Diagram Hertzsprunga- Russella

Najsławniejszym diagramem w astronomii jest diagram Hertzsprunga-Russella, na który zostały
naniesione: jasno

ść

(widoma wielko

ść

gwiazdowa) oraz kolory gwiazd zawarte w przedziale od

wysokotemperaturowych biało- niebieskich gwiazd po lewej stronie, do niskotemperaturowych
czerwonych gwiazd po prawej stronie diagramu.

Diagram poni

ż

ej jest nało

ż

eniem 22000 gwiazd z Katalogu Hipparcos i dodatkowo 1000 gwiazd o

niskiej jasno

ś

ci (czerwone i białe karły) z Katalogu Pobliskich Gwiazd Gliese. Zwykłe, spalaj

ą

ce

wodór karły- takie jak Sło

ń

ce, znajduj

ą

si

ę

w pasie zwanym ci

ą

giem głównym, który biegnie od

górnego lewego rogu do dolnego prawego. Olbrzymy tworz

ą

swoj

ą

własn

ą

grupk

ę

w górnej prawej

cz

ęś

ci diagramu. Powy

ż

ej nich le

żą

o wiele rzadsze jasne olbrzymy i nadolbrzymy. W lewym

dolnym rogu znajduje si

ę

pas białych karłów- martwych j

ą

der starych gwiazd, które nie maj

ą

wewn

ę

trznego

ź

ródła energii i powoli stygn

ą

w ci

ą

gu kolejnych miliardów lat, przesuwaj

ą

c si

ę

ku

prawej dolnej cz

ęś

ci diagramu.

Strona 1 z 3

Diagram Hertzsprunga- Russella

2009-05-11

Klasy Jasno

ś

ci Gwiazd

Gwiazdy s

ą

sklasyfikowane w 5 głównych klasach jasno

ś

ci:

I

Nadolbrzymy

Bardzo jasne i masywne gwiazdy przy ko

ń

cu swojego

ż

ycia. Dziel

ą

si

ę

na typy Ia i Ib, przy czym

Ia reprezentuje te najja

ś

niejsze (jest tak

ż

e typ Iab - po

ś

redni oraz Ia-0 - oznaczaj

ą

cy

hiperolbrzymy). Tego rodzaju gwiazdy s

ą

bardzo rzadkie- jedna na milion gwiazd jest

nadolbrzymem. Najbli

ż

szym nadolbrzymem jest Canopus (F0Ib) poło

ż

ony 310 lat

ś

wietlnych

st

ą

d. Innymi przykładami s

ą

: Betelgeza (M2Ib), Antares (M1Ib) i Rigel (B8Ia).

II

Jasne Olbrzymy

Gwiazdy maj

ą

ce jasno

ść

pomi

ę

dzy olbrzymami a nadolbrzymami. Przykładem mo

ż

e tu by

ć

Sargas (F1II) i Alphard (K3II).

Strona 2 z 3

Diagram Hertzsprunga- Russella

2009-05-11

III

Olbrzymy ("normalne", jak to Anglicy mówi

ą

)

S

ą

to głównie małomasywne gwiazdy przy ko

ń

cu ich

ż

ycia, które napuchn

ę

ły do rozmiarów

olbrzyma. Do tej kategorii zaliczamy tak

ż

e pewne masywne gwiazdy, które s

ą

dopiero na drodze

do otrzymania statusu nadolbrzyma. Przykładami s

ą

: Arktur (K2III), Hadar (B1III) i Aldebaran

(K5III).

IV

Podolbrzymy

Gwiazdy, które dopiero zacz

ę

ły ewolucj

ę

do statusu olbrzymów lub nadolbrzymów. Przykładem

mo

ż

e tu by

ć

: Alnair (B7IV) i Muphrid (G0IV). Zauwa

ż

,

ż

e równie

ż

Procjon wła

ś

nie wchodzi w t

ą

kategori

ę

i st

ą

d jego typ jest okre

ś

lany jako: F5IV-V.

V

Karły

Wszystkie normalne, spalaj

ą

ce wodór gwiazdy. Gwiazdy sp

ę

dzaj

ą

wieksz

ą

cz

ęść

swojego

ż

ycia

w tej kategorii, zanim przesun

ą

si

ę

o rz

ą

d wy

ż

ej. Gwiazdy klasy O i B tej kategorii s

ą

w

rzeczywisto

ś

ci bardzo jasne i ogólnie ja

ś

niejsze od wi

ę

kszo

ś

ci olbrzymów. Przykładami mog

ą

by

ć

: Sło

ń

ce (G2V), Syriusz (A1V) i Wega (A0V).

Powrót do strony Słoneczne S

ą

siedztwo

Telewizory lcd

Kamery

Strona 3 z 3

Diagram Hertzsprunga- Russella

2009-05-11