Makroekonomia Gospodarki Otwartej

Wykład 9

Polityka makroekonomiczna w gospodarce

otwartej. Model Mundella-Fleminga

Leszek Wincenciak

Wydział Nauk Ekonomicznych UW, 2012

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

2/29

Plan wykładu:

Założenia analizy

Zapis modelu

Równowaga na rynku dóbr
Równowaga na rynku pieniądza
Równowaga bilansu płatniczego
Równowaga makroekonomiczna

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

Polityka fiskalna
Polityka monetarna

Podsumowanie

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Założenia analizy

3/29

Założenia

Zasadnicze założenia:

◮

Analiza krótkookresowa, sztywne ceny i płace

◮

Keynesowskie założenie o niepełnym wykorzystaniu zasobów

◮

Kurs walutowy płynny

◮

Model ISLM z równowagą bilansu płatniczego

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

4/29

Równowaga na rynku dóbr

Zapis modelu: równowaga na rynku dóbr

◮

C = C(Y − T );

◮

I = I(i);

◮

G = G;

◮

CA = CA(EP

∗

/P, Y, Y

∗

).

Warunek równowagi: Y = AD = C + I + G + CA.

Y = Y C, I, G, c, T, i, E, P

∗

, P, Y

∗

.

W równowadze na rynku dóbr zachodzi warunek, że produkcja
równa się wartości zagregowanych wydatków przy danym poziomie
cen. Zależność, która łączy stopę procentową z dochodem
w równowadze na rynku dóbr opisywana jest przez tzw. krzywą IS
– pokazuje ona wszystkie kombinacje stopy procentowej i poziomu
dochodu (produkcji), dla których rynek dóbr znajduje się
w równowadze.

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

5/29

Równowaga na rynku dóbr

Równowaga na rynku dóbr

Czynniki powodujące przesunięcie krzywej IS w prawo (do góry):

◮

Wzrost wydatków rządowych

◮

Spadek opodatkowania

◮

Wzrost egzogenicznych wielkości konsumpcji i/lub inwestycji

◮

realna deprecjacja waluty krajowej (nominalna deprecjacja,
spadek cen krajowych, wzrost cen zagranicznych)

◮

wzrost dochodu zagranicznego

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

6/29

Równowaga na rynku dóbr

Równowaga na rynku dóbr

Y > AD

nadwyżkowa podaż

Y < AD

nadwyżkowy popyt

Y

i

IS

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

7/29

Równowaga na rynku pieniądza

Zapis modelu: równowaga na rynku pieniądza

◮

M

D

= P L(Y, i)

Warunek równowagi: M

S

= M

D

M

S

P

= L(Y, i)

W równowadze na rynku pieniądza zachodzi warunek, że popyt na
realne zasoby pieniądza równy jest wielkości realnej podaży
pieniądza. Zależność, która łączy stopę procentową z dochodem
w równowadze na rynku pieniądza opisywana jest przez tzw.
krzywą LM – pokazuje ona wszystkie kombinacje stopy
procentowej i poziomu dochodu (produkcji), dla których rynek
pieniądza znajduje się w równowadze.

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

8/29

Równowaga na rynku pieniądza

Równowaga na rynku pieniądza

Czynniki powodujące przesunięcie krzywej LM w prawo (do dołu):

◮

Wzrost nominalnej podaży pieniądza (wzrost aktywów
krajowych banku centralnego – kredytu krajowego lub wzrost
aktywów zagranicznych – rezerw walutowych)

◮

Spadek poziomu cen krajowych

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

9/29

Równowaga na rynku pieniądza

Równowaga na rynku pieniądza

L > M

S

/P

nadwyżkowy popyt

L < M

S

/P

nadwyżkowa podaż

Y

i

LM

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

10/29

Równowaga bilansu płatniczego

Zapis modelu: równowaga bilansu płatniczego

◮

BP = CA + KA

◮

CA = CA(EP

∗

/P, Y, Y

∗

)

◮

KA = KA(k, i − i

∗

)

Warunek równowagi – BP = 0, czyli CA + KA = 0:

CA(EP

∗

/P, Y, Y

∗

) + KA(k, i − i

∗

) = 0.

Równowaga bilansu płatniczego oznacza równowagę bilansu
w wąskim rozumieniu (z wyłączeniem rezerw). Suma rachunku
obrotów bieżących oraz rachunku obrotów kapitałowych
i finansowych razem musi być równa 0.

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

11/29

Równowaga bilansu płatniczego

Równowaga bilansu płatniczego

BP = CA(EP

∗

/P, Y, Y

∗

) + KA(k, i − i

∗

) = 0

Zależność, która łączy stopę procentową z dochodem
w równowadze bilansu płatniczego opisywana jest przez tzw.
krzywą BP – pokazuje ona wszystkie kombinacje stopy
procentowej i poziomu dochodu (produkcji), dla których bilans
płatniczy znajduje się w równowadze.
Nachylenie linii BP w przestrzeni (Y, i) jest nieujemne i zależy od
stopnia mobilności kapitału, k. Przy skończonej i niezerowej
mobilności kapitału, nachylenie BP jest dodatnie. Dzieje się tak
dlatego, że wzrost dochodu powoduje powiększenie deficytu CA
i do utrzymania równowagi bilansu płatniczego wymagany jest
wzrost krajowej stopy procentowej, który pobudzi napływ kapitału
i poprawę salda KA.

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

12/29

Równowaga bilansu płatniczego

Równowaga bilansu płatniczego

BP = CA(EP

∗

/P, Y, Y

∗

) + KA(k, i − i

∗

) = 0

Na nachylenie linii BP wpływa stopień mobilności kapitału,
opisywany parametrem k. Przy niskiej mobilności kapitału linia BP
jest względnie stroma, zaś przy wysokiej – względnie płaska.
Deficyt handlowy wywołany wzrostem dochodu musi być pokryty
przez napływ kapitału zagranicznego. Przy dużej mobilności
kapitału wystarcza niewielki wzrost stopy procentowej w kraju, zaś
przy niskiej mobilności, wzrost stopy procentowej musi być
odpowiednio większy.
Dwa przypadki skrajne:
k = 0 – pionowa linia BP
k → ∞ – pozioma linia BP

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

13/29

Równowaga bilansu płatniczego

Równowaga bilansu płatniczego

Linia BP jest również bardziej stroma, gdy krańcowa skłonność do
importu jest wysoka. Wtedy wzrost dochodu powoduje
odpowiednio większe pogorszenie salda CA i do zrównoważenia
bilansu płatniczego konieczna jest większa zmiana stopy
procentowej.
Czynniki powodujące przesunięcie krzywej BP w prawo (do dołu):

◮

realna deprecjacja waluty krajowej (nominalna deprecjacja,
spadek cen krajowych, wzrost cen zagranicznych)

◮

wzrost dochodu zagranicznego

◮

napływ inwestycji bezpośrednich (egzogeniczny składnik salda
KA)

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

14/29

Równowaga bilansu płatniczego

Równowaga bilansu płatniczego

BP < 0

deficyt BP

BP > 0

nadwyżka BP

Y

i

BP

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

15/29

Równowaga makroekonomiczna

Równowaga makroekonomiczna

Równowaga makroekonomiczna w gospodarce otwartej zachodzi
w warunkach jednoczesnej równowagi na rynku dóbr, na rynku
pieniądza oraz równowagi bilansu płatniczego.
Oznacza to, że w punkcie równowagi istnieje taki poziom stopy
procentowej i dochodu, którym odpowiada pewien poziom kursu
walutowego przy których zagregowane wydatki równają się wartości
produkcji krajowej, popyt na pieniądz zrównuje się z podażą
pieniądza oraz bilans płatniczy znajduje się w równowadze, tj. bank
centralny nie gromadzi ani nie wyzbywa się rezerw walutowych.
Gromadzenie rezerw przez długi okres czasu wywołuje trudności
w kontrolowaniu podaży pieniądza, zaś stałe wyzbywanie się rezerw
nie jest możliwe do utrzymania.

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Zapis modelu

16/29

Równowaga makroekonomiczna

Równowaga makroekonomiczna

Y

i

IS

LM

BP

Y

0

i

0

F

b

b

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

17/29

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

◮

Analizujemy małą gospodarkę otwartą

◮

Krótki okres – stałe ceny

◮

Płynny kurs walutowy

◮

Polityka fiskalna i monetarna:

◮

przy braku mobilności kapitału

◮

przy niskiej mobilności kapitału

◮

przy wysokiej mobilności kapitału

◮

w warunkach zintegrowanego rynku kapitałowego

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

18/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: brak mobilności kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

18/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: brak mobilności kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

IS

2

F

2

b

b

Y

2

i

2

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

18/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: brak mobilności kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

IS

3

BP

2

F

3

b

b

Y

3

i

3

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

19/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: niska mobilność kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

19/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: niska mobilność kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

IS

2

F

2

b

b

Y

2

i

2

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

19/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: niska mobilność kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

IS

3

BP

2

F

3

b

b

Y

3

i

3

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

20/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: wysoka mobilność kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

20/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: wysoka mobilność kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

IS

2

F

2

b

b

Y

2

i

2

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

20/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: wysoka mobilność kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

IS

3

BP

2

F

3

b

b

Y

3

i

3

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

21/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: zintegrowany rynek kapitałowy

Y

i

LM

1

BP

1

i = i

∗

F

1

b

b

Y

1

IS

1

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

21/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: zintegrowany rynek kapitałowy

Y

i

LM

1

BP

1

i = i

∗

F

1

b

b

Y

1

IS

1

IS

2

F

2

b

b

Y

2

i

2

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

21/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: zintegrowany rynek kapitałowy

Y

i

LM

1

BP

1

i = i

∗

F

1

b

b

IS

1

= IS

3

F

3

Y

1

= Y

3

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

22/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: podsumowanie

◮

Przy braku oraz niskiej mobilności kapitału, ekspansja fiskalna
wywołuje deprecjację waluty krajowej, która poprzez korzystny
wpływ na saldo CA powoduje dodatkowe wzmocnienie efektu
ekspansji. Im mniejsza mobilność kapitału, tym silniejszy
wzrost dochodu

◮

Przy wysokiej mobilności kapitału, ekspansja powoduje dwa
efekty – wzrost stopy procentowej oraz pogorszenie salda CA.
Tym razem jednak napływ kapitału jest znacznie większy
i następuje aprecjacja waluty, która niweluje wpływ ekspansji
fiskalnej na dochód. W przypadku doskonałej mobilności
kapitału ten wpływ na dochód nie występuje zupełnie i mamy
pełny efekt wypierania CA przez wydatki rządowe

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

23/29

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna: podsumowanie

◮

Ekspansywna polityka fiskalna powoduje zawsze pogarszanie
się salda CA

◮

Siła wpływu ekspansji fiskalnej na saldo KA zależy od stopnia
mobilności kapitału. Im większa mobilność kapitału, tym
silniejsza poprawa KA. Przy wysokiej mobilności oznacza to,
że saldo KA może poprawić się bardziej niż jest to konieczne
do zrównoważenia powstałego deficytu CA. W tej sytuacji
dochodzi do nadwyżki bilansu płatniczego (nadwyżkowa
podaż walut obcych), co prowadzi do aprecjacji waluty
krajowej i powrotu do stanu równowagi bilansu płatniczego

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

24/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: brak mobilności kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

24/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: brak mobilności kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

LM

2

F

2

b

b

Y

2

i

2

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

24/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: brak mobilności kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

LM

2

IS

2

BP

2

F

3

b

b

Y

3

i

3

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

25/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: dodatnia mobilność kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

25/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: dodatnia mobilność kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

LM

2

F

2

b

b

Y

2

i

2

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

25/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: dodatnia mobilność kapitału

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i

1

F

1

b

b

LM

2

IS

2

BP

2

F

3

b

b

Y

3

i

3

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

26/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: zintegrowany rynek kapitałowy

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i = i

∗

F

1

b

b

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

26/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: zintegrowany rynek kapitałowy

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i = i

∗

F

1

b

b

LM

2

F

2

b

b

Y

2

i

2

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

26/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: zintegrowany rynek kapitałowy

Y

i

IS

1

LM

1

BP

1

Y

1

i = i

∗

F

1

b

b

LM

2

IS

2

F

3

b

b

b

b

Y

3

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

27/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: podsumowanie

◮

Ekspansja monetarna powoduje spadek krajowych stóp
procentowych oraz wzrost dochodu. Prowadzi to niezależnie
od stopnia mobilności kapitału, do deficytu bilansu płatniczego

◮

Przy braku mobilności kapitału dochodzi jedynie do
pogorszenia salda CA. Do przywrócenia równowagi bilansu
płatniczego konieczna jest deprecjacja waluty krajowej, która
wpłynie na poprawienie się eksportu i wyrównanie salda CA

◮

Jeśli mobilność kapitału jest dodatnia, wówczas dochodzi
jednocześnie do pogorszenia zarówno salda CA jak
i pogorszenia salda KA. W tej sytuacji deficyt bilansu
płatniczego osiąga większe rozmiary, niż przy braku mobilności
kapitału. Deprecjacja waluty krajowej, która następuje w tej
sytuacji musi być znacznie większa, co prowadzi do
silniejszego przesunięcia krzywej IS i większego wtórnego
wzrostu dochodu

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Skutki polityki gospodarczej w warunkach płynnych kursów walutowych

28/29

Polityka monetarna

Polityka monetarna: podsumowanie

◮

Jeśli mobilność kapitału jest doskonała, jak zakładamy dla
przypadku zintegrowanego rynku kapitałowego, wówczas
jakakolwiek zmiana stopy procentowej w kraju prowadzi
natychmiast do silnego napływu bądź odpływu kapitału

◮

Ponieważ w sytuacji ekspansji monetarnej stopy procentowe
w kraju spadają, waluta krajowa ulega natychmiastowej
deprecjacji, co powoduje przesunięcie krzywej IS w prawo.
W nowej równowadze poziom stóp procentowych jest taki sam
jak poprzednio, gdyż wyznaczony jest przez zagraniczną stopę
procentową, daną egzogenicznie

◮

W tej sytuacji wpływ ekspansji monetarnej na dochód jest
największy i polityka monetarna okazuje się być najbardziej
skuteczna

Wykład 9 – Model Mundella-Fleminga

Podsumowanie

29/29

Podsumowanie skuteczności polityk w warunkach systemu kursów płynnych

polityka fiskalna

polityka monetarna

k

0

+

++

∞

0

+/ + +

∞

Y

+ + +

++

+

0

+

++

+ + +

i

+ + +

++

+

0

−−

−

0

E

++

+

−

−−

+

++

+ + +

CA

0

−−

−

−−

0

+

++

KA

0

++

+

++

0

−

−−