str. 1 

 

Jak tworzyć obrzędowość Gromady Zuchowej? 

Opracowanie: pwd. Anna Kowalkowska 

 

Po pierwsze, co to jest obrzędowość?  

Obrzędowość gromady opiera się na Zuchowych Znakach, Zwyczajach, 
Obrzędach i Tajemnicach.  

  Znaki  –  wszystkie  elementy  widoczne  i  charakterystyczne  dla 

danej  gromady,  np.  znaczek  zucha,  oznaczenia  gwiazdek, 
plakietki, pieczęć gromady.  

  Zwyczaje  –  zwyczaj  to  zachowanie  charakterystyczne  dla  danej 

sytuacji, które powtarza się na zbiórkach. Zwyczaj może stać się 
obrzędem. Zwyczajem jest np. witanie się przez harcerzy lewą ręką. 

  Obrzędy  –  zwyczaje  większej  rangi,  bardziej  podniosłe,  o  większym  znaczeniu,  np. 

przekazanie zucha do drużyny lub nadanie imienia.  

  Tajemnica – to coś, o czym wiedzą tylko zuchy. Może to być szyfr gromady, czy też 

wyszeptane w specjalny sposób hasło.  

Jak zacząć?  
 
Zazwyczaj  zaczynamy  od  kilku  elementów  obrzędowości,  które  wprowadzamy  już  podczas 
zbiórek  pierwszego  miesiąca.  Z  czasem  wykorzystujemy  kolejne  elementy  obrzędowości, 
rozrasta  się  ona  coraz  bardziej.  Pamiętajcie  jednak,  żeby  obrzędów  nie  było  zbyt  dużo. 
Obrzędy  są  czymś  wyjątkowym,  ale  jeśli  pojawi  się  ich  zbyt  dużo  na  każdej  zbiórce  – 
przestaną takie być, bo przecież codziennie nie może być wyjątkowo.  
 
Najważniejsze  jest  jednak,  aby  jasno  określić  z  jakiego  obszaru  obrzędowość  chcemy 
stworzyć. 
 

Jakie elementy powinna zawierać obrzędowość gromady?  

Elementy obrzędowości:  

Podstawowe (te MUSI posiadać każda obrzędowość):  

  Nazwa – pierwsza i najważniejsza. Nazwa jest syntezą gromady, jej obrzędowości i 

zwyczajów. Nazwa to element wyjściowy do tworzenia obrzędowości i musi być z nią 
bardzo ściśle związana.  

  Chusty – określamy kolorystykę chust oraz jej elementy – czy będzie miała naszywkę, 

frędzle, pompony, czy będzie jedno- czy dwukolorowa. Można określić również 
rodzaj pierścienia, ale nie jest to konieczne.  

str. 2 

 

  Obrzędowe Rozpoczęcie i Zakończenie Zbiórki – charakterystyczne dla gromady 

powitanie i pożegnanie, najlepiej jeśli zawiera element tajemniczy, który znany jest 
tylko zuchom.  

  Krąg Rady (obrzęd otwarcia i zamknięcia kręgu, jak się podczas niego zachowujemy) 

– moment podsumowania zbiórki, podczas którego poruszamy najważniejsze kwestie: 
podejmujemy decyzje, rozdajemy zgody na wyjazdy, omawiamy zbiórkę.  

  Kronika – miejsce, w którym zapisujemy co się dzieje u nas w gromadzie. Idealnie, 

jeśli w kronice znajduje się krótki wpis z każdej zbiórki. Można wykonać w ramach 
majsterki na zbiórce. 

  Skarbiec – tajemnicze miejsce na skarby zuchów. Może być to skrzynia lub walizka, 

w której zuchy chowają swoje pamiątki i cenne przedmioty. Można wykonać w 
ramach majsterki na zbiórce.  

  Bank – miejsce konieczne, w którym trzymamy pieniążki gromady i zbieramy składki. 

Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce. 

  Pieczęć – służy do podbijania ważnych pism gromady i/lub podbijania rozkazów 

drużynowego. Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce. 

  Pacholik – buława głosu. Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce. 
  Lista spraw – miejsce na sprawy dobre i złe. Na liście zaznaczamy wiadomości 

pozytywne i negatywne, można przywieszać je wcześniej, albo na bieżąco podczas 
zbiórki. Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce. 
 
 

 

 

 

 

str. 3 

 

Opcjonalne (te MOŻE zawierać obrzędowość gromady):  

  Lista obecności – miejsce, na którym zuchy przyczepiają swoje znaki, sygnalizując w 

ten sposób, że są na zbiórce. Oczywiście, drużynowy może sprawdzić obecność tak 
jak w szkole, ale nie za bardzo się to zuchom spodoba. Można wykonać w ramach 
majsterki na zbiórce. 

  Plakietki – najlepiej stworzone na bazie pieczęci gromady, do naszycia na mundurku.  
  Piosenka – tutaj za dużo nie trzeba tłumaczyć, piosenka powinna być zuchom znana i 

przez nich lubiana.  

  Okrzyk – okrzyk zuchowy powinien opierać się na podkreśleniu dobrych cech 

zuchów.  

  Pląs gromady – podobnie jak przy piosence.  
  Totem – Totem gromady spełnia takie same funkcje jak proporzec drużyny – jest 

zabierany na ważne uroczystości, wyjazdy czy apele.  

  Nazwy szóstek – nazwy szóstek powinny wiązać się z nazwą gromady.  
  Nadanie (gwiazdek, sprawności, chust) – uroczysty obrzęd, bardzo podniosły.  
  Przekazanie zuchów do drużyny – najlepiej, jeśli jest to wspólny obrzęd gromady i 

drużyny, albo całego szczepu. Może to być np. jakaś próba zucha, albo coś 
humorystycznego, np. obcinanie pomponika z zuchowej chusty.  

  Świeca obrzędowa / Kominek – świeca obrzędowa wykorzystywana tylko podczas 

specjalnych okazji, np. na DMB. Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce. 

  Księga sprawności – księga, w której zapisujemy jakie sprawności zdobyliśmy i 

dokumentujemy realizację cyklu. W małych gromadach jest zupełnie niepotrzebna, 
ponieważ tę funkcję pełni kronika. Można wykonać w ramach majsterki na zbiórce. 

  Tajemnicze miejsce – miejsce, które jest tajemnicze i znane tylko zuchom. 

Wybierane z jakiegoś konkretnego powodu, np. dla uczczenia jakiegoś ważnego 
wydarzenia. Może to być np. tajemnicze miejsce w lesie, do 
którego miejsce znają tylko zuchy, w którym zawsze składa się 
Obietnicę Zucha.  

 

 

O czym należy pamiętać podczas tworzenia obrzędowości?  

Podczas tworzenia obrzędowości należy wziąć pod uwagę: 

  SPÓJNOŚĆ,  Logiczny  Ciąg  –  czy  wszystkie  elementy 

obrzędowości  pasują  do  siebie  i  tworzą  całość?  Najprostszy 
przykład  –  symbolem  gromady  ‘Radosne  Promyki’  nie  może 
być kropla wody. Im bardziej całość jest spójna i logiczna, tym 
lepiej funkcjonuje, bo zuchom łatwiej jest połączyć wszystko w 
logiczną całość.  
Idealnie  jest,  jeśli  obrzędowość  gromady  wiąże  się  z 
obrzędowością partnerskiej drużyny.  

  FUNKCJONALNOŚĆ  –  obrzędowość  spełnia  swoje  zadanie 

str. 4 

 

tylko  wtedy,  kiedy  można  z  niej  systematycznie  korzystać.  Należy  więc  unikać 
rozwiązań zbyt skomplikowanych, za bardzo patetycznych, czy trudnych do realizacji, 
a stosować rozwiązania funkcjonalne, proste i czytelne. 

  SYSTEMATYCZNOŚĆ  –  zwyczaje  muszą  być  systematycznie  powtarzane. 

Szczególnie ORZ, OZZ i Krąg Rady   - obowiązkowo na każdej zbiórce!  Element, z 
którego gromada nie korzysta – jest zbędny.  
 

Przykładowe obrzędowości dla gromady zuchowej: 

  Bajki i baśnie (Bajkowy wóz, Baśniowi podróżnicy) 
  Oparte  na  konkretnej  książce  lub  opowieści  (Przyjaciele  Kubusia  Puchatka,  Wesoła 

Kompania – Robin Hood)  

  Leśne (Leśne Ludki, Leśne Skrzaty)  
  Indiańskie  (nazwy  tworzone  za  pomocą  indiańskich  słów,  Sprytni  Tropiciele,  Mali 

Wojownicy)  

  Podróżnicze (Mali Odkrywcy)  

 

I tak dalej… Obrzędowości dla gromad są setki, a nawet tysiące. Wystarczy tylko otworzyć 
oczy i wyobraźnię. Ważne jest, aby drużynowy miał frajdę, podczas tworzenia obrzędowości, 
aby były to dla niego ciekawe i zabawne.  

Bo najważniejsze jest to, aby obrzędowość Twojej gromady podobała się właśnie Tobie!