1. Grupowanie i klasyfikacja kosztów

Zadanie 1.1.

W Zakładzie produkcyjnym w marcu miały miejsce następujące operacje gospodarcze (w zł):

	Zapłacono za otrzymane wcześniej i dotychczas nie przekazane do produkcji materiały	40 000
	Odprowadzono podatek VAT	10 000
	Ustalono, że w okresie rozliczeniowym pracownicy obsługujący urządzenia produkcyjne przepracowali łącznie 1000 roboczogodzin
	Zapłacono za transport zakupionych materiałów (operacja 1)	200
	Wypłacono pracownikowi z kasy zaliczkę na koszty delegacji	300
	Zapłacono PKP za przetrzymanie wagonów	160
	Zużyto w produkcji 10 t materiałów
	Wyceniono zużyte w produkcji (z operacji 7) materiały * 120 za 1 t	. . . . . . . .
	Zapłacono wykonawcy za zakończony remont maszyny	5 000
	Naliczono wynagrodzenia pracownikom obsługującym urządzenia produkcyjne: - wynagrodzenia brutto - podatek dochodowy od osób fizycznych (zaliczka)	11 000 2 200
	Oddział banku zawiadomił o pobraniu odsetek od kredytu, zgodnie z harmonogramem płatności	2 000
	Zakupiono akcje w spółce MEKO (według ceny zakupu)	5 000
	Wypłacono pracownikom wynagrodzenia netto (por. operacja 10)	. . . . . . . .
	Odprowadzono podatek dochodowy od osób fizycznych (por. operacja 10)	. . . . . . . .

Polecenia:

1. W obrębie podanych operacji gospodarczych dokonaj rozróżnienia: kosztów, wydatków i nakładów.

2. Omów relacje czasowe występowania kosztów i wydatków.

Zadanie 1.2.

W ramach działalności podstawowej funkcjonują w przedsiębiorstwie dwa wydziały produkcyjne: W-1 i W-2. W wydziale W-1 produkuje się masowo trzy rodzaje wyrobów (A, B, C), przy czym wyroby B i C są produktami procesu sprzężonego. W wydziale W-2 realizuje się w bieżącym okresie dwa zlecenia klientów (Z-21 i Z-22) obejmujące:

a) Z-21: - 10 szt. wyrobu D i 5 szt. wyrobu E;

b) Z-22: - 10 sztuk wyrobu F.

Działalność pomocnicza obejmuje dwa wydziały: warsztat remontowy i wydział transportu.

Warsztat remontowy przeprowadza w bieżącym okresie remont maszyny wydziału W-1 (w ramach zlecenia Z-R1) oraz remont budynku administracyjnego przedsiębiorstwa (w ramach zlecenia Z-R2).

W bieżącym okresie w przedsiębiorstwie wystąpiły m.in. poniższe operacje kosztowe:

1. Pk kosztów amortyzacji środków trwałych (w zł) eksploatowanych w:
a) wydziałach produkcji podstawowej:
- W-1	2000
- W-2	1500
b) wydziałach pomocniczych:
- w warsztacie remontowym	1200
- w wydziale transportu	800
c) komórkach sfery zarządu przedsiębiorstwa	1000
2. Pk zestawienia dowodów Rw (rozdzielnik) na zużyte materiały (w zł):
a) w podstawowych procesach produkcyjnych:
- na wyrób A	4500
- w procesie sprzężonym	9000
- na zlecenie Z-21	1200
- na zlecenie Z-22	900
b) przy remontach:
- Z- R1	600
- Z- R2	500
c) na cele ogólne wydziałów:
- W-1	300
- W-2	400
- w warsztacie remontowym	200
d) w zarządzie przedsiębiorstwa	100
3. Pk rozdzielnika wynagrodzeń i narzutów na nie (w zł) następujących grup pracowników:
a) pracowników bezpośrednio produkcyjnych zatrudnionych przy:
- produkcji wyrobu A	3000
- procesie sprzężonym	1500
- realizacji zlecenia Z-21	900
- realizacji zlecenia Z-22	950
- remoncie maszyny wydziału W-1	500
- remoncie budynku administracyjnego	600
b) pracowników pośrednio produkcyjnych zatrudnionych w:
- wydziale W-1	1500
- wydziale W-2	2000
- warsztacie remontowym	900
- wydziale transportu	800
4. Pk rozdzielnika kosztów obcych usług transportowych (w zł) wykonanych na rzecz:
- zarządu przedsiębiorstwa	750

Polecenia: Zaksięguj powyższe operacje gospodarcze w przekroju rodzajowym oraz podmiotowo-funkcjonalnym. Dokonaj podziału kosztów na stałe i zmienne. Wykorzystaj tabelę zamieszczoną poniżej.

Zadanie 1.3.

W ramach działalności podstawowej funkcjonują w przedsiębiorstwie dwa wydziały produkcyjne: Wzorcownia, Szwalnia. W wydziale Szwalni szyje się dwa rodzaje spodni męskich - zwężone i poszerzone u dołu, nazwane umownie produktami A i B. W wydziale Wzorcowni realizuje się w bieżącym okresie projekty w ramach dwóch zleceń (Z 021 i Z-022):

Ponadto w przedsiębiorstwie funkcjonuje Kotłownia i Warsztat naprawczy jako działalność pomocnicza. Warsztat naprawczy realizuje w bieżącym okresie dwa zlecenia - dla Kotłowni ZK-1 i dla Szwalni ZS-3.

W bieżącym okresie w przedsiębiorstwie wystąpiły m.in. poniższe operacje kosztowe:

1. Pk rozdzielnik kosztów amortyzacji środków trwałych eksploatowanych w:	3 100
a) wydziałach produkcji podstawowej:	2 000
- Wzorcownia	1 180
- Szwalnia	820
b) wydziałach pomocniczych	900
- w Warsztacie naprawczym	400
- w Kotłowni	500
c) w zarządzie przedsiębiorstwa	200
2. Pk rozdzielnik kosztów wynagrodzeń pracowników:	13 200
a) zatrudnionych w podstawowych procesach produkcyjnych:	5 000
- przy produkcji wyrobu A	1 800
- przy produkcji wyrobu B	1 500
- przy realizacji Z-021	1 200
- przy realizacji Z-022	500
b) zatrudnionych przy remontach:	2 200
- ZK-1	1 300
- ZS-3	900
c) pracowników pośrednio produkcyjnych i nadzoru	4 000
- Wzorcowni	800
- Szwalni	1 100
- Warsztacie naprawczego	1 200
- w Kotłowni	900
d) zarządu przedsiębiorstwa	2 000
3. Pk zestawienia dowodów Rw na zużyte materiały:	20 000
a) w podstawowych procesach produkcyjnych:	10 000
- przy produkcji wyrobu A	3 000
- przy produkcji wyrobu B	2 400
- przy realizacji Z-021	3 600
- przy realizacji Z-022	1 000
b) przy remontach:	3 400
- ZK-1	2 000
- ZS-3	1 400
c) na cele wydziałów:	5 000
- Wzorcowni	1 200
- Szwalni	1 500
- Warsztatu naprawczego	1 300
- w Kotłowni	1 000
d) na potrzeby ogólne przedsiębiorstwa	1 600
4. Rachunek i Pk - rozliczono koszty remontu kserokopiarki (kserokopiarka jest wykorzystywana na potrzeby zarządu)	2 000

Polecenia: Wykorzystując powyższe informacje pogrupuj koszty w przekroju rodzajowym oraz podmiotowo-funkcjonalnym. Dokonaj podziału kosztów na stałe i zmienne. Wykorzystaj tabelę zamieszczoną poniżej.

Zadanie 1.2

Koszty rodzajowe

Koszty w układzie podmiotowo-funkcjonalnym

Działalność podstawowa koszty bezpośrednie

Koszty wydziałowe koszty pośrednie

Działalność pomocnicza koszty bezpośrednie i pośrednie

Koszty zarządu

Koszty sprzedaży

Koszty zakupu

Razem

A

B i C

Z-21

Z-22

W-1

W-2

WR

WT

Z-R1

Z-R2

Ogółem

Amortyzacja

Zużycie materiałów i energii

Wynagrodzenia

Usługi obce

Razem

Zadanie 1.3

Koszty rodzajowe

Koszty w układzie podmiotowo-funkcjonalnym

Działalność podstawowa koszty bezpośrednie

Koszty wydziałowe koszty pośrednie

Działalność pomocnicza koszty bezpośrednie i pośrednie

Koszty zarządu

Koszty sprzedaży

Koszty zakupu

Razem

Amortyzacja

Wynagrodzenia

Zużycie materiałów i energii

Usługi obce

Razem

2. Metody podziału kosztów na stałe i zmienne

Funkcja kosztów: Kc = k_jz x Q + Ks k_jz - koszt jednostkowy zmienny

Q - wielkość produkcji

Koszty całkowite (Kc) dzieli się na koszty zmienne (Kz = k_jz x Q) i koszty stałe (Ks) m.in. następującymi metodami:

Metoda dwóch punktów (metoda wielkości krańcowych) polega na dokonaniu wyboru najmniejszych i największych rozmiarów produkcji oraz odpowiadających im kosztów w pewnym okresie. Przyrost kosztów zmiennych na jednostkę produkcji oblicza się jako różnicę:

1. kosztów przy największych i najmniejszych rozmiarach produkcji,

2. wielkości produkcji z uwzględnieniem najwyższego i najniższego jej poziomu

Jednostkowy koszt zmienny ustala się wg wzoru:

Kc przy Q_max - Kc przy Q_min

Q_max - Q_min

Koszty stałe wylicza się wg wzoru: a równanie kosztów przyjmuje postać:

Ks = Kc_max - kz x q_max K_c = k_jz x Q_max + Ks

lub Ks = Kc_min - kz x q_min K_c = k_jz x Q_min + Ks

Metoda najmniejszych kwadratów

Zadanie 2.1.

Elastyczny preliminarz kosztów wydziału produkcyjnego spółki z o.o. „Plastuś” przedstawia poniższa tabela.

Preliminarz kosztów wydziału produkcyjnego

Treść	Wykorzystanie zdolności produkcyjnej w %
		80	90	100	110	120
Ilość maszynogodzin Koszty wydziałowe w zł	12 000 180 000	13 500 192 000	15 000 202 000	16 500 212 000	18 000 222 000

Faktyczne wielkości za okres sprawozdawczy wynoszą:

• koszty wydziałowe 220 000 zł,

• zdolność produkcyjna 116%

Na podstawie przedstawionych danych:

1. ustalić koszty zmienne i koszty stałe metodą wielkości krańcowych (najniższego i najwyższego punktu),

2. obliczyć odchylenia od kosztów preliminowanych

Zadanie 2.2.

W spółce z o.o. w elastycznym preliminarzu kosztów wydziału produkcyjnego figurują dane ujęte w poniższej tabeli

Koszty wydziału produkcyjnego

Treść	Wykorzystanie zdolności produkcyjnej
		90%	100%	110%
Ilość roboczogodzin Koszty wydziałowe w zł	10 800 148 000	12 000 160 000	13 200 172 000

Rzeczywiste wielkości za ten okres wynoszą:

• koszty wydziałowe 157 000 zł,

• zdolność produkcyjna 98%

Zgodnie z przedstawionymi informacjami ustalić:

1. koszty stałe i koszty zmienne metodą najniższego i najwyższego punktu,

2. łączne odchylenie od kosztów preliminowanych.

Zadanie 2.3.

Koszty oraz ilość przejechanych kilometrów w spółce z o.o. świadczącej usługi transportowe w I półroczu bieżącego roku przedstawia poniższa tabela

Dane o usługach transportowych

Miesiąc	Wielkość produkcji w km	Koszty w zł
I II III IV V VI	22 24 18 12 13 19	23 25 19 14 15 20
Razem	108	116

Na podstawie danych dokonać podziału kosztów na stałe i zmienne za pomocą metody najmniejszych kwadratów.

M-c	Kc	Q
I
II
III
IV
V
VI
Σ =

Zadanie 2.4.

Na podstawie obserwacji danych o rozmiarach produkcji i kosztach całkowitych ustalić charakter zmienności kosztów.

Rozmiary produkcji w sztukach	Koszty całkowite w zł
		Wariant I	Wariant II	Wariant III	Wariant IV	Wariant V
1	45	45	45	45	45
2	87	45	90	92	45
3	126	45	135	141	45
4	162	60	180	192	45
5	195	60	225	245	45
6	225	80	270	300	45
7	252	80	315	357	45
8	276	80	360	416	45

3. Rachunek kosztów zmiennych (RKZ) oraz rachunek kosztów pełnych (RKP)

Zadanie 3.1.

W okresie sprawozdawczym:

1. wyprodukowano i sprzedano 26 000 sztuk produktów

2. cena sprzedaży 15 zł za sztukę

3. koszty produkcji sprzedanej 200 000 zł, w tym:

• koszty zmienne 140 000 zł

• koszty stałe 60 000 zł

4. koszty zarządu i sprzedaży 90 000 zł (w całości stałe)

Zadania: Ustalić zysk (stratę) oraz wycenić zapas końcowy produkcji w dwóch wariantach:

1. stosując rachunek kosztów pełnych (RKP)

2. stosując rachunek kosztów zmiennych (RKZ)

Pozycja wynikowa wg RKP		Pozycja wynikowa wg RKZ
Przychody ze sprzedaży		Przychody ze sprzedaży
Pełne koszty wytworzenia sprzedanych produktów		Zmienne koszty wytworzenia sprzedanych produktów
Koszty okresu		Marża na pokrycie
				Koszty stałe
Wynik ze sprzedaży		Wynik ze sprzedaży

Zadanie 3.2.

Przedsiębiorstwo masowo produkuje wyrób A, którego koszty bieżące wynoszą:

Wkład surowcowy (koszt zmienny) 20.000

Koszty przerobu: zmienne 5.000

stałe 3.125

W bieżącym okresie wyprodukowano 100 ton wyrobu A, z czego sprzedano 80 ton po 300 zł/tonę.

Polecenia: Stosując zasady RKP i RKZ oblicz:

• jednostkowy koszt wytworzenia produktu A.

• wynik operacyjny ze sprzedaży.

• wartość zapasu.

Pozycja wynikowa wg RKP			Pozycja wynikowa wg RKZ
Przychody ze sprzedaży			Przychody ze sprzedaży
Pełne koszty wytworzenia sprzedanych produktów			Zmienne koszty wytworzenia sprzedanych produktów
Koszty okresu			Marża na pokrycie
						Koszty stałe
Wynik ze sprzedaży			Wynik ze sprzedaży
kj =	K - pełne koszty wytworzenia		kjz =	Kz - zmienne koszty wytworzenia
				Q - ilość produkcji				Q - ilość produkcji
wartość zapasu			wartość zapasu

Zadanie 3.3.

Przedsiębiorstwo wytwarza wyrób P, którego jednostkowy koszt zmienny wynosi 60 zł/kg, a cena sprzedaży 100 zł/kg.

Koszty stałe wytworzenia w przedziale produkcji 1-70 kg wynoszą 750 zł. Comiesięczna planowana produkcja w rozpatrywanym kwartale wynosi 50 kg, zaś planowana sprzedaż w kolejnych miesiącach: 50 kg, 30 kg, 70 kg.

Ustal wynik operacyjny w poszczególnych miesiącach i za cały kwartał oraz marże (wyniki jednostkowe) stosując do obliczeń kosztowych założenia modelowe:

1. rachunku kosztów pełnych (RKP)

2. rachunku kosztów zmiennych (RKZ).

Pozycja wynikowa wg RKZ	miesiąc 1	miesiąc 2	miesiąc 3	Kwartał
Przychody ze sprzedaży
Zmienne koszty wytworzenia sprzedanych produktów
Marża na pokrycie (marża brutto)
Koszty stałe
Wynik ze sprzedaży

Pozycja wynikowa wg RKP	miesiąc 1	miesiąc 2	miesiąc 3	Kwartał
Przychody ze sprzedaży
Pełne koszty wytworzenia sprzedanych produktów
Wynik ze sprzedaży
kj

Zadanie 3.4.

Przedsiębiorstwo „Z” wytworzyło w ubiegłym roku wyłącznie jeden rodzaj produktu: wyrób X. Produkcję i sprzedaż w poszczególnych kwartałach przedstawia się następująco:

Produkcja i sprzedaż wyrobu X w poszczególnych kwartałach

	Kwartał
		I	II	III	IV
Produkcja [t]	5 000	6 200	4 000	6 000
Sprzedaż [t]	4 500	6 400	4 300	6 000

Ustal w systemie rachunku kosztów pełnych (RKP) oraz zmiennych (RKZ), jak kształtowały się w poszczególnych kwartałach:

1. koszt jednostkowy wyrobu,

2. wartość zapasu wyrobów w magazynie,

3. wynik finansowy na działalności operacyjnej, przyjmując następujące założenia:

1. na początek roku nie było zapasu wyrobów gotowych w magazynie,

2. cena zbytu wynosiła 20 zł/t,

3. koszty jednostkowe według pozycji kalkulacyjnych wyniosły:

• materiały bezpośrednie 2 zł/t,

• robocizna bezpośrednia 3 zł/t,

• koszty wydziałowe zmienne 1,5 zł/t,

• koszty sprzedaży zmienne 1,00 zł/t.

• koszty stałe nie ulegały wahaniom i w każdym kwartale wynosiły:

• koszty wydziałowe stałe 18 000 zł,

• koszty sprzedaży stałe 3 000 zł.

Pozycja wynikowa wg RKZ	Kwartał 1	Kwartał 2	Kwartał 3	Kwartał 4
Przychody ze sprzedaży
Zmienne koszty wytworzenia sprzedanych produktów
Marża na pokrycie (marża brutto)
Koszty stałe
Wynik ze sprzedaży
koszt jednostkowy wyrobu
wartość zapasu

Pozycja wynikowa wg RKP	Kwartał 1	Kwartał 2	Kwartał 3	Kwartał 4
Przychody ze sprzedaży
Pełne koszty wytworzenia sprzedanych produktów
Koszty okresu
Wynik ze sprzedaży
koszt jednostkowy wyrobu
wartość zapasu

Zadanie 3.5.

Przedsiębiorstwo produkcyjne wytwarza wyrób W. Dane dotyczące całkowitych kosztów produkcji tego wyrobu, wynoszącej 5000 szt., oraz kosztów jednostkowych przedstawiono w tabeli

Wyszczególnienie	Koszty całkowite (zł)
1. Koszty bezpośrednie
materiały bezpośrednie	75000
płace bezpośrednie	50000
2. Koszty wydziałowe
zmienne	50000
stałe	25000
3. Techniczny koszt wytworzenia
4. Koszty ogólnego zarządu	30000
5. Koszty sprzedaży
zmienne	15000
stałe	5000
6. Koszty całkowite	250 000

Przedsiębiorstwo planuje osiągnąć zysk ze sprzedaży wyrobu W w wysokości 50 000 zł.

Polecenia: Na podstawie danych liczbowych oraz planowanych założeń dotyczących wielkości zysku należy ustalić:

1) cenę wyrobu na podstawie pełnego kosztu jednostkowego wyrobu,

2) cenę wyrobu na podstawie technicznego kosztu wytworzenia,

3) cenę wyrobu na podstawie jednostkowego kosztu zmiennego,

4) porównać otrzymane wyniki obliczeń.




4. Wielostopniowy i wieloblokowy RKZ

Zadanie 4.1.

Dane dotyczące sprzedaży pewnego wyrobu oraz kosztów poniesionych w ciągu okresu sprawozdawczego przedstawiają się następująco:

rozmiar sprzedaży [tony]	500
cena sprzedaży [zł/t]	800
jednostkowy zmienny koszt wytworzenia [zł/t]	300
jednostkowy zmienny koszt sprzedaży [zł/t]	100
stałe koszty wytworzenia [zł]	30 000
stałe koszty sprzedaży [zł]	60 000
koszty ogólnego zarządu [zł]	50 000

Ustal wynik ze sprzedaży stosując zasady wielostopniowego rachunku kosztów i wyników.

Pozycja wynikowa wg RKZ	Wartość
Przychody ze sprzedaży
Zmienne koszty wytworzenia sprzedanych produktów
Marża na pokrycie I
Zmienne koszty sprzedaży
Marża na pokrycie II
Koszty stałe wytworzenia
Marża na pokrycie III
Koszty stałe sprzedaży
Marża na pokrycie IV
Koszty stałe zarządu
Wynik ze sprzedaży

Zadanie 4.2.

Przedsiębiorstwo zajmuje się wytwarzaniem i sprzedażą wyrobów w ramach dwóch grup asortymentowych. W pierwszej grupie asortymentowej znajdują się wyroby A, B i C, natomiast w drugiej grupie D, E i F. Przychody ze sprzedaży i koszty wyrobów przedstawia poniższa tabela:

	Wyrób A	Wyrób B	Wyrób C	Wyrób D	Wyrób E	Wyrób F
Przychody ze sprzedaży	1 500	2 400	3 600	1 900	2 800	3 200
Koszty zmienne	700	1 100	1 800	1 000	1 300	1 500
Koszty stałe	100	150	250	100	150	200

Koszty stałe grup asortymentowych wynoszą:

grupa I 800 zł

grupa II 950 zł

Koszty stałe przedsiębiorstwa wynoszą 2 900 zł.

Polecenia:

1. Ustal marżę pokrycia zrealizowaną na poszczególnych wyrobach.

2. Ustal marżę pokrycia zrealizowaną na grupach asortymentowych.

3. Ustal wynik ze sprzedaży.

Pozycja wynikowa wg RKZ
		Wyrób A	Wyrób B	Wyrób C	Wyrób D	Wyrób E	Wyrób F
Przychody ze sprzedaży
Zmienne koszty wytworzenia sprzedanych produktów
Marża na pokrycie I
Marża na pokrycie II
Marża na pokrycie III
Wynik ze sprzedaży

Zadanie 4.3.

W spółce „Alfa” funkcjonują dwa wydziały produkcyjne: WPP-1 i WPP-2. W każdym z nich wytwarzane są dwie grupy wyrobów.

W wydziale WPP-1 w grupie I produkowane są wyroby A i B,

w grupie II wyroby C i D.

W wydziale WPP-2 w grupie III wytwarza się wyroby E i F,

w grupie IV wyrób G.

Dane przychodowo-kosztowe [w tys. zł], charakteryzujące poszczególne wyroby, prezentuje poniższa tabela:

Wyrób	Przychód ze sprzedaży	Koszty zmienne	Koszty stałe wyrobów
A	14,00	6,00	3,20
B	10,00	3,00	2,40
C	6,00	2,40	1,60
D	5,00	2,00	1,40
E	12,00	6,00	-
F	36,00	3,80	-
G	11,00	6,00	1,80

Koszty stałe grup wyrobów (w zł): grupa I - 4 000 zł

grupa II - 400 zł

Koszty wydziałowe stałe (w zł): wydział WPP-1 - 2 200 zł

wydział WPP-2 - 2 000 zł

Koszty stałe spółki wynoszą 1 800 zł.

Polecenia:

Ustal wynik spółki stosując zasady wielostopniowego i wieloblokowego rachunku kosztów i wyników.

Pozycja wynikowa wg RKZ
		Wyrób A	Wyrób B	Wyrób C	Wyrób D	Wyrób E	Wyrób F	Wyrób G
Przychody ze sprzedaży
Zmienne koszty wytworzenia sprzedanych produktów
Marża na pokrycie I
Marża na pokrycie II
Marża na pokrycie III
Marża na pokrycie IV
Wynik ze sprzedaży

Zadanie 4.4.

W Przedsiębiorstwie Wyrobów Cukierniczych „Ciacho” wytwarzane są cztery wyroby: pianka owocowa w czekoladzie (A), wafle (B), cukierki miękkie o smaku owocowym (C) i batony czekoladowe (D). Wyroby te następnie są pakowane w 1 kilogramowe opakowania. W ramach zakładu wydzielone są trzy wydziały produkcyjne:

- W-I, w którym są przygotowywane surowce do wytwarzania wszystkich wyrobów,

- W-II, w którym znajdują się linie produkcyjne przeznaczone do wytwarzania wafli i batonów czekoladowych,

- W-III, w którym znajdują się linie produkcyjne przeznaczone do wytwarzania cukierków i pianki owocowej.

W miesiącu marcu wytworzono następujące ilości wyrobów:

A) pianka owocowa w czekoladzie	8 000 kg
B) wafle	10 000 kg
C) cukierki miękkie o smaku owocowym	15 000 kg
D) batony czekoladowe	6 000 kg

Na wyprodukowanie tych wyrobów poniesiono koszty:

Koszty bezpośrednie produkcji

Rodzaj kosztu	wyrób A	wyrób B	wyrób C	wyrób D	Razem
Materiały bezpośrednie	80 000	75 000	12 000	17 500	184 500
Robocizna bezpośrednia	24 000	15 000	5 000	3 000	47 000
Zmienne koszty sprzedaży	320	1 000	300	300	1920

Koszty pośrednie poniesione w wydziałach produkcyjnych w miesiącu marcu, (z wydzieleniem kosztów zmiennych i stałych) wyniosły:

wydział	koszty całkowite	w tym koszty zmienne	koszty stałe
W-I	70 500	61 100	9 400
W-II	64 800	59 400	5 400
W-III	72 500	66 700	5 800

W miesiącu marcu sprzedano ilości poszczególnych wyrobów:

wyrób	ilość opakowań	cena jednostkowa za opakowanie (w zł)
A	7 500	35
B	9 050	20
C	14 050	16
D	5 000	10

Polecenia:

1. Dokonaj kalkulacji kosztów wyrobów gotowych i wyceń ich rozchód , wiedząc, że:

- koszty W-I są proporcjonalne do robocizny bezpośredniej,

- koszty W-II są proporcjonalne do robocizny bezpośredniej przypadające na wyroby produkowane na tym wydziale,

- koszty W-III są również proporcjonalne do robocizny bezpośredniej,

2. Oblicz wynik finansowy wykorzystując model wielosegmentowego rachunku kosztów i wyników.

Pozycja wynikowa wg RKZ
Przychody ze sprzedaży
Zmienne koszty wytworzenia sprzedanych produktów
Marża na pokrycie I
Marża na pokrycie II
Marża na pokrycie III
Wynik ze sprzedaży




5. Progi rentowności przy produkcji jednorodnej i wieloasortymentowej

Zadanie 5.1.

W żwirowni (sp. z o.o.) dane dotyczące 1 m³ żwiru są następujące:

1. jednostkowa cena sprzedaży 15 zł/ m³

2. jednostkowy koszt zmienny 10 zł/ m³

3. koszty stałe w skali kwartału 12 000 zł

Polecenia:

1. ustalić próg rentowności w wyrażeniu ilościowym i wartościowym,

2. obliczyć bezwzględną i względną strefę bezpieczeństwa, jeżeli planowane wydobycie żwiru wynosi 3 000 m³

Zadanie 5.2.

Przedsiębiorstwo produkuje jeden rodzaj wyrobu w ilości 500 szt. rocznie. Cena jednostkowa wyrobu wynosi 50 zł, natomiast jednostkowe koszty zmienne 28 zł. Koszty stałe w skali roku wynoszą 8 800 zł.

Polecenia:

1. ustalić próg rentowności,

2. obliczyć bezwzględną i względną strefę bezpieczeństwa,

Zadanie 5.3.

W fabryce samochodzików „OPELS” koszty i ceny sprzedaży dotyczące produkcji jednego typu samochodu są następujące:

1. jednostkowa cena sprzedaży 20 zł

2. jednostkowy koszt zmienny:

• materiały bezpośrednie 8 zł

• płace bezpośrednie 6 zł

• inne koszty bezpośrednie 2 zł

• koszty stałe w skali roku 5 000 zł

• planowana wielkość sprzedaży 2 000 szt.

Polecenia:

1. ustalić próg rentowności w wyrażeniu ilościowym i wartościowym,

2. obliczyć bezwzględną i względną strefę bezpieczeństwa oraz dokonać jej interpretacji,

3. ustalić ile należy sprzedać samochodów, aby zysk brutto wyniósł 2 500 zł.

Zadanie 5.4.

Przedsiębiorstwo produkuje jeden rodzaj wyrobów. Według danych rachunku kosztów, jednostkowy koszt zmienny wynosi 20 zł za sztukę, natomiast koszty stałe w skali kwartału 12 000 zł, w tym amortyzacja 2 000 zł. Jednostka cena sprzedaży wynosi 30 zł.

Polecenia: Na podstawie przedstawionych danych ustal:

1. punkt rentowności,

2. próg płynności,

3. próg rentowności zapewniający uzyskanie zysku netto w kwocie 1 500 zł, jeżeli stawka podatku dochodowego wynosi 19%.

Zadanie 5.5.

Spółka z o.o. „KINGA” wytwarza jeden rodzaj wyrobów, którego cena sprzedaży wynosi 47 zł za sztukę, natomiast jednostkowy koszt zmienny 27 zł za sztukę. Koszty w skali miesiąca wynoszą 28 000 zł, w tym amortyzacja 3 000 zł.

Polecenia: Na podstawie przedstawionych danych ustal:

1. próg płynności,

2. próg rentowności w wyrażeniu ilościowym, jeżeli firma zakłada osiągnięcie zysku netto w kwocie 3 000 zł, a stawka podatku dochodowego wynosi 19%.

Zadanie 5.6.

Przedsiębiorstwo Produkcji Przetworów Owocowych produkuje m. in. soki owocowe, witaminizowane, w butelkach 0,33 l. Do tego celu może wykorzystać 3 różne receptury na 3 różnych liniach technologicznych (w trzech wariantach technologicznych).

Kształtowanie się miesięcznych kosztów przedstawiono za pomocą trzech równań normalnych kosztów:

Wariant	Zdolność produkcyjna (w tys. butelek)	Równania normalne kosztów	Cena sprzedaży (zł/but.)*
I	150	Y1 = 1,2x + 60 000	2,0
II	120	Y2 = 1,5x + 48 000	2,3
III	160	Y3 = 1,1x + 75 000	1,85

*Różne ceny sprzedaży wynikają z różnej zawartości składników mineralnych i witamin.

Polecenia:

1. Oblicz ilościowe i wartościowe progi rentowności dla każdego z wariantów technologicznych.

2. Przy zamówieniu miesięcznym na produkcję i sprzedaż soków w ilości 100 000 butelek, oblicz wynik operacyjny przy zastosowaniu każdej z linii technologicznych:

• za pomocą formuły RKZ,

• na podstawie nadwyżek ilościowych ponad ilości progowe oraz jednostkowych marż brutto.

Zadanie 5.7.

W przedsiębiorstwie wytwarzającym 3 wyroby gotowe dane liczbowe dotyczące tych wyrobów ujęto w tablicy

Nazwa wyrobu	Produkcja (szt.)	Cena wyrobu (zł)	Jednostkowy koszt zmienny (zł)	Jednostkowa marża pokrycia (zł)
Wyrób A	1000	60	30	30
Wyrób B	1500	40	20	20
Wyrób C	2000	20	10	10

Koszty stałe przedsiębiorstwa w rozpatrywanym okresie wynoszą 72 000 zł.

Polecenia:

1) obliczyć całkowitą marżę pokrycia dla poszczególnych wyrobów,

2) ustalić wskaźnik narzutu kosztów stałych oraz przypisać koszty stałe poszczególnym wyrobom; do obliczeń wykorzystać dane z pkt 1),

3) ustalić próg rentowności ilościowy i wartościowy dla poszczególnych wyrobów,

4) obliczyć całkowity próg wartościowy dla trzech wyrobów oraz całkowity zysk ze sprzedaży tych wyrobów.

Zadanie 5.8.

Przedsiębiorstwo wytwarza dwa wyroby, których charakterystykę przedstawiono w tablicy.

Nazwa wyrobu	Produkcja (szt.)	Cena wyrobu	Jednostkowy koszt zmienny	Jednostkowa marża pokrycia
Wyrób A Wyrób B	600 800	100 50	40 30	60 20

Koszty stałe przedsiębiorstwa w rozpatrywanym okresie wynoszą 40 000 zł.

Polecenia:

1) ustalić wskaźnik udziału całkowitej marży pokrycia w przychodach ze sprzedaży,

2) obliczyć całkowity wartościowy próg rentowności,

3) obliczyć ilościowy próg rentowności wyrażony w jednostkach umownych,

4) ustalić ilościowe i wartościowe progi rentowności poszczególnych wyrobów.




6. Krótkookresowe rachunki decyzyjne kosztów i wyników

Zadanie 6.1.

Przedsiębiorstwo wytwarza i sprzedaje cztery rodzaje wyrobów. Podstawowe dane liczbowe dotyczące tych wyrobów

Nazwa wyrobu	Liczba sprzedanych wyrobów(szt.)	Cena sprzedaży (zł)	Jednostkowy koszt zmienny(zł)	Jednostkowa marża (zł)
Wyrób A	200	40	20	20
Wyrób B	400	50	25	25
Wyrób C	500	10	4	6
Wyrób D	800	20	10	10

Koszty stałe przedsiębiorstwa w rozpatrywanym okresie wynoszą 20 000 zł.

Polecenia: Na podstawie powyższych danych należy:

1) ustalić całkowitą marżę i zysk ze sprzedaży wyrobów,

2) rozpatrzyć trzy podane dalej oferty i określić, jakie stanowisko przedsiębiorstwo powinno zająć w każdej z nich.

Oferta 1

Kontrahent złożył ofertę na zrealizowanie dodatkowego zamówienia, obejmującego wytworzenie 60 szt. wyrobu E. Oferowana cena wyrobu E wynosi 40 zł, a jego jednostkowy koszt zmienny 30 zł. Oferta może być zrealizowana w ramach posiadanych zdolności produkcyjnych, co nie spowoduje konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów.

Oferta 2

Od kontrahenta wpłynęła oferta na wytworzenie 40 szt. wyrobu F. Kontrahent proponuje cenę wyrobu w wysokości 80 zł. Przedsiębiorstwo ustaliło koszt zmienny jednostkowy tego wyrobu w wysokości 50 zł. Realizacja tego zamówienia wymaga poniesienia dodatkowych kosztów stałych związanych z przestrojeniem maszyn i urządzeń produkcyjnych w sumie 2000 zł.

Oferta 3

Przedsiębiorstwo otrzymało od kontrahenta ofertę na zrealizowanie dodatkowego zamówienia, obejmującego wyprodukowanie 80 szt. wyrobu G. Proponowana cena wyrobu G wynosi 60 zł, a jednostkowy koszt zmienny został oszacowany w wysokości 50 zł. Zdolności produkcyjne przedsiębiorstwa pozwalają na wyprodukowanie jedynie 40 szt. wyrobu G, natomiast pozostałe 40 szt. wymagałoby zmniejszenia produkcji wyrobu B o taką samą liczbę wyrobów.

Zadanie 6.2.

Przedsiębiorstwo produkcyjne wytwarza rocznie przeciętnie 2000 sztuk produktów A, do których wyrobu są niezbędne półfabrykaty. Półfabrykaty te można kupić po 100 zł za sztukę lub wyprodukować je samodzielnie. Szacunkowe koszty produkcji półfabrykatów są następujące:

• materiały bezpośrednie 20 zł/szt

• płace bezpośrednie 52 zł/szt

• zmienne koszty wydziałowe 25 zł/szt

• stałe roczne koszty firmy wynoszą 16 000 zł.

Kupując półfabrykaty, przedsiębiorstwo poniesie dodatkowo koszty z tytułu transportu półfabrykatów, w wysokości 2500 zł rocznie. Jeśli zostanie podjęta decyzja o zakupie półfabrykatów z zewnątrz, to powstaną wolne moce produkcyjne, które mogą być wykorzystane do podjęcia dodatkowej produkcji 800 sztuk produktów B (cena sprzedaży -10 zł, jednostkowy koszt zmienny wytworzenia - 4 zł) lub wydzierżawione za czynsz w wysokości 3000 zł rocznie. Jaki wariant jest dla przedsiębiorstwa najkorzystniejszy?

Zadanie 6.3.

Przedsiębiorstwo „ABC" zajmuje się wytwarzaniem i sprzedażą szklanych słoików z plastikowymi nakrętkami. Maksymalne zdolności produkcyjne firmy wynoszą 10 000 sztuk produktów miesięcznie. Obecne wykorzystanie zdolności produkcyjnych wynosi 70% i cała wytworzona produkcja jest sprzedawana. Cena sprzedaży słoika wynosi 3 zł. Koszty wytworzenia jednej sztuki produktu są następujące:

• materiały bezpośrednie - 1,10 zł za sztukę,

• płace bezpośrednie - 0,70 zł na sztukę,

• zmienne koszty wydziałowe - 0,30 zł na sztukę.

Koszty stałe przedsiębiorstwa kształtują się na poziomie 5100 zł miesięcznie. Przedsiębiorstwo otrzymało ofertę produkcji i sprzedaży dodatkowej partii słoików. Kontrahent A jest zainteresowany zakupem 1000 sztuk słoików miesięcznie po 2,70 zł za sztukę. Klient życzy sobie jednak, aby kolor nakrętki był inny niż standardowy, co wymaga zastosowania do ich produkcji innego tworzywa i spowoduje zwiększenie kosztów materiałów o 0,20 zł za sztukę. Inny kontrahent (B) wyraził chęć nabycia 2500 sztuk słoików po 2,60 zł za sztukę w wersji standardowej, ale z dodatkową nalepką. Koszt l nalepki wynosi 0,30 zł. Dodatkowo firma „ABC" musiałaby ponieść koszty transportu produktów do tego odbiorcy w wysokości 300 zł miesięcznie. Czy i którą z wymienionych ofert powinna przyjąć firma „ABC"?

Zadanie 6.4.

Autokar kursujący na trasie Gdańsk - Paryż - Gdańsk dysponuje 50 miejscami dla pasażerów. Podróż okrężna trwa 5 dni.

Koszty stałe podróży, niezależnie od liczby pasażerów wynoszą 10.500 zł, a koszty zmienne - 60 zł na pasażera.

Badania wykazały, że niezależnie od ceny biletu, przeciętne wykorzystanie miejsc wynosi 70%.

Cena skalkulowana na podstawie kosztów pełnych z 20% narzutem zysku, przedstawia się następująco:

Koszt zmienny na 1 pasażera 60 zł

Koszty stałe na 1 pasażera

10 500 / 50x0,7 = 300 zł

Koszt jednostkowy 360 zł

Narzut zysku 360zł x 0,2 72 zł

Cena od pasażera 432 zł

Polecenia:

1. Ustal wynik finansowy na jednej podróży okrężnej przy założeniach wyjściowych.

2. Ustal, o ile zwiększyłby się zysk na skutek obniżki ceny o 50% biletów dla pasażerów nabywających go w ostatniej chwili przed podróżą zakładając, że spowoduje ona sprzedaż wszystkich miejsc w autokarze.

3. Weź pod uwagę dodatkowe założenie, że część „pełnopłatnych” pasażerów - 20% - czekałaby z kupnem biletów na obniżkę ceny. Jak w tej sytuacji ukształtuje się ostatecznie wynik finansowy na podróży?

Zadanie 6.5.

Jan Nowak jest właścicielem hotelu - 60 miejsc noclegowych - położonego nad morzem w pobliżu dużego ośrodka miejskiego. Wykorzystanie miejsc noclegowych jest 100% w lipcu i w sierpniu. W pozostałych miesiącach roku, w dni wolne od pracy (piątkowe i sobotnie noce) wykorzystanie miejsc jest również bliskie 100%, natomiast od niedzieli do czwartku osiąga zaledwie 30%. Cena za dobę wynosi 50 zł od osoby w pokoju dwuosobowym, niezależnie od dnia tygodnia.

Większość kosztów hotelu to koszty stałe. Koszty zmienne wiążą się z obsługą zajętych pokoi i wynoszą 30 zł za pokój dwuosobowy. Badania wykazały, że obniżka o każde kolejne 4 zł za nocleg zwiększa wykorzystanie miejsc o 10%.

Polecenia:

1. Jan Nowak zastanawia się nad obniżką cen w dniach małego wykorzystania miejsc hotelowych. Ustalić, jaka cena zapewni najkorzystniejszy wynik finansowy.

2. Jakie widzisz inne możliwości poprawy wyniku finansowego z działalności hotelowej J. Nowaka?

Zadanie 6.6.

Spółka „Rena” wykorzystuje w pełni swoją zdolność produkcyjną wytwarzając 20.000 produktów rocznie.

Koszty normatywne na 1 produkt w zł:

Materiały bezpośrednie 40

Robocizna bezpośrednia 60

Koszty pośrednie produkcji 90

Razem 190

Koszty pośrednie składają się z kosztów zmiennych wynoszących 30 zł na produkty oraz kosztów stałych - 1.200.000 zł w skali roku. Koszty sprzedaży w całości są zmienne i wynoszą 20 zł na produkt.

Spółka ma zagwarantowaną sprzedaż całej produkcji po 250 zł/szt.

Klient Q złożył ofertę kupna w ciągu roku 5.000 zmodyfikowanych produktów WZ, po cenie 220 zł/szt. Koszty produktu WZ i zaangażowanie zdolności produkcyjnej byłyby identyczne jak dla produktu W, natomiast koszty sprzedaży oferent wziąłby w połowie na siebie.

Polecenia:

1. ustal utracone korzyści spółki „Rena”, jeśli przyjmie ona ofertę klienta Q, rezygnując z części produkcji wyrobu W.

2. Ustal wpływ takiej decyzji na łączny zysk spółki.

3. Spółka „Fela” jest zainteresowana wytworzeniem 5.000 produktów WZ, jako podwykonawca, za cenę 200 zł od produktu (bez kosztów sprzedaży). Czy należy przyjąć tą ofertę?

4. Jaka jest minimalna cena dla produktu WZ uzasadniająca przyjęcie zlecenia od klienta Q?

Zadanie 6.7.

Spółka może wytwarzać wyroby, stosując wariant technologiczny X, którego koszty stałe wynoszą 6000 zł, a jednostkowy koszt zmienny — 3 zł/szt., albo wariant technologiczny Y, którego koszty stałe wynoszą 9000 zł, a jednostkowy koszt zmienny — 2,50 zł/szt. Cena sprzedaży wyrobu wynosi 4 zł.

Należy ustalić:

• wielkość sprzedaży zrównującą opłacalność obu wariantów,

• który wariant należy wybrać, jeżeli planuje się sprzedaż 7200 szt. wyrobów?

Zadanie 6.8.

Zakład wyrobów elektrycznych wytwarza we własnym zakresie transformatory do halogenów (4000 szt. w ciągu roku). Związane z tym koszty są następuje:

• materiały bezpośrednie — 82 000 zł,

• płace bezpośrednie — 66 000 zł,

• zmienne koszty wydziałowe — 92 000 zł,

• czyli razem 240 000 zł.

Zakład otrzymał ofertę dostawy transformatorów po 65 zł za sztukę. Ogólne koszty stałe, które wystąpią niezależnie od wariantu decyzyjnego, wynoszą 78 000 zł, a stałe koszty wydziałowe ponoszone w przypadku produkcji transformatorów — 16 000 zł.

Należy ustalić:

• wielkość produkcji zrównującą opłacalność obu wariantów,

• czy należy podjąć decyzję o zakupie transformatorów, czy też nadal wytwarzać je we własnym zakresie?

Rachunkowość zarządcza I SUM Zarządzanie 2014/2015

4

Rachunkowość zarządcza I SUM Zarządzanie 2014/2015

Rachunkowość zarządcza I SUM Zarządzanie 2014/2015

Rachunkowość zarządcza I SUM Zarządzanie 2014/2015

Rachunkowość zarządcza I SUM Zarządzanie 2014/2015

6

18

---