Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
1
Ćwiczenie nr 6 Dodatek B – Źródła światła.
Promieniowanie to przenoszenie energii bez pośrednictwa materii. Najczęściej promieniowanie
jest traktowane jako promieniowanie elektromagnetyczne, czyli takie, któremu przypisuje się naturę
falową.
Promieniowanie monochromatyczne to promieniowanie o jednej tylko częstotliwości (długości
fali)
Promieniowanie
złożone
to
promieniowanie
złożone
z
różnych
promieniowań
monochromatycznych.
Widmo promieniowania to obraz powstały wskutek rozłożenia promieniowania złożonego na
promieniowanie monochromatyczne.
Rys.4.1. Obraz widmowy dla różnych typów promieniowania
W
zg
lę
d
n
a
m
o
c
p
ro
m
ie
n
io
w
an
ia
Długość fali
λ
[nm]
fluorescencyjne
LED
promieniowanie
temperaturowe
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
2
Ze względu na długość fali promieniowanie elektromagnetyczne dzielimy na:
a) UV-C daleki nadfiolet -100 – 280 [nm]
b) UV-B średni nadfiolet- 280 – 315 [nm]
Rys.9.2. Widmo Rys.4.2. Widmo promieniowania świetlówek o różnej barwie.
światło dzienne
zimne białe
ciepłe białe
Rys.9.2. Widmo Rys.4.3. Widmo promieniowania elektromagnetycznego
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
3
c) UV-A bliski nadfiolet -315 – 400 nm
d)VIS promieniowanie widzialne -380 – 780 [nm]
e) IR-A bliską podczerwień- 760 – 1.400 [nm]
f) IR-B średnia podczerwień -1.400 – 3.000 [nm]
g) IR-C daleką podczerwień -3.000 – 1.000.000 [nm] (1 mm)
Dla promieniowania widzialnego rozróżniamy umowne podzakresy: promieniowania widzialnego.
Tab.4.1.
Tab. 4.1. Zależność barwy światła od długości fali
Barwa światła
Charakterystyczny przedział
długości fali
λ
[ nm]
fioletowa
380 - 430
niebieska
430 - 470
niebiesko-zielona
470 - 500
zielona
500 - 530
zielono-żółta
530 - 560
żółta
560 - 590
pomarańczowa
590 - 620
czerwona
620 - 760
Promieniowanie widzialne składa się z szeregu promieniowań monochromatycznych.
Poszczególne promieniowania monochromatyczne wykazują różną skuteczność w wywoływaniu
wrażeń wzrokowych.
Przy równej mocy promieniowania, światło czerwone, fioletowe i niebieskie powoduje słabsze
pobudzenie narządu wzroku niż światło zielone i żółte
II. Metody obliczania natężenia światła
Natężenie oświetlenia jest jedną z podstawowych wielkości przy określaniu oświetlenia wnętrz i
terenów otwartych. Natężenia oświetlenia oblicza się:
a) metodą punktową
b)metodą sprawności
c) metodą tabelaryczną
.
1)
Strumień świetlny
λ
⋅
⋅
⋅
=
ϕ
λ
λ
∫
d
V
dP
K
nm
780
nm
380
m
[
lm
]
lumen
gdzie:
wartość 380÷780 [nm] – zakres widzialny promieniowania elektromagnetycznego
K
m
= 686
W
lm
-największa wartość skuteczności świetlnej
N
φ
=
η
[
]
W
lm
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
4
V
λ
- względna widmowa skuteczność świetlna (odpowiada względnej skuteczności świetlnej
przeciętnego ludzkiego oka)
dP
λ
[W] - moc promienista widmowa z zakresu długości fali pomiędzy λ a λ + λ d
Rys.4.4. Zależność względnej widmowej skuteczności świetlnej od długości fali
2) Światłość
Światłość- jest to strumień świetlny rozchodzący się w elementarnym kącie bryłowym
I α =
ω
ϕ
d
d
[ cd] kandela
1 cd = 1
[
2
sr
lm
]
Rys.4.5. Obliczanie światłości
3) Natężenie oświetlenia
Natężenie oświetlenia jest to strumień świetlny padający na powierzchnię
E =
S
ϕ
[ lx] luks
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
5
Rys.4.6. Obliczanie natężenia oświetlenia.
Prawo odwrotności kwadratów
Dla punktowych źródeł światła natężenie oświetlenia w punkcie A jest wprost proporcjonalne do
światłości źródła w kierunku punktu A i odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości
pomiędzy źródłem światła a punktem A.
Rys.4.7. Obliczanie natężenia oświetlenia w punkcie A.
Z definicji natężenie oświetlenia E i światłości w kierunku alfa wynika:
E=
dS
d
ϕ
I
α
=
ω
φ
d
d
Natężenie światła na powierzchni w punkcie A wynosi:
E
A
=
dS
d
ϕ
=
dS
d
I
ω
⋅
α
=
α
=
⋅
α
⋅
⋅
α
α
cos
r
I
dS
r
cos
dS
I
2
2
ponieważ d
ω =
2
r
cos
dS
α
⋅
E
A
=
α
⋅
α
cos
r
I
2
=
2
cos
h
I
α
α
⋅cosα =
3
2
)
(cos
h
I
α
α
Rys.4.8. Natężenie światła padającego prostopadle do
powierzchni.
dla
α =0; E
A
=
2
r
I
α
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
6
Prawo odwrotności zakłada, że źródło światła jest punktowe, co w praktyce sprowadza się do tego,
że zakłada się odległość r jako dostatecznie dużą w stosunku do wymiaru źródła światła d.
Błąd wynikający z zastosowania prawa odwrotności kwadratów (t.j.
różnica
pomiędzy
rzeczywistym
natężeniem
oświetlenia
pochodzącym od rzeczywistego źródła światła a obliczonym
natężeniem oświetlenia według prawa odwrotności kwadratów jest
mniejszy niż 1% jeżeli odległość r od źródła światła jest większa
od pięciokrotnego największego wymiaru d źródła światła.
Rys. 4.9. Prawo odwrotności kwadratów
r > 5 d
Graniczna odległość fotometrowania to odległość pomiędzy źródłem światła a rozpatrywanym
punktem, dla której błąd wynikający z zastosowania prawa odwrotności kwadratów jest równy 1%
r
gr
= 5d
5) Luminancja
Pojęcie luminancji związane jest z wrażeniem powstającym przy postrzeganiu przedmiotów, o
których możemy powiedzieć, że mają mniejszą lub większą jaskrawość.
L
α
=
α
⋅
=
α
α
cos
S
I
S
I
'
[ cd/m
2
] [ cd/cm
2
]
Rys. 4.10. Obliczanie luminacji.
Prawo Lamberta
Prawo odnosi się do pierwotnych lub wtórnych źródeł światła, których powierzchnie mają zdolność
doskonałego rozpraszania światła (powierzchnie idealnie matowe, gips, zmatowione szkło...).
Prawo Lamberta mówi, że: każdy element ciała równomiernie rozpraszającego światło ma we
wszystkich kierunkach (w obrębie kąta bryłowego 2π) ma jednakową luminancję.
L
α
=
idem
cos
S
I
=
α
⋅
α
L
α
= L
α=0
L
α=0
=
S
I
0
=
α
S
I
cos
S
I
0
=
α
α
=
α
⋅
I
α
= I
α=0
⋅cos α I
α=0
= I
0
= I
max.
I
α
= I
max
⋅cos
α
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
7
Rys. 4.11. Prawo Lamberta.
III Źródła światła
Rys. .4.12. Podział źródeł światła
Sztuczne źródła światła – światło otrzymuje się w wyniku przemiany innego rodzaju energii, np.
energii elektrycznej lub chemicznej.
W zależności od sposobu wzbudzania atomów i cząstek wyróżnia się dwa sposoby wytwarzania
promieniowania w elektrycznych źródłach światła:
a) inkadescencja (promieniowanie termiczne)
b) luminescencja
Inkadescencja (promieniowanie temperaturowe)-to wysyłanie promieniowania w wyniku
cieplnego wzbudzenia atomów lub cząsteczek
Prąd elektryczny przepływa przez ciało stałe lub ciecz i rozgrzewa je do wysokiej temperatury.
Cząsteczki zostają wprowadzone w drgania i ruch obrotowy, osiągają wyższy poziom
energetyczny, zostaje wyemitowany kwant promieniowania. Częstotliwość drgań jest różna, więc
widmo tego promieniowania jest widmem ciągłym.
Luminescencja polega na wysyłaniu promieniowania powstającego w wyniku wzbudzenia atomów
lub cząsteczek. Luminescencja jest charakterystyczna dla danego rodzaju ciała promieniującego.
Luminescencja dzieli się na:
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
8
a) elektroluminescencję – to emisja promieniowania przez atomy lub cząsteczki wzbudzone,
kosztem energii pola elektrycznego. Zachodzi w ciałach stałych, cieczach i gazach. Zjawisko
wyładowania w gazach lub parach metali wykorzystywane jest przy budowie lamp rtęciowych,
metalohalogenkowych, sodowych i innych.
b) fotoluminescencję – to emisja promieniowania przez atomy lub cząsteczki wzbudzane fotonami
promieniowania ultrafioletowego UV, promieniowania widzialnego VIS lub podczerwonego IR. Do
budowy lamp wykorzystywane jest zjawisko fotoluminescencji ciał stałych, które nazywamy
luminoforami.
Luminofory -są krystalicznie aktywowane domieszkami metali ciężkich(mangan, cynk, srebro,
antymon).
Wielkości charakteryzujące elektryczne źródła światła
1) N [W]- znamionowa moc elektryczna (układu i lampy);
2) U [V] - znamionowe napięcie zasilające;
3) U
L
[V]- znamionowe napięcie na lampie;
4) I [V] znamionowy prąd lampy;
5) cos
ϕ
-współczynnik mocy
6) f [Hz] -częstotliwość napięcia zasilającego (napięcia na lampie)
7)V [%] -współczynnik zniekształceń nieliniowych
8)Φ [lm] -strumień świetlny
9) η [lm/W] gdzie
η =
N
ϕ
; η-skuteczność świetlna lampy (układu)
10) T
b
[K] temperatura barwowa
10) R
a
wskaźnik oddawania barw - charakteryzuje dokładność, jakość oddawania barw tak aby
barwy przedmiotów oświetlanych przez źródła światła nie były zniekształcone:
- dobry: Ra = 85 – 100
- średni: Ra = 70 – 85
- mały: Ra < 70
11)τ [h] trwałość:
- średnia,
- gwarantowana,
- użytkowa.
a)Żarówki zwykłe
↓
↓
↓
↓
Rys.4.13. Budowa żarówki
Żarnik – wykonany z wolframu, w postaci jednoskrętki
lub dwuskrętki.
Wolfram:
- wysoka temperatura topnienia 3350
0
C,
- mała prędkość parowania.
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
9
Temperaturowe warunki pracy żarówek:
Temperatura żarnika:
- żarówki próżniowe T < 2500 K (do 25W)
- żarówki gazowane 2600 K < T < 3000 (powyżej 40W)
-żarówki halogenowe T ≈ 3200 K
Główny problem to parowanie wolframu, które prowadzi do przepalenia żarnika.
Strumień świetlny i skuteczność żarówki rosną wraz z temperaturą żarnika, lecz równocześnie
maleje trwałość, bo zwiększa się parowanie wolframu
• Żarówki do ogólnych celów oświetleniowych:
- próżniowe,
-gazowane.
Żarówki gazowane – gaz „oblepia” żarnik i zmniejsza parowanie, więc można podnieść
temperaturę żarnika nie zmniejszając trwałości.
Gaz (im cięższy gaz tym lepszy):
- argon,
- azot,
- mieszanina argonu (cięższy) i azotu (większa odporność na przebicie),
-krypton
Zestawienie parametrów żarówek
N [W] 15-1000
U [V] 110-250
Rodzaj bańki: przeźroczysta. matowa, mleczna, zwierciadlana, kolorowa
η [lm/W] – skuteczność świetlna: próżniowe 6 – 9 [lm/W];gazowane 10 – 18 [lm/W]
Przykłady żarówek i ich skuteczności świetlnej:
Dla żarówek obowiązuje zasada ,że im większa moc tym większa skuteczność świetlna:
a) 40W – strumień świetlny –420 [ lm ]– skuteczność świetlna -10.5 [lm/W]
b) 60W – strumień świetlny- 710 [ lm] – skuteczność świetlna -11.8[lm/W]
c)100W – strumień świetlny -1360 [lm] – skuteczność świetlna -13.6 [lm/W]
Ra – wskaźnik oddawania barw 100
τ [h] trwałość średnia 1000 [h]
trwałość gwarantowana 700 [h]
b) Żarówki halogenowe
W żarówkach tych zachodzi regeneracyjny cykl halogenowy, tworzą się związki chemiczne
halogenków (fluor, chlor, jod) z metalem (wolfram):
1) wolfram paruje i osadza się na bańce;
2) wolfram wiąże się z jodem i tworzy się jodek wolframu;
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
10
3) jodek wolframu odrywa się od bańki i wędruje na żarnik;
4) jodek wolframu rozkłada się w wysokiej temperaturze żarnika na jod i
wolfram, wolfram osadza się na żarniku, a jod z powrotem wędruje na bańkę.
Warunek przy jakim zachodzi cykl halogenowy:
-temperatura bańki nie powinna być mniejsza niż 520 K (dlatego żarówki halogenowe maja bańki o
małych rozmiarach)
Ze względu na zachodzący cykl regeneracyjny można podnieść temperaturę żarnika bez straty
trwałości (rośnie strumień i skuteczność świetlna).
Rys. 4.14. Żarówki halogenowe: a,b) niskonapięciowe; c),d) na napięcie sieciowe.
Zestawienie parametrów żarówek halogenowych
N [W] 5 – 2000
U [V] 6 – 230
η [lm/W] - wartości skuteczności świetlnej : żarówki niskonapięciowe: 12 – 26 [lm/W];
żarówki na napięcie sieciowe- skuteczność świetlna: 10 – 24 [lm/W]
Im większa moc tym większa skuteczność świetlna:
Ra - wskaźnik oddawania barw:100
τ [h] trwałość średnia: 1500 –5000 h
Rys.4.15.Rozkład widmowy żarówki halogenowej z normalnym szkłem kwarcowym (z lewej) oraz
ze szkłem kwarcowym i filtrem UV (z prawej)
c) Świetlówki
Rys.4.16. Budowa świetlówki
Budowa i zasada działania świetlówek
Elektrody – wykonane z drutu wolframowego w postaci dwuskrętki, są pokryte emiterem
tlenkowym, który obniża pracę wyjścia elektronów i tym samym ułatwia zapłon.
Rodzaje świetlówek:
-liniowe,
- kompaktowe,
- zintegrowane (ze statecznikiem),
- niezintegrowane (bez statecznika).
a
b
c
d
e
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
11
Argon – gaz pomocniczy.
Rtęć – dozowana w postaci metalicznej, odparowuje pod wpływem zwiększonej temperatury, pary
rtęci osiągają ciśnienie ok. 0.6 – 1.0 [Pa] w temperaturze ok. 45
0
C.
Luminofor – wytwarza promieniowanie widzialne, pobudzany jest do świecenia tzw.
promieniowaniem rezonansowym rtęci z zakresu UV: 185 [nm] i 254 [nm].
Własności świetlówki zależą od rodzaju luminoforu i rodzaju statecznika:
- trwałość τ, [h]
- skuteczność świetlna η [lm/W],
- wskaźnik oddawania barw R
a
,
- temperatura barwowa T
b
,
Zestawienie parametrów świetlówek
N [W] 3 – 58
U [V] 230
Kształt baniek: rurki proste, rurki gięte i łączone (świetlówki kompaktowe)
η [lm/W]- sprawność świetlna: liniowe 56 – 93 [lm/W]; kompaktowe 33 – 87 [lm/W]
Im większa moc żarówki tym większa skuteczność świetlna:
Ra – wskaźnik oddawania barw: 40 – 95
τ [h] trwałość użytkowa: 5000 – 12000 [ h]
Rys. 4.17 . Typy świetlówek: a)b)- niezintegrowane; c)d)e) zintegrowane.
• Kompaktowe niezintegrowane- zestawienie parametrów:
N: 5 – 55 W
Φ: wartość strumienia świetlnego -250 – 4800 [lm]
η: wartość skuteczności świetlnej-50 – 87 [lm/W]
Ra: wskaźnik oddawania barw 80 – 89, >90
• Kompaktowe zintegrowane- zestawienie parametrów:
N: 3 – 23 [W]
Φ: strumień swietlny:100 – 1500 [lm]
η: skuteczność świetlna: 33 – 65 [lm/W]
Ra: wskaźnik oddawania barw: 80 – 89,
d) Lampy rtęciowe
Jarznik – wykonany ze szkła kwarcowego odpornego na wysoką temperaturę i na działanie par
rtęci.
Elektrody – na rdzeń wolframowy w dwóch warstwach nawinięty jest drut wolframowy,
naniesiona jest pasta emisyjna ułatwiająca zapłon lampy.
a
b
c
d
e
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
12
Wypełnienie – Rtęć i Argon. Wyładowanie w parach rtęci, argon stanowi gaz pomocniczy.
Widmo – prążkowe z niewielkim udziałem widma ciągłego.
Luminofor- odpowiada za wytworzenie promieniowania tylko w zakresie czerwonym (inaczej niż
w świetlówkach).
Zestawienie parametrów lamp rtęciowych
N [W] 50 – 1000
U [V] 230
Bańki eliptyczne przeźroczyste lub pokryte luminoforem
η [lm/W] sprawność świetlna: liniowe 36 – 60 [lm/W]
Im większa moc żarówki, tym większa skuteczność świetlna:
Ra – wskaźnik oddawania barw 33 – 57
τ [h] trwałość użytkowa 5000 – 8000 [h]
e)Lampy metalohalogenkowe
Lampy metalohalogenkowe to lampy rtęciowe ze specjalnymi domieszkami.
Do jarznika dodaje się halogenki metali (tal, ind, dysproz) co skutkuje poprawą rozkładu
widmowego. Zwiększa się skuteczność świetlna i wskaźnik oddawania barw.
Zestawienie parametrów lamp metalohalogenkowych
N [W] 35 – 2000
U [V] 230
Bańki eliptyczne, tubularne
η [lm/W]- skuteczność świetlna: 73 – 120 [lm/W]
Im większa moc żarówek, tym większa skuteczność świetlna:
Ra- wskaźnik oddawania barw: 60 – 90
τ [h] trwałość użytkowa ok. 10000 [h]
f) Lampy sodowe
Lampy sodowe dzielimy:
-wysokoprężne,
-niskoprężne.
Budowa lampy sodowej wysokoprężnej
Jarznik – wykonany z polikrystalicznego tlenku aluminium (ceramika),produkowany od
lat 60-tych bo wcześniej nie znaleziona takiego materiału na jarznik, który by wytrzymał wysoka
temperaturę (1200– 1300
0
C) i niszczące działanie sodu.
Wypełnienie – Rtęć, Sód i gaz pomocniczy (argon lub ksenon). Wyładowanie w parach sodu i
częściowo w parach rtęci. Zapłon następuje w gazie pomocniczym a później odparowują rtęć i sód,
które przejmują wiodącą rolę w wyładowaniu.
Widmo – prążkowe z niewielkim udziałem widma ciągłego. Głównie dwie linie rezonansowe sodu
589 i 589.6 nm (barwa żółta) plus podkład ciągły i linie rtęci. Brak luminoforu. Żółta barwa światła
T
b
=2700K. Oddawanie barw jest niewłaściwe R
a
=23
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
13
Budowa lampy sodowej niskoprężnej
Jarznik – dwuwarstwowa rurka w kształcie litery U. Warstwa wewnętrzna z tlenku aluminium, warstwa
zewnętrzna ze szkła.
Wypełnienie – Sód i gaz pomocniczy (argon lub neon). Wyładowanie w parach sodu.
Widmo – liniowe: dwa prążki 589 nm i 589.6 nm (dublet sodowy). Brak luminoforu. Żółto-pomarańczowa
barwa światła. Brak właściwego oddawania barw, nie można wyznaczyć wskaźnika oddawania barw Ra.
Zestawienie parametrów lamp sodowych wysokoprężnych
N [W] 50 – 1000
U [V] 230
Bańki eliptyczne, tubularne, przeźroczyste lub z powłoką rozpraszającą
η [lm/W] – sprawność świetlna:70 – 150 [lm/W]
Im większa moc lampy, tym większa skuteczność świetlna:
Ra -wskaźnik oddawania barw: 23
τ [h] trwałość użytkowa: 10000 – 16000 h
Zestawienie parametrów lamp sodowych niskoprężnych
N [W] 18 – 180
U [V] 230
Typy baniek: tubularne przeźroczyste
η [lm/W] – sprawność świetlna:100 – 190 [lm/W]
Im większa moc lampy, tym większa skuteczność świetlna:
Ra -brak
τ [h] trwałość użytkowa ok. 10000 [h]
Tab.4.2.Podstawowe wielkości świetlne
Wielkości, określenia i oznaczenia
Zależności
Jednostki
nazwa
symbol
Strumień świetlny (Φ)
Strumień świetlny praktyczny to moc
widzialna promieniowania oceniana
wzrokiem
ϕ
lumen
lm
Natężenie oświetlenia (E)
Natężenie oświetlenia to stosunek
strumienia świetlnego padającego
prostopadle na pole do powierzchni tego
pola (S)
E =
S
ϕ
E=
α
cos
S
F
lux
lx
1 lx= 1
2
m
lm
Światłość (I)
Światłość źródła światła to kątowa
gęstość strumienia, przy równomiernym
strumieniu w obrębie kąta przestrzennego
(
ω)
I α =
ω
ϕ
d
d
ω-kąt bryłowy
(sr-steradian)
kandela
cd
1 cd = 1
[
2
sr
lm
]
Luminacja (L)
Luminacja to stosunek światłości w
kierunku
α do powierzchni pozornej
źródła światła, przy równomiernym
świeceniu powierzchni S pod kątem
α=0,
czyli przy świeceniu prostopadłym
L
=
α
⋅
=
α
α
cos
S
I
S
I
'
Kandela na metr
kwadratowy lub
kandela na
centymetr
kwadratowy
[ cd/m
2
] [ cd/cm
2
]
Skuteczność świetlna źródła (η
η
η
η)
Skuteczność świetlna to stosunek
strumienia świetlnego wysyłanego przez
źródło światła do pobieranej przez nie
mocy
N
φ
=
η
lumen na wat
W
lm
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
14
Tab.4.3.Parametry pracy żarówek
Typ
żarówki/
lampy
zwykła
halogenowa
świetlówka
rtęciowa
metalo-
halogenkowa
sodowa
N [W]
U [V]
Rodzaj
bańki:
η [lm/W] –
skuteczność
świetlna
Ra-
wskaźnik
oddawania
barw
τ [h]
trwałość
średnia h
trwałość
gwarantowa
na
15-1000
110-250
przeźroczyst
a. matowa,
mleczna,
zwierciadlan
a, kolorowa
próżniowe
6 – 9
gazowane
10 – 18
100
1000
700 h
5 – 2000
6 – 230
niskonapięciowe:
12 – 26 ;
żarówki na
napięcie sieciowe-
10 – 24
100
1500 –5000 h
3 – 58
230
rurki proste, rurki
gięte i łączone
(świetlówki
kompaktowe)
liniowe:
56 – 93 kompaktowe:
33 – 87
:
40 – 95
5000 – 12000
50 – 1000
230
eliptyczne
przeźroczyste
lub pokryte
luminoforem
liniowe
36 – 60
33 – 57
5000 – 8000
35 – 2000
230
eliptyczne,
tubularne
73 – 120
60 – 90
10000
50 – 1000
18 – 180
U [V] 230
eliptyczne,
tubularne,
przeźro
czyste lub
z powłoką
rozpraszającą
:70 – 150
100 – 190
23
10000 – 16000
10000
Tab. 4.4.
Wymagane natężenia oświetlenia (w lx) i ich zastosowanie (wg PN-84/02033)
Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.
Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie
15
Najmniejsze
dopuszczalne średnie
natężenie oświetlenia
Rodzaje czynności i pomieszczenia
10
Ogólna orientacja w pomieszczeniach
20
Orientacja w pomieszczeniach z rozpoznaniem cech średniej wielkości, jak np.:
rysy twarzy ludzkiej, oraz:
piwnice i strychy
składowanie materiałów jednorodnych lub dużych
50
Krótkotrwałe przebywanie połączone z wykonaniem prostych czynności, np.:
urządzenia produkcyjne bez obsługi ręcznej
przygotowywanie pasz
korytarze i schody
sale kinowe podczas przerw
magazynowanie materiałów różnych, przy których zachodzi konieczność
poszukiwania
100
Praca nieciągła i czynności dorywcze przy bardzo ograniczonych wymaganiach
wzrokowych np.:
urządzenia technologiczne sporadycznie obsługiwane , obsługa kotłów centralnego
ogrzewania
miejsca obsługi codziennej, myjnie i czyszczalnie samochodów w garażach
pomieszczenia sanitarne
hole wejściowe
200
Praca przy ograniczonych wymaganiach wzrokowych, np.:
mało dokładne prace ślusarskie i prace na obrabiarkach metali
wyrób akumulatorów, kabli, nawijanie cewek grubym drutem
jadalnie, bufety i świetlice
sale gimnastyczne, aule, sale zajęć ruchowych w szkołach
portiernie
300
Praca przy przeciętnych wymaganiach wzrokowych, np.:
średnio dokładne prace ślusarskie i prace na maszynach do metali
szpachlowanie, lakierowanie
łatwe prace biurowe z dorywczym pisaniem na maszynie
500
Praca przy dużych wymaganiach wzrokowych, np.:
dokładne prace ślusarskie i prace na maszynach do metali
szycie i drukowanie tkanin
druk ręczny i sortowanie papieru
750
Długotrwała i wytężona praca wzrokowa, np.:
bardzo dokładne prace ślusarskie i praca na maszynach do metali
szlifowanie szkieł optycznych i kryształów
oczyszczanie, wyskubywanie węzełków, wypruwanie, cerowanie, naprawianie
usterek w przemyśle włókienniczym
prace kreślarskie
1000
Długotrwała i wyjątkowo wytężona praca wzrokowa, np.:
montaż najmniejszych części i elementów elektronicznych
kontrola wyrobów włókienniczych
Wykorzystano materiały put.poznan.pl