Analiza finansowa

2011-02-23

Analiza finansowa

Dr Bartłomiej Gabriel

Program przedmiotu:



istota i przedmiot analizy finansowej przedsiębiorstwa



metody analizy finansowej – analiza porównawcza i przyczynowa



źródła analizy finansowej przedsiębiorstw



analiza dynamiki i struktury bilansu oraz rachunku zysków i strat



kierunki i zasady analizy wskaźnikowej



wskaźnikowa analiza płynności finansowej



wskaźnikowa analiza źródeł finansowania (wspomagania

finansowego)



analiza efektywności wykorzystania (obrotowości) majątku



analiza rentowności



podstawowe wskaźniki rynku kapitałowego

Literatura

Literatura podstawowa:



M. Jerzemowska (red.), Analiza ekonomiczna w

przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2006



L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie,

PWE, Warszawa 2006



M. Sierpioska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa

według standardów światowych, Wyd. Naukowe PWN,

Warszawa 2009

Literatura uzupełniająca:



Waśniewski T., Skoczylas W., Teoria i praktyka analizy

finansowej w przedsiębiorstwie, Fundacja Rozwoju

Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2004

Głównym celem zarządzania

finansami przedsiębiorstwa, a

zarazem decydującym kryterium

oceny alternatywnych strategii, jest

maksymalizacja wartości

przedsiębiorstwa dla jego właścicieli

2011-02-23

Realizację tego celu umożliwia zastosowanie trzech

podstawowych zasad:

• Zwrot z zainwestowanego kapitału przewyższa średni

ważony koszt kapitału

• Rozmiary inwestycji są na tyle znaczące, aby przyrost

wartości był odczuwalny

• Okres występowania przewagi konkurencyjnej nad

innymi podmiotami jest na tyle długi, aby umożliwiał
realizację ponadprzeciętnych zwrotów z kapitału w
stosunkowo długim okresie

Analiza ekonomiczna

(analiza działalności gospodarczej przedsiębiorstw)

Analiza finansowa

• Zajmuje się wielkościami

ekonomicznymi w ujęciu
pieniężnym, w tym stanem
majątkowo-finansowym
przedsiębiorstwa w
określonym momencie (ujęcie
statyczne) oraz wynikami
finansowymi przedsiębiorstwa
ustalanymi narastająco za
pewien okres (ujęcie
dynamiczne)

Analiza techniczno-
ekonomiczna

• Oparta jest na badaniu

wielkości ekonomicznych w
ujęciu rzeczowym i osobowym
– koncentruje się na ocenie
poszczególnych odcinków
działalności gospodarczej
przedsiębiorstwa (np. badania
i rozwój, zarządzanie kadrami,
logistyka, organizacja produkcji
itd.)

Analiza ekonomiczna, a zwłaszcza finansowa, jest zatem

szczególnie istotna jako czynnik dostarczający
informacji , pozwalający ocenid alternatywy oraz
podjąd uzasadnioną ekonomicznie decyzję w
zarządzaniu finansami przedsiębiorstwa.

Analiza jako dyscyplina naukowa bada bowiem nie tylko

elementy składowe zjawisk i ich współzależności, ale
również pozwala symulowad efekty podjęcia działao
lub ich zaniechania na podstawie tych badao.

Jako, że analiza, to metoda badawcza zakładająca

podział zjawisk na poszczególne ich części, mająca
doprowadzid do poznania ich struktury oraz
powiązao przyczynowo-skutkowych, można
stwierdzid ścisły związek między analizą finansową i
techniczno – ekonomiczną. Np. aby wyjaśnid
dlaczego wynik finansowy lub inny wskaźnik uległ
takiej, a nie innej zmianie, należy znaleźd jej
przyczynę metodami analizy techniczno-
ekonomicznej.

2011-02-23

Zatem te dwa zakresy analizy ekonomicznej wzajemnie

się uzupełniają.

Analiza finansowa jako skuteczna metoda badania i

realizacji celu zarządzania finansami firmy
(maksymalizacji jej wartości), wymaga więc
powiązania jej ze zbadaniem procesów zachodzących
wewnątrz przedsiębiorstwa (analiza techniczno-
ekonomiczna) oraz na rynku – w otoczeniu
przedsiębiorstwa (analiza otoczenia).

Rodzaje analizy finansowej

1. Podział ze względu na okres, którego dotyczy

przeprowadzana analiza



Analiza retrospektywna (ex-post) – dotyczy zjawisk
przeszłych i jest punktem odniesienia dla dwóch pozostałych
rodzajów



Analiza bieżąca (operatywna) – dotyczy zjawisk w krótkich
odcinkach czasu (dni), wykrywa ewentualne zakłócenia w
realizacji podjętych zadao



Analiza prospektywna (ex-ante) – dotyczy wartości
wskaźników w przyszłości, przydatna zwłaszcza w procesie
planowania

Rodzaje analizy finansowej – c. d.

2. Podział ze względu na przedmiotowy zakres badao



Analiza odcinkowa (problemowa) – dotyczy fragmentu

działalności przedsiębiorstwa (np. kosztów produkcji i

bliskich zależności)



Analiza całościowa – obejmuje całą działalnośd

przedsiębiorstwa – pełne badanie zależności

przyczynowo – skutkowej aby ustalid przyczynę

pierwotną

Stąd w analizie finansowej występuje najpierw tok

dedukcyjny – od syntezy zjawiska do poszczególnych

jego cząstek, aby następnie przejśd do toku

indukcyjnego – powrót od tych cząstek do całości.

Rodzaje analizy finansowej – c. d.

3. Podział ze względu na szczegółowośd badao
• Analiza ogólna – dotyczy całokształtu

działalności (np. analiza kondycji finansowej) i
dokonywana jest za pomocą syntetycznych
wskaźników, bez ustalania przyczyn sytuacji i
wzajemnych powiązao

• Analiza szczegółowa – bada związki i zależności

między zjawiskami – precyzyjnie i szczegółowo
określa zależności przyczynowo – skutkowe

2011-02-23

Rodzaje analizy finansowej – c. d.

4.
• Analiza ilościowa (kwantytatywna) – wyraża

konkretne liczby – np. zysk netto

• Analiza jakościowa (kwalitatywna ) – wyrażona

określoną relacją wskaźników ilościowych –
np. rentownośd majątku = zysk netto/aktywa
ogółem

Rodzaje analizy finansowej – c. d.

Ze względu na przeznaczenie:

• Analiza zewnętrzna – kierowana do otoczenia, które interesuje

się przedsiębiorstwem (np. giełda, banki) – bardziej całościowa i
mogą występowad w niej porównania do innych film z branży,
może byd przeprowadzana przez osoby z zewnątrz – np.
analityków branżowych, przeprowadzana rzadko – zwykle raz na
rok lub pół roku

• Analiza wewnętrzna – głębsza, bardziej szczegółowa –

samoocena, wykonuje ją dla siebie firma w celu eliminacji
ewentualnych nieprawidłowości, pełni ważną rolę w zarządzaniu
firmą, korzystad może także z danych niepublikowanych

Rodzaje analizy finansowej – c. d.

6. Podział ze względu na zakres przestrzenny

badao

• Analiza pojedynczego przedsiębiorstwa
• Analiza międzyzakładowa

Metody analizy finansowej

W analizie finansowej występuje dedukcyjno –

indukcyjny tok badao (patrz slajd 11).

W jego ramach zastosowanie znajdują dwie

główne metody analizy finansowej:

• Analiza porównawcza
• Analiza przyczynowa

2011-02-23

Analiza porównawcza

W ramach tej metody wystąpid mogą:
• Porównania z danymi postulowanymi (szczególnie z planem)
• Porównania w czasie:
a) Zwykłe – o stałej podstawie (np. odniesienie wartości

wskaźników z wszystkich analizowanych lat do wartości z
pierwszego roku)

b) Łaocuchowe – o podstawie zmiennej (odniesienie wartości

każdorazowo do wartości z roku poprzedniego)

Pozwalają ocenid dynamikę zjawisk, tempo zmian wskaźników.

Analiza porównawcza – c. d.

• Porównania w przestrzeni – podobne wielkości

porównywane są między jednostkami

a) Wewnętrzne (np. między wydziałami)
b) Zewnętrzne – międzyzakładowe (np. do

najlepszego przedsiębiorstwa w branży,
średniego w branży, kilku w branży, średniej
branżowej, innych branż, standardów
obowiązujących w gospodarce krajowej lub
międzynarodowej

Analiza porównawcza – c. d.

Na tej podstawie zostało zbudowane zjawisko tzw.

Benchmarkingu

Jest to postępowanie organizacji cechujące się dążeniem

do dorównania stworzonemu wcześniej wzorcowi
(

benchmarkowi

). Ów wzorzec postępowania bazuje

na chęci osiągnięcia jak najlepszych wyników poprzez
uczenie się od innych (najlepszych) i wykorzystanie ich
doświadczenia

Zakłócenia przy porównaniach

• Metodologiczne – te same wskaźniki w różnych

przypadkach mogą byd w różny sposób obliczane .
Mogą istnied różnice w systemach rachunkowości, a
w szczególności sprawozdawczości finansowej np. z
uwagi na zmianę przepisów prawnych w tym zakresie
lub na to, że porównanie zachodzi między
jednostkami z różnych krajów

2011-02-23

Zakłócenia przy porównaniach – c.d.

• Finansowe – na skutek inflacji (wzrost cen w

gospodarce występujący między
poszczególnymi okresami) lub innych zmian –
np. stawek podatkowych, amortyzacyjnych,
kosztu kredytów itp.

Zakłócenia przy porównaniach – c.d.

• Organizacyjne - np. restrukturyzacje,

prywatyzacje, fuzje, przejęcia, w wyniku
których powstają nowe struktury
organizacyjno – prawne, co rodzi koniecznośd
uwzględnienia wpływu tych zmian na
wskaźniki.

Zakłócenia przy porównaniach – c.d.

• Przedmiotowe – zmiana przedmiotu działalności

firmy w mniejszym lub większym stopniu rzutuje na
porównywalnośd danych w czasie. Nie ogranicza się
to wyłącznie do przypadku zmiany asortymentu
produkowanych wyrobów , ale również do zmian na
skutek postępu technicznego powodujących np.
obniżenie kosztów produkcji.

Analiza przyczynowa

Pozwala na ustalenie stopnia wpływu zmian

wartości poszczególnych elementów składających
się na dany wskaźnik, na zmianę wartości całego
wskaźnika.

Można to ustalid za pomocą różnych metod m.in. :
• Metody kolejnych podstawieo

ujęcie rozwinięte (metoda podstawieo łaocuchowych)

ujęcie uproszczone (metoda różnicowania)

• Metody funkcyjnej

2011-02-23

Formy prezentacji analizy finansowej

• Opisowo-tabelaryczna
• Tabelaryczna
• Tabelaryczno – wykresowa
• Opisowa (opis z przytoczonymi liczbami i

wskaźnikami)

Źródła analizy finansowej

• Zewnętrzne (np. roczniki GUS, EUROSTAT,

informacje z GPW, banków, KRS, fachowe
czasopisma i inne publikacje, uregulowania
prawne, dane z agencji ratingowych,
informacyjnych, wywiadowni gospodarczych)

• Wewnętrzne
a) Ewidencyjne
b) Pozaewidencyjne

Ewidencyjne źródła analizy finansowej

• Sprawozdanie finansowe oraz rzeczowe
• System księgowy wraz z systemami kalkulacyjnymi

stosowanymi w przedsiębiorstwie

• Prowadzona statystyka ekonomiczna oraz

dokumentacja z przeprowadzonych spisów z natury

• Dokumentacja dotycząca poszczególnych odcinków

działalności przedsiębiorstwa (produkcyjnej,
konstrukcyjno-technologicznej, handlowej,
eksportowej, dotyczącej zatrudnienia itp.)

Pozaewidencyjne źródła analizy finansowej

• Długo- i krótkoterminowe plany (szczególnie biznesplany)
• Kalkulacje wstępne, kosztorysy i inne wielkości postulowane
• Dane z wcześniej przeprowadzonych analiz ekonomicznych
• Protokoły przeprowadzonych kontroli oraz zalecenia pokontrolne
• Sprawozdania zarządu, rady nadzorczej
• Protokoły z odbytych w przedsiębiorstwie posiedzeo oraz zebrao
• Dane pozyskane poprzez wywiady z pracownikami,

współpracownikami, odbiorcami, dostawcami, kredytodawcami
firmy

2011-02-23

Sprawozdanie finansowe – podstawowy materiał

źródłowy analizy finansowej

Elementy sprawozdania finansowego, które muszą sporządzad

jednostki podlegające obowiązkowi jego badania i ogłaszania :

• Bilans
• Rachunek zysków i strat
• Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym
• Rachunek przepływów pieniężnych
• Dodatkowe informacje i objaśnienia oraz wprowadzenie do

sprawozdania finansowego – informacja dodatkowa

Elementy sprawozdania finansowego, które

muszą sporządzad jednostki nie podlegające
obowiązkowi jego badania i ogłaszania :

• Bilans
• Rachunek zysków i strat
• Dodatkowe informacje i objaśnienia oraz

wprowadzenie do sprawozdania finansowego
– informacja dodatkowa

W przypadku spółek kapitałowych, spółek

komandytowo-akcyjnych, towarzystw
ubezpieczeo wzajemnych, towarzystw
reasekuracji wzajemnej, spółdzielni,
przedsiębiorstw paostwowych, istnieje
obowiązek sporządzania, wraz z rocznym
sprawozdaniem finansowym, sprawozdanie z
działalności jednostki.

Sprawozdanie z działalności jednostki powinno

obejmowad istotne informacje o stanie

majątkowym i sytuacji finansowej, w tym ocenę

uzyskiwanych efektów oraz wskazanie czynników

ryzyka i opis zagrożeo, a w szczególności

informacje o:

1) zdarzeniach istotnie wpływających na działalnośd

jednostki, jakie nastąpiły w roku obrotowym, a

także po jego zakooczeniu, do dnia zatwierdzenia

sprawozdania finansowego;

2) przewidywanym rozwoju jednostki;
3) ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badao i

rozwoju;

2011-02-23

) aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej;

5) nabyciu udziałów (akcji) własnych, a w szczególności

celu ich nabycia, liczbie i wartości nominalnej, ze
wskazaniem, jaką częśd kapitału zakładowego
reprezentują, cenie nabycia oraz cenie sprzedaży tych
udziałów (akcji) w przypadku ich zbycia;

6) posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach);

7) instrumentach finansowych w zakresie:
a) ryzyka: zmiany cen, kredytowego, istotnych zakłóceo

przepływów środków pieniężnych oraz utraty płynności
finansowej, na jakie narażona jest jednostka,

b) przyjętych przez jednostkę celach i metodach

zarządzania ryzykiem finansowym, łącznie z metodami
zabezpieczenia istotnych rodzajów planowanych
transakcji, dla których stosowana jest rachunkowośd
zabezpieczeo;

8) stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w przypadku

jednostek, których papiery wartościowe zostały
dopuszczone do obrotu na jednym z rynków
regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Sprawozdanie z działalności jednostki powinno

również obejmowad - o ile jest to istotne dla
oceny sytuacji jednostki - wskaźniki finansowe
i niefinansowe, łącznie z informacjami
dotyczącymi zagadnieo środowiska
naturalnego i zatrudnienia, a także
dodatkowe wyjaśnienia do kwot wykazanych
w sprawozdaniu finansowym.

Jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza

sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok
obrotowy nie osiągnęła dwóch z następujących trzech wielkości:

1) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty

wyniosło nie więcej niż 50 osób,

2) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie

polskiej nie przekroczyła równowartości 2 mln euro,

3) przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji

finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości
4 mln euro

- może sporządzid sprawozdanie finansowe w formie uproszczonej,

wykazując informacje w zakresie ustalonym literami i cyframi
rzymskimi. Informację dodatkową sporządza się wtedy w
odpowiednio uproszczonej formie.

2011-02-23

Jednostka dominująca, mająca siedzibę lub miejsce

sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, sporządza roczne skonsolidowane
sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej,
obejmujące dane jednostki dominującej i jednostek
od niej zależnych wszystkich szczebli, bez względu na
ich siedzibę, zestawione w taki sposób, jakby grupa
kapitałowa stanowiła jedną jednostkę.
Sprawozdaniem tym obejmuje się również dane
pozostałych jednostek podporządkowanych.

Skonsolidowane sprawozdanie finansowe składa się ze:
1) skonsolidowanego bilansu;
2) skonsolidowanego rachunku zysków i strat;
3) skonsolidowanego rachunku przepływów pieniężnych;
4) zestawienia zmian w skonsolidowanym kapitale własnym;
5) informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do

skonsolidowanego sprawozdania finansowego oraz
dodatkowe informacje i objaśnienia.

Do rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego

dołącza się sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej

Jednostka dominująca może nie sporządzad skonsolidowanego

sprawozdania finansowego, jeżeli na dzieo bilansowy roku
obrotowego oraz na dzieo bilansowy roku poprzedzającego
rok obrotowy łączne dane jednostki dominującej oraz
wszystkich jednostek zależnych każdego szczebla, spełniają co
najmniej dwa z następujących warunków:

1) łączne średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne

etaty wyniosło nie więcej niż 250 osób;

2) łączna suma bilansowa w walucie polskiej nie przekroczyła

równowartości 7 500 000 euro;

3) łączne przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów

oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły
równowartości 15 000 000 euro.

Badaniu i ogłaszaniu, z zastrzeżeniem, podlegają roczne

skonsolidowane sprawozdania finansowe grup
kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe -
kontynuujących działalnośd:

1) banków, zakładów ubezpieczeo oraz zakładów

reasekuracji;

2) jednostek działających na podstawie przepisów o

obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o
funduszach inwestycyjnych;

2a) jednostek działających na podstawie przepisów o

organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;

3) spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na

dzieo bilansowy w organizacji;

2011-02-23

4) pozostałych jednostek, które w poprzedzającym

roku obrotowym, za który sporządzono

sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej

dwa z następujących warunków:

a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na

pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

b) suma aktywów bilansu na koniec roku

obrotowego stanowiła równowartośd w walucie

polskiej co najmniej 2,5 mln euro,

c) przychody netto ze sprzedaży towarów i

produktów oraz operacji finansowych za rok

obrotowy stanowiły równowartośd w walucie

polskiej co najmniej 5 mln euro.

Celem badania sprawozdania finansowego jest

wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej
opinii wraz z raportem o tym, czy
sprawozdanie finansowe jest zgodne z
zastosowanymi zasadami (polityką)
rachunkowości oraz czy rzetelnie i jasno
przedstawia sytuację majątkową i finansową,
jak też wynik finansowy badanej jednostki.

Opinia ta, powinna w szczególności stwierdzad, czy badane

sprawozdanie finansowe:

1) zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych

ksiąg rachunkowych;

2) zostało sporządzone zgodnie z określonymi ustawą zasadami

rachunkowości;

3) jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi jednostkę

przepisami prawa, statutem lub umową;

4) przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie istotne dla oceny

jednostki informacje.

W opinii należy również wskazad na stwierdzone podczas

badania poważne zagrożenia dla kontynuacji działalności przez
jednostkę.

Po obowiązkowym badaniu roczne sprawozdania finansowe podlegają

obowiązkowi ogłoszenia w terminie 15 dni od dnia ich
zatwierdzenia w „Monitorze Polskim B” (dla spółdzielni jest to
„Monitor Spółdzielczości”). Ogłaszane są tam:

1) wprowadzenie do sprawozdania finansowego,
2) bilans,
3) rachunek zysków i strat,
4) zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym
5) rachunek przepływów pieniężnych
6) opinia biegłego rewidenta
7) odpis uchwały o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania i podziale

zysku lub pokryciu straty

Oprócz tego sprawozdanie finansowe jest upubliczniane przez

przekazanie go do Krajowego Rejestru Sądowego