Kryteria dojrzałości nasion

• Zbiór nasion prawie lub całkowicie dojrzałych - brak ścisłych reguł opisujących stan dojrzałości. Zwykle dojrzałość jest oceniana na podstawie zmiany barwy.

Częstotliwość obradzania i lata urodzaju - zależne od gatunku

- kwitnienie obserwuje się każdego, ale kwiaty mogą zostać uszkodzone przez spóźnione przymrozki czy długotrwałe opady.

• Urodzaj przewiduje się na podstawie obserwacji fenologicznych kwitnienia oraz dalszego przekształcania się w owoce. Nasiona powstają po „udanym” zapyleniu i zapłodnieniu.

!!! Dąb szypułkowy i bezszypułkowy - zapylenie wiosna, zapłodnienie -VIII, dąb czerwony zapłodnienie w kolejnym roku.

Zbiór owoców

• Z ziemi

• Z drzew stojących lub ściętych

Na zielono - klon, grab jesion, lipa

• Nie można przechowywać

• Jeśli we wrześniu są odpowiednie warunki, nasiona dojrzewają w glebie

W terminie - możliwe problemy

• Zbiór przedwczesny - bukiew, żołędzie - nasiona puste, zainfekowane przez grzyby

• Zbiór zbyt późny - jodła, jesion, klony - przymrozki + gwałtowne wichry => utrata wszystkich orzeszków, grab - grubodzioby konsumują orzeszki, szczególnie w latach niskiego urodzaju.

Wstępne oczyszczanie na miejscu zbioru

Transport nasion

• W workach, torbach, skrzynkach + etykiety z dokładną informacją (wytyczne LP) - jedna do środka, druga na zewnątrz

• Nasiona intensywnie oddychają, ponieważ charakteryzują się wysoką wilgotnością. Oddychanie jest intensywniejsze im wyższa temper tura.

• Wilgotne żołędzie same się zagrzewają => pakować w worki od cebuli, możliwość uszkodzeń od uderzeń => niższa jakość

Prowizoryczne składowanie nasion - stodoły, poddasza, szopy

• Przed zabiegami odskrzydlania, oczyszczania, podsuszania,

• Na tym etapie nasiona są najbardziej narażone na utratę żywotności. ZŁE warunki przechowywania => wzrost intensywności oddychania => wzrost temperatury => aktywacja mikroorganizmów => brak dostępu tlenu => fermentacja beztlenowa

• Nasiona rozsypać cienką warstwą w przewiewnym miejscu, brak promieni słonecznych, chronić przed deszczem, temperatura powyżej O°C.

• Orthodox - nasiona częściowo podsuszyć przez przemieszanie - początkowo 1x lub 2x dziennie.

• żołędzie -rozsypać warstwą ok.10 cm

• Przemieszać

• Nie wolno dopuścić do obniżenia wilgotności, poniżej 40% => jeśli zbytnio spadnie wilgotność rozpylać wodę nad żołędziami i mieszać

Podsuszanie nasion

• Do przyspieszonego suszenia stosuje się suszarnie, w których przez warstwę nasion tłoczy się powietrze

• Liściaste, jodła - 15 -20 °C

• Iglaste - w procesie technologicznym podczas wyłuszczania (40-60°C)

• Niedosyt pary wodnej w powietrzu, a więc jego zdolność suszącą można podwyższyć przez

• Wzrost temp. powietrza

• Odwodnić powietrze

• łącznie oba sposoby

Przechowywanie nasion

Na potrzeby bieżące

- luzem - złożenie nasion w luźnej warstwie w pomieszczeniu z łatwym dostępem powietrza z zewnątrz. Ten sposób stosuje się względem świeżo pozyskanych nasion.

• To tego rodzaju przechowywania zalicza się przechowywanie w workach czy nieszczelnych skrzyniach

• Jodła, limba, brzoza, grab, jesion, lipa, wiąz

• Na sucho - w szczelnie zamknięte naczynia

• Podsuszyć 8-9% => chłodnia

• Daglezja, modrzew, Sosna pospolita i czarna, górska, świerk, olsza,, topola

• W warunkach umiarkowanej wilgotności

• Dąb, buk - zabezpieczyć przed nadmiernym wysychaniem

• Dawniej w zabezpieczonych dołach lub kopcach, obecnie w szopach Alemanna

• Pod drzewostanem - metoda najprostsza, stosowana od dawna.

• Przypomina naturalne warunki przechowywania do wiosny nasion buka, dębu i jodły.

Długookresowe

• Chłodnie

• Buk - patrz wcześniejsze materiały

• Dąb - pojemniki z szerokim otworem wyspowym

• Przed wsypaniem żołędzi wstawić perforowaną rurę, sięgającą dna => wymiana gazowa. W wyniku intensywnego oddychania gromadzi się, CO₂.

• żołędzie można wyspać same (prof. Suszka) lub wymieszać z torfem lub piaskiem (1:1)

• wilgotność względna w chłodni 80-90%

Czynniki wpływające na aktywność życiową nasion podczas przechowywania - Czynniki konserwacji nasion

Podczas przechowywania nasiona muszą się znajdować w stanie spoczynku względnego lub bezwzględnego. Aktywność życiową nasion ogranicza się przez;

• Wilgotność nasion

• Obniżenie zawartości wody poniżej pewnego stopnia ( poziomu krytycznego)objawia się znaczną utratą zdolności kiełkowania

• Ogólnie nie wolno dopuścić do utraty wody związanej

• Wahania wilgotności podczas przechowywania => obniżenie zdolności kiełkowania, szczególnie, gdy zachodzą w pobliżu krytycznego poziomu zawartości wody. Wilgotność nasion powinna być trochę wyższa od poziomu krytycznego

• Wilgotność nasion w partii może być różna - wahania 30-50% w zależności od gatunku. => Im suchsze nasiona tym mniej wrażliwe na wahania temperatury i bardziej odporne na jej obniżanie.

• Dłuższe przechowywanie, stała wilgotność i temperatura

• Nasiona częściowo podsuszone - opakowania pozwalające na częściową wyminę gazową. Szczelne zamknięcie = uduszenie lub zatrucie, CO₂

• Nasiona o wilgotności 8-9% - szczelne pojemniki

• Temperatura.

• Im wyższa temperatura przechowywania nasion przy danej wilgotności, tym szybciej tracą swoją żywotność

• Krytyczny próg to +5°C = wyższa, niekorzystne zmiany w materiałach zapasowych i enzymach

• Stała temp. jest korzystniejsza niż zmienna, dlatego w pomieszczeniach nie ogrzewanych, w których temperatura podlega wahaniom nasiona można tylko jednorazowo przezimować

• ŻOŁĘDZIE

• +5°C - kiełkowanie

• - 5°C - uszkodzenia mrozowe

• Ograniczenie dostępu tlenu

• Hamuje oddychanie, a przez to zachodzące w nasionach procesy życiowe

• Intensywne oddychanie =>szybki ubytek substancji zapasowych

• Warunki świetlne

• światło o określonej długości fali dla iglastych, brzozy i olszy => inicjacja przemian biochemicznych aktywizujących enzymy

• Aby nie zakłócać spoczynku nasion należy całkowicie odciąć dostęp światła

Chłodnie

• Zapewnić ruch powietrza, ponad, pod i między półkami

• Urządzenia do mieszania powietrza => wyrównanie temperatury

• Izolacja => zabezpieczenie przed stratami zimnego powietrza

• śluza cieplna lub drzwi samorzutnie się zamykające => zabezpieczenie przed bezpośrednim wnikaniem powietrza z zewnątrz do kopry chłodniczej

bezpieczeństwo

• Sygnalizacja świetlna „ człowiek w komorze”

• Otwierane od wewnątrz drzwi

• Kontrola stężenia O₂ i CO ₂ w komorze - żołędzie => akumulacja, CO ₂ w komorze

• Dźwiękowy i świetlny system kontroli wahań temperatury -!!!! B. istotne dla dębu

ochrona przed patogenami

- dezynfekcja chłodni przed wstawieniem żołędzi.