PRAWO GOSPODARCZE - wykład 16.10.2013
Cechy ustawodawstwa gospodarczego i wady...
mnogość aktów
w Polsce co roku uchwala się I kadencja - 94 ustawy, II - obecna- 400coś, 640 ust, 894, 384, 952 i obecna - 130 ustaw (w ciągu pierwszego roku) → <większość dotyczy spraw gospodarczych)
Polskie ustawodawstwo gospodarcze - od 2004 stałe dostosowywanie do standardów europejskich (proces harmonizacji) → jest stałą cechą prawa polskiego, pozytywne
coraz częściej źródła prawa mają kompleksowy charakter - np. kodeks morski, prawo pocztowe, prawo lotnicze ...ciągle jeszcze nie są to liczne przypadki
ciągle się zmienia, musi być dostosowane do zmieniającej się gospodarki rynkowej
inicjatywa „better regulation”
ZASADY PRAWA GOSPODARCZEGO
to ogólne reguły postępowania o fundamentalnym charakterze, wyrażające pewne wartości (wartości powszechnie akceptowalne...nie przez wszystkich oczywiście, ale znaczna część); ich moc wiążąca wynika z konstytucji, co nadaje szczególny walor (czasem wynika z ustaw lub kodeksów)
wynikają też ze źródeł prawa unii europejskiej , z prawa pierwotnego (traktatów...)
4 podstawowe zasady:
zasada wolności gospodarczej
zasada równości prawnej przedsiębiorców
zasada wolnej konkurencji
zasada ochrony własności i innych praw przedsiębiorców
zasady są stabilne, to ustawy i przepisy się zmieniają...ale zasady są wciąż te same, wyznaczają kierunki działań ustawodawczej
Znajomość zasad prawa gospodarczego jest istotna, bo zasady wpływają na wykładnię prawa gospodarczego (sądy często powołują się w uzasadnieniu na te zasady)
zasady mają więc znaczenie dla stosowania prawa
zasady oddziałują na działania przedsiębiorców, gdyż powstają wątpliwości należy postępować zgodnie z zasadami (czasem można się pomylić w interpretacji, i zderzyć z urzędem skarbowym...a później powoływać się na zasadę wolności gospodarczej)
ZASADA WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ
w pierwotnych źródłach sięga 1957r. (ówczesny traktat rzymski (traktat o funkcjonowaniu unii europejskiej) już wtedy zabraniał ograniczania...
2000r - wolność prowadzenia działalności gospodarczej jest jednym z praw podstawowych, które mają być zgodnie z prawami w unii i w państwach członkowskich
konstytucja też zwraca uwagę → art.20 wyrażają „społeczna gospodarka oparta na wolności...”, art.22 - ograniczenie wolności może być tylko przez ustawę, jeśli są podstawy do takiego ograniczenia, ze względu na ważny interes publiczny
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej - wyznacza różne granice, ale zgodnie z art.6 - podejmowanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego (z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa)
istota wolności gospodarczej wywodzi się z wolności człowieka, każdy może wykonywać działalność, tak żeby nie szkodzić innym i zgodnie z przepisami
wolność gospodarcza (punkt widzenia negatywny)
zapewnia ochronę gospodarczą, ochronę przed ingerencją państwa - państwo nie powinno ingerować, ingerencja może występować tylko zgodnie z przepisami z ustawy
przysługuje jako publiczne prawo podmiotowe, w celu zaspokajania potrzeb na różne dobra i usługi...
wolność gospodarcza jest prawem naturalnym każdego człowieka, państwo nie może zakazywać prowadzenia działalności gospodarczej
ustalenia traktatów założycielskich (traktat o funkcjonowaniu unii europejskiej 1957 - swoboda przepływu towarów, pracowników, kapitału, płatności, usług → to jest wyraz wolności gospodarczej w ramach całej unii, która stanowi jeden organizm gospodarczy)
ZAKRES PRZEDMIOTOWY SPROWADZA SIĘ DO:
możliwość podjęcia działalności gospodarczej, oraz wybór formy organizacyjno-prawnej
wybór przedmiotu i miejsca wykonywania działalności gospodarczej jest kwestią przedsiębiorcy, w ramach swobody
sposób i czas
możliwość zawieszenia działalności
kwestie zatrudniania pracowników (ale prawo pracy musi być przestrzegane!)
ustalanie cen, zawiązywanie i rozwiązywanie umów...
podejmowanie decyzji inwestycyjnych
zrzeszanie się
formy reglamentacji działalności - koncesje, zezwolenia, wpisy do ewidencji, …
In dubio pro reo, z łacińskiego - zasada prawna, zgodnie z którą wątpliwości nie dających się rozstrzygnąć nie można tłumaczyć na niekorzyść oskarżonego. Zasada ta może występować w dwóch odmianach: pozytywnej (polegającej na nakazie rozstrzygania wątpliwości na korzyść oskarżonego) i negatywnej (polegającej na zakazie rozstrzygania wątpliwości na niekorzyść oskarżonego)
ZASADA RÓWNOŚCI PRZEDSIĘBIORCÓW
Traktaty założycielskie mówiły o zakazie dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, zasady równości
Karta Praw Podstawowych z 2000 r - zakazuje dyskryminacji
Konstytucja - art.32 wszyscy są wobec prawa równi i mają prawo do równego traktowania, nikt nie może być dyskryminowany (między innymi w życiu gospodarczym)
równość w prawie - równość wszystkich w procesie stanowienia prawa
Polski Trybunał Konstytucyjny → wszystkie podmioty prawa, charakteryzujące się pewną wspólną cechą powinny być traktowane równo, tak samo...nie można ani uprzywilejować ani dyskryminować
zgodnie z orzecznictwem Trybunału powinny być stosowane takie same regulacje wobec wszystkich
gdy podmioty są o odmiennych cechach, w różnej formie prawnej i gdy jest racjonalne uzasadnienie to możliwość odmiennych regulacji; regulacje te powinny być uzasadnione
zróżnicowanie podmiotów powinno być zgodne z zasadą proporcjonalności
np.ważny interes publiczny, ochrona wolności i praw innych podmiotów...
Trybunał Sprawiedliwości UE - często odwołuje się do zasady równości
równość podmiotów występuje niezależnie od typu własności (prywatna, komunalna, państwowa) i niezależnie od wielkości przedsiębiorcy (mikro, mały, średni, duży - wszyscy powinni być traktowani równo)
dostępność do rynku
równość związana z podejmowaniem/zakończeniem
równość w sprawie zamówień publicznych (wcześniej uprzywilejowani byli wykonawcy krajowi, ale od 2004 zmieniło się to - i równość)
równość w dostępie do pomocy publicznej
równość w zakresie obciążeń publiczno-prawnych (podatków, ceł...)
równość w zakresie przestrzegania obowiązków dot. ochrony środowiska, ochrony przeciwpożarowej....
równość w zakresie odpowiedzialności cywilnej i administracyjnej
równość w dostępie do pomocy prawnej (hmmm...wątpliwa, bo bogatsi mogą więcej;P )
ZASADA WOLNEJ KONKURENCJI
zagwarantowanie równości umożliwia wolną konkurencję,
Konstytucja, art.20 - wolna konkurencja w wersji „społeczna gospodarka”, uwzględnienie interesów nie tylko przedsiębiorców, ale też pracowników...zwraca uwagę na społeczne aspekty
porozumienia kartelowe itp.
Traktat zakazuje nadużywania pozycji dominującej
Regulacja - Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej - art.17 zobowiązuje do uczciwej konkurencji
uczciwa konkurencja - rzetelność i sumienność przedsiębiorców, zwiększenie wymagań wobec przedsiębiorców
nieuczciwa konkurencja - czyli negatywna selekcja - podszywanie się pod innych itd.
zakaz konkurencji - zakaz
ZASADA OCHRONY WŁASNOŚCI I INNYCH PRAW PRZEDSIĘBIORCÓW
mieszczą się też różne prawa - prawo użytkowania wieczystego, rzeczowe, prawa majątkowe i niemajątkowe, prawa autorskie, prawa do znaków towarowych
Konstytucja - gwarantuje ochronę każdej własności, na równych zasadach, nie ma preferencji dla ochrony własności społecznej
art.64 - każdy ma prawo do własności i innych praw majątkowych …
PYTANIE - Czy własność społeczna jest chroniona w pierwszej kolejności? - NIE!!!! bo jest równa ochrona prawna, nie ma żadnego pierwszeństwa!!!!! (zgodnie z tym art.64 Konstytucji)
ochrona prawa do FIRMY (czyli do „nazwy”, oznaczenie pod którym prowadzi działalność),
Konwencja Paryska - z 1800coś też nawiązuje...
ZASADY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
rozdział 2 ustawy o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej
art.14 i następne
zasada wolności (art.6 Konstytucji znajduje tu zastosowanie)
ograniczeniem są formy … (koncesje itp.)
art.14 precyzuje kwestię - (wolność, ale trzeba podjąć pewne działania)
przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do CEDiG albo po uzyskaniu wpisu do Rejestru Przedsiębiorców w KRS
ZASADA RÓWNOŚCI -
ZASADA LEGALNOŚCI (przestrzegania przepisów)