICZENIE 6 

Rysunek 1: Ascaris lumbricoides – przekrój poprzeczny przez ciało sa-
micy.

 

 
W narysowane poniżej kontury wrysuj szczegóły budowy wewnętrznej. 
 

c - oskórek 

 

h - hipoderma 

 m 

- 

mięśnie 

 

ps - jama ciała 

 

i - jelito 

 

u - macica 

 

od - jajowód 

 

o - jajnik 

 
 
 
 
 
 
 
 

przód ciała 

tył ciała 

ĆWICZENIE 6 

29

 

Rysunek 2: Samica i samiec Necator americanus. 

 
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdź je i ewentualnie popraw. 

 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj  
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku  do 
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji  
w zaleconym podręczniku. 

 

 

cb - torebka gębowa 

 

oe - przełyk 

 

i - jelito 

 

pa - otwór odbytowy 

 

vu - ujście pochwy (wulwa) 

 

bc - torebka kopulacyjna 

 

sp - spikule 

! 

30

 

ĆWICZENIE 6 

M lub

 P 

Hm lub

 Ht

 

 

 

 

 

 

Met

o

d

a

 dia-

gn

ost

y

czn

a

 

 

 

 

 

 

Bio

top

 

 

 

 

 

 

D

roga

 t

ransmisj

i

 

 

 

 

 

 

Pos

ta

ć 

inwa

zyjna

 

 

 

 

 

 

Ż

y

w

iciel(e)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gatune

k 

pas

o

żyta

 

 

A

A

.

.

 

 

l

l

u

u

m

m

b

b

r

r

i

i

c

c

o

o

i

i

d

d

e

e

s

s 

N

N

.

.

 

 

a

a

m

m

e

e

r

r

i

i

c

c

a

a

n

n

u

u

s

s

 

 

A

A

.

.

 

 

d

d

u

u

o

o

d

d

e

e

n

n

a

a

l

l

e

e

 

 

S

S

.

.

 

 

s

s

t

t

e

e

r

r

c

c

o

o

r

r

a

a

l

l

i

i

s

s

 

 

 

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka  paso

żytów

 (g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej 

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę. 

(M/P

 = m

o

n

o

- lu

b 

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

o

mo- lub 

he

terokseniczny) 

ĆWICZENIE 7 

31

 

ĆWICZENIE 7: 
NICIENIE (CZĘŚĆ II) 

 

Efekt końcowy: 

 

 

 

PREPARATY:

 

1. Trichuris trichiura - samica i samiec. 
2. Enterobius vermicularis - samiec.* 
3. E. vermicularis - samica. 

 

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

przedstawić cechy nicieni;

 

 

opisać cykle życiowe  Trichuris trichiura,  Enterobius vermicu-
laris;

 

 

przedstawić epidemiologię enterobiozy i trichuriozy;

 

 

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

 

 

rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej nicienie;

 

 

przedstawić materiał badań i metody diagnostyczne stosowane 
dla rozpoznawania zarażeń nicieniami przewodowymi.

 

32

 

ĆWICZENIE 7 

Rysunek 1: Samica i samiec Trichuris trichiura. 

 
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

st - otwór gębowy 

 

oe - przełyk 

 

i - jelito 

 

pa - otwór odbytowy 

 

sg - narządy rozrodcze 

 

vu - ujście pochwy (wulwa) 

 

c - kloaka 

 

sp - spikula 

ĆWICZENIE 7 

33

 

Rysunek 2: Samica Enterobius vermicularis. 

 
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami: 
 

al - skrzydełka 

 

ph - gardziel 

 

oe - przełyk 

 

i - jelito 

 

pa - otwór odbytowy 

 

u - macica 

 

vu - ujście pochwy (wulwa) 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdź je i ewentualnie popraw. 

 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj  
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku  do 
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji  
w zaleconym podręczniku. 

 

! 

34

 

ĆWICZENIE 7 

M lub

 P 

Hm lub

 Ht

 

 

 

 

Met

o

d

a

 dia-

gn

ost

y

czn

a

 

 

 

 

Bio

top

 

 

 

 

D

roga

 t

ransmisj

i

 

 

 

 

Pos

ta

ć 

inwa

zyjna

 

 

 

 

Ż

y

w

iciel(e)

 

 

 

 

 

 

Gatune

k 

pas

o

żyta

 

 

T

T

.

.

 

 

t

t

r

r

i

i

c

c

h

h

i

i

u

u

r

r

a

a 

E

E

.

.

 

 

v

v

e

e

r

r

m

m

i

i

c

c

u

u

l

l

a

a

r

r

i

i

s

s

 

 

 

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka  paso

żytów

 (g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej 

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę. 

(M/P

 = m

o

n

o

- lu

b 

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

o

mo- lub 

he

terokseniczny) 

ĆWICZENIE 8 

35

 

ĆWICZENIE 8: 
NICIENIE (CZĘŚĆ III) 

 

Efekt końcowy: 

 

 

 

PREPARATY: 

1. Trichinella spiralis - postaci dojrzałe - preparaty barwione. 
2. T. spiralis -  larwy otorbione w mięśniu - preparat barwiony. 
3. T. spiralis - izolowane larwy - preparat barwiony. 
4. Wuchereria bancrofti - mikrofilaria w rozmazie krwi - preparat barwiony.* 

 

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

opisać cykle życiowe  Trichinella  sp.,  Wuchereria bancrofti, 
Brugia malayi, Loa loa, Onchocerca volvulus, Dracunculus me-
dinensis, Dioctophyma renale; 

 

przedstawić epidemiologię trichinellozy, wuchereriozy, brugio-
zy, loaozy, onchocerkozy, drakunkulozy, dioktofymozy; 

 

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

 

 

rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej nicienie;

 

 

przedstawić materiał badań i metody diagnostyczne stosowane 
dla rozpoznawania inwazji nicieni płynów ustrojowych i tkanek.

 

36

 

ĆWICZENIE 8 

Rysunek 1: Larwy otorbione Trichinella spiralis w mięśniu poprzecznie 
prążkowanym. 

 
W narysowane niżej kontury wrysuj pasożyty i oznacz odpowiednimi literami: 
 

A - włókna mięśniowe 

 

B - torebka łącznotkankowa 

 

C - larwa T. spiralis 

 
 
 

ĆWICZENIE 8 

37

 

Rysunek 2: Mikrofilaria Wuchereria bancrofti w rozmazie krwi. 

 
Oznacz prawidłowo na schemacie elementy budowy larwy: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdź je i ewentualnie popraw. 

 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj  
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku  do 
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji  
w zaleconym podręczniku. 

 

 

A – pochewka 

  D - otwór wydalniczy 

 

B – kolec 

E - komórka wydalnicza 

 

C - pierścień nerwowy  

F - komórki płciowe 

 

 

G - otwór odbytowy 

! 

38

 

ĆWICZENIE 8 

M lub

 P 

Hm lub

 Ht

 

 

 

 

 

 

 

 

Met

o

d

a

 dia-

gn

ost

y

czn

a

 

 

 

 

 

 

 

 

Bio

top

 

 

 

 

 

 

 

 

D

roga

 t

ransmisj

i

 

 

 

 

 

 

 

 

Pos

ta

ć 

inwa

zyjna

 

 

 

 

 

 

 

 

Ż

y

w

iciel(e)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gatune

k 

pas

o

żyta

 

 

T

T

r

r

i

i

c

c

h

h

i

i

n

n

e

e

l

l

l

l

a

a

 

 

s

s

p

p

.

. 

W

W

.

.

 

 

b

b

a

a

n

n

c

c

r

r

o

o

f

f

t

t

i

i

 

 

B

B

.

.

 

 

m

m

a

a

l

l

a

a

y

y

i

i

 

 

L

L

.

.

 

 

l

l

o

o

a

a

 

 

O

O

.

.

 

 

v

v

o

o

l

l

v

v

u

u

l

l

u

u

s

s

 

 

D

D

.

.

 

 

m

m

e

e

d

d

i

i

n

n

e

e

n

n

s

s

i

i

s

s

 

 

D

D

.

.

 

 

r

r

e

e

n

n

a

a

l

l

e

e

 

 

 

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka  paso

żytów

 (g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej 

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę. 

(M/P

 = m

o

n

o

- lu

b 

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

o

mo- lub 

he

terokseniczny) 

ĆWICZENIE 9 

39

 

ĆWICZENIE 9: 
PIERWOTNIAKI (CZĘŚĆ I) 

 

Efekt końcowy: 

 

 

 

PREPARATY:  

1. G. intestinalis - cysty barwione hematoksyliną lub trichromem. 
2. G. intestinalis - żywe trofozoity z hodowli in vitro. 
3. G. intestinalis - trofozoity barwione hematoksyliną lub trichromem. 
4. Trichomonas sp. - trofozoity barwione hematoksyliną. 
5. Cryptosporidium parvum - oocysty barwione metodą Ziehl-Neelsena.* 
6. Cyclospora cayetanensis - oocysty barwione safraniną i błękitem metyleno-

wym.* 

 

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

opisać cykle rozwojowe Giardia intestinalis,  Trichomonas va-
ginalis, Dientamoeba fragilis, Cryptosporidium parvum, Cyclo-
spora cayetanensis;

 

 

opisać zwięźle niepatogeniczne pierwotniaki przewodu pokar-
mowego;

 

 

przedstawić epidemiologię giardiozy, dientamebozy, trichomo-
nozy, kryptosporydiozy, cyklosporozy;

 

 

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

 

 

rozpoznawać wyżej wymienione gatunki i różnicować je z in-
nymi pierwotniakami tej samej grupy;

 

 

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla roz-
poznawania pierwotniaków jelitowych i układu moczowo-
płciowego.

 

40

 

ĆWICZENIE 9 

Rysunek 1: Cysta Giardia intestinalis. 

 
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe: 
 

c - cytoplazma 

 ca 

- 

ściana cysty 

 

n - jądro komórkowe 

 

e - endosom (kariosom) 

 

cf - ciałka sierpowate 

 

a - aksonemy 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rysunek 2: Trofozoit Giardia intestinalis 

 

 
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe: 
f - wici 
r - rizoplast 
cb - ciałko podstawowe (kinetosom) 
n - jądro komórkowe 
e - endosom (kariosom) 
a - aksonemy centralne 
cm - ciałka pośrodkowe 
ac - tarcza przyssawkowa 
 

ĆWICZENIE 9 

41

 

Rysunek 3: Trofozoit Trichomonas sp. 

 
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe: 
 

n - jądro komórkowe 

 

cb - ciałko podstawowe (kinetosom) 

 

ap - aparat parabazalny 

 

f - wici 

 

mu - błona falująca 

 

co - kosta 

 

ax - aksostyl 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdź je i ewentualnie popraw. 

 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj  
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku  do 
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji  
w zaleconym podręczniku. 

 

! 

42

 

ĆWICZENIE 9 

M lub

 P 

Hm lub

 Ht

 

 

 

 

 

 

 

 

Met

o

d

a

 dia-

gn

ost

y

czn

a

 

 

 

 

 

 

 

 

Bio

top

 

 

 

 

 

 

 

 

D

roga

 t

ransmisj

i

 

 

 

 

 

 

 

 

Pos

ta

ć 

inwa

zyjna

 

 

 

 

 

 

 

 

Ż

y

w

iciel(e)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gatune

k 

pas

o

żyta

 

 

G

G

.

.

 

 

i

i

n

n

t

t

e

e

s

s

t

t

i

i

n

n

a

a

l

l

i

i

s

s 

T

T

.

.

 

 

v

v

a

a

g

g

i

i

n

n

a

a

l

l

i

i

s

s

 

 

D

D

.

.

 

 

f

f

r

r

a

a

g

g

i

i

l

l

i

i

s

s

 

 

C

C

.

.

 

 

p

p

a

a

r

r

v

v

u

u

m

m

 

 

C

C

.

.

 

 

h

h

o

o

m

m

i

i

n

n

i

i

s

s

 

 

C

C

.

.

 

 

c

c

a

a

y

y

e

e

t

t

a

a

n

n

e

e

n

n

s

s

i

i

s

s

 

 

 

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka  paso

żytów

 (g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej 

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę. 

(M/P

 = m

o

n

o

- lu

b 

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

o

mo- lub 

he

terokseniczny) 

ĆWICZENIE 10 

43

 

ĆWICZENIE 10: 
PIERWOTNIAKI (CZĘŚĆ II) 

 

Efekt końcowy: 

 

 

 

PREPARATY: 

1. T. brucei gambiense - stadia trypomastigota w rozmazie krwi barwionym 

metodą Giemsy. 

2. T. cruzi - stadia amastigota w mięśniu sercowym.* 
3. T. cruzi - stadia trypomastigota w rozmazie krwi barwionym metodą Giem-

sy. 

4. T. cruzi - stadia epimastigota barwione metodą Giemsy. 
5. Leishmania tropica - stadia promastigota barwione metodą Giemsy. 

 

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

 

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś: 

 

opisać cykle rozwojowe Trypanosoma brucei gambiense, T. b. 
rhodesiense, T. cruzi, Leishmania donovani, L. tropica, L. bra-
ziliensis; 

 

przedstawić epidemiologię trypanosomozy afrykańskiej, trypa-
nosomozy amerykańskiej, leiszmaniozy trzewnej, leiszmaniozy 
skórnej, leiszmaniozy śluzówkowo-skórnej;

 

 

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

 

 

rozpoznawać wyżej wymienione pasożyty;

 

 

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania wiciowców krwi i tkanek.

 

44

 

ĆWICZENIE 10 

Rysunek 1: Trypanosoma brucei gambiense (A) i T. cruzi (B) - stadia 
trypomastigota w rozmazie krwi. 

 
Wrysuj komórki pasożyta (zachowując odpowiednią proporcję komórek pasoży-
ta i czerwonych krwinek) i oznacz następujące elementy komórkowe: 
 

n - jądro komórkowe 

 

cb - kinetosom (ciałko podstawowe) 

 

k - kinetoplast 

 

f - wić 

 

mu - błona falująca 

 
 
 
 
 
 

ĆWICZENIE 10 

45

 

Rysunek 2: Trypanosoma cruzi - stadium epimastigota (A) i Leishmania 
tropica - stadium promastigota (B) - w preparacie z hodowli. 

 
Narysuj komórki pasożyta i oznacz następujące elementy komórkowe:  
 

n - jądro komórkowe 

 

cb - ciałko podstawowe (kinetosom) 

 

k - kinetoplast 

 

f - wić 

 

mu - błona falująca 

 
 

 

A B 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

  Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdź je i ewentualnie popraw. 

 

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy 
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj  
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku  do 
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji  
w zaleconym podręczniku. 

! 

46

 

ĆWICZENIE 10 

M lub

 P 

Hm lub

 Ht

 

 

 

 

 

 

 

 

Met

o

d

a

 dia-

gn

ost

y

czn

a

 

 

 

 

 

 

 

 

Bio

top

 

 

 

 

 

 

 

 

D

roga

 t

ransmisj

i

 

 

 

 

 

 

 

 

Pos

ta

ć 

inwa

zyjna

 

 

 

 

 

 

 

 

Ż

y

w

iciel(e) 

wekt

or

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gatune

k 

pas

o

żyta

 

 

T

T

.

.

 

 

b

b

.

.

 

 

g

g

a

a

m

m

b

b

i

i

e

e

n

n

s

s

e

e 

T

T

.

.

 

 

b

b

.

.

 

 

r

r

h

h

o

o

d

d

e

e

s

s

i

i

e

e

n

n

s

s

e

e

 

 

T

T

.

.

 

 

c

c

r

r

u

u

z

z

i

i

 

 

L

L

.

.

 

 

d

d

o

o

n

n

o

o

v

v

a

a

n

n

i

i

 

 

L

L

.

.

 

 

t

t

r

r

o

o

p

p

i

i

c

c

a

a

 

 

L

L

.

.

 

 

b

b

r

r

a

a

z

z

i

i

l

l

i

i

e

e

n

n

s

s

i

i

s

s

 

 

 

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka  paso

żytów

 (g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej 

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę. 

(M/P

 = m

o

n

o

- lu

b 

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

o

mo- lub 

he

terokseniczny)