Pracownia Elektryczna i Elektroniczna I 

 

Oscyloskop 

 

1 

OBSŁUGA OSCYLOSKOPU 

 
Typowy  oscyloskop  analogowy  jest  wyposażony  w  dwa  wejścia  pomiarowe  oznaczone 

zwykle  CH1[X]  i  CH2[Y].  Na  jego  płycie  czołowej  znajduje  się  bardzo  wiele  pokręteł  i 
przełączników, które można pogrupować w pewne bloki funkcyjne. 
 

 

 

Blok lampy oscyloskopowej 

Blok odchylania pionowego Y 

 

 

Blok odchylania poziomego X 

Blok synchronizacji 

 
Lampa oscyloskopowa 
 
POWER (On - Off) 
Wyłącznik  napięcia zasilania.  W  niektórych oscyloskopach włączenie  napięcia zasilania  jest 
sygnalizowane dodatkowo diodą świecącą. 
 
INTENS (jasność) 
Potencjometr  ten  umożliwia  płynną  regulację  jasności  plamki  na  ekranie  oscyloskopu. 
Jasność  plamki  nie  powinna  być  zbyt  duża,  aby  nie  spowodować  uszkodzenia  warstwy 
luminescencyjnej lampy oscyloskopowej. 
 
FOCUS (ostrość) 
Potencjometrem  tym  reguluje  się  ostrość  plamki.  Ustawienie  optymalnej  ostrości  wymaga 
niekiedy jednoczesnej regulacji potencjometrami INTENS i FOCUS. 
 
VERTICAL - Tor odchylania pionowego Y 
 
Mierzone  napięcie  należy  doprowadzić  do  gniazda  wejściowego  oscyloskopu  oznaczonego 
symbolem  CH1  (X)  i  CH2  (Y).  Najczęściej  jest  to  gniazdo  typu  BNC.  Kabel  pomiarowy 
zakończony  wtyczką  BNC  jest  na  całej  długości  ekranowany.  Ekran  kabla  pomiarowego 

Pracownia Elektryczna i Elektroniczna I 

 

Oscyloskop 

 

2 

tworzy  połączenie  galwaniczne  między  masami  badanego  układu  i  oscyloskopu.  Często  na 
bloku  tym  jest  umieszczone  dodatkowe  gniazdo  radiowe  oznaczone  symbolem  masy,  do 
którego przewodem zakończonym wtyczkami bananowymi można przyłączyć masę badanego 
układu. 
 
Volts/Div (wzmacniacz toru odchylania pionowego) 
Wartość  wzmocnienia  toru  odchylania  pionowego  reguluje  się  skokowo  przełącznikiem 
obrotowym. Wzmocnienie jest wyrażane w V/Div lub mV/Div względnie w V/cm lub mV/cm 
(ang.  Div  -  działka).  Na  przykład,  wartość  współczynnika  odchylania  pionowego  
C

y

 =.5V/Div oznacza, że napięcie wejściowe U = 0,5V powoduje odchylenie pionowe plamki 

o jedną działkę. Wyciągnięcie tego pokrętła powoduje zwiększenie wzmocnienia 5x. 
 
CAL 
Obrotowy przełącznik skokowej regulacji wartości wzmocnienia toru odchylania pionowego 
jest dodatkowo wyposażony w potencjometr CAL. Służy on do płynnej regulacji wzmocnienia 
między  dwiema  sąsiednimi  wartościami  (np.  2V/Div  i  5V/Div).  Wybrany  współczynnik 
wzmocnienia  toru  odchylania  pionowego  obowiązuje  tylko  wtedy,  gdy  potencjometr  CAL 
znajduje się w prawym skrajnym położeniu. 
 
AC/ /GND DC / (//=) 
Trzypozycyjny  przełącznik.  W  pozycji  "DC"  (ang.  direct  current  -  prąd  stały)  sygnał  
z gniazda wejściowego Y oscyloskopu jest podawany  bezpośrednio  na wejście wzmacniacza 
toru  odchylania  pionowego.  Można  wówczas  przeprowadzać  pomiary  napięć  stałych  
i  zmiennych  oraz  napięć  zmiennych  zawierających  składową  stałą.  W  pozycji  "AC"  (ang. 
alternating  current  -  prąd  zmienny)  sygnał  z  gniazda  wejściowego  CH1  oscyloskopu  jest 
podawany  poprzez  kondensator  na  wejście  wzmacniacza  toru  odchylania  pionowego. 
Kondensator wejściowy filtruje składową stałą mierzonego sygnału. W pozycji "GND" (ang. 
ground - uziemienie, masa) wejście wzmacniacza toru odchylania pionowego jest połączone 
bezpośrednio  z  masą  oscyloskopu.  Wówczas  jest  możliwe  sprawdzenie  początkowego 
położenia plamki na ekranie oscyloskopu bez konieczności odłączania sondy pomiarowej od 
badanego układu i ustalenie poziomu 0V. 
 
Position Y 
Potencjometr  ten  służy  do  ustawienia  w  pionie  początkowego  położenia  plamki  na  ekranie 
oscyloskopu.  Jest  to  szczególnie  ważne  przy  ustawianiu  położenia  plamki  dla  sygnału 
wejściowego U = 0V. 
 
Invert Y 
Pozycja "Invert" przełącznika Y-Invert oznacza zmianę polaryzacji mierzonego sygnału. 
 
 
HORIZONTAL - Tor odchylania poziomego X 
 
TIME, Time-Base 
Obrotowy  przełącznik  podstawy  czasu,  który  służy  do  skokowej  zmiany  wartości 
współczynnika  odchylania  poziomego  X.  Współczynnik  ten  jest  określany  w  jednostkach 
czasu  przypadających  na  jedną  działkę  lub  jeden  centymetr  skali  ekranu  oscyloskopu.  
W zależności od rodzaju oscyloskopu może się on zmieniać od s/Div do s/Div lub od /cm 
do  s/cm.  Na  przykład,  współczynnik  C

x

  =  .5ms/Div  oznacza,  że  odchylenie  plamki  o  jedną 

działkę względnie 1 cm w kierunku poziomym trwa 0,5ms. Znając wartość współczynnika C

x

, 

Pracownia Elektryczna i Elektroniczna I 

 

Oscyloskop 

 

3 

można  określić  wartość  okresu  T  napięcia  przemiennego,  a  następnie  z  zależności  f  =  l/T 
wartość  jego  częstotliwości.  W  położenie  x-y  odchylanie  plamki  w  kierunku  poziomym 
sterowane  jest  napięciem  z  wejścia  CH1[X].  Wykorzystuje  to  się  np.  podczas  kreślenia 
charakterystyk prądowo-napięciowych elementów. 
 
CAL 
Obrotowy przełącznik skokowej regulacji wartości współczynnika odchylania poziomego jest 
wyposażony dodatkowo w potencjometr CAL. Służy on do płynnej regulacji podstawy czasu 
między  dwiema  sąsiednimi  wartościami  (np.  2ms/Div  i  5ms/Div).  Wybrany  współczynnik 
odchylania  poziomego  obowiązuje  tylko  wtedy,  gdy  potencjometr  CAL  znajduje  się  w 
prawym skrajnym położeniu. 
 
Position X 
Potencjometr  ten  umożliwia  przesuwanie  obrazu  na  ekranie  oscyloskopu  w  kierunku 
poziomym. 
 
Magn X 
Potencjometrem  tym  w  sposób  płynny  zwiększa  się  wartość  podstawy  czasu.  Powoduje  to 
rozciągnięcie  obrazu  na  ekranie  oscyloskopu  w  kierunku  poziomym.  Jeżeli  potencjometr 
Magn.  X  znajduje  się  pozycji  "x1",  to oznacza,  że  rzeczywista  wartość  podstawy  czasu  jest 
taka sama jak wartość współczynnika C

x

 odchylania poziomego.